Nenda kwa yaliyomo

Chapeli

Kutoka Wikipedia, kamusi elezo huru
(Elekezwa kutoka Kikanisa)
Littlejohn Memorial Chapel, mfano wa kikanisa cha shule huko Skotsk College, Melbourne, Australia.
Chapeli ya mtindo wa Neogothic katika Mošovce, Slovakia.
Cappella Palatina (mfano) na Palatine Chapel ya Aachen ni vikanisa viwili maarufu kwa wengi Ulaya.
Kanisa la Kiorthodoksi la Kirusi lina mapokeo ya kuwa na chapeli nyingi. Mfano maarufu zaidi ni Iberiska Chapel.
Gothic Chapel (karne ya 15) katika The Chrobry Square katika mji wa Pomerania, Polen

Kikanisa (kwa Kiingereza Chapel) ni jengo litumiwalo na Wakristo kama mahali pa ibada.

Inaweza kuwa ndani ya taasisi kubwa kama kanisa, chuo, hospitali, ikulu, gereza au chumba cha kuhifadhi maiti au inaweza kuwa imejitenga kabisa, wakati mwingine kwa misingi yake yenyewe. [1]

Mpaka Matengenezo ya Kiprotestanti, jengo hilo lilionyesha mahali pa ibada ambapo palitengwa na eneo lililokuwa chini ya jukumu kuu la parokia ya mitaa au mtu yeyote au taasisi. Makanisa mengi makubwa yalikuwa na madhabahu zaidi ya moja au hata moja tu, ambayo kama yangechukua nafasi ya ardhi sawia, yangekuwa kama Chapeli.

Katika Brittany (Ufaransa) kila kijiji kidogo kina chapeli zake chenyewe. Siku hizi nyingi kati ya hizi hutumiwa mara moja tu kwa mwaka, kwa ajili ya mitaa "msamaha" ambayo inaadhimisha mtakatifu ambaye chapeli ni wakfu kwake.[2]

Neno Chapeli lina matumizi ya kawaida hasa Uingereza, na hata zaidi katika Wales, kama jengo la ibada liliyotengwa na taasisi, mtu au chini ya jukumu kuu la parokia na katika nchi za [[Scotland] na Ireland makanisa mengi ya Kikatoliki na yale ya Anglikana hujulikana kama chapeli tu.

Nchini Uingereza Kanisa la Anglikana limewekwa na sheria ya kitaifa kama dini rasmi. Huko, kutokana na kupanda kwa umaarufu wa chapeli katika karne ya 19, wakati wa sensa ya mwaka 1851 watu zaidi walihudhuria chapeli, angalau kupunguza gharama zao wenyewe, badala ya makanisa ya Kianglikana.

Chapeli ni la kimadhehebu kawaida, lakini inaweza kuwa yasiyo ya kimadhehebu. Hayo ya mwisho ni maarufu kama sehemu za taasisi zisizo za kidini kama vile hospitali au gereza.

Chapeli zilizojengwa kama sehemu ya kanisa kubwa ni takatifu na hutengwa kwa kusudi au matumizi maalum: kwa mfano, kanisa kuu na makanisa makubwa huwa na "Lady Chapel", kwa heshima ya Bikira Maria; makanisa ya kiparokia huenda yakawa na "Lady Chapel" upande mmoja, na "chapeli ya Sakramenti" ambapo ekaristi inatunzwa kwa madhumuni ya kuchukua Ushirika Mtakatifu kwa wagonjwa na kwa wasioweza kutoka nyumbani. Pia katika baadhi ya madhehebu ya Kikristo, kwa madhumuni ya ibada.

Mkusanyo wa sheria za Kanisa la Kilatini, katika sheria za chapeli (kitaalamu inaitwa "oratory") unasema ni jengo au sehemu yake iliyowekwa wakfu kwa maadhimisho, hasa Misa, ambayo si kanisa la [parokia]]. Hii inaweza kuwa chapeli binafsi (kwa matumizi ya mtu mmoja au kikundi, kwa mfano kwa ajili ya askofu au jumuia fulani); au semi-oratory, ambayo nusu inapatikana kwa umma kwa ujumla (kama chapeli ya seminari ambayo inakaribisha wageni kwa huduma), au oratory umma (kwa mfano, chapeli ya hospitali au ya chuo kikuu).

