Kombe la Mataifa ya Afrika

Kutoka Wikipedia, kamusi elezo huru
Kombe la Mataifa ya Afrika
Founded1957
RegionAfrica (CAF)
Current championsKigezo:Senegal
Most successful team Misri (7 titles)

Kombe la Mataifa ya Afrika ni shindano kuu la soka la kimataifa katika bara la Afrika. Shindano hilo husimamiwa na Confederation of African Football (CAF), na lilichezwa kwa mara ya kwanza mwaka wa 1957. Tangu mwaka wa 1968, shindano hilo hufanyika baada ya miaka miwili. Mabingwa wa FIFA Confederations Cup walifuzu katika shindano hilo.

Mwaka wa 1957 kulikuwa na mataifa matatu yaliyoshiriki katika shindano hili ambayo ni: Misri, Sudan na Ethiopia. Afrika ya Kusini walikuwa washiriki katika shindano hili lakini walizuiwa kutokana na sera za ubaguzi nchini humo.[1] Tangu wakati huo, shindano hilo limeenea, na kusababisha michuano ya kufuzu. Idadi ya walioshiriki katika fainali ya shindano hili ilifika 16 katika mwaka 1998 (timu 16 zilikuwa zishiriki katika shinano hili mwaka wa 1996 lakini Nigeria walijitoa na kubakia timu 15), na tangu wakati huo, imebaki kuwa timu 61 ndizo zinashiriki katika shindano hili. Timu hizi hugawanywa katika vikundi ambavyo kila kundi kina timu nne ambapo timu mbili bora katika kila kundi ndizo zinafaulu katika hatua ya ya pili.

Misri ndiyo taifa lililofanikiwa zaidi katika historia kombe hili kwa kuwa na rekodi ya kushinda kombe hili mara sita. Ghana na Kamerun wameweza kunyakuwa ubingwa mara nne. Nyara tatu tofauti zimetunzwa katika historia ya shindano hili. Ghana na Kamerunwameshinda matoleo mawili ya kwanza baada ya kila timu kushinda shindano hili mara tatu mfululizo. Nyara iliyo sasa ilitunzwa mara ya kwanza mwaka wa 2002.

Historia[hariri | hariri chanzo]

1950-60: uenezaji wa shindano la ANC[hariri | hariri chanzo]

Chimbuko la Kombe la Mataifa ya Afrika lilikuwa mnamo tarehe Juni 1956, wakati uundaji wa Confederation of African Football ulipendekezwa katika mkutano wa tatu wa bunge la FIFA mjini Lisbon. Kulikuwa na mipango ya haraka kwa mashindano ya mataifa ya bara kufanyika, na mwaka wa 1957 mwezi wa Februari shindano la kwanza la Kombe la Mataifa ya Afrika lilifanyika mjini Khartoum, Sudan. Hakukuwa na mechi za kufuzu katika shindano hili , kwani uwanja ulikuwa na mataifa manne ambao ndio wanzilishi wa CAF (Sudan, Misri, Ethiopia, na Afrika ya Kusini). Kukataa kwa Afrika ya Kusini kupeleka kikosi chenye wachezaji wa rangi tofauti katika ushindani kulisababisha wao kuadhibiwa na Ethiopia iliweza kufuzu katika fainali .[2] Kutokana na tukio hilo mechi mbili ndizo zilizochezwa na Misri kuwa bingwa wa kwanza katika bara baada ya kushinda Sudan katika nusu fainali na Ethiopia katika fainali. Miaka miwili baadaye, Misri ndiyo ilikuwa mwenyeji wa pili wa ANC mjini Cairo ambapo timu zile tatu ndizo zilishiriki .Kama mwenyeji na bingwa tetezi Misri iliweza kushinda baada ya kuwalaza sudan katika fainali.

Shindano hili lilienea na kuwa na timu tisa ambazo zilishiriki. Shindano hili la tatu la ANC mwaka 1962lilikuwa mjini Addis Ababa, na kwa mara ya kwanza kulikuwa na mechi za kufuzu ambapo timu nne zilifuzu kupigania ubingwa. Ethiopia kama mwenyeji Misri kama bingwa tetezi zilipata fursa ya kufaulu mara moja, na kuungwa na Nigeria na Tunisia katika timu nne za mwisho zilizo waania ubingwa. Misri iliweza kucheza fainali kwa mara ya tatu lakini Ethiopia waliwezakushinda, baada ya kupiga Tunisia katika semifinali nakulaza Misri katika muda wa ziada.

