Panama

República de Panamá
Jamhuri ya Panama

Bendera Nembo
Kaulimbiu ya taifa: Latin: Pro Mundi Beneficio (Kilatini: Kwa salama ya dunia)
Wimbo wa taifa: Himno Istmeño (Wimbo la shingo la nchi)
Mji mkuu	Panama 8°58′ N 79°32′ W
Mji mkubwa nchini	Panama
Lugha rasmi	Kihispania (rasmi), Kiingereza na lugha za kieneyeji kwenye pwani la Karibi
Serikali Rais	demokrasia José Raúl Mulino
Uhuru kutoka Hispania Kolombia	28 Novemba 1821 3 Novemba 1903
Eneo  - Jumla  - Maji (%)	75,517 km² (ya 118) 2.9
Idadi ya watu  - 2022 kadirio  - 2023 sensa  - Msongamano wa watu	3,377,768 (ya 133) 4,064,780 53.9/km² (ya 127)
Fedha	Balboa (PAB)
Saa za eneo  - Kiangazi (DST)	(UTC-5) (UTC-5)
Intaneti TLD	.pa
Kodi ya simu	+507 -

Ramani ya Panama

Panama ni nchi ya mwisho kusini mwa Amerika ya Kati. Shingo ya nchi ya Panama hutazamwa kuwa mpaka kati ya bara la Amerika ya Kaskazini na lile la Amerika ya Kusini.

Imepakana na Kosta Rika na Kolombia; pwani ya Bahari ya Karibi iko upande wa kaskazini na pwani ya Pasifiki upande wa kusini.

Nchi iko kwenye sehemu nyembamba kabisa ya Amerika ya Kati.

Mfereji wa Panama hukata shingo la nchi na kufanya jina la Panama kujulikana kote duniani.

Historia

Baada ya ukoloni wa Hispania Panama ilikuwa sehemu ya kaskazini ya Kolombia. Majaribio mbalimbali ya uasi dhidi ya Kolombia kwa shabaha ya kuwa nchi ya pekee katika karne ya 19 hayakufaulu.

Mabadiliko makubwa yalikuja na ujenzi wa mfereji wa Panama.

Utangulizi wake ulikuwa reli kutoka Colon upande wa Karibi kwenda mji wa Panama upande wa Pasifiki iliyojengwa mwaka 1855. Reli hii ilirahisisha safari kati ya Atlantiki na Pasifiki kwa watu na bidhaa kuelekea Kalifornia. Watu wengi walikwenda Kalifornia miaka ile kwa sababu ya dhahabu iliyopatikana kule tangu mwaka 1848 na hapakuwa na reli kati ya pwani zote mbili za Marekani wakati ule.

Colon, Panama.

Wakati wa mwisho wa karne ya 19 Marekani ilianza kujenga mfereji kati ya bahari mbili wa kukata shingo la nchi. Serikali ya Marekani iliona umuhimu wa kutawala njia hii. Ikasaidia Wapanama waliotaka kujitenga na Kolombia kwa kutuma manowari Colon iliyozuia jitihada za Kolombia za kukandamiza ghasia hiyo.

Tarehe 3 Novemba 1903 Panama ilitangaza uhuru wake na kufanya mkataba na Marekani. Panama ilikodisha mlia wa nchi kwa pande zote mbili za mfereji kwa Marekani; Marekani iliahidi kutunza uhuru wa Panama.

Hali halisi ukanda wa mfereji ilikuwa eneo la Kimarekani hadi 31 Desemba 1999 iliporudishwa kwa serikali ya Panama.

Watu

Wakazi walio wengi (70%) ni machotara Waindio-Wazungu, 14% wana asili ya Afrika au ni machotara wa Kiafrika, 10% ni Wazungu na 6% Waindio.

Lugha rasmi na ya kawaida ni Kihispania.

Upande wa dini, 65-75% ni Wakatoliki na 15-25% Waprotestanti. Nje ya Ukristo, dini kubwa zaidi ni ile ya Bahai (2%).

Tazama pia

• Orodha ya nchi kufuatana na wakazi

Marejeo

• Buckley, Kevin, Panama, Touchstone, 1992. ISBN 0-671-77876-5
• Diaz Espino, Ovidio, How Wall Street Created a Nation, Four Walls Eight Windows, 2001. ISBN 1-56858-196-3
• Harding, Robert C., The History of Panama, Greenwood Publishing, 2006.
• Harding, Robert C., Military Foundations of Panamanian Politics, Transaction Publishers, 2001. ISBN 0-393-02696-5
• Joster, R.M. and Sanchez, Guillermo, In the Time of the Tyrants, Panama: 1968–1990, W.W. Norton & Company, 1990.
• Mellander, Gustavo A.; Nelly Maldonado Mellander (1999). Charles Edward Magoon: The Panama Years. Río Piedras, Puerto Rico: Editorial Plaza Mayor. ISBN 1-56328-155-4. OCLC 42970390.
• Mellander, Gustavo A. (1971). The United States in Panamanian Politics: The Intriguing Formative Years. Danville, Ill.: Interstate Publishers. OCLC 138568.
• Porras, Ana Elena, Cultura de la Interoceanidad: Narrativas de Identidad Nacional de Panama (1990–2002), Editorial Carlos Manuel Gasteazoro, 2005. ISBN 9962-53-131-4
• Serrano, Damaris, La Nación Panamena en sus Espacios: Cultura Popular, Resistencia y Globalización, Editorial Mariano Arosemena, 2005. ISBN 9962-659-01-9
• Villarreal, Melquiades, Esperanza o Realidad: Fronteras de la Identidad Panamena, Editorial Mariano Arosemena, 2004. ISBN 9962-601-80-0
• Weeks, John and Gunson, Phil, Panama. Made in the USA, 1992. ISBN 978-0-906156-55-1

Viungo vya ndani

• Orodha ya vituo vya matangazo (redio) vya Panama (kwa Kiingereza)

Viungo vya nje

• Government of Panama
• Panama katika Open Directory Project
• Panama Ilihifadhiwa 25 Januari 2009 kwenye Wayback Machine. from UCB Libraries GovPubs
• Panama entry at The World Factbook
• Panama from the BBC News
• Wikimedia Atlas of Panama* CoolPanama Panama Portal (kwa Kiingereza)

Makala hii kuhusu maeneo ya Amerika ya Kati bado ni mbegu. Je unajua kitu kuhusu Panama kama historia yake, biashara, taasisi zilizopo, watu au utamaduni? Labda unaona habari katika wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.