Mitholojia ya Kigiriki

Kichwa cha Sanamu ya Zeu

Mitholojia ya Kigiriki ni jumla ya elimu ya visasili au mitholojia ya Ugiriki ya Kale, yaani ukusanyaji wa masimulizi na hadithi kuhusu vyanzo, miungu na mashujaa wao. Zilikuwa moja ya sehemu za dini ya Ugiriki ya Kale.

Chanzo chetu kikuu kuhusu imani ya Wagiriki wa kale kabisa ni shairi ya Theogonia iliyotungwa na Hesiodo mnamo mwaka 700 KK.

Nasaba ya miungu ya Titani

Titani aliyepinduliwa

Watitani ni nasaba ya kwanza ya miungu katika mitholojia ya Kigiriki. Kiasili ni Watitani 12, 6 wa kiume na 6 wa kike wanaofunga ndoa kati yao na kuzaa Watitani wengine. Mkuu wao alikuwa Kronos hadi alipinduliwa na mwanawe Zeus aliyeanzisha nasaba ya pili ya miungu ya Olimpi. Sehemu ya Watitani walijaribu kumpinga Zeus wakafukuzwa mbinguni.

1. Hyperion – mungu wa nuru na jua, aliyemzaa mungu wa jua Helios, mungu wa kike wa mwezi Selene na mungu wa kike wa mapambazuko Eos
2. Iapetos – mume wa Klymene (binti wa Okeanos), aliyefukuzwa baadaye mbinguni
3. Koios , aliyefukuzwa baadaye mbinguni
4. Kreios – mume wa Eurybia
5. Kronos – mkuu wa Watitani, baba wa Zeus, mume wa Rhea; alipinduliwa na Zeus akafukuzwa mbinguni akitawala kisiwa cha heri
6. Mnemosyne – mama wa Muzi tisa
7. Okeanos – mkuu wa bahari na himaya ya maji, baba wa miungo yote ya mito na mapepo wa bahari na visima
8. Phoibe – mke wa Koios, mungu wa mwezi
9. Rhea – mama wa Hestia, Demeter, Hera, Hades, Poseidon na Zeus; alimfuata mumewe Kronos alipoondoka mbinguni
10. Themis – mungu wa kike wa haki na mke wa pili wa Zeus; anajua wakati ujao
11. Tethys – mke wa Okeanos
12. Theia – mke wa Hyperion

Miungu Kumi na Miwili ya Olimpos

Jina la Kigiriki	Jina la Kiswahili	Maelezo
Aφροδίτη (Afrodítē)	Afrodita	Mungu wa kike wa upendo na uzuri.
Aπόλλων (Apóllōn)	Apolo	Mungu wa nuru na ushairi.
Άρης (Árēs)	Ares	Mungu wa vita.
Άρτεμις (Ártemis)	Artemi	Mungu wa kike wa uwindo.
Αθηνά (Athēná)	Athena	Mungu wa kike wa elimu na hekima.
Δημήτηρ (Dēmḗtēr) Δήμητρα (Dḗmētra)	Demetra	Mungu wa kike wa mimea na kilimo.
Διόνυσος (Diónysos)	Dioniso	Mungu wa divai.
Έρως (Érōs)	Ero	Mungu wa mapenzi.
ᾍδης (Ádēs)	Hade	Mungu wa kuzimu na bwana wa waliokufa.
Ήφαιστος (Ḗfaistos)	Hefaisto	Mungu wa uhunzi.
Ήρα (Ḗra)	Hera	Mungu wa kike wa ndoa na malkia ya miungu.
Ερμής (Ermḗs)	Herme	Mjumbe wa miungu.
Ἑστία (Estía)	Hestia	Mungu wa kike wa moto.
Ποσειδῶν (Poseidṓn) Ποσειδώνας (Poseidṓnas)	Poseidoni	Mungu wa bahari.
Ζεύς (Zeús) Δίας (Días)	Zeu	Mungu wa radi na mfalme wa miungu.

Protogenoi

Jina la Kigiriki	Jina la Kiswahili	Maelezo
Αιθήρ (Aithḗr)	Aitheri	Mungu wa anga.
Ἀνάγκη (Anágkē)	Ananka	Mungu wa kike wa lazima.
Έρεβος (Érevos)	Erebo	Mungu wa giza.
Γαία (Gaía)	Gaya	Mungu wa kike wa ardhi.
Ημέρα (Ēméra)	Hemera	Mungu wa kike wa mchana.
Χάος (Kháos)	Khaos
Χρόνος (Khrónos)	Khrono	Mungu wa muda.
αἱ Nῆσοι (ai Nḗsoi)	Visiwa	Miungu ya kike ya visiwa.
Νύξ (Nýx)	Niksi	Mungu wa kike wa usiku.
Ουρανός (Ouranós)	Urano	Mungu wa mbingu.
Ούρος (Oúros)	Milima	Miungu ya milima.
Πόντος (Póntos)	Ponto	Mungu wa bahari ya dunia nzima.
Τάρταρος (Tártaros)	Tartaro	Mungu wa tartaro.
Θάλασσα (Thálassa)	Thalasa	Malkia wa bahari na mke wa Ponto.

Titani Kumi na Wawili

Jina la Kigiriki	Jina la Kiswahili	Maelezo
Ὑπερίων (Yperíōn)	Hiperioni	Mungu wa nuru ya jua.
Ἰαπετός (Iapetós)	Yapeto
Κοῖος (Koïos)	Koyo	Mungu wa fahamu.
Κρεῖος (Kreïos)	Kreyo
Κρόνος (Krónos)	Krono	Mfalme wa Titani.
Mνημοσύνη (Mnēmosýnē)	Mnemosina	Mungu wa kike wa kumbukumbu.
Ὠκεανός (Ōkeanós)	Okeano	Mungu wa bahari kuu.
Φοίβη (Foívē)	Foiba
Ῥέα (Réa)	Rea	Malkia wa Titani na mke wa Krono.
Τηθύς (Tēthýs)	Tethi	Mungu wa kike wa mito.
Θεία (Theía)	Theya	Mungu wa kike wa uonaji.
Θέμις (Thémis)	Themi

Majitu

• Hekatonkheire (Ἑκατόγχειρες) — majitu yenye mikono mia na miungu wa dhoruba na vimbunga.
  • Briareo (Βριάρεως)
  • Coto (Κόττος)
  • Gige (Γύγης)

• Siklopsi (Κύκλωψ) - majitu-chongo watatu.
  • Arge (Ἄργης)
  • Bronte(Βρόντης)
  • Sterope (Στερόπης)

Makala hii kuhusu mambo ya lugha bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Mitholojia ya Kigiriki kama historia yake, uenezi au maendeleo yake? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.