Makala za msingi - orodha ya meta Feb 2008

Kutoka Wikipedia, kamusi elezo huru

Hii ni tafsiri ya orodha ya Kiingereza ya makala 1,000 za msingi kutoka meta:wikipedia ya Februari 2008.

Hadi Novemba 2019 idadi kubwa imetafsiriwa, pia orodha imebadilishwa mara kadhaa. Mapengo ya sasa ni 10 tu, ni haya yafuatayo: physical chemistry , conservation of energy , strong interaction , weak interaction , general relativity , mathematical analysis , numerical analysis , function , infinity , operating system

Pamoja na hayo ya juu, inafaa tuangalie sasa orodha ya orodha ya makala 10,000 za msingi kutoka meta:wikipedia. Hapo tumeshapata karibu makala 4,000, lakini bado zaidi kidogo ya 6,000 zinakosekana. Hata kama si kila moja ni mada ya kuvutia sana, bado makala hizo ni kiunzi cha elimu ya msingi! Karibuni kuchangia. Wanaopenda jiografia, basi mtumie orodha ya sehemu yake iliyoswahilishwa kisehemu Mtumiaji:Kipala/10000_list_Geography na jitahidini kumaliza maneno mekundu. Kipala (majadiliano) 22:25, 21 Septemba 2019 (UTC)

Wasifu[hariri | hariri chanzo]

Waigizaji[hariri | hariri chanzo]

| Brigitte Bardot | Sarah Bernhardt | Marlon Brando | Charlie Chaplin | Marlene Dietrich | Marx Brothers | Marilyn Monroe

Wasanii[hariri | hariri chanzo]

| Pieter Brueghel Mzee | Le Corbusier | Leonardo da Vinci | Salvador Dalí | Donatello | Albrecht Dürer | Vincent van Gogh | Francisco Goya | Frida Kahlo | Henri Matisse | Michelangelo | I. M. Pei | Pablo Picasso | Raphael | Rembrandt | Peter Paul Rubens | Diego Velázquez | Andy Warhol | Frank Lloyd Wright

Waandishi[hariri | hariri chanzo]

| Abu Nuwas | Matsuo Bashō | Jorge Luis Borges | George Byron | Luís de Camões | Miguel de Cervantes | Geoffrey Chaucer | Anton Chekhov | Arnaut Daniel | Dante Alighieri | Rubén Darío | Charles Dickens | Fyodor Dostoyevsky | Firdusi | Fuzulî | Gabriel Garcia Marquez | Johann Wolfgang von Goethe | Homer | Horatius | Victor Hugo | Henrik Ibsen | James Joyce | Franz Kafka | Kālidāsa | Omar Khayyam | Li Bai | Naguib Mahfouz | Molière | Vladimir Nabokov | Ovid | Munshi Premchand | Marcel Proust | Alexander Pushkin | Arthur Rimbaud | Shota Rustaveli | Jose Saramago | Sappho | William Shakespeare | Isaac Bashevis Singer | Sophokles | Snorri Sturluson | Leo Tolstoy | Mark Twain | Virgil | William Wordsworth | Wu Cheng'en

Wanamuziki[hariri | hariri chanzo]

| Johann Sebastian Bach | The Beatles | Ludwig van Beethoven | Hector Berlioz | Anton Bruckner | Johannes Brahms | Frédéric Chopin | Antonín Dvořák | Georg Friederich Händel | Jimi Hendrix | Gustav Mahler | Wolfgang Amadeus Mozart | Giacomo Puccini | Elvis Presley | The Rolling Stones | Franz Schubert | Jean Sibelius | Bedřich Smetana | Robert Schumann | Igor Stravinsky | Pyotr Ilyich Tchaikovsky | Giuseppe Verdi | Antonio Vivaldi | Richard Wagner

Wapelelezi[hariri | hariri chanzo]

| Roald Amundsen | Neil Armstrong | Jacques Cartier | Christopher Columbus | James Cook | Hernán Cortés | Yuri Gagarin | Vasco da Gama | Ferdinand Magellan | Marco Polo | Zheng He | Alexander von Humboldt

