Utumwa barani Afrika : Tofauti kati ya masahihisho

Kutoka Wikipedia, kamusi elezo huru
Browse history interactively
Badilisho lijalo →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Kipala alihamisha ukurasa wa Slavery in Africa hadi Utumwa katika Afrika: (haikukamilika)
Tag: New redirect
 
Created by translating the page "Slavery in Africa"
Mstari 1: Mstari 1:

#REDIRECT [[Utumwa katika Afrika]]
[[Picha:African_slave_trade.png|thumb|350x350px| Njia kuu za watumwa katika Afrika ya kati]]
 
[[Picha:Zanzslgwch.jpg|thumb| Kikundi cha watumwa cha [[Zanj]] huko [[Jamhuri ya Watu wa Zanzibar|Zanzibar]] (1889)]]
'''Utumwa''' ulipatikana Afrika kwa muda mrefu. Sawa na maeneo mengine ya Dunia ya kale, mifumo ya [[utumwa]] na kazi isiyo huru ilikuwa kawaida katika sehemu nyingi za Afrika. Mifumo hiyo ilikuwepo kabla ya kufika kwa wanfayabiashara wa watumwa Waarabu na Wazungu.

Wakati Afrika iliingiwa zaidi katika biashara ya kimaifa ya watumwa, mifumo hiyo ya utumwa wa kimapokeo ya Kiafrika ilianza kuleta wafúngwa pia kwa [[Soko la watumwa|masoko ya watumwa]] nje ya Afrika <ref name="Lovejoy-2012">{{Cite book|title=Transformations of Slavery: A History of Slavery in Africa|last=Lovejoy|first=Paul E.|publisher=Cambridge University Press|year=2012|location=London}}</ref>. Biashara hiyo ya kimataifa ilitokea katika biashara ya watumwa kuvukia Sahara, [[biashara ya watumwa katika Bahari Hindi]], na [[biashara ya watumwa ya Atlantiki]] (ambayo ilianza karne ya 16)

Utumwa wa kimapokeo katika Afrika ulipatikana kwa aina tofauti: Utumwa wa deni, utumwa wa mateka wa vita, utumwa wa kijeshi, utumwa wa ukahaba, na utumwa wa jinai vyote vilifanywa katika sehemu anuwai za Afrika. <ref>{{Cite book|title=Give Me Liberty: An American History|last=Foner|first=Eric|publisher=W. W. Norton & Company|year=2012|location=New York|page=18}}</ref> Utumwa kwa madhumuni ya nyumbani na mahitaji ya watawala ulienea kote Afrika. Utumwa kwa mashambani ulitokea pia, hasa kwenye pwanii la Afrika ya Mashariki na katika sehemu za Afrika ya Magharibi. Umuhimu wa utumwa wa mashambani ya ndani uliongezeka wakati wa karne ya 19, kwa sababu ya kukomeshwa kwa biashara ya watumwa ya Atlantiki na katika Bahari Hindi. <ref>{{Cite journal|last=Fernyhough|first=Timothy|date=1988|title=Slavery and the Slave Trade in Southern Ethiopia in the 19th Century|journal=Slavery & Abolition|volume=9|issue=3|pages=103–130|doi=10.1080/01440398808574965|issn=0144-039X}}</ref> Madola kadhaa ya Kiafrika yaliyotegemea biashara ya watumwa ya kimataifa yalirekebisha uchumi wao kuelekea biashara halali ambako bidhaa zilizalishwa na watumwa. <ref name="Austin">{{Cite book|publisher=Cambridge University Press|year=2017|editor-last=David Eltis|location=New York|chapter=Slavery in Africa, 1804-1936|editor-last2=Stanley L. Engerman|editor-last3=Seymour Drescher|editor-last4=David Richardson}}</ref>

== Aina za utumwa ==
Aina tofauti za [[utumwa]] na kazi isiyo huru katika Afrika ziliathiriwa na desturi za jamii mbalimbali lakini pia na taasisi ya utunwa wa Kirumi , mafundisho ya Wakristo kuhusu utumwa, taasisi ya utumwa wa Kiislam kupitia biashara ya watumwa ya Kiislamu, na hatimaye biashara ya watumwa ya Atlantiki . <ref>{{Cite journal|title=Slavery, Slave Trade|doi=10.1163/1878-9781_ejiw_com_000524}}</ref> <ref name="Lovejoy-2012">{{Cite book|title=Transformations of Slavery: A History of Slavery in Africa|last=Lovejoy|first=Paul E.|publisher=Cambridge University Press|year=2012|location=London}}</ref>

Utumwa ulikuwa sehemu ya muundo wa uchumi wa jamii nyingi za Kiafrika kwa karne nyingi, ingawa kiwango kilitofautiana. <ref>{{Cite journal|last=Painter|first=Nell Irvin|last2=Berlin|first2=Ira|date=2000|title=Many Thousands Gone: The First Two Centuries of Slavery in North America|journal=African American Review|volume=34|issue=3|pages=515|doi=10.2307/2901390|issn=1062-4783|jstor=2901390}}</ref> [[Ibn Battuta]], ambaye alitembelea [[Mali|Milki ya Mali]] katikati ya [[karne ya 14]], alisimulia kwamba wakazi wa eneo hilo walishindana kwa idadi ya watumwa na watumishi wao, na yeye mwenyewe alipewa mtumwa kama "zawadi ya ukarimu." <ref>Noel King (ed.), ''Ibn Battuta in Black Africa'', Princeton 2005, p. 54.</ref>