1960: Utawala wa Ghana[hariri | hariri chanzo]

Katika mwaka 1963, Ghana ilishiriki kwa mara ya kwanza katika shindano hili , na iliweza kunyakua ushindi baada ya kuilaza Sudan katika fainali. iliweza kunyakuwa ubingwa miaka miwili baadaye nchini Tunisia -ikifikia mafanikio ya Misri kama bingwa wa misimu miwili - na kikosi ambacho kilikuwa na wachezaji wawili tu kutoka timu ya 1963.[3]

atika shindano la 1968 ilibidi mpango wa mchuano huo ubadilike na kuongeza hadi timu 8 zitakazo faulu kati ya timu 22 zilizofaulu katika raundi ya hapo awali. Timu zilizofaulu ziligawanyishwa katika makundi mawili kila kundi likiwa na timu nne ambazo zilicheza michezo ya mizunguko ambapo timu mbili bora zaidi katika kila kundi zilifaulu katika nusu fainali. Mfumo huu uliendelea kutumika katika fainali hadi mwaka wa 1992. Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo iliweza kushinda baada ya kuwachapa Ghana. Kuanzia mwaka wa 1968 shindano hili limekuwa likitendeka baada ya miaka miwili katika miaka iliyo sawa. Mchezaji wa mbele wa Ivory Coast, Laurent Pokou aliongoza kwa mabao katika michuano ya 1968 na 1970 kwa mabao sita mwaka wa 1968 na mabao nane katika mwaka wa 1970 na kuwa na mabao 14 kwa jumla na kushikilia rekodi kwa muda hadi 2008. Shindano hili liliweza kuonyehwa katika runinga mara ya kwanza mwaka wa 1970 likiwa nchini Sudan,[3] ambayo iliweza kuchukua taji baaada ya kuwashinda Ghana- iliyokuwa ikicheza fainaili ya nne mfululizo.

1970: Muongo wa mabingwa[hariri | hariri chanzo]

Kati ya mwaka 1970-1980 mataifa sita mbalimbali yaliweza kushinda : Sudan, Kongo-Brazzaville, Zaire, Moroko, Ghana, na Nigeria. Zaire ilishinda mara ya pili katika mwaka wa 1974 (ilishinda mara ya kwanza kama Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo) baada ya kupambana na Zambia katika fainali. Kwa muda hadi sasa katika historia ya ushindani, hii ndio mechi ya kipekee ambayo imerudiwa baada ya timu hizo mbili kutoka sare 2-2 baada ya muda wa ziada. Finali hii ilichezwa siku mbili baadaye na Zaire kuibuka washindi kwa 2-0. Mchezaji wa mbele wa Zaire , Mulamba Ndaye alifunga bao zote nne za mechi hizo mbili: pia alikuwa alishikilia usukani kwa kuwa na mabao tisa katika msimu huo na kuweka rekodi ya mechi ya kibnafsi hadi wa leo. Miezi mitatu awali, Zaire ilikuwa taifa la kwanza la Afrika weusi kufuzu katika FIFA World Cup. Moroko iliweza kuchukua ushindi kwa mara yao ya kwanza katika ANC mwaka wa 1976 nchini Ethiopia na Ghana ilichukua ushindi mara ya tatu mwaka wa 1978,Katika mawka wa 1980 shindano hili lilifanyika Nigeria ambapo timu ya taifa ya Nigeria ililaza Algeria na kunyakuwa ushindi mara ya kwanza

1980: Kutawala kwa Kamerun na Nigeria[hariri | hariri chanzo]

Ghana iliweza kunyakua ubingwa mara ya nne mwaka wa 1982 baada ya; kushinda Algeria katika nusu fainali katika muda wa ziada, na kupatana na Libya kama mwenyeji katika fainali. Hii mechi iliisha sare ya bao 1-1 baada ya dakika 120 na Ghana ilishinda katika penalti na kunyakuwa taji. Kamerun iliweza kuchukuwa taji la kwanza miaka miwili baadaye kwa kushinda Nigeria .Shindano la mwaka wa 1986ilikabiliana na Misri - watoro tangu fainali ya mwaka wa 1962 - Misri ilishinda kupituia penalti. Kamerun iliweza kushiriki katika fainali mara ya tatu mfululizo na kuchukua taji mara ya pili katika shindano la 1988hii ni baada ya kurudia kuchapa Nigeria mwaka wa 1984. Mwaka wa 1990, Nigeria ilipoteza nafasi ya kuchukua taji walipojiandikisha katika fainali mara ya tatu baada ya kujitokeza katika shindano hili mara nne na kupigwa na Algeria .