Waongozaji wa filamu na waandishi wa muswada andishi[hariri | hariri chanzo]

| Ingmar Bergman | Walt Disney | Federico Fellini | Alfred Hitchcock | Stanley Kubrick | Akira Kurosawa | George Lucas | Steven Spielberg

Wanasayansi, wavumbuzi[hariri | hariri chanzo]

| Archimedes | Lee | Tycho Brahe | Nicolaus Copernicus | Marie Curie | Charles Darwin | Thomas Edison | Albert Einstein | Euclid | Leonard Euler | Michael Faraday | Enrico Fermi | Fibonacci | Henry Ford | Joseph Fourier | Galileo Galilei | Carl Friedrich Gauss | Johann Gutenberg | Ernst Haeckel | James Prescott Joule | Johannes Kepler | John Maynard Keynes | Khwarizmi | Gottfried Leibniz | Carolus Linnaeus | James Clerk Maxwell | Dmitri Mendeleev | John von Neumann | Isaac Newton | Blaise Pascal | Louis Pasteur | Max Planck | Pythagoras | Ernest Rutherford | Erwin Schrödinger | Richard Stallman | Nikola Tesla | Alan Turing | James Watt

Wataalamu wa kijamii, wanafalsafa, wanahistoria, wanauchumi[hariri | hariri chanzo]

| Thomas Aquinas | Aristoteles | Agostino wa Hippo | Avicenna | Giordano Bruno | Simone de Beauvoir | Noam Chomsky | René Descartes | Émile Durkheim | Fransisko wa Asizi | Sigmund Freud | Georg Wilhelm Friedrich Hegel | Herodotus | Hippokrates | Immanuel Kant | John Locke | Martin Luther | Rosa Luxemburg | Niccolò Machiavelli | Karl Marx | Friedrich Nietzsche | Paulo wa Tarso | Plato | Pythagoras | Jean-Jacques Rousseau | Jean-Paul Sartre | Adam Smith | Sokrates | Sun Tzu | Voltaire | Max Weber | Ludwig Wittgenstein

Wanasiasa, viongozi, makabaila[hariri | hariri chanzo]

| Akbar | Alexander Mkuu | Kemal Atatürk | Augustus | David Ben Gurion | Otto von Bismarck | Simón Bolívar | Napoleon Bonaparte | George W. Bush | Julius Caesar | Charlemagne | Winston Churchill | Malkia Cixi | Kleopatra | Konstantino Mkuu | Charles de Gaulle | Indira Gandhi | Elizabeth I wa Uingereza | Genghis Khan | Haile Selassie | Hirohito | Adolf Hitler | Vladimir Lenin | Louis XIV wa Ufaransa | Nelson Mandela | Mao Zedong | Benito Mussolini | Kwame Nkrumah | Peter I wa Urusi | Qin Shi Huang | Salah ad Din | Joseph Stalin | Margaret Thatcher | Victoria wa Uingereza | George Washington

Watu wa dini[hariri | hariri chanzo]

| Abrahamu | Musa | Yesu | Muhammad | Buddha

Wanamapinduzi, wanaharakati[hariri | hariri chanzo]

| Mahatma Gandhi | Emma Goldman | Joan of Arc | Helen Keller | Martin Luther King, Jr. | Mama Teresa | Florence Nightingale | Che Guevara


Historia[hariri | hariri chanzo]

| Historia

Dunia ya kale (hadi 500 BK)[hariri | hariri chanzo]

| Historia ya awali | Zama za Mawe | Zama za Shaba | Zama za Chuma | Mesopotamia | Misri ya Kale | Ugiriki ya Kale | Dola la Roma

Enzi ya Kati | Mwanzo wa Kisasa[hariri | hariri chanzo]

| Zama za Mwangaza | Azteki | Milki ya Bizanti | Vita za Misalaba | Dola Takatifu la Kiroma | Vita ya miaka 100 | Enzi ya Kati | Milki ya Wamongolia | Nasaba ya Ming | Milki ya Osmani | Matengenezo ya Kiprotestanti | Renaissance | Vita ya miaka 30 | Viking