Katika [[Kusini kwa Sahara|Afrika Kusini mwa Jangwa la Sahara]], hali ya kisheria ya watumwa mara nyingi ilikuwa tata; watumwa walikuwa na haki mbalimbali na pia uhuru katika mambo kadhaa, na mabwana wao walibanwa katika uwezo wao kuwatendea na kuwauza. <ref name="Fage">{{Cite journal|last=Fage|first=J.D.|year=1969|title=Slavery and the Slave Trade in the Context of West African History|journal=The Journal of African History|volume=10|issue=3|pages=393–404|doi=10.1017/s0021853700036343}}</ref> Jamii nyingi zilifanya tofauti kati ya aina tofauti za watumwa: kwa mfano, kutofautisha kati ya wale waliozaliwa katika utumwa na wale ambao walitekwa katika vita. <ref name="Rodney">{{Cite journal|last=Rodney|first=Walter|year=1966|title=African Slavery and Other Forms of Social Oppression on the Upper Guinea Coast in the Context of the Atlantic Slave-Trade|journal=The Journal of African History|volume=7|issue=3|pages=431–443|doi=10.1017/s0021853700006514|jstor=180112}}</ref>{{Quote box|Mungo Park|''Travels in the Interior of Africa''|quote="The slaves in Africa, I suppose, are nearly in the proportion of three to one to the freemen. They claim no reward for their services except food and clothing, and are treated with kindness or severity, according to the good or bad disposition of their masters. Custom, however, has established certain rules with regard to the treatment of slaves, which it is thought dishonourable to violate. Thus the domestic slaves, or such as are born in a man’s own house, are treated with more lenity than those which are purchased with money. ... But these restrictions on the power of the master extend not to the care of prisoners taken in war, nor to that of slaves purchased with money. All these unfortunate beings are considered as strangers and foreigners, who have no right to the protection of the law, and may be treated with severity, or sold to a stranger, according to the pleasure of their owners."|source=[[Mungo Park (explorer)|Mungo Park]], ''Travels in the Interior of Africa'' [https://www.gutenberg.org/ebooks/5305 v. II, Chapter XXII – War and Slavery].|width=350px}}Aina za utumwa barani Afrika zilihusiana sana na miundo ya ukoo. Katika jamii nyingi za Kiafrika, ambapo ardhi haingeweza kumilikiwa, idadi ya watumwa ilitumika kama njia ya kuonyesha ushawishi mtu alikuwa nao na kupanua uhusiano na koo nyingine. Hii ilifanya watumwa kuwa sehemu ya kudumu ya ukoo wa bwana, na watoto wa watumwa waliweza kuendelea kama sehemu ya ukoo wa Bwana.<ref>{{Cite journal|last=Gudmestad|first=Robert|date=2006-01-26|title=Technology and the World the Slaves Made|journal=History Compass|volume=4|issue=2|pages=373–383|doi=10.1111/j.1478-0542.2006.00313.x|issn=1478-0542}}</ref> <ref name="Lovejoy-2012">{{Cite book|title=Transformations of Slavery: A History of Slavery in Africa|last=Lovejoy|first=Paul E.|publisher=Cambridge University Press|year=2012|location=London}}</ref> Watoto wa watumwa waliozaliwa katika familia waliweza kuhesabiwa kama watoto wa ukoo wa bwana na kupanda ngazi katika jamii, hata wakati mwingine hadi cheo cha [[chifu]].<ref name="Rodney">{{Cite journal|last=Rodney|first=Walter|year=1966|title=African Slavery and Other Forms of Social Oppression on the Upper Guinea Coast in the Context of the Atlantic Slave-Trade|journal=The Journal of African History|volume=7|issue=3|pages=431–443|doi=10.1017/s0021853700006514|jstor=180112}}</ref>

Walakini, unyanyapaa mara nyingi ulibaki, na kulikuwa pia na utengano mkali kati ya watoto wa watumwa katika ukoo na watoto wa sehmu huru ya familia.<ref name="Snell">{{Cite book|title=The Cambridge World History of Slavery|last=Snell|first=Daniel C.|publisher=Cambridge University Press|year=2011|editor-last=Keith Bradley and Paul Cartledge|location=New York|pages=4–21|chapter=Slavery in the Ancient Near East}}</ref>

=== Utumwa wa kibiashara ===
[[Utumwa|Utumwa wa]] kibiashara (ing ''chattel slavery'') ni aina kali ya utumwa ambapo mtumwa hutendewa kama mali ya mmiliki. Kwa hivyo, mmiliki yuko huru kumwuza, kumnunua au kumtendea mtumwa kama vile atakavyokuwa na vitu vingine vilivyo mali yake, na watoto wa mtumwa mara nyingi hubaki kama mali ya bwana. <ref name="Alexander">{{Cite journal|last=Alexander|first=J.|year=2001|title=Islam, Archaeology and Slavery in Africa|journal=World Archaeology|volume=33|issue=1|pages=44–60|doi=10.1080/00438240126645|jstor=827888}}</ref> Kuna taarifa za aina hiyo ya utumwa mkali katika bonde la [[Nile|Mto Nile]], sehemu kubwa ya Sahel na pia [[Afrika ya Kaskazini|Afrika Kaskazini]], lakini watafiti hawana uhakika kuhusu upatikanaji katika sehemu nyingine za bara kabla ya taarifa za kimaandishi ya wafanyabiashara Waarabu na Wazungu. <ref name="Gaspar">{{Cite book|title=More than chattel: black women and slavery in the Americas|last=Gaspar|first=D. B.|publisher=Indiana University Press|year=1998|location=Bloomington}}</ref>

=== Utumishi wa nyumba ===
Kidesturi wtumwa wengi walitumiwa katika nyumba za mabwana ambako walibaki na uhuru fulani. Watumwa wa nyumbani wangetazamwa kama sehemu ya ukoo wa bwana na kwa kawaida wasingeuzwa kwa wengine isipokuwa kwa sababu maalumu. <ref>{{Cite journal|last=Kett|first=Anna Vaughan|date=2017-04-20|title=Without the Consumers of Slave Produce There Would Be No Slaves|journal=University of Illinois Press|volume=1|doi=10.5406/illinois/9780252038266.003.0005}}</ref> Watumwa hao waliweza kuwa na mapato yao waliweza kununua mali na ardhi , waliweza kuoa na mara nyingi waliweza kupitisha mali kwa watoto wao. <ref name="Rodney">{{Cite journal|last=Rodney|first=Walter|year=1966|title=African Slavery and Other Forms of Social Oppression on the Upper Guinea Coast in the Context of the Atlantic Slave-Trade|journal=The Journal of African History|volume=7|issue=3|pages=431–443|doi=10.1017/s0021853700006514|jstor=180112}}</ref> <ref>{{Cite web|publisher=Anti-Slavery International|title=Domestic Slavery: What Is It?|url=https://www.antislavery.org/slavery-today/domestic-work-and-slavery/}}</ref>