Historia

[hariri | hariri chanzo]

Mwanzo sehemu ya ibada ya Kikristo ni mara nyingi sasa inajulikana kama chapeli, kama hawakuwa wakfu majengo bali ni wakfu chumbani ndani ya jengo, kama vile chumba katika nyumba ya mtu. Hapa mmoja au watu wawili waliweza kumuomba Mungu bila kuwa sehemu ya ushirika/kusanyiko. Watu hao kwa kutumia chapeli waliweza kuipata amani na kufurahi kuwa mbali na msongo wa maisha, bila watu wengine kuwa karibu nao.

Neno "Chapel" ni derived kutoka Relic ya mtakatifu Martino wa Tours: jadi hadithi kuhusu Martin yanahusiana kuwa wakati bado alikuwa mwanajeshi, yeye kukatwa wake vazi ya kijeshi katika nusu kutoa sehemu ya mwombaji mahitaji. Nusu nyingine juu yake yeye walivaa mabega kama "Cape ndogo" Latin: capella Ya mwombaji, habari kudai, alikuwa Kristo katika Disguise, na Martin ilikumbwa na wongofu wa moyo, kuwa kwanza ni mtawa, kisha Abbot, basi Askofu. Hii Cape alikuja milki ya Frankish wafalme, na wao walishika Relic nao kama walivyofanya vita. Hema ambayo walishika Cape aliitwa capella na makuhani ambaye alisema Misa kila siku katika hema walikuwa inayojulikana kama capellani. Kutoka maneno haya tunapata majina "Chapel" na "chaplain".

Neno pia linaonekana katika lugha Kiayalandi katika Zama za Kati, kama watu Kiwelsh alikuja kwa Norman na Old Kiingereza Wavamizi kwa kisiwa ya Ireland. Wakati wa jadi Kiayalandi neno kwa mara kanisa éaglais (kutoka iklezia) neno mpya, ceipéal (kutoka cappella) alikuja matumizi.

Katika historia ya Kiingereza, "Chapel" au wakati mwingine 'mkutano nyumba', alikuwa zamani kiwango utse kwa majengo ya kanisa mali oberoende nonconformist dini au jamii na wanachama wao. Ilikuwa neno hasa yanayohusiana na kabla ya uhuru wa dini eminence mazoezi katika mikoa ya vijijini Uingereza na Wales, viwanda kaskazini mwa miji ya marehemu kumi na nane na karne ya kumi na tisa, na idadi ya vituo vya karibu lakini nje ya jiji la London. Kama matokeo, "Chapel" wakati mwingine hutumika kama kivumishi nchini Uingereza kuelezea wajumbe wa makanisa kama ( "I'm Chapel").

Proprietary chapels

[hariri | hariri chanzo]

Skyddad Chapel ni mali asili ya mtu binafsi. Katika karne ya 19 ilikuwa kawaida, mara nyingi inajengwa kukabiliana na miji. Mara nyingi walikuwa kilichoanzishwa na Kiinjili Philanthropists pamoja na maono ya kueneza Injili ya Yesu Kristo katika miji ambao mahitaji sikuweza tena kuwa alikutana na parokia. Baadhi ya kazi zaidi faraghani, mtu tajiri kwa kujenga chapeli yake aliweza kualika wahubiri aliowataka. [3] Wao ni anomalies katika sheria ya kikanisa ya Kiingereza, kuwa hakuna Parokia eneo hilo, lakini kuwa na uwezo wa kuwa na leseni kwa mkleri wa Anglikana huko. Kihistoria wengi walikuwa Proprietary Makanisa ya Kianglikana Chapels. Miaka wao mara nyingi wamekuwa omvandlas Parokia ya kawaida.

Matumizi ya kisasa

[hariri | hariri chanzo]
St Ivan Rilski Chapel katika Antaktica ni kanisa pekee la bara hilo.

Wakati matumizi ya neno "Chapel" siyo peke mdogo kwa istilahi ya kikristo, ni mara nyingi hupatikana katika muktadha. Hata hivyo, neno la maana wanaweza kutofautiana na dhehebu, na yasiyo ya dhehebu chapels (wakati mwingine huitwa "kutafakari rum") unaweza kupatikana katika hospitali nyingi, viwanja vya ndege, na hata makao makuu ya Umoja wa Mataifa.