Kisasa[hariri | hariri chanzo]

| Vita ya wenyewe kwa wenyewe ya Marekani | Apartheid | Dola la Uingereza | Vita baridi | Mapinduzi ya Ufaransa | Mdororo Mkuu | Maangamizi makuu dhidi ya Wayahudi wa Ulaya | Mapinduzi ya viwandani | Vita ya Korea | Dola la Tatu | Mapinduzi ya Urusi ya 1917 | Nasaba ya Qing | Vita ya wenyewe kwa wenyewe ya Hispania | Mkataba wa Versailles | Vita ya Vietnam | Vita Kuu ya Kwanza ya Dunia | Vita Kuu ya Pili ya Dunia

Jiografia[hariri | hariri chanzo]

| Jiografia | mji mkuu | jiji | bara | nchi | jangwa | Earth science | ramani | ncha ya kaskazini | bahari | msitu wa mvua | mto | ziwa | ncha ya kusini

Bara na kanda[hariri | hariri chanzo]

| Afrika | Antaktiki | Asia | Ulaya | Amerika ya Kilatini | Mashariki ya Kati | Amerika ya Kaskazini | Australia na Pasifiki | Amerika ya Kusini

Nchi[hariri | hariri chanzo]

| Afghanistan | Algeria | Argentina | Australia | Austria | Bangladesh | Ubelgiji | Brazil | Kanada | Jamhuri ya Watu wa China | Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo | Kuba | Misri | Ethiopia | Ufaransa | Ujerumani | Ugiriki | India | Indonesia | Iran | Iraq | Ueire | Israel | Italia | Japani | Mexico | Uholanzi | New Zealand | Pakistan | Poland | Urusi | Ureno | Saudia | Singapur | Afrika Kusini | Korea ya Kusini | Hispania | Sudan | Uswisi | Tanzania | Uthai | Uturuki | Ukraine | Falme za Kiarabu | Ufalme wa Maungano | Marekani | Vatikan | Vietnam

Miji[hariri | hariri chanzo]

| Amsterdam | Athens | Baghdad | Bangkok | Beijing | Beirut | Berlin | Brisbane | Brussels | Buenos Aires | Kairo | Canberra | Cape Town | Dameski | Dar es Salaam | Dublin | Edinburgh | Firenze | Hong Kong | Istanbul | Jakarta | Jerusalem | Karachi | Kyoto | Los Angeles | London | Mecca | Melbourne | Mexico City | Milano | Moscow | Mumbai | Nairobi | Napoli | New Delhi | New York City | Paris | Rio de Janeiro | Roma | Sankt Peterburg | Seoul | Shanghai | Singapur | Sydney | Tehran | Tel Aviv | Tokyo | Venezia | Vienna | Washington D.C.

Magimba ya maji (bahari, maziwa, mito)[hariri | hariri chanzo]

| Amazonas | Ziwa Aral | Bahari ya Aktiki | Atlantiki | Baltiki | Bahari Nyeusi | Bahari ya Karibi | Bahari ya Kaspi | Kongo (mto) | Danubi (mto) | Bahari ya Chumvi | Ganga (mto) | Great Barrier Reef | Maziwa makubwa ya Amerika Kaskazini | Bahari Hindi | Indus (mto) | Baikal (ziwa) | Tanganyika (ziwa) | Viktoria Nyanza | Mediteranea | Mississippi (mto) | Maporomoko ya Niagara | Niger (mto) | Nile | Bahari ya Kaskazini | Pasifiki | Mfereji wa Panama | Rhine (mto) | Mfereji wa Suez | Bahari ya Kusini | Volga (mto) | Yangtze (mto)

Milima, mabonde, majangwa[hariri | hariri chanzo]

| Alpi | Andes | Himalaya | Mlima Kilimanjaro | Mount Everest | Rocky Mountains | Sahara

Jamii[hariri | hariri chanzo]

| Jamii | Ustaarabu | Elimu

Familia na ndugu[hariri | hariri chanzo]

| Familia | Mtoto | Mume | Ndoa | Mke

Dhana, fikra, hisia[hariri | hariri chanzo]

| Mwenendo | Hisia | Upendo | Fikra

Siasa[hariri | hariri chanzo]

| Siasa | Uanakisti | Ukoloni | Ukomunisti | Conservatism | Demokrasia | Udikteta | Diplomasia | Ufashisti | Globalization | Serikali | Itikadi | Imperialism | Liberalism | Umarx | Ufalme | Uzalendo | Unazi | Jamhuri | Ujamaa | Dola | chama cha kisiasa | Propaganda | ugaidi