=== Utumishi wa deni ===
Katika utumishi wa deni (ing. pawnship) mtu hutumiwa kama dhamana kwa deni. Mwiwa (mdeni), mtoto wake au mtu mwingine wa ukoo wake anapaswa kufanya kazi bila malipo kwa mwia. Utumishi wa aina hiyo ulikuwa umbo la dhamana liliopatikana mahali pengi katika [[Afrika ya Magharibi|Afrika Magharibi]] . <ref>{{Cite journal|last=Douglas|first=Mary|date=1964|title=Matriliny and Pawnship in Central Africa|journal=Africa|volume=34|issue=4|pages=301–313|doi=10.2307/1157471|issn=0001-9720|jstor=1157471}}</ref> Ilikuwa kuhusu ahadi ya mtu kumtumikia mtu mwingine anayemtolea mkopo. <ref>{{Cite journal|date=1922|title=Pledges. Delivery to Create a Future Pledge. Assignment of Debt to One Person and of Pledge to Another|journal=Harvard Law Review|volume=35|issue=3|pages=345|doi=10.2307/1329636|issn=0017-811X|jstor=1329636}}</ref> Utumishi wa deni uliweza kufanana na utumwa lakini mara nyingi ulikuwa tofauti na utumwa halisi; hasa kwa sababu mapatano kuhusu utumishi mara nyingi yalikuwa kwa muda fulani tu, au aina maalumu za kazi. Utumishi wa aina hiyo ulikuwa kawaida katika Afrika Magharibi kabla ya mawasiliano na Ulaya, pamoja na watu wa Akan, watu wa [[Waewe|Ewe]], watu wa [[Yoruba]], na watu wa Edo , na umbo tofauti pia kati ya Waefik, [[Waigbo]], Waijaw, na Wafon ). <ref name="Regnier 2015 152–168">{{Cite journal|last=Regnier|first=Denis|date=2015|title=Clean people, unclean people: the essentialisation of 'slaves' among the southern Betsileo of Madagascar|url=https://philpapers.org/rec/REGCPU|journal=Social Anthropology|volume=23|issue=2|pages=152–168|doi=10.1111/1469-8676.12107|issn=0964-0282}}</ref> <ref name="Lovejoy and Richardson">{{Cite journal|last=Paul E. Lovejoy and David Richardson|year=2001|title=The Business of Slaving: Pawnship in Western Africa, c. 1600–1810|journal=The Journal of African History|volume=42|issue=1|pages=67–89|doi=10.1017/S0021853700007787}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Pawnship, Slavery, and Colonialism in Africa|publisher=Africa World Press|year=2003|editor-last=Paul E. Lovejoy|location=Trenton, NJ|editor-last2=Toyin Falola}}</ref>

=== Utumwa wa kijeshi ===
[[Picha:Victims_for_sacrifice-1793.jpg|thumb|250x250px| Watumwa wa dhabihu katika Forodha za kila mwaka za Dahomey - kutoka ''Historia ya Dahomy, Ufalme wa bara wa Afrika'', 1793]]
Utumwa wa kijeshi ulikuwa pamoja na kujipatia wafungwa na kuwafundisha kazi ya uanajeshi. Hao waliendelea kuwa hali ya watumwa wa kijeshi hata baada ya kumaliza muda wao.<ref name="Johnson">{{Cite journal|last=Johnson|first=Douglas H.|year=1989|title=The Structure of a Legacy: Military Slavery in Northeast Africa|journal=Ethnohistory|volume=36|issue=1|pages=72–88|doi=10.2307/482742|jstor=482742}}</ref> Vikosi vya askari watumwa viliendeshwa na kiongozi, ambaye angeweza kuwa mkuu wa serikali wa eneo fulani au kiongozi wa kujitegemea, aliyetumia askati wake kwa malipo au kwa masilahi yake yeye mwenyewe.

Utumwa wa kijeshi ulitokea hasa bonde la Mto Nile (nchini [[Sudan]] na [[Uganda]] ), ambako vikosi vya wanajeshi watumwa viliendeshwa na mamlaka mbali mbali za Kiislamu<ref name="Johnson">{{Cite journal|last=Johnson|first=Douglas H.|year=1989|title=The Structure of a Legacy: Military Slavery in Northeast Africa|journal=Ethnohistory|volume=36|issue=1|pages=72–88|doi=10.2307/482742|jstor=482742}}</ref>, halafu kati ya viongozi wa kijeshi wa Afrika Magharibi. <ref name="Wylie">{{Cite journal|last=Wylie|first=Kenneth C.|year=1969|title=Innovation and Change in Mende Chieftaincy 1880–1896|journal=The Journal of African History|volume=10|issue=2|pages=295–308|doi=10.1017/s0021853700009531|jstor=179516}}</ref> Vikosi vya kijeshi huko Sudan viliundwa katika miaka ya 1800 kwa njia ya uvamizi wa kijeshi ambako wafungwa wengi walikamatwa.

