Rais wa Afrika Kusini
Rais wa Jamhuri ya Afrika Kusini ni mkuu wa nchi na kiongozi wa serikali chini ya katiba ya Afrika Kusini. Kuanzia mwaka 1961 hadi 1994, mkuu wa nchi alikuwa anaitwa Rais wa Nchi.
Rais anachaguliwa na wabunge wa kitengo cha chini (National Assembly) cha Bunge la Afrika Kusini. Kwa kawaida huwa kiongozi wa chama kikubwa zaidi bungeni, ambacho kimekuwa African National Congress tangu uchaguzi wa kwanza baada ya kupinduliwa kwa apartheid (ubaguzi wa rangi) uliofanyika tarehe 27 Aprili 1994.
Rais wa kwanza kuchaguliwa chini ya katiba mpya alikuwa Nelson Mandela, ambaye alifuatwa na Thabo Mbeki mwaka wa 1999, kufuatiwa na Kgalema Motlanthe mnamo Septemba 2008 na kisha Jacob Zuma mnamo Mei 2009. Katika § 5, sehemu ya 88, katiba inaruhusu wakati wa Rais ofisini kuwa mihula miwili. Marais huchaguliwa kila baada ya uchaguzi wa wabunge, na uchaguzi huu huwapa marais muda wa miaka mitano, pamoja na nafasi ya kurudishwa mara moja.
Chini ya katiba ya mpito (lililokubaliwa kuanzia mwaka wa 1994 hadi 1996), kulikuwa na Serikali ya Muungano wa Taifa, ambapo mbunge kutoka chama cha upinzani alipewa nafasi kama Naibu wa Rais. Pamoja na Mbeki, rais wa mwisho wa nchi, F.W. De Klerk pia alihudumu kama Naibu Rais, katika uwezo wake kama kiongozi wa chama cha kitaifa ambacho kilikuwa chama kikubwa cha pili katika bunge jipya. Lakini De Klerk alijiuzulu baadaye akaenda upande wa upinzani na chama chake.
Mamlaka ya Rais[hariri | hariri chanzo]
- Mkuu wa Nchi na Serikali ya Jamhuri ya Afrika ya Kusini
- Kiongozi wa Baraza la Mawaziri
- Huteua mawaziri na wajumbe wa Baraza la Mawaziri
- Hutuza na kufikilia Maamri ya Kitaifa ya Nchi
- Chifu-wa-kuamuru wa kikosi cha ulinzi cha kitaifa cha Afrika Kusini
- Humteua Chifu Mkuu wa Taifa
- Lazima apitisha miswada yote, marekebisho yote na sheria zote
- Anaweza kutangaza vita au amani
Rais anajulikana kama: "Mheshimiwa" au "Bwana / Bibi Rais" .
Ofisi rasmi ya Rais iko Majengo ya Umoja (Union Buildings) mjini Pretoria na Tuynhuys mjini Cape Town. Makazi yake ni Mahlamba Ndlopfu mjini Pretoria na Genadendal mjini Cape Town.