Uchumi na biashara[hariri | hariri chanzo]

| Uchumi | Kilimo | Mtaji | Ubepari | Pesa | Euro | Yen | Dolar | Industry | Fedha za kigeni | Kodi

Sheria[hariri | hariri chanzo]

| Sheria | Katiba

Mashirika ya kimataifa[hariri | hariri chanzo]

| Umoja wa Afrika | Jumuiya ya Nchi za Kiarabu | Association of Southeast Asian Nations | Commonwealth of Independent States | Jumuiya ya Madola | Umoja wa Ulaya | Shirika za msalaba mwekundu na hilali nyekundu | NATO | Tuzo ya Nobel | OPEC | Umoja wa Mataifa | International Atomic Energy Agency | Mahakama Kuu ya Kimataifa (International Court Of Justice) | Shirika la Fedha la Kimataifa | UNESCO | Universal Declaration of Human Rights | Shirika la Afya Duniani (WHO) | Benki ya Dunia | World Trade Organization

Vita na jeshi[hariri | hariri chanzo]

| Vita ya wenyewe kwa wenyewe | Jeshi | Amani | Vita

Mambo ya kijamii[hariri | hariri chanzo]

| Kutoa mimba | Adhabu ya kifo | Haki za binadamu | Ubaguzi wa kimbari | Utumwa | Utamaduni

Utamaduni[hariri | hariri chanzo]

| Utamaduni | Sanaa | Katuni | Uchoraji | Upigaji picha | Uchongaji | Ufinyanzi | Ngoma | Fashion | Theatre | Sherehe ya Filamu ya Cannes

Lugha na fasihi[hariri | hariri chanzo]

| Lugha | Alfabeti | Mwandiko wa Kichina | Alfabeti ya Kikirili | alfabeti ya Kigiriki | alfabeti ya Kilatini | Herufi | Sarufi | Nomino | Kitenzi | Isimu | Literacy | Fasihi | Nathari | Bunilizi | Riwaya | Alfu Lela U Lela | Ushairi | Utenzi wa Gilgamesh | Ilias | Mahabharata | Ramayana | Matamshi

Lugha mbalimbali[hariri | hariri chanzo]

| Kiarabu | Kibengali | Kichina | Kiingereza | Kiesperanto | Kifaransa | Kijerumani | Kigiriki | Kiebrania | Kihindi | Kiitalia | Kijapani | Kilatini | Kiajemi | Kirusi | Kisanskrit | Kihispania | Kitamil | Kituruki | Neno | Mwandiko

Usanifu na uhandisi[hariri | hariri chanzo]

| Usanifu | Arch | Daraja | Mfereji | Lambo | Kuba (jengo) | Nyumba

Majengo maalumu[hariri | hariri chanzo]

| Lambo la Aswan | Burj Dubai | Koloseo | Ukuta wa China | Mnara wa Eiffel | Empire State Building | Hagia Sophia | Mount Rushmore | Parthenon | Piramidi za Giza | Kanisa Kuu la Mt. Petro | Statue of Liberty | Taj Mahal | Pyramidi | mnara

Filamu, redio na TV[hariri | hariri chanzo]

| Filamu | Katuni | Redio | Televisheni

Muziki[hariri | hariri chanzo]

| Muziki | Wimbo

| Blues | Muziki wa Klasiki | Opera | Simphoni | Muziki elektroniki | Muziki wa Asili | Jazz | Reggae | Rhythm and blues | Muziki wa Rock | Muziki wa kizazi kipya

| Ngoma | Filimbi | Gitaa | Kinanda | Tarumbeta | Zeze

Michezo[hariri | hariri chanzo]

| Game | Backgammon | Chess | Go | Playing card | Kamari | Sanaa ya mapigano | Judo | Karate | Michezo ya Olympiki | Michezo | Riadha | Auto racing | Baseball | Basketball | Cricket | Fencing | Mpira wa miguu | Golf | Horse racing | Ice hockey | Tennis | Wrestling | Toy