=== Watumwa wa dhabihu ===
Dhabihu ya wanadamu ilikuwa kawaida katika milki za Afrika Magharibi hadi wakati wa karne ya 19. <ref>{{Cite book|title=[Quaker pamphlet collection].|last=Drew University. Library.|date=1805–1917|oclc=880321617}}</ref> Katika jamii ambazo zilifanya dhabihu ya wanadamu, watumwa walikuwa idadi kubwa ya wahanga. <ref name="Lovejoy-2012">{{Cite book|title=Transformations of Slavery: A History of Slavery in Africa|last=Lovejoy|first=Paul E.|publisher=Cambridge University Press|year=2012|location=London}}</ref>

Kwenye sikukuu ya kifalme ya kila mwaka katika milki ya Dahomey takriban wafungwa 500 waliuawa kama kafara. Dhabihu zilifanywa kote kwenye pwani ya Afrika Magharibi na maeneo ya bara. <ref>{{Cite journal|title=Figure 3. Schematic of experimental design.|doi=10.7554/elife.11695.005}}</ref> Dhabihu zilikuwa za kawaida katika Milki ya Benin, katika [[Ghana]], na katika madola madogo ya kujitegemea katika maeneo ya kusini mwa [[Nigeria]] ya leo. Katika Mkoa wa Ashanti, [[adhabu ya kifo]] ilitekelezwa kwa umbo la dhabihu ya wanadamu.<ref>Clifford Williams (1988) However, The International Journal of African Historical Studies, Vol. 21, No. 3. (1988), pp.&nbsp;433–441</ref>

=== Biashara ya watumwa wa ndani ===
Mataifa na makabila mengi kama Milki ya Bono, [[Waashanti]] wa Ghana ya leo na Wayoruba wa Nigeria walihusika katika biashara ya watumwa. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Om12BgAAQBAJ&pg=PA113|title=The Politics of Heritage in Africa|last=Peterson|first=Derek R.|last2=Gavua|first2=Kodzo|last3=Rassool|first3=Ciraj|date=2015-03-02|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-107-09485-7|language=en}}</ref> Jamii kama Waimbangala wa [[Angola]] na [[Wanyamwezi]] wa [[Tanzania]] walishiriki katika vita dhidi ya jamii wa Waafrika jirani na kuwapeleka kama wafungwa hadi pwani walipouzwa kwa wafanyabiashara Wazungu na Waarabu. Wanahistoria John Thornton na Linda Heywood wa Chuo Kikuu cha Boston wamekadiria kuwa kati ya Waafrika waliotekwa na kisha kuuzwa kama watumwa kwenda Amerika katika biashara ya watumwa ya Atlantiki, karibu asilimia 90 walikamatwa na Waafrika wengine ambao waliwauzia wafanyabiashara kutoka Ulaya. Henry Louis Gates, Mwenyekiti wa Idara ya Mafunzo ya Kiafrika na Kimarekani-Kiafrika, amesema kuwa "bila ushirikiano wa kibiashara kati ya matabaka ya juu ya Kiafrika, wafanyabiashara wa Ulaya na mawakala wa kibiashara, <ref>{{Cite journal|title=Harvard University, Department of African and African American Studies (AAAS)|doi=10.1163/_afco_asc_1693}}</ref> biashara ya watumwa kwenda "Ulimwengu Mpya" (Amerika) haingewezekana, angalau siyo kwa kiwango kilichotokea. " <ref name="Ending the Slavery Blame-Game">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2010/04/23/opinion/23gates.html?_r=1&pagewanted=1&hp|author=Henry Louis Gates Jr.|title=Ending the Slavery Blame-Game}}</ref>

== Hali ya utumwa kote Afrika ==
[[Picha:Queen_Ranavalona_I_of_Madagascar_engraving.jpg|thumb| Watumwa wa Malagasi ( Andevo ) wakiwa wamembeba Malkia [[Ranavalona I]] wa Madagaska]]

=== Afrika Kaskazini ===
[[Picha:Slave_Market,_Mono_version.jpg|thumb| Wanubi [[Watu weusi|Weusi]] wakisubiri kuuzwa katika [[soko la watumwa]] huko Misri ya zamani .]]
Utumwa kaskazini mwa Afrika ulianzia [[Misri ya Kale]] . Ufalme Mpya (1558–1080 KK) ulileta idadi kubwa ya watumwa kama wafungwa wa vita kwenye [[Nile|bonde la Mto Nile]] na kuwatumia kwa kazi za nyumbani na kazi za umma zilizosimamiwa.
[[Picha:Purchase_of_Christian_captives_from_the_Barbary_States.jpg|thumb|230x230px| Kuachiliwa kwa watumwa wa Kikristo kwa kulipa fidia na watawa wa Katoliki huko [[Algiers]] mnamo 1661.]]
[[Picha:Burning_of_a_Village_in_Africa,_and_Capture_of_its_Inhabitants_(p.12,_February_1859,_XVI)_-_Copy.jpg|thumb|230x230px| Kuchoma Kijiji Barani Afrika, na Kukamata Wakazi Wake (uk. 12, Februari 1859, XVI) <ref name="Offering1859">{{Cite journal|date=February 1859|title=Burning of a Village in Africa, and Capture of its Inhabitants|url=https://archive.org/details/wesleyanjuvenil07socigoog|journal=Wesleyan Juvenile Offering|volume=XVI|page=12|access-date=10 November 2015}}</ref>]]
[[Utumwa|Utumwa wa kibiashara]] ulikuwa halali na kawaida katika maeneo yote ya [[Afrika ya Kaskazini|Afrika Kaskazini]] wakati wa utawala wa [[Dola la Roma]] (145 KK - mnamo 430 BK), na Waroma wa Mashariki kutoka 533 hadi 695). Biashara ya watumwa iliyowaleta kupitia jangwa hadi Afrika Kaskazini iliendelea. Ilikuwepo katika nyakati za Waroma wa Kale, na kuna hati tza kihistoria zinazoonyesha kuwa ilisimamiwa hapo kwa mikataba. <ref name="Alexander">{{Cite journal|last=Alexander|first=J.|year=2001|title=Islam, Archaeology and Slavery in Africa|journal=World Archaeology|volume=33|issue=1|pages=44–60|doi=10.1080/00438240126645|jstor=827888}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFAlexander2001">Alexander, J. (2001). "Islam, Archaeology and Slavery in Africa". ''World Archaeology''. '''33''' (1): 44–60. [[Doi (kitambulisho)|doi]]:[[doi:10.1080/00438240126645|10.1080/00438240126645]]. [[JSTOR (kitambulisho)|JSTOR]]&nbsp;[//www.jstor.org/stable/827888 827888].</cite></ref> [[Jamuhuri ya Roma|Jamhuri ya Roma]] ilipopanuka, ilifanya wafungwa kutoka vita zake kuwa watumwa. Kwa mfano, Orosius aliandika kwamba Roma ilifanya watumwa watu 27,000 kutoka Afrika Kaskazini mnamo 256 KK.

