Benki ya Dunia
Benki ya Dunia ni taasisi ya kimataifa ya kifedha inayolenga kusaidia maendeleo ya kiuchumi na kijamii katika nchi zinazoendelea. Tofauti na benki za kawaida, Benki ya Dunia hutoa mikopo ya muda mrefu yenye masharti nafuu, ruzuku, na msaada wa kiufundi kwa ajili ya miradi ya maendeleo. Ingawa inashirikiana kwa karibu na Umoja wa Mataifa na hasa Shirika la Fedha la Kimataifa (IMF), haiko chini ya Umoja wa Mataifa moja kwa moja. Benki hii inamilikiwa na nchi wanachama 185, ambazo hupiga kura katika mikutano yake ya maamuzi kulingana na thamani ya hisa zao katika mtaji wa benki.
Benki ya Dunia pia inachukua hatua muhimu katika kushughulikia changamoto za kimataifa, kama vile kupambana na mabadiliko ya tabianchi na kuimarisha usalama wa chakula. Inashirikiana na mashirika mengine ya kimataifa ili kufanikisha malengo ya maendeleo endelevu (SDGs), ikilenga kupunguza umaskini na kuimarisha ustawi wa kijamii. Aidha, Benki ya Dunia inachochea ubunifu na maendeleo ya kiteknolojia katika sekta mbalimbali, ikiwemo nishati mbadala na teknolojia ya habari, ili kusaidia nchi kuendeleza uchumi wao kwa njia ya kisasa na endelevu.
Sifa na Muundo
Benki ya Dunia ina matawi mawili ambayo ni
- Benki ya Kimataifa ya Marekebisho na Maendeleo (International Bank for Reconstruction and Development - IBRD) iliyoanzishwa mwaka 1945 inayojulikana kama "Benki ya Dunia" hasa.
- Shirikisho la Kimataifa la Maendeleo (International Development Association - IDA) iliyoanzishwa mwaka 1960.
Taasisi za ziada ambamo kila nchi mwanachama inapaswa kuingia pia ni
- Muungano wa Kimataifa wa Fedha (International Finance Corporation IFC),
- Shirika la Uthibiti wa Uwekezaji (Multilateral Investment Guarantee Agency MIGA) na
- Kituo cha Kimataifa cha Utatuzi wa Mizozo ya Uwekezaji (International Centre for Settlement of Investment Disputes ICSID).
Makao makuu yapo Washington DC nchini Marekani. Kikatiba mwenyekiti wa benki ni mtu wa Marekani.
Historia
Benki ya Dunia ilianzishwa rasmi mwaka 1944 katika Mkutano wa Bretton Woods uliofanyika New Hampshire, Marekani, sambamba na kuanzishwa kwa Shirika la Fedha la Kimataifa (IMF). Lengo kuu la kuanzishwa kwake lilikuwa kusaidia katika ujenzi upya wa Ulaya na Japani baada ya uharibifu mkubwa uliosababishwa na Vita Kuu ya Pili ya Dunia. Taasisi hii ilianza kazi rasmi mwaka 1946, na mkopo wake wa kwanza ulitolewa kwa Ufaransa kwa ajili ya kujenga upya sekta ya uchumi na miundombinu. Hapo awali, benki hii ilijulikana zaidi kwa jina lake kamili—Benki ya Kimataifa ya Ujenzi upya na Maendeleo (IBRD).
Katika miaka ya 1950 na 1960, Benki ya Dunia ilibadili mwelekeo kutoka kusaidia nchi zilizoathiriwa na vita hadi kuwekeza katika maendeleo ya nchi zinazoendelea. Ilianza kufadhili miradi mikubwa ya miundombinu kama barabara, mabwawa, na mashamba ya umwagiliaji katika Afrika, Asia, na Amerika ya Kusini. Mwaka 1960, iliimarisha juhudi zake kwa kuanzisha Chama cha Kimataifa cha Maendeleo (IDA), chombo chake tanzu kilicholenga kutoa mikopo nafuu na misaada kwa nchi maskini zaidi duniani zisizo na uwezo wa kukopa kutoka IBRD kwa masharti ya soko.
Katika miaka ya 1980 na 1990, Benki ya Dunia ilikumbana na ukosoaji kutokana na athari za kiuchumi na kijamii za masharti ya mikopo yake, hasa kwenye sera za marekebisho ya kiuchumi zilizolazimisha nchi kupunguza matumizi ya serikali na kubinafsisha mali za umma. Tangu wakati huo, benki imefanya juhudi za kubadilika kwa kuzingatia zaidi maendeleo jumuishi, mazingira, usawa wa kijinsia, na ushirikishaji wa jamii katika miradi yake. Leo hii, Benki ya Dunia inaendelea kuwa mshirika mkuu katika maendeleo ya kimataifa, ikiwa na lengo la kutokomeza umaskini uliokithiri na kukuza ustawi wa pamoja.
Hisa na kura
Maazimio hufuata kura za wanachama zinazolingana na idadi ya hisa za nchi hizo katika rasilmali ya benki (kwa mabano: IFC). Nchi zenye kura nyingi ni:
- Marekani 16,39% (23,68%)
- Japani 7,87% (5,88%)
- Ujerumani 4,49% (5,37%)
- Ufaransa 4,3% (5,04%)
- Uingereza 4,3% (5,04%)
(Hali ya mwaka 2004)
Shabaha ya kazi
Benki (IBRD) inalenga kutoa mikopo kwa nchi zilizoendelea kiasi na pia nchi maskini zenye uwezo wa kulipia mikopo. Shirikisho la Maendeleo (IDA) inaangalia mahitaji ya nchi maskini kabisa.
Kwa jumla taasisi za Benki ya Dunia hutoa mikopo kwa riba ndogo au hata zisizo na riba halafu pia misaada zisizorudishwa kwa nchi maskini kwa kusudi la kujenga elimu, afya, barabara na mawasiliano.