Georgia (jimbo)
| Georgia |
|||
|---|---|---|---|
| Jimbo | |||
 |
 |
||
| Kauli Mbiu Wisdom, Justice & Moderation |
|||
 | |||
| Nchi | Marekani | ||
| Mji Mkuu | Atlanta | ||
| Jiji kubwa | Atlanta | ||
| Ilijiunga | January 2, 1788; Miaka 237 iliyopita (ya 4) | ||
| Lugha Rasmi | Kiingereza | ||
| Utaifa | Mgeorgia, Mjojia | ||
| Serikali | |||
| Gavana | Brian Kemp (R) | ||
| Naibu Gavana | Burt Jones (R) | ||
| Eneo | |||
| Jumla | 153909.120 km² | ||
| Ardhi | 149976 km² | ||
| Maji | 3933 (2.56%) | ||
| Idadi ya Watu | |||
| Kadirio | ▲ 11,180,878 (2024) | ||
| Msongamano | 71.5 /km² | ||
| Pato la Taifa (2024) | |||
| Jumla | ▲ $877.7 Billioni (ya 8) | ||
| Kwa kila mtu | ▲ $78,754 | ||
| Mapato ya Kati ya Kaya (2023) |
$74,600 (29) | ||
| Majira ya saa | UTC−05:00 (Eastern) | ||
| Tovuti 🔗georgia.gov |
|||
Georgia ni jimbo lililopo Kusini-Mashariki[dead link] mwa Marekani. Linapakana kaskazini na Tennessee pamoja na Carolina Kaskazini, huku upande wa mashariki likipakana na Carolina Kusini na Bahari ya Atlantiki. Florida iko upande wa kusini, na Alabama iko magharibi. Eneo la jimbo ni 154,077 km², na kwa ukubwa huo Georgia inashika nafasi ya 24 kati ya majimbo ya Marekani, na kwa idadi ya watu, ni ya nane, ikikadiriwa kuwa zaidi ya milioni 11 kufikia mwaka 2024. Atlanta ni mji mkuu wa jimbo na pia kitovu kikuu chenye idadi kubwa ya watu. Ukanda wa jiji la Atlanta una zaidi ya watu milioni 6 na unajumuisha zaidi ya nusu ya wakazi wote wa jimbo. Miji mingine mashuhuri ni Augusta, Savannah, Columbus, na Macon. Takriban theluthi ya wakazi wana asili ya Afrika wakiwa wazao wa watumwa wa kale.
Georgia ilikuwa kati ya makoloni asilia 13 ya Uingereza katika Amerika ya Kaskazini yaliyoasi mwaka 1776 likawa jimbo la Marekani mwaka 1788.
Jina la koloni asilia lilitolewa kwa heshima ya mfalme George II wa Uingereza aliyekuwa pia mtemi wa Hannover.
Historia
[hariri | hariri chanzo]Historia ya jimbo la Georgia nchini Marekani inarudi maelfu ya miaka nyuma, wakati ambapo jamii za asili kama Wakriki na Wacherokee waliishi katika eneo hilo. Mawasiliano ya kwanza na Wazungu yalianza katika karne ya 16 kupitia kwa wavumbuzi wa Kihispania kama Hernando de Soto. Hata hivyo, haikuwa hadi mwaka 1732 ndipo Georgia ilipoanzishwa rasmi kama koloni la mwisho kati ya Koloni Kumi na Tatu za awali za Uingereza. Jimbo hili lilianzishwa na James Oglethorpe na lilikusudiwa kuwa mahali pa makazi ya watu waliokuwa na madeni na maskini kutoka Uingereza. Lilipata jina kutoka kwa Mfalme George wa Pili wa Uingereza na lilitumika kama eneo la mpito kati ya Carolina Kusini ya Waingereza na Florida ya Kihispania.
Wakati wa Mapinduzi ya Marekani, Georgia ilichukua nafasi tata, ikiwa na migawanyiko kati ya Watiifu kwa Uingereza (Loyalists) na Wazalendo (Patriots). Ilikuwa moja ya majimbo ya awali yaliyorithia Katiba ya Marekani mwaka 1788. Katika kipindi cha kabla ya vita vya wenyewe kwa wenyewe, uchumi wa Georgia ulikua kwa kasi kutokana na uzalishaji wa pamba uliotegemea utumwa. Kutegemea huku kwa utumwa kulifanya Georgia kuwa mtetezi mkubwa wa kujitenga na hatimaye kujiunga na Muungano wa Kusini (Confederacy) mwaka 1861. Vita vya wenyewe kwa wenyewe vilileta uharibifu mkubwa, hasa wakati wa “Mathafara wa Baharini” ulioongozwa na Jenerali William T. Sherman mwaka 1864 uliolenga kudhoofisha juhudi za kivita za Muungano wa Kusini.
Baada ya vita, Georgia ilipitia kipindi cha Ujenzi Mpya (Reconstruction), ambapo kwa muda mfupi ilikuwa chini ya utawala wa kijeshi. Jimbo hili lilikumbana na changamoto za kuunganishwa tena na Muungano wa Marekani pamoja na kubadilisha uchumi wake. Mwisho wa karne ya 19 na mwanzoni mwa karne ya 20, sheria za ubaguzi wa rangi (Jim Crow) ziliwekwa ambazo ziliendeleza ubaguzi wa rangi na kukandamiza haki za Waafrika Wamarekani. Licha ya hayo, Georgia ilianza kuendelea kiviwanda na mijini, huku miji kama Atlanta ikikua kwa kasi, hasa kwa kuwa kituo muhimu cha usafiri.
Katika enzi za kisasa, Georgia imekuwa kitovu cha harakati za haki za kiraia. Viongozi mashuhuri kama Martin Luther King Jr. walitoka Atlanta, ambayo ilikuwa kitovu cha harakati za haki katika miaka ya 1950 na 1960. Tangu wakati huo, Georgia imekua na kuwa jimbo lenye utofauti mkubwa, lenye uchumi imara, sauti yenye ushawishi katika siasa, na urithi wa kitamaduni wenye utajiri. Leo, Georgia inajulikana si tu kwa alama zake za kihistoria na mchango wake katika historia ya Marekani, bali pia kwa nafasi yake ya kimataifa katika biashara, filamu, na teknolojia.