Orodha ya Marais wa Afrika ya Kusini (1961-hadi leo)[hariri | hariri chanzo]
National Party African National Congress
| # | Jina | Picha | Maisha span | Alichukua ofisi | Kushoto ofisi | Chama cha Kisia |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Marais jimbo kama mkuu wa serikali (sherehe, 1961-1984) | ||||||
| 1 | Charles Robberts Swart | 
|
1894 - 1982 | 31 Mei 1961 | 31 Mei 1967 | Chama cha Kitaifa |
| -- | Theophilus Ebenhaezer Dönges | 1898 - 1968 | Kuchaguliwa lakini haukuchukuwa ofisi kwa sababu ya ugonjwa | -- | Chama cha Kitaifa | |
| -- | Jozua François Naudé (Kaimu) |
1889 - 1969 | 1 Juni 1967 | 10 Aprili 1968 | Chama cha Kitaifa | |
| 2 | Jacobus Johannes Fouché | 1898 - 1980 | 10 Aprili 1968 | 9 Aprili 1975 | Chama cha Kitaifa | |
| -- | Johannes de Klerk (Kaimu) |
1903 - 1979 | 9 Aprili 1975 | 19 Aprili 1975 | Chama cha Kitaifa | |
| 3 | Nicolaas Diederichs | 1903 - 1978 | 19 Aprili 1975 | 21 Agosti 1978 (alikufa katika ofisi) |
Chama cha Kitaifa | |
| -- | Marais Viljoen (Kaimu) |
1915 - 2007 | 21 Agosti 1978 | 10 Oktoba 1978 | Chama cha Kitaifa | |
| 4 | Balthazar Johannes Vorster | 1915 - 1983 | 10 Oktoba 1978 | 4 Juni 1979 (alijiuzulu) |
Chama cha Kitaifa | |
| 5 | Marais Viljoen | 1915 - 2007 | 19 Juni 1979 Kaimu tangu 4 Juni 1979 |
3 Septemba 1984 | Chama cha Kitaifa | |
| State Marais kama Mkuu wa Nchi na Serikali (Executive, 1984-1994) | ||||||
| 1 | Pieter Willem Botha | 1916 - 2006 | 14 Septemba 1984 Uigizaji tangu 3 Septemba 1984 |
15 Agosti 1989 (alijiuzulu) |
Chama cha Kitaifa | |
| -- | Chris Heunis (Kaimu) |
1927 - 2006 | 19 Januari 1989 | 15 Machi 1989 | Chama cha Kitaifa | |
| 2 | Frederik Willem de Klerk | 
|
1936 - 2021 | 20 Septemba 1989 Kaimu tangu 15 Agosti 1989 |
10 Mei 1994 | Chama cha Kitaifa |
| Marais wa baada ubaguzi wa rangi Afrika ya Kusini (pia kwa mamlaka mtendaji, tangu 1994) | ||||||
| 1 | Rolihlahla Nelson Mandela | 
|
1918 -- 2013 | 10 Mei 1994 | 16 Juni 1999 | African National Congress |
| 2 | Thabo Mvuyelwa Mbeki | 
|
1942 -- | 16 Juni 1999 | 24 Septemba 2008 (alijiuzulu) |
African National Congress |
| 3 | Petrus Kgalema Motlanthe | 
|
1949 -- | 25 Septemba 2008 | 9 Mei 2009[1] | African National Congress |
| 4 | Jacob Gedleyihlekisa Zuma | 
|
1942 -- | 9 Mei 2009[1] | 14 Februari 2018 (alijiuzulu) |
Afrika National Congress |
| 5 | Matamela Cyril Ramaphosa | .jpg)
|
1952 -- | 15 Februari 2018[2] | Mtawala | Afrika National Congress |
Wake wa Rais[hariri | hariri chanzo]
- 1994 - 1996 Winnie Madikizela-Mandela
- 1996 - 1998 Kwanza Binti Zindzi Mandela-Hlongwane
- 1998 - 1999 Graca Machel
- 1999 - 2008 Zanele Mbeki
- 2008 - 2009 Mapula Motlanthe [3]
- 2009 - 2018 Sizakele Zuma (MaKhumalo - mke rasmi)
Muda[hariri | hariri chanzo]
Angalia pia[hariri | hariri chanzo]
- Orodha ya Marais wa Kitaifa wa Afrika Kusini
- Orodha ya Mawaziri Wakuu wa Afrika Kusini
- Gavana-Mkuu wa Umoja wa Afrika Kusini
- Marais wa Jamhuri ya Afrika Kusini (1857-1902)
- Siku ya Uhuru
- Orodha ya Marais
- Marais wa Afrika Kusini
- Siasa ya Afrika Kusini
- Orodha za Afrika Kusini
Marejeo[hariri | hariri chanzo]
- ↑ 1.0 1.1 "Zuma sworn in as SA’s fourth democratic President", SABC, 2009-05-09. Retrieved on 2009-05-09. Archived from the original on 2011-05-29.
- ↑ "Parliament elects Cyril Ramaphosa as president", News24, 2018-02-15. Retrieved on 2018-02-16. Archived from the original on 2020-01-07.
- ↑ http://blogs.thetimes.co.za/minor/?tag=gugu-mtshali[dead link]
Viungo vya nje[hariri | hariri chanzo]