Dhana juu ya dunia na dini[hariri | hariri chanzo]

| Deity | Mungu | Mythology

Mielekeo ya kifalsafa[hariri | hariri chanzo]

| Atheism | Fundamentalism | Materialism | Monotheism | Polytheism | Nafsi | Dini

Dini mbalimbali[hariri | hariri chanzo]

| Bahá'í Faith | Ubuddha | Ukristo | Kanisa Katoliki | Ukonfusio | Uhindu | Uislamu | Ujain | Uyahudi | Ushinto | Kalasinga | Utao | Voodoo | Uzoroaster | Maisha ya kiroho

Falsafa[hariri | hariri chanzo]

| Falsafa | Beauty | Upembuzi | Maadili | Epistemology | Ufeministi | Hiari | Knowledge | Logic | Mind | Morality | Reality | Truth

Sayansi[hariri | hariri chanzo]

| Sayansi

Astronomia[hariri | hariri chanzo]

| Falaki | Asteroidi | Big Bang | Black hole | Kometi | Galaksi | Milky Way | Mwakanuru | Mwezi (gimba la angani) | Sayari | Dunia | Mshtarii | Mirihi | Utaridi | Neptun | Zohali | Uranus | Zuhura | Mfumo wa jua | Nyota | Jua | Ulimwengu

Biolojia[hariri | hariri chanzo]

| Biolojia | DNA | Enzyme | Protein | Botany | Mauti | Suicide | Ecology | Endangered species | Domestication | Uhai | Uainishaji wa kisayansi | Spishi

Michakato ya kibiolojia[hariri | hariri chanzo]

| Metabolism | Digestion | Photosynthesis | Respiration (physiology) | Evolution | Biological reproduction | Pregnancy | Sex | Mwanamke | Mwanamume

Anatomia[hariri | hariri chanzo]

| Anatomia | Seli | Mfumo wa mzunguko wa damu | Damu | Moyo | Mfumo wa homoni | Mfumo wa Mmeng'enyo wa Chakula | Colon (anatomy) | Utumbo mwembamba | Ini | Integumentary system | Titi | Ngozi | Musuli | Mfumo wa neva | Ubongo | Milango ya fahamu | Sikio | Pua | Jicho | Mfumo wa uzazi | Mfumo wa upumuaji | Mapafu | Kiunzi cha mifupa

Tiba na dawa[hariri | hariri chanzo]

| Tiba | Uraibu | Alzheimer's disease | Kansa | Cholera | Mafua ya kawaida | Dentistry | Ulemavu | Upofu | Hearing impairment | Ugonjwa wa akili | Disease | Medication | Ethanol | Nikotini | Tumbako | Drugs | Health | Maumivu ya kichwa | Myocardial infarction | Heart disease | Malaria | Malnutrition | Obesity | Pandemic | Penicillin | Pneumonia | Poliomyelitis | Sexually transmitted disease | AIDS | Stroke | Tuberculosis | Diabetes | Virus | Influenza | Smallpox

Viumbehai[hariri | hariri chanzo]

| Organism | Mnyama | Arthropod | Mdudu | Sisimizi | Nyuki | Kipepeo | Arachnid | Chordate | Amphibian | Chura | Ndege | Kuku | Hua | Samaki | Papa (samaki) | Mammal | Ape | Ngamia | Paka | Ng'ombe | Mbwa | Dolphin | Tembo | Farasi | Binadamu | Kondoo | Simba | Nguruwe | Nyangumi | Reptile | Dinosauri | Nyoka | Archaea | Bacteria | Fungus | Mmea | Ua | Mti | Protist

Kemia[hariri | hariri chanzo]

| Kemia | Biokemia | Kampaundi | Asidi | Besi (kemia) | Chumvi | Elementi ya kikemia | Mfumo radidia | Alumini | Kaboni | Kupri | Auri | Heli | Hidrojeni | Chuma | Neoni | Nitrojeni | Oksijeni | Fedha | Stani | Zinki | Metali | Aloi | Feleji | Kemia mahuluku | Alikoholi | Hidrati kabonia | Hormoni