1990: Kuwasili kwa Afrika Kusini[hariri | hariri chanzo]

Mwaka wa 1992 Kombe la Mataifa ya lilipanua mipaka na kuongeza idadi ya washiriki katika fainali ya shindano hili hadi 12; Timu hizi ziligawanywa katika makundi manne Kila kundi lilikuwa na timu tatu ambapo timu mbili za juu katika kila kundi zilifaulu katika robo fainali. Mjchezaji wa Ghana wa katikati kwa majina kiungo Abedi "Pelé" Ayew ambaye alifunga bao tatu, alitiwa taji la mchezaji bora wa shindano hili mwaka huo baada ya mchango wake kusaidia Ghana kufuzu fainali; hata hivyo alisimamishwa kucheza mechi hiyo na Ghana kushindwa na Ivory Coast katika mikwaju ya penalty ambako kila pande ilijaribu mara 11 ili kutambua timu itakayoshinda. Cote d'Ivoire waliweza kuweka rekodi katika shindano hili kwa kushinda mechi sita bila kufungwa bao.

Ule mpango wa timu 12, na tatu kila kundi kundi ulitumika tena miaka miwili baadaye, ambapo Tunisia iliyokuwa nyumbani iliwezwa kuondolewa katika shindano hili. Nigeria, ambayo ilifaulu katika Kombe la Dunia kwa mara ya kwanza katika historia, ilishinda shindano hili baada ya, kuchapa Zambia, ambayo mwaka kabla ilipatwa na msiba wa maafa ambapo wengi wa wachezaji wao waliaaga dunia katika ajali ya ndege wakielekea katika mchuano wa kufuzu katika kombe la dunia. Mchezaji wa mbele kutoka Nigeria , Rashidi Yekini, aliyekuwa akiongoza kwa mabao wa 1992 aliweza kuongoza tena kwa mabao matano mwaka huo.

Afrika ya Kusini iliweza kuwa mwenyeji wa shindano la 20 la ANC mwaka wa 1996, na kushiriki katika shindano hili mara ya kwanza baada ya kupewa fursa ya kushiriki katika shindano hili walipoacha ubaguzi.Pia walikuwa wamejaribu mwaka wa 1994 lakini hawakufuzu. Idadi ya washiriki katika fainali iliongezeka hadi timu 16 ambazo ziligawanywa katika makundi manne. Hata hivyo, idadi halisi ya timu zilizocheza katika fainali mara ilikuwa15 tu kwani Nigeriailijiondoa katika shkindano hili dakika ya mwisho kwa sababu za siasa katika nchi yao. [11] Timu ya Bafana Bafana iliweza kushinda taji kwa mara ya kwanza kwa kuwalaza Tunisia. Nahodha wa Afrika Kusini Neil Tovey ndiye aliyekuwa mchezaji mzungu wa kwanza kuskika kile kikombe. [13] Afika Kusini ingeweza kufika fainaliwa miaka miwili baadaye nchini Burkina Faso, lakini hawakuweza kutetea taji lao kwani, iliweza kunyakuwa ushindi kwa mara ya nne.