[[Mamluki]] walikuwa askari watumwa ambao walifanywa Waislamu kufundishwa uanajeshi. [[Mwislamu|Waliwahudumia]] makhalifa wa Kiislamu na [[Usultani|masultani]] Ayyubi wakati wa [[enzi ya kati]] . Mamluki wa kwanza walihudumia makhalifa wa [[Waabbasi]] katika karne ya 9 pale [[Baghdad]] . Kuanzia 1250 Misri ilitawaliwa na nasaba ya mamluki waliokuwa na asili ya watumwa wa kijeshi Waturuki. Watumwa kutoka Ulaya walikuwa kikosi maalum jeshini wakatawala Misri mara kadhaa baada ya kuasi dhidi ya mabwana wao. <ref>{{Cite web|url=http://www.sunnahonline.com/ilm/seerah/0075_popup11.htm|title=The Mamluk (Slave) Dynasty (Timeline)|publisher=Sunnahonline.com}}</ref> Imekadiriwa kuwa takriban milioni 1 Wazungu walitekwa na [[Haramia|maharamia]] kwenye Bahari Mediteranea na kuuzwa kama watumwa kwa [[Afrika ya Kaskazini|Afrika Kaskazini]] na [[Milki ya Osmani]] kati ya karne ya 16 na 19. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=5q9zcB3JS40C|title=Christian Slaves, Muslim Masters: White Slavery in the Mediterranean, the Barbary Coast and Italy, 1500–1800|last=Robert C. Davis|date=December 2003|publisher=[[Palgrave Macmillan]]|isbn=978-0333719664|location=[[London]]|page=45|access-date=15 May 2015}}</ref> <ref name="Grabmeier">{{Cite web|url=http://researchnews.osu.edu/archive/whtslav.htm|title=When Europeans Were Slaves: Research Suggest White Slavery Was Much More Common Than Previously Believed|author=Jeff Grabmeier|date=8 March 2004|work=researchnews.osu.edu|publisher=OSU News Research Archive|accessdate=15 May 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110725220038/http://researchnews.osu.edu/archive/whtslav.htm|archivedate=25 July 2011}}</ref>

=== Pembe la Afrika ===
[[Picha:Servant_or_slave_woman_in_Mogadishu.jpg|thumb| Mwanamke 'mtumwa' huko [[Mogadishu]] (1882-1883)]]
Katika [[Pembe ya Afrika|Pembe la Afrika]], wafalme wa Kikristo wa [[Milki ya Ethiopia]] mara nyingi [[Waniloti|waliuza]] watumwa wa kipagani kutoka [[Waniloti]] kutoka mipaka yao ya magharibi kwa wafanyabiashara Waarabu.<ref>{{Cite book|title=From Isolation to Integration|date=2020-03-01|publisher=World Bank|doi=10.1596/33513}}</ref> <ref name="Pkhst">Pankhurst. ''Ethiopian Borderlands'', p. 432.</ref> Sultani za [[Wasomali|Kisomali]] na Kiafar, kama vile [[Usultani wa Adal]] pia walifanya biashara ya watumwa wa [[Zanj]] ( Wabantu ) ambao walikamatwa kutoka bara. <ref name="Eoahac">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=gK1aAAAAYAAJ|title=Encyclopedia of African History and Culture: African kingdoms (500 to 1500), Volume 2|last=Willie F. Page|first=Facts on File, Inc.|publisher=Facts on File|year=2001|isbn=978-0816044726|page=239}}</ref>
[[Picha:Slaves_in_Ethiopia_-_19th_century.jpg|left|thumb| Watumwa nchini [[Ethiopia]], karne ya 19.]]

=== Afrika ya Kati ===
[[Picha:Slave_market_Khartoum_19th_c.png|thumb|230x230px| Soko la watumwa huko [[Khartoum]], c. 1876]]
[[Picha:Old_slave,_in_Cameroon_(IMP-DEFAP_CMCFGB-CP010_2).jpg|thumb| Mtumwa wa kike mzee, c. 1911/15, inayomilikiwa na Njapundunke, mama wa mfalme wa Bamum Ibrahim Njoya]]
Kuna historia ya kimdomo inayosimulia utumwa ulikuwepo katika [[Ufalme wa Kongo]] tangu wakati wa uundaji wake na [[Lukeni lua Nimi]] akimtumikisha Mwene Kabunga ambaye alimshinda kuanzisha ufalme wake. <ref name="Heywood">{{Cite journal|last=Heywood|first=Linda M.|last2=2009|year=2009|title=Slavery and its transformations in the Kingdom of Kongo: 1491–1800|journal=The Journal of African History|volume=50|pages=1–22|doi=10.1017/S0021853709004228}}</ref> Taarifa za kimaandishi ya Wareno zilitaja kuwepo kwa watumwa katika Ufalme wa Kongo, ambao walikuwa wafungwa wa vita kutoka Ufalme wa Ndongo .