Matumizi ya kawaida ya neno Chapel leo ni pamoja na:

  • Side-Chapel Chapeli-upande ni Chapeli ndani ya kanisa kubwa.
  • Lady Chapel ni Chapeli-upande wakfu kwa heshima ya Bikira Maria; imeenea sana katika Kanisa Katoliki na Anglikana.
  • Chapeli ya Balozi - awali ilikuwepo ili kuruhusu mabalozi kutoka nchi za Kikatoliki waabudu katika nchi za Kiprotestanti.
  • Chapeli ya Askofu - katika Kanisa Katoliki na Anglikana, Askofu ana haki ya kuwa na Chapeli katika nyumba yake.
  • Chapel ya mapumziko - si mahali pa ibada kama vile, lakini väl decorated chumba katika mazishi mkurugenzi s premises, ambapo familia na marafiki wanaweza kuona marehemu kabla ya mazishi.
  • Chapel ya woga - yalijengwa katika parokia kubwa kuruhusu upatikanaji rahisi parishioners kanisa au Chapel.
  • Summer Chapel - Kikanisa kilichopo katika eneo la likizo linalotumika tu wakati wa namna hiyo.
  • Wayside Chapel - Small chapels katika nchi

Vikanisa maarufu

[hariri | hariri chanzo]
Chapeli ya mlimani karibu na Zermatt, katika Alps ya Uswisi.
Cappella degli Scrovegni huko Padua, Italia.
Chapeli ndogo katika kisiwa cha Guernsey.
Gallus-Kapelle katika Greifensee ZH (Uswisi), mji ukumbi wa kushoto
Undani wa Chapeli ya mtindo wa Baroque katika Kanisa kuu la Chihuahua, Meksiko
Chapel Mwaka Mahali lililoko
Brancacci Chapel 1386 Kanisa la Santa Maria del Carmine mjini Florence, Italia
Cadet Chapel 1963 United States Air Force Academy, Colorado Springs, Colorado, USA
Cadet Chapel 1911 Marekani Military Academy, West Point, New York, USA
Contarelli Chapel 1585 San Luigi dei Francesi katika Roma, Italia
Duke Chapel 1930 Duke University, Durham, North Carolina, USA
Eton College Chapel 1440-c.1460 Eton College, Eton, berkshire, England
Heinz Memorial Chapel 1938 Chuo Kikuu cha Pittsburgh, Pittsburgh, Pennsylvania, USA
King's College Chapel, Cambridge 1446 Cambridge University, Cambridge, England
Lee Chapel 1867 Washington na Lee University, Lexington, Virginia, USA
Mamajusi Chapel 1459-1461 Palazzo Medici Riccardi mjini Florence, Italia
Mabaharia Chapel 1961 Wafanyabiashara wa Marekani Marine Academy, Wafalme Point, New York, USA
Medici Chapels 16-17 ya karne Basilica of San Lorenzo, Florence, Italia
Till sjöss Academy Chapel 1908 Marekani till sjöss Academy, Annapolis, Maryland, USA
Niccoline Chapel 1447-1449 Kitume Palace, Vatican City
Palatine Chapel 786 Aachen Cathedral, Aachen, Ujerumani
Palatine Chapel 1,132 Palazzo dei Normanni katika Palermo, Sicily, Italia
Pauline Chapel 1540 Kitume Palace, Vatican City
Pettit Memorial Chapel 1907 Belvidere, Illinois, Marekani
Queen's Chapel 1623 London, England
Rosslyn Chapel 1440 Roslin, Scotland
Rothko Chapel 1964 Houston, Texas, USA
Sainte-Chapelle 1246 Ile de la Cité, Paris, Ufaransa
Sassetti Chapel 1470 Santa Trinita, Florence
Sistine Chapel 1473 Kitume Palace, Vatican City
St George's Chapel 1348 Windsor Castle, England
St Joan of Arc Chapel Karne ya 15 Walihamishwa ili Marquette University, Milwaukee, USA
St Paul's Chapel 1766 New York City, USA
St Salvator's Chapel 1450 St Andrews, Scotland
LLandaff Oratory 1925 Van Reenen, Afrika ya Kusini
Chapelle du Saint-Marie du Rosaire 1949 Vence, Ufaransa
Theodelinda Chapel Karne ya 15 Monza Cathedral, Italia
Thorncrown Chapel 1980 Eureka Springs, Arkansas, USA
Slipper Chapel 1340 Norfolk, England
St Ivan Rilski Chapel 2003 Livingston Island, Antaktika
Gallus Chapel 1330-1340 Greifensee ZH, Uswisi

Angalia Pia

[hariri | hariri chanzo]
  1. Catholic Encyclopedia
  2. [1]
  3. "Nakala iliyohifadhiwa". Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2008-05-09. Iliwekwa mnamo 2010-01-27.

Viungo vya nje

[hariri | hariri chanzo]
WikiMedia Commons
WikiMedia Commons
Wikimedia Commons ina media kuhusu: