Ziwa Edward
| Ziwa Edward | |
|---|---|
| |
| Picha kutoka angani ya NASA Landsat ikionyesha Ziwa Edward na Ziwa Dweru yakiunganishwa na Mtaro wa Kazinga | |
| Anwani ya kijiografia | 0°20′S 29°36′E / 0.333°S 29.600°E |
| Mito ya kuingia | Nyamugasani Ishasha Rutshuru Rwindi |
| Mito ya kutoka | Semliki |
| beseni | km² 12,096 |
| Nchi za beseni | Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo, Uganda |
| Urefu | km 77 |
| Upana | km 40 |
| Eneo la maji | km² 2,325 |
| Kina cha wastani | m 17 |
| Kina kikubwa | m 112 |
| Mjao | km³ 39.5 |
| Kimo cha uso wa maji juu ya UB | m 912 |
Ziwa Edward (au Ziwa Rutanzige; pia: Edward Nyanza) ndilo ziwa dogo zaidi kati ya Maziwa Makuu ya Afrika. Liko magharibi mwa Bonde la Ufa la Afrika Mashariki, katika mpaka wa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo na Uganda, na kaskazini mwa pwani yake iko kilometa chache kusini mwa Ikweta.
Karibu theluthi mbili za maji yake yako katika JD Kongo na theluthi moja nchini Uganda.
Jina
[hariri | hariri chanzo]Ziwa hili lilipewa jina na mtafiti Henry Morton Stanley kwa heshima ya Albert Edward, Mtawala wa Wales.
Stanley aliona ziwa hili mara ya kwanza katika mwaka wa 1875, na kufikiria ni sehemu ya Ziwa Albert, alilipatia jina Beatrice Ghuba. Katika ziara yake ya pili mwaka wa 1888 hadi 1889, akagundua yalikuwa maziwa mawili yanayojitegemea, na kulipa jina lake la sasa. [1]
Katika miaka ya 1970 Uganda na Zaire (Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo) zilibadilisha jina na kuliita Ziwa Idi Amin au Ziwa Idi Amin Dada kwa heshima ya dikteta wa Uganda Idi Amin. Baada ya huyo kupinduliwa mwaka wa 1979, jina la awali lilirudishwa.
Jiografia
[hariri | hariri chanzo]Ziwa Edward liko katika mwinuko wa mita 920, lina urefu wa km 77, upana wa km 40, na eneo la km² 2,325 (la 15 kwa ukubwa katika bara).
Ziwa hili hulishwa na mito Nyamugasani, Ishasha, Rutshuru na Rwindi. Pia Ziwa Dweru humwaga maji yake kaskazini mwa Ziwa Edward kupitia Mtaro wa Kazinga. Halafu ziwa Edward humwaga maji yake kaskazini kupitia mto Semliki katika Ziwa Albert.
Ukuta wa magharibi wa bonde kuu la ufa una urefu hadi wa mita 2000 juu ya pwani ya magharibi ya ziwa hili. Pwani za kusini na mashariki ni tambarare za lava. Milima ya Ruwenzori iko kilomita 20 kaskazini kwa ziwa. [2]
Volkeno
[hariri | hariri chanzo]Kanda una ushahidi wa volkeno katika miaka 5000 iliyopita. Maeneo ya Katwe - Kikorongo na Bunyaruguru, pamoja na mashimo na mawe, huwa pande zote mbili za mtaro wa Kazinga katika pwani ya kaskazini-magharibi ya ziwa. Ilidhaniwa kuwa Maziwa George na Edward yalikuwa ziwa moja kubwa hapo awali lakini mawe moto yenye majimaji yaligawa ziwa hili na kuacha mtaro wa Kazinga kama mabaki ya muungano huo.
Kusini, volkeno May-ya-Moto iko kilomita 30 mbali, na volkeno ya Nyamuragira katika milima Virunga magharibi iko 80 km kusini, lakini mawe yake yameweza kufuka kwenye ziwahili hapo awali. [2]]]
Eneo la Katwe-Kikorongo shamba lina mawe na mashimo mengi ya volkeno katika eneo la km 30 na km 15 kati ya maziwa Edward na George, na linajumuisha maziwa saba ya volkeno. Kubwa zaidi ya haya, ni ziwa lenye urefu wa kilometa 2,5, liko katika shimo la volkeno km 4 na limetenganishwa na Ziwa Edward na m 300 ya ardhi. Shimo hili la volkeno lina kina cha m 100, na Ziwa Katwe liko chini ya Ziwa Edward kwa m 40.
Ni ajabu kwamba asili ya volkeno katika eneo hili la kusini-mashariki ya Ruwenzori haikuwa inajulikana mpaka ilivyoripotiwa na Scott Elliot katika mwaka wa 1894. Stanley alitembelea Ziwa Katwe mwaka wa 1889 na kutambua unyogovu wenye kina kirefu, kiwango cha chumvi katika ziwa, na chemchemi ya maji yenye sulphur karibu, lakini alishindwa kuunganisha hii katika volkeno. [3]
Bunyaruguru upande mwingine wa mtaro wa Kazinga una maziwa takriban 30, mengine makubwa kuliko Katwe.
Makazi
[hariri | hariri chanzo]Ziwa Edward liko ndani ya Mbuga ya Wanyama ya Virunga (Kongo) na Mbuga ya Wanyama ya Elizabeth (Uganda) na halina makao ya binadamu katika pwani zake, ila Ishango (DRC) upande wa kaskazini, nyumbani mwa kituo cha mafunzo ya askari wa mbuga.
Mbali na Ishango, makazi makuu ya Wakongo katika kusini ni Vitshumbi, wakati makazi katika Uganda ni Mweya na Katwe katika kaskazini-mashariki, karibu na ziwa la volkeno la jina hilo, ambalo ndilo chanzo kikuu cha chumvi nchini Uganda. Mweya Safari Lodge ndiyo makao makuu ya watalii, na kuhudumia Ziwa Edward na Ziwa Katwe.
Miji ya karibu ni Kasese nchini Uganda kaskazini-mashariki na Butembo katika JD Kongo kaskazini-magharibi, ambayo iko umbali wa km 50 na km 150 hivi. [4]
Mazingira
[hariri | hariri chanzo]
Ziwa Edward ni nyumbani kwa aina ningi za samaki, wakiwa pamoja na Bagrus docmac, Sarotherodon niloticus, Sarotherodon leucostictus, na zaidi ya jamii 50 za Haplochromis na aina nyingine za haplochromine, ambazo 8 tu ndizo zinajulikana rasmi.
Uvuvi ni shughuli muhimu miongoni mwa wakazi wa eneo hili. Wanyama wanaoishi katika ufuko wa ziwa hili ni pamoja na nyani, tembo, mamba na simba - ambao wamehifadhiwa katika mbuga ya wanyama. Eneo hilo pia ni nyumbani kwa wingi wa ndege wa kudumu na wa kuhamahama.
Marejeo
[hariri | hariri chanzo]- ↑ [1] ^ Arnold-Baker, Charles (2001) Msaidizi wa Historia ya Uingereza , Rev Ed., London: Routledge, ISBN 0-415-18583-1, s. 406
- ↑ 2.0 2.1 Google Earth / Geographic Features / Volkeno
- ↑ Holmes, A. na Harwood, HF (1932) "Kasoko Petrology Mashamba ya Mashariki na Kusini-Mashariki ya Ruwenzori, Uganda", Quarterly tidning Geological Society, 88 (1-4), s. 370-442,
- ↑ Carte Routière et Touristique Michelin (1996) Afrique Nord-Est et Arabie, ramani wadogo 1:4 000 000, Paris: Pneu Michelin
Viungo vya nje
[hariri | hariri chanzo]- Shirika la Kilimo na Chakula la Umoja wa Mataifa Ilihifadhiwa 14 Machi 2008 kwenye Wayback Machine.
- Kumbukumbu ya Maziwa dunia (kwa ukweli & takwimu) Ilihifadhiwa 13 Oktoba 2008 kwenye Wayback Machine.
- Geonames.org
|
Makala hii kuhusu maeneo ya Afrika bado ni mbegu. Je unajua kitu kuhusu Ziwa Edward kama historia yake, biashara, taasisi zilizopo, watu au utamaduni? Labda unaona habari katika wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari. |