Utumwa ulikuwa wa kawaida kando ya [[Kongo (mto)|Mto Kongo]]. Katika nusu ya pili ya karne ya 18 maeneo hayo yalikuwa chanzo kikuu cha watumwa kwa Biashara ya Utumwa ya Atlantiki, wakati bei kubwa ya watumwa kwenye pwani ilifanya biashara ya watumwa ya masafa marefu kuwa na faida. Wakati biashara ya Atlantiki [[Kibangi|ilipokwisha]], bei za watumwa zilipungua sana. Hii ilisababisha kukua kwa biashara ya watumwa wa ndani ambako wafanyabiashara wenyeji walininunua watumwa kwa shabaha ya kuunda vijiji vipya. <ref>{{Cite journal|last=Thursby|first=Jerry|last2=Thursby|first2=Marie|date=2000|title=Who is Selling the Ivory Tower? Sources of Growth in University Licensing|location=Cambridge, MA|doi=10.3386/w7718|doi-access=free}}</ref> Tofauti ilifanywa kati ya aina mbili tofauti za watumwa katika mkoa huu; watumwa ambao walikuwa wameuzwa na kikundi cha jamaa zao, haswa kama matokeo ya tabia isiyofaa kama uzinzi, hawakuweza kujaribu kukimbia. Mbali na wale wanaofikiriwa kuwa hawapendezi kijamii, uuzaji wa watoto pia ulikuwa wa kawaida wakati wa njaa. <ref>{{Cite book|title=Observations on the causes which constitute unsoundness in horses : considered in regard to the sale and purchase of those animals / by Richard Lawrence, veterinary surgeon.|last=Lawrence|first=Richard|date=1809|publisher=printed by R. Jabet|location=London|doi=10.5962/bhl.title.21425}}</ref> Watumwa ambao walikamatwa, hata hivyo, walikuwa na uwezekano wa kujaribu kutoroka na ilibidi wahamishwe mamia ya kilomita kutoka nyumbani kwao kama kinga dhidi ya hii. <ref>{{Cite book|title=River of Wealth, River of Sorrow: The Central Zaire Basin in the Era of the Slave and Ivory Trade, 1500-1891|last=Harms|first=Robert W.|publisher=Yale University Press|year=1981|isbn=978-0300026160|location=New Haven|pages=28–39}}</ref>

=== Afrika Magharibi ===
[[Picha:1743_Homann_Heirs_Map_of_West_Africa_(_Slave_Trade_references_)_"Guinea"_-_Geographicus_-_Aethiopia-hmhr-1743.jpg|left|thumb| Ramani ya Homann ya biashara ya watumwa ya ndani huko Afrika Magharibi, kutoka Senegal na Cape Blanc hadi Guinea, mito ya Cacongo na Barbela, na Ziwa la Ghana kwenye Mto Niger hadi Regio Auri (1743).]]
Aina anuwai za utumwa zilipatikana katika jamii tofauti za Afrika Magharibi kabla ya biashara na Ulaya. <ref name="Manning-1983">{{Cite journal|last=Manning|first=Patrick|year=1983|title=Contours of Slavery and Social Change in Africa|journal=American Historical Review|volume=88|issue=4|pages=835–857|doi=10.2307/1874022|jstor=1874022}}</ref> Utumwa ulikuwepo, lakini haukuwa muhimu sana katika jamii nyingi ukilinganishwa na hali ya baadaye tangu kuanza kwa Biashara ya Watumwa wa Atlantiki. <ref name=":4">{{Cite book|title=The Cambridge World History of Slavery Volume 3|last=Nwokeji|first=U. G.|publisher=Cambridge University Press|year=2011|pages=86, 88}}</ref> <ref name=":5">{{Cite book|title=Slavery and Slaving in African History|last=Stillwell|first=Sean|publisher=Cambridge University Press|year=2014|pages=47, 179, 192, 211}}</ref>


Watumwa katika maeneo ya [[Sahel]] walikuwa sehemu ndogo ya watu wote, waliishi ndani ya kaya na walifanya kazi pamoja na watu huru wa kaya.

Wakati biashara ya watumwa kupitia [[Sahara]] ilipoanza kukua, milki kadhaa zilikua kwa kukazia sehemu yao katika biashara hiyo; pamoja na [[Dola la Ghana|Dola ya Ghana]], [[Milki ya Mali|Milki ya]] [[Milki ya Mali|Mali]], Bono na [[Dola la Songhai|Dola ya Songhai]] . <ref name="Meillassoux">{{Cite book|title=The Anthropology of Slavery: The Womb of Iron and Gold|last=Meillassoux|first=Claude|publisher=University of Chicago Press|year=1991|location=Chicago}}</ref> Walakini, jamii zingine huko Afrika Magharibi zilipinga biashara ya watumwa kwa karne kadhaa<ref name="Slave Prices Data">{{Cite journal|date=2017-06-26|title=– Slave Prices Data|journal=The Atlantic Slave Trade from West Central Africa, 1780–1867|pages=176–177|doi=10.1017/9781316771501.011|isbn=9781316771501}}</ref> kama vile Wajola, Wakru na Wabaga <ref>{{Cite book|title=An Economic History of Development in sub-Saharan Africa|last=Hillbom|first=Ellen|publisher=Palgrave|page=70}}</ref>, na Falme za Wamossi.

Wakati biashara ya watumwa ya Atlantiki ilipoanza, mahitaji ya watumwa katika Afrika Magharibi yaliongezeka na milki mbalimbali zilijenga uchumi wao kwenye biashara hiyo. Pia idadi ya watumwa wa nyumbani iliongezeka sana. <ref name="Manning-1990">{{Cite book|title=Slavery and African Life: Occidental, Oriental, and African Slave Trades|last=Manning|first=Patrick|publisher=Cambridge|year=1990|location=London}}</ref> Mwingereza Hugh Clapperton aliandika mnamo 1824 kwamba kwamba nusu ya watu wa [[Kano]] walikuwa watumwa. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=3wYE_dh1alkC&pg=PA33|title=Slavery in the History of Muslim Black Africa|last=Humphrey J. Fisher|publisher=Hurst & Company|year=2001|isbn=978-1-85065-524-4|pages=33–|access-date=31 May 2012}}</ref>
[[Picha:Costumes_de_Differents_Pays,_'Marchand_d'Esclaves_de_Goree'_LACMA_M.83.190.334.jpg|thumb| Mfanyabiashara wa watumwa wa [[Gorée]], c. 1797]]
Katika eneo la Senegambia, kati ya 1300 na 1900, karibu theluthi moja ya idadi ya watu walikuwa watumwa. Katika milki ya kwanza ya [[Uislamu|Kiislamu]] ya Sahel ya magharibi, pamoja na [[Dola la Ghana|Ghana]] (750-1076), [[Milki ya Mali|Mali]] (1235-1645), Segou (1712-1861), na [[Dola la Songhai|Songhai]] (1275-1591), karibu theluthi moja ya idadi ya watu walikuwa watumwa. Nchini [[Sierra Leone]] katika karne ya 19 karibu nusu ya wakazi wote walikuwa watumwa.