2000: Ubingwa wa Kamerun ukifuatiwa na Misri[hariri | hariri chanzo]

Toleo la 2000 liliweza kufanyika Ghana na Nigeria, badala ya Zimbabwe kwa kuwa ilitoka sare ya 2-2 baada ya muda wa ziada katika fainali, Kamerun ilishinda Nigeria katika penalti. Mwaka wa 2002,timu ya Indomitable Lions ilipokea taji mara ya pili mfululizo kama Ghana ilivyofanya katika miaka ya 1960 baada ya Misri kufanya vivyo hivyo mwaka 1957 na 1959. Kupitia penalti, ya Kamerun ilishinda Senegal ambayo ilikuwa mara yao ya kwanza kucheza fainali, ambayo pia ilipata kushika nafasi katika Kombe la ulimwengu baadaye mwaka huo. Timu hizi mbili zilizofika fainali waliweza kutolewa katika robo fainali nchini Tunisia ambapo timu ya nchi hii ilipokea ubingwa baada ya kuchapa Moroko 2-1 katika fainali. Shindano la 2006 lilishindwa na, Misri ambayo ilikuwa nyumbani.Iliweza kuweka rekodi ya bara kwa kuwa washindi mara tano. Shindano la 2008 lilifanyika Ghana ambapo Misri waliweza kutetea ubingwa wao na kunenepesha rekodi na ushindi wa sita baada ya kuwalaza Kamerun 1-0 katika fainali.

Baadaye[hariri | hariri chanzo]

Kabla ya Kombe la Mataifa ya Afrika mwaka wa 2008 vilabu vya ulaya viliomba kuwe na mabadiliko katika ratiba hiyo. Kwani shindano hili hufanyikan wakati sawa na michuano ya ulaya ambapo wachezaji wao wengi hawachezi kwani wako katika timu zao za nyumbani Katika Januari mwaka wa 2008, rais wa FIFA Sepp Blatter alitangaza kwamba yeye alitaka shindano kufanyika aidha Juni au Julai 2016, ilikuwa sambamba na kalenda ya kimataifa. Hii itasababisha shindano hili kutofanyika nchi nyingi katika Afrika ya kati na magharibi (kwani miezi hii huwa msimu wa mvua) na kama shindano hili litakuwa likifanyika miaka ilito sawa basi itabidi shindano hili kuskumwa katika miaka isiyo sawa ili kusiwe na mgogngano na shindano la kombe la dunia.

Fomati[hariri | hariri chanzo]

Kufuzu[hariri | hariri chanzo]

Tangu 1962 kumekuwa na michuano ya kufuzu katika fainali. Kutoka 1962-1990 michuano hii ilikuwa na mechi za kurudiwa, na idadi ya raundi ilitegemea idadi ya timu zinazoshiriki Kuanzia 1994 kuendelea timu ambazo zina azma ya kufuzu hugawanywa katika makundi na kucheza na kila timu katika kundi iliyowekwa Mpaka mwaka wa 2006 ambako timu ya nchi ambapo shindano hili litafanyika na mabingwa tetezi zilifaulupapo Kwanzia mwaka wa 2008 timu itakayo fanya shindano hili ndio wanafuzu papo hapo.Fomati ya kufuzu katika shinano hili imekuwa ikibadilikabadilika .Kwanzia mwaka wa 2008 timu 11 ndizo zinazofuzu katika fainali ambazo zinagawanya katika makundi ambayo yana timu nne na moja timu tatu. Timu zinazoshinda katika kundi ndizo zinafaulu na timu tatu zingine ambazo zina rekodi nzuri

Taji[hariri | hariri chanzo]

Katika historia ya Kombe la Mataifa, kumekuwa na aina tatu za taji ambazo zimepatianwa .Kombe la kwanza mbalo lilikuwa la fedha, lilijulikana kama " Kombe la Abdelaziz Abdallah Salem ", ambalo ilikuwa jina lake rais wa kwanza wa kutoka Misri jenuari Abdelaziz Abdallah Salem. Baada ya ushindi wa tatu katika Kombe la Mataifa Ghana iliweza kumiliki kombe hilo mwaka wa 1978.[4]

Kombe la pili lilikuwa mwaka wa 1980-2000, na lilijulikana kama "nyara wa Umoja wa Afrika" au "African Unity Cup". [4] lilitolewa na Baraza Kuu la Michezo ya Afrika kwa CAF mwaka wa 1980 kabla ya mashindano na lilikuwa ni kipande mviringo na pete ya Olimpiki ambayo ililalia ramani ya bara ya Afrika na lilikuwa na vishikilio vya Triangle. Kamerun iliweza kumiliki kombe hili baada ya kuchukua ubingwa mwaka wa 2000.

Mwaka wa 2001,Toleo la tatu lilitokea, ambalo ni kombe la dhahabu lililoundwa nchini Italia. Kamerun, waliomiliki toleo la pili waliweza kuwa taifa la kwanza kushinda toleo hili.