Phase (matter)[hariri | hariri chanzo]

| Hali maada | Gesi | Kiowevu | Utegili (fizikia) | Mango

Hali ya hewa, jiolojia[hariri | hariri chanzo]

| Banguko | Tabianchi | El Nino | Global warming | Tetemeko la ardhi | Jiolojia | Madini | Almasi | Gandunia | Mwamba (jiolojia) | Maafa asilia | Volkeno | Hali ya hewa | Wingu | Mafuriko | Tsunami | Mvua | Mvua asidia | Theluji | Tufani | Kimbunga

Fizikia[hariri | hariri chanzo]

| Fizikia | Mchapuko | Atomi | Nishati | Hifadhi ya nishati | Mnururisho sumakuumeme | Mwali gama | Infraredi | Harakatiredio | Urujuanimno | Taswirangi onekani | Rangi | Kani | Sumakuumeme | Uvutano | Nuru | Sumaku | Uga sumaku | Masi | Molekuli | Umakanika kwanta | Sauti | Kasi | Kasi ya nuru | Kasi ya sauti | Nadharia ya uhusianifu | Wakati | Velositi | Uzani | Urefu

Wakati na Kalenda[hariri | hariri chanzo]

| Anno Domini | Kalenda | Kalenda ya Gregori | Karne | Siku | Dakika | Milenia | Mwezi (wakati) | Ukanda wa wakati

| Wiki | Mwaka

Teknolojia[hariri | hariri chanzo]

| Teknolojia | Biotechnology | Mavazi | Pamba | Uhandisi | Wenzo | Roda | Sukurubu | Wedge (mechanics) | Wheel | Umwagiliaji | Plau | Ufuaji metali | Teknolojia ya nano

Mawasiliano[hariri | hariri chanzo]

| Mawasiliano | Kitabu | Habari | Kamusi elezo | Uandishi wa habari | Gazeti | Vyombo vya habari | Uchapishaji | Reli | Simu

Elektroniki[hariri | hariri chanzo]

| Elektroniki | Mkondo wa umeme | Marudio | Kapasita | Kidukizi | Transista | Diode | Kikinza | Transfoma

Kompyuta na tovuti[hariri | hariri chanzo]

| Kompyuta | Diski kuu | CPU | RAM | Artificial Intelligence | Information technology | Algorithm | Tovuti | mail | World Wide Web | Operating system | Programming language | Software | User interface

Nishati na mafuta[hariri | hariri chanzo]

| Energy (technology) | Renewable energy | Electricity | Nuclear power | Fossil fuel | Internal combustion engine | Injini ya mvuke | Moto

Malighafi[hariri | hariri chanzo]

| Kioo | Karatasi | Plastiki | Ubao

Usafiri[hariri | hariri chanzo]

| Usafiri | Ndege (uanahewa) | Motokaa | Baisikeli | Boti | Meli | Treni

Silaha[hariri | hariri chanzo]

| Silaha | Kilipukaji | Baruti | Bunduki | Bombomu | Silaha ya nyuklia | Upanga | Kifaru (jeshi)

Vyakula[hariri | hariri chanzo]

| Chakula | Mkate | Nafaka | Shayiri | Mhindi | Oti | Mpunga | Ngano nyekundu | Mtama | Ngano | Jibini | Chokoleti | Asali | Tunda | Tofaa | Ndizi | Zabibu | Jamii kunde | Soya | Limau | Jozi | Nyama | Sukari | Mboga za majani | Kiazi

Vinywaji[hariri | hariri chanzo]

| Bia | Divai | Kahawa | Maziwa | Chai | Maji | Maji ya matunda

Hisabati[hariri | hariri chanzo]

| Hisabati | Algebra | Arithmetic | Axiom | Calculus | Jiometria | Duara | Pi | Mraba | Pembetatu | Group theory | Thibitisho la kihisabati | Namba | Namba changamano | Integer | Namba asilia | Namba tasa | Rational number | Infinity | Nadharia ya seti | Takwimu | Trigonometria

Vipimo[hariri | hariri chanzo]

| Upimaji | Joule | Kilogramu | Lita | Mita | Newton | SI | Volt | Watt | Sekunde | Kelvini