Kati ya Waashanti na Wayoruba theluthi moja ya watu wote walikuwa watumwa<ref>{{Cite journal|last=Afolabi|first=Funmilayo Juliana|last2=Aina|first2=Olabisi Idowu|date=2014-02-01|title=Gender Differentials in Subjective Well-Being Among Religious Elderly Yoruba People in Southwest Nigeria|journal=Ageing International|volume=39|issue=2|pages=180–193|doi=10.1007/s12126-014-9197-8|issn=0163-5158}}</ref>, vilevile theluji moja ya wakazi wa Kanem (1600-1800) <ref>{{Cite journal|last=Rapalus|first=Peter|date=1994|title=Optimum Human Population About One-third of Present Number|journal=Environmental Conservation|volume=21|issue=2|pages=176–177|doi=10.1017/s0376892900024668|issn=0376-8929|doi-access=free}}</ref>. Nusu ya watu wa ukhalifa wa Sokoto iliyoundwa na [[Wahausa]] kaskazini mwa [[Nigeria]] na Kamerun walikuwa watumwa katika karne ya 19.

=== Maziwa Makuu ya Afrika ===
[[Picha:TipputipPortrait.jpg|thumb|230x230px| Mfanyabiashara wa watumwa wa [[Jamhuri ya Watu wa Zanzibar|Kizanzibari]] [[Hamed bin Mohammed el Murjebi|Tippu Tip]] alikuwa na watumwa 10,000]]
Pamoja na biashara ya baharini kutoka eneo [[Nchi za Maziwa Makuu|la Maziwa Makuu ya Afrika]] mashariki hadi [[Uajemi]], Uchina, na India wakati wa milenia ya kwanza AD, watumwa wanatajwa kama bidhaa ya umuhimu wa pili kwa dhahabu na pembe za ndovu. Ilipotajwa, biashara ya watumwa inaonekana kuwa ya kiwango kidogo na inahusisha uvamizi wa watumwa wa wanawake na watoto kando ya visiwa vya [[Kilwa Kisiwani]], [[Madagaska]], na [[Pemba (kisiwa)|Pemba]] . Katika maeneo kama [[Uganda]], uzoefu wa wanawake katika utumwa ulikuwa tofauti na ule wa mazoea ya kitumwa wakati huo. Majukumu yaliyodhaniwa yalitokana na jinsia na msimamo ndani ya jamii Kwanza mtu lazima atenganishe utumwa wa wakulima na watumwa wa Uganda. Watafiti Shane Doyle na Henri Médard wanasisitiza tofauti na yafuatayo:

Karibu wakati huo huo, wafanyabiashara kutoka [[Omani|Oman]], [[Uhindi|India]], na Kusini-Mashariki mwa Afrika walianza kuanzisha mashamba kando ya pwani na kwenye visiwa, Ili kuwapa wafanyikazi kwenye mashamba haya, uvamizi wa watumwa na ushikaji wa watumwa ulizidi kuwa muhimu katika mkoa huo na wafanyabiashara wa watumwa. (haswa [[Hamed bin Mohammed el Murjebi|Tippu Tip]] ) ikawa maarufu katika mazingira ya kisiasa ya mkoa huo. <ref name="Kusimba">{{Cite journal|last=Kusimba|first=Chapurukha M.|year=2004|title=The African Archaeological Review|journal=Archaeology of Slavery in East Africa|volume=21|issue=2|pages=59–88|doi=10.1023/b:aarr.0000030785.72144.4a|jstor=25130793}}</ref> Biashara ya Kusini-Mashariki mwa Afrika ilifikia urefu wake katika miongo ya mapema ya miaka ya 1800 na hadi watumwa 30,000 waliouzwa kwa mwaka. Walakini, utumwa haujawahi kuwa sehemu muhimu ya uchumi wa ndani isipokuwa huko [[Usultani wa Zanzibar|Sultanate ya Zanzibar]] ambapo mashamba na utumwa wa kilimo ulihifadhiwa. <ref name="Manning-1990">{{Cite book|title=Slavery and African Life: Occidental, Oriental, and African Slave Trades|last=Manning|first=Patrick|publisher=Cambridge|year=1990|location=London}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFManning1990">Manning, Patrick (1990). ''Slavery and African Life: Occidental, Oriental, and African Slave Trades''. London: Cambridge.</cite></ref> Mwandishi na mwanahistoria Timothy Insoll aliandika: "Takwimu zinarekodi kusafirishwa kwa watumwa 718,000 kutoka pwani ya Waswahili wakati wa karne ya 19, na kubakizwa kwa 769,000 kwenye pwani." <ref>{{Cite journal|last=Carlson|first=Roy L.|date=2017-06-06|editor-last=Insoll|editor-first=Timothy|title=Figurines and Figural Art of the Northwest Coast|journal=Oxford Handbooks Online|doi=10.1093/oxfordhb/9780199675616.013.017}}</ref> Kwa nyakati tofauti, kati ya asilimia 65 na 90 ya [[Jamhuri ya Watu wa Zanzibar|Zanzibar]] ilikuwa utumwa. Katika pwani ya [[Kenya]], asilimia 90 ya idadi ya watu walikuwa watumwa, wakati nusu ya wakazi wa [[Madagaska]] walikuwa watumwa. <ref>{{Cite journal|last=Suzuki|first=Hideaki|date=2012|title=Enslaved Population and Indian Owners Along the East African Coast: Exploring the Rigby Manumission List, 1860–1861|journal=History in Africa|volume=39|pages=209–239|doi=10.1353/hia.2012.0014|issn=0361-5413}}</ref>