Matokeo[hariri | hariri chanzo]

mwaka Taifa mwenyeji Fainali Mechi ya nafasi ya Tatu
Mshindi Bao Nafasi ya pili Nafasi ya Tatu Bao Nafasi ya nne
1957 Bendera ya Sudan Sudan
Misri
4-0
Ethiopia

Sudan
 Afrika Kusini awe hana halali) (1)
1959 Bendera ya Misri Egypt
Misri
2-1 (2)
Sudan

Ethiopia
(timu tatu tu walishiriki)
1962 Bendera ya Ethiopia Ethiopia
Ethiopia
4-2
AET

Misri

Tunisia
3-0
Uganda
1963 Bendera ya Ghana Ghana
Ghana
3-0
Sudan

United Arab Republic
3-0
Ethiopia
1965 Bendera ya Tunisia Tunisia
Ghana
3-2
AET

Tunisia

Ivory Coast
1-0
Senegal
1968 Bendera ya Ethiopia Ethiopia
Congo DR
1-0
Ghana

Ivory Coast
1-0
Ethiopia
1970' Bendera ya Sudan Sudan
Sudan
3-2
Ghana

United Arab Republic
3-1
Ivory Coast
1972' Bendera ya Kamerun Cameroon
Congo
3-2
Mali

Kamerun
5-2
Zaire
1974 Bendera ya Misri Egypt
Zaire
2-2 AET
2-0 Replay

Zambia

Misri
4-0
Congo
1976 Bendera ya Ethiopia Ethiopia
Moroko
1-1 (3)
Guinea

Nigeria
3-2 (3)
Misri
1978 Bendera ya Ghana Ghana
Ghana
2-0
Uganda

Nigeria
2-0 (4)
Tunisia
1980' Bendera ya Nigeria Nigeria
Nigeria
3-0
Algeria

Moroko
2-0
Misri
1982' Bendera ya Libya Libya
Ghana
1-1 AET
(7-6) penalti

Libya

Zambia
2-0
Algeria
1984' Côte d'Ivoire Ivory Coast
Kamerun
3-1
Nigeria

Algeria
3-1
Misri
1986' Bendera ya Misri Egypt
Misri
0-0 AET
(5-4) penalti

Kamerun

Côte d'Ivoire
3-2
Moroko
1988 Bendera ya Moroko Morocco
Kamerun
1-0
Nigeria

Algeria
1-1 AET
(4 - 3) penalti

Moroko
1990' Bendera ya Algeria Algeria
Algeria
1-0
Nigeria

Zambia
1-0
Senegal
1992' Bendera ya Senegal Senegal
Côte d'Ivoire
0-0 AET
(11 - 10) penalti

Ghana

Nigeria
2-1
Kamerun
1994 Bendera ya Tunisia Tunisia
Nigeria
2-1
Zambia

Côte d'Ivoire
3-1
Mali
1996 Bendera ya Afrika Kusini South Africa
Afrika Kusini
2-0
Tunisia

Zambia
1-0
Ghana
1998 Bendera ya Burkina Faso Burkina Faso
Misri
2-0
Afrika Kusini

Congo DR
4-4 (5)
(4 - 1) penalti

Burkina Faso
2000 Bendera ya Ghana Ghana &
Bendera ya Nigeria Nigeria

Kamerun
2-2 AET
(4 - 3) penalti

Nigeria

Afrika Kusini
2-2 AET
(4 - 3) penalti

Tunisia
2002 Bendera ya Mali Mali
Kamerun
0-0 AET
(3 - 2) penalti

Senegal

Nigeria
1-0
Mali
2004 Bendera ya Tunisia Tunisia
Tunisia
2-1
Moroko

Nigeria
2-1
Mali
2006 Bendera ya Misri Egypt
Misri
0-0 AET
(4 - 2) penalti

Côte d'Ivoire

Nigeria
1-0
Senegal
2008 Bendera ya Ghana Ghana
Misri
1-0
Kamerun

Ghana
4-2
Côte d'Ivoire
2010 Bendera ya Angola Angola
Misri
1-0
Ghana

Nigeria
1-0
Algeria
2012 Bendera ya Guinea ya Ikweta Equatorial Guinea&
Bendera ya Gabon Gabon

