Nadharia ya uhusianifu

Nadharia ya uhusianifu iliyoanzishwa na Albert Einstein katika karne ya 20, inatoa uelewa wa kina kuhusu uhusiano kati ya nafasi, wakati, na uvutano. Inajumlisha nadharia ya uhusianifu maalumu (mwaka 1905) na nadharia ya uhusianifu ya jumla (1916). Katika nadharia hiyo, Einstein alionyesha kuwa nafasi na wakati si vitu vya kujitegemea, bali ni vipengele vinavyohusiana katika mfumo mmoja wa "spacetime". Nadharia ya uhusianifu ilibadilisha uelewa wetu wa uvutano, ikionyesha kuwa nguvu ya uvutano si nguvu inayovuta vitu kama ilivyokuwa ikidhaniwa awali, bali ni mabadiliko katika kumbi za spacetime.

Einstein alionyesha pia kuwa mwendo wa kitu katika nafasi unategemea uhusiano wa kifizikia na joto, na pia kuwa mwendo wa vitu kwenye mwamba au miale ya mwanga unategemea athari za uvutano kwenye spacetime. Hii ilileta mabadiliko makubwa katika jinsi tunavyoelewa ulimwengu mkubwa na jinsi nguvu za kimsingi zinavyofanya kazi.

Majaribio mengi yamethibitisha nadharia zote mbili, kama vile majaribio ya Michelson-Morley na majaribio ya Ives-Stilwell (uhusianifu maalumu), na majaribio wa Pound-Rebka (uhusianifu wa jumla).

Uhusianifu maalumu

Uhusianifu maalumu husema:

• Wachunguzi wakiwa na mwendo tofauti, wakati na umbali hubadilishwa, katika fomula γ=(1-v²/c²)^-1/2.

• Ulinganifu wa nishati na tungamo katika fomula E=mc².

• Kasi ya nuru huwa sawa kwa wachunguzi wote wenye kasi isiyobadilika.

Uhusianifu wa jumla

Uhusianifu wa jumla huelezea uvutano kama mviringo wa nafasiwakati. Huendeleza nadharia ya uvutano ya Isaac Newton. Hutumiwa na fizikia ya ulimwengu ya kisasa.

Marejeo

Makala hii kuhusu mambo ya fizikia bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Nadharia ya uhusianifu kama historia yake au mahusiano yake na mada nyingine? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.