== Mabadiliko ya utumwa barani Afrika ==
[[Picha:The_Door_of_No_Return_in_Ouidah,_November_2007.jpg|left|thumb| Mlango wa Hakuna Kurudi huko Ouidah . Kumbukumbu ya biashara ya watumwa kupitia bandari ya Ouidah.]]
Mahusiano ya watumwa barani Afrika yamebadilishwa kupitia michakato minne mikubwa: biashara ya utumwa ya Sahara, Bahari ya Hindi biashara ya watumwa ya Atlantiki, na sera na ukombozi wa watumwa katika karne ya 19 na 20. Kila moja ya michakato hii ilibadilisha sana aina, kiwango, na uchumi wa utumwa barani Afrika. <ref name="Lovejoy-2012">{{Cite book|title=Transformations of Slavery: A History of Slavery in Africa|last=Lovejoy|first=Paul E.|publisher=Cambridge University Press|year=2012|location=London}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLovejoy2012">Lovejoy, Paul E. (2012). ''Transformations of Slavery: A History of Slavery in Africa''. London: Cambridge University Press.</cite></ref>

Mazoea ya watumwa barani Afrika yalitumiwa wakati tofauti ili kuhalalisha aina maalum za ushiriki wa Uropa na watu wa Afrika. Waandishi wa karne ya 18 huko Uropa walidai kwamba utumwa barani Afrika ulikuwa wa kikatili kabisa ili kuhalalisha biashara ya watumwa ya Atlantiki. Waandishi wa baadaye walitumia hoja kama hizo kuhalalisha kuingilia kati na hatimaye ukoloni na nguvu za Uropa kumaliza utumwa barani Afrika. <ref name="Klein-1978">{{Cite journal|last=Klein|first=Martin A.|year=1978|title=The Study of Slavery in Africa|journal=The Journal of African History|volume=19|issue=4|pages=599–609|doi=10.1017/s0021853700016509}}</ref>

Waafrika walijua utumwa mkali uliokuwa ukingojea watumwa katika Ulimwengu Mpya. Waafrika wengi wasomi walitembelea Ulaya kwa meli za watumwa kufuatia upepo uliopo kupitia Ulimwengu Mpya. Mfano mmoja wa hii ulitokea wakati Antonio Manuel, balozi wa [[Ufalme wa Kongo|Kongo]] huko [[Vatikani|Vatican]], alipokwenda Ulaya mnamo 1604, akisimama kwanza huko [[Bahia]], Brazil, ambapo alipanga kumuachilia huru mtu wa nchi ambaye alikuwa ametumwa kimakosa. Wafalme wa Kiafrika pia walituma watoto wao katika njia hizi hizi za watumwa kwenda kufundishwa huko Uropa, na maelfu ya watumwa wa zamani mwishowe walirudi kukaa [[Liberia]] na [[Sierra Leone]] . <ref name="Ending the Slavery Blame-Game">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2010/04/23/opinion/23gates.html?_r=1&pagewanted=1&hp|author=Henry Louis Gates Jr.|title=Ending the Slavery Blame-Game}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFHenry_Louis_Gates_Jr.">Henry Louis Gates Jr. [https://www.nytimes.com/2010/04/23/opinion/23gates.html "Ending the Slavery Blame-Game"]. Archived from [https://www.nytimes.com/2010/04/23/opinion/23gates.html?_r=1&pagewanted=1&hp the original] on 23 April 2010<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">26 March</span> 2012</span>.</cite></ref>

=== Biashara ya Kuvukia Sahara na ya Bahari ya Hindi ===
Biashara ya watumwa katika [[Bahari ya Hindi|Bahari]] ya [[Bahari ya Hindi|Hindi]] inarudi mnamo 2500 KWK. <ref name="indianocean">{{Cite book|title=Possessed by the Right Hand: The Problem of Slavery in Islamic Law and Muslim Cultures|last=Bernard K. Freamon|publisher=[[Brill Publishers|Brill]]|page=78|quote=The “globalized” Indian Ocean trade in fact has substantially earlier, even pre-Islamic, global roots. These roots extend back to at least 2500 BCE, suggesting that the so-called “globalization” of the Indian Ocean trading phenomena, including slave trading, was in reality a development that was built upon the activities of pre-Islamic Middle Eastern empires, which activities were in turn inherited, appropriated, and improved upon by the Muslim empires that followed them, and then, after that, they were again appropriated, exploited, and improved upon by Western European interveners.}}</ref> Wababeli wa kale, [[Misri ya Kale|Wamisri]], [[Ugiriki ya Kale|Wagiriki]], [[Historia ya Uhindi|Wahindi]] na [[Historia ya Iran|Waajemi]] wote walifanya biashara ya watumwa kwa kiwango kidogo katika [[Bahari ya Hindi|Bahari]] ya [[Bahari ya Hindi|Hindi]] (na wakati mwingine [[Bahari ya Shamu]] ). <ref name="indianocean2">{{Cite book|title=Possessed by the Right Hand: The Problem of Slavery in Islamic Law and Muslim Cultures|last=Bernard K. Freamon|publisher=[[Brill Publishers|Brill]]|pages=79–80}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true">Bernard K. Freamon. ''Possessed by the Right Hand: The Problem of Slavery in Islamic Law and Muslim Cultures''. [[Wachapishaji wa Brill|Brill]]. pp.&nbsp;79–80.</cite></ref> Biashara ya watumwa katika Bahari Nyekundu karibu wakati wa [[Aleksander Mashuhuri|Alexander the Great]] inaelezewa na Agatharchides . ''Jiografia ya'' Strabo (iliyokamilishwa baada ya 23 BK) inawataja Wagiriki kutoka Misri wanaofanya biashara ya watumwa katika bandari ya Adulis na bandari zingine kwenye pwani ya Somalia. <ref