Zambia
0-0 AET
(8 - 7) penalti

Côte d'Ivoire

Mali
2-0
Ghana
2013 Bendera ya Afrika Kusini South Africa
Nigeria
1-0
Burkina Faso

Mali
3-1
Ghana
2015 Bendera ya Guinea ya Ikweta Guinea ya Ikweta
Côte d'Ivoire
0-0 AET
(9 - 8) penalti

Ghana

Congo DR
0-0 AET
(4 - 2) penalti

Guinea ya Ikweta
2017 Bendera ya Gabon Gabon
2019 Bendera ya Kamerun Kamerun
2021 Bendera ya Côte d'Ivoire Cote d'Ivoire
2023 Bendera ya Guinea Guinea

(1) Mwaka wa 1957,  Afrika Kusini haikuruhusiwa kucheza kutokana na ubaguzi ubaguzi.
(2) Katika mwaka 1959, timu zile tatu zilicheza mara ingine mmoja. Katika mchezo wa mwisho wa michuano, Misri's ilipata ushindi wa 2-1 dhidi ya Sudan kuwa mabingwa
(3) Hakukuwa na mechi na fainali rasmi mwaka wa 1976, kwani timu nne bora katika kila kundi ndizo zliwaania taji hili.
(4) Katika mwaka wa 1978, nafasi ya tatu ilinyakuliwa na Nigeria 2-0 baada Tunisia kujiuzulu wakiwa sare ya bao1-1 katika dakika 42.
(5) Hakukuwa na muda wa ziada .

Takwimu[hariri | hariri chanzo]

Nchi zilizoshinda Michuano Mingi[hariri | hariri chanzo]

Ramani wa idadi ya michuano ya Kombe la Mataifa ya Afrika
N ° Ushindi Taifa Mwaka (s)
1 Mara 7  Misri 1957, 1959, 1986, 1998, 2006, 2008, 2010
2 Mara 4  Kamerun 1984, 1988, 2000, 2002
 Ghana 1963, 1965, 1978, 1982
4 Mara 3  Nigeria 1980, 1994, 2013
2 Mara 2  Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo 1968, 1974
 Côte d'Ivoire 1992, 2015  Algeria 1990, 2020
6. Mara 1  Ethiopia 1962
 Sudan 1970
 Congo 1972
 Moroko 1976
 Afrika Kusini 1996
 Tunisia 2004
 Zambia 2012
 Senegal 2021

Nchi zilizocheza fainali Nyingi[hariri | hariri chanzo]

7  Misri
 Ghana
6.  Kamerun
 Nigeria
3  Côte d'Ivoire
 Tunisia
 Sudan
 Zambia
 Algeria
2  Ethiopia
 Moroko
 Afrika Kusini
 Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo (mara moja kama  Zaire
1  Congo
 Mali
 Senegal
 Uganda
 Guinea
 Libya

Michuano kuonekana[hariri | hariri chanzo]

Kushiriki Taifa
22  Misri
20  Côte d'Ivoire
19  Ghana
17  Nigeria
16  Kamerun
 Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo (mara moja kama  Zaire Congo-Kinshasa & Congo-Leopoldville)
 Tunisia
 Zambia
15  Algeria
 Moroko
12  Senegal
10  Ethiopia
 Guinea
9  Burkina Faso (mara moja kama  Upper Volta)
8  Mali
 Afrika Kusini
 Sudan
7  Angola
 Togo
6.  Congo
5  Gabon
 Kenya
 Uganda
4  Msumbiji
3  Benin
 Libya
2  Liberia
 Malawi
 Namibia
 Niger


 Sierra Leone
 Zimbabwe

1  Botswana
 Cabo Verde
 Guinea ya Ikweta
 Morisi
 Rwanda
 Tanzania

Nchi ambazo shindano hili limehudhuriwa kwa wingi[hariri | hariri chanzo]

Majeshi Taifa Mwaka (s)
Mara 4  Misri 1959, 1974, 1986, 2006
 Ghana 1963, 1978, 2000 ^, 2008
Mara 3  Ethiopia 1962, 1968, 1976
 Tunisia 1965, 1994, 2004
Mara 2  Sudan 1957, 1970
 Nigeria 1980, 2000 ^
Mara 1  Kamerun 1972
 Libya 1982
 Côte d'Ivoire 1984
 Algeria 1990
 Moroko 1988
 Senegal 1992
 Afrika Kusini mwaka wa (1996).
 Burkina Faso 1998
 Mali 2002
 Angola 2010
 Mali 2012 ^
 Guinea ya Ikweta 2012 ^

Mengine baadaye majeshi:

 Moroko (2015)
 Libya (2017)
  • ^ Co-majeshi

Wachezaji walio na bao nyingi[hariri | hariri chanzo]

Mabao Scorers
18 Kamerun Samuel Eto'o
14 Côte d'Ivoire Laurent Pokou
13 Nigeria Rashidi Yekini
12 Misri Hassan El-Shazly
11 Kamerun Patrick Mboma, Misri Hossam Hassan
10 Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo Ndaye Mulamba, Côte d'Ivoire Didier Drogba, Côte d'Ivoire Joel Tiéhi, Ethiopia Mengistu Worku, Tunisia Francileudo Santos, Zambia Kalusha Bwalya
9 Côte d'Ivoire Abdoulaye Traoré
8 Angola Manucho, Misri Ahmed Hassan, Ghana Wilberforce Mfum, Guinea Pascal Feindouno
7 Angola Flávio, Kamerun Roger Milla, Misri Taher Abouzaid, Misri Ali Abo Greisha, Mali Frédéric Kanouté, Nigeria Jay-Jay Okocha, Afrika Kusini Benni McCarthy, Zambia Christopher Katongo
6 Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo Mayanga Maku, Misri Mohamed Aboutreika, Ghana George Alhassan, Ghana Abedi Pele, Moroko Ahmed Faras, Nigeria Julius Aghahowa, Nigeria Segun Odegbami, Afrika Kusini Shaun Bartlett
5 Algeria Lakhdar Belloumi, Algeria Rabah Madjer, Algeria Djamel Menad, Jamhuri ya Kongo Jean-Michel M'Bono, Misri Hosny Abd Rabo, Misri Mohamed Ad-Diba, Misri Mohamed Nagy "Gedo", Misri Amr Zaki, Misri Emad Moteab, Ghana Asamoah Gyan, Mali Fantamady Keita,Mali Seydou Keita, Nigeria Muda Lawal, Nigeria Peter Odemwingie

Wachezaji walio na bao nyingi kwa mwaka[hariri | hariri chanzo]

mwaka Player Mabao
1957 Misri Diab Mohammed Diab El-Attar (Ad-Diba) 5
1959 Misri Mahmoud Al-Gohari 3
1962 Misri Abdelfatah Badawi
Ethiopia cadowga Worku
3
1963 Misri Hassan El-Shazly 6.
1965 Ghana Ben Acheampong
Ghana Osei Kofi
Côte d'Ivoire Eustache Manglé
3
1968 Côte d'Ivoire na Laurent Pokou 6.
1970 Côte d'Ivoire Laurent Pokou 8
1972 Mali Salif Keita 5
1974 Zaire Mulamba Ndaye 9.
1976 Guinea Keita Aliou Mamadou 'N'Jo lea' 4
1978 Uganda Philip Omondi
Ghana Opoku Afriyie
Nigeria Segun Odegbami
3
1980 Moroko Khaled Al Abyad Labied
Nigeria Segun Odegbami
3
1982 Ghana George Alhassan 4
1984 Misri Taher Abouzaid 4
1986 Kamerun Roger Milla 4
1988 Algeria Lakhdar Belloumi
Kamerun Roger Milla
Côte d'Ivoire Abdoulaye Traoré
Misri Gamal Abdelhamid
2
1990 Algeria Djamel Menad 4
1992 Nigeria Rashidi Yekini 4
1994 Nigeria Rashidi Yekini 5
mwaka wa (1996). Zambia Kalusha Bwalya
Afrika Kusini Marko Williams
5
1998 Misri Hossam Hassan
Afrika Kusini Benedict McCarthy
7
2000 Afrika Kusini Shaun Bartlett 5
2002 Kamerun Patrick Mboma
Kamerun René Salomon Olembe
Nigeria Julius Aghahowa
3
2004 Kamerun Patrick Mboma
Mali Frédéric Kanouté
Moroko Youssef Mokhtari
Nigeria Jay-Jay Okocha
Tunisia Francileudo dos Santos
4
2006 Kamerun Samuel Eto'o 5
2008 Kamerun Samuel Eto'o 5
2010 Misri Gedo 5
2012 Gabon Pierre-Emerick Aubameyang
Mali Cheick Diabaté
Côte d'Ivoire Didier Drogba
Zambia Christopher Katongo
Moroko Houssine Kharja
Angola Manucho
Zambia Emmanuel Mayuka
3
2013 Nigeria Emmanuel Emenike
Ghana Wakaso Mubarak
5

Mkuu Takwimu[hariri | hariri chanzo]

Pos. Timu Kushiriki Mshindi Pili Tatu Nne P W D L Pts. NI GC Tofauti
1  Misri 22 7 1 3 3 90 51 15 24 168 154 84 +70
2  Nigeria 17 3 4 7 0 86 46 21 19 159 122 81 +41
3  Ghana 19 4 4 1 3 83 46 16 21 154 111 71 +40
4  Kamerun 16 4 2 1 1 71 37 20 14 131 110 67 +43
5  Côte d'Ivoire 20 1 2 4 2 81 36 19 26 127 120 90 +30
6  Zambia 16 1 2 3 0 64 26 18 20 96 79 66 +13
7  Moroko 15 1 1 1 2 57 19 22 16 79 66 54 +12
8  Tunisia 16 1 2 1 2 60 19 22 19 79 76 75 +1
9  Algeria 15 1 1 2 2 60 20 18 22 78 69 72 -3
10  Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo 16 2 0 1 1 59 16 18 25 66 68 84 -16
11  Senegal 12 0 1 0 3 46 15 11 20 56 52 46 +6
12  Mali 8 0 1 2 3 40 15 11 14 56 51 56 -5
13  Afrika Kusini 8 1 1 1 0 35 14 12 9 54 42 35 +7
14  Guinea 10 0 1 0 0 35 11 12 12 45 52 51 +1
15  Sudan 8 1 2 1 0 24 7 6 11 27 28 38 -10
16  Ethiopia 10 1 1 1 2 27 7 3 17 24 29 61 -32
17  Angola 7 0 0 0 0 23 4 10 9 22 29 37 -8
18  Congo 6 1 0 0 1 22 5 6 11 21 21 34 -13
19  Burkina Faso 9 0 1 0 1 32 4 9 19 21 29 55 -26
20  Gabon 5 0 0 0 0 15 5 4 6 19 15 21 -6
21  Togo 7 0 0 0 0 22 3 7 12 16 17 36 -19
22  Libya 3 0 1 0 0 11 3 5 3 14 12 13 -1
23  Uganda 5 0 1 0 1 16 3 1 12 10 17 31 -14
24  Kenya 5 0 0 0 0 14 1 4 9 7 8 24 -16
25  Guinea ya Ikweta 1 0 0 0 0 4 2 0 2 6 3 5 -2
26  Zimbabwe 2 0 0 0 0 6 2 0 4 6 8 13 -5
27  Cabo Verde 1 0 0 0 0 4 1 2 1 5 3 4 -1
28  Liberia 2 0 0 0 0 5 1 2 2 5 5 7 -2
29  Rwanda 1 0 0 0 0 3 1 1 1 4 3 3 0
30  Malawi 2 0 0 0 0 6 1 1 4 4 6 11 -5
31  Sierra Leone 2 0 0 0 0 5 1 1 3 4 2 11 -9
32  Namibia 2 0 0 0 0 6 0 2 4 2 9 18 -9
33  Msumbiji 4 0 0 0 0 12 0 2 10 2 4 26 -22
34  Tanzania 1 0 0 0 0 3 0 1 2 1 3 6 -3
35  Niger 2 0 0 0 0 6 0 1 5 1 1 8 -8
36  Benin 3 0 0 0 0 9 0 1 8 1 4 20 -16
37  Morisi 1 0 0 0 0 3 0 0 3 0 2 8 -6
38  Botswana 1 0 0 0 0 3 0 0 3 0 2 9 -7

Tazama pia[hariri | hariri chanzo]

Marejeo[hariri | hariri chanzo]

Masomo zaidi[hariri | hariri chanzo]

Viungo vya nje[hariri | hariri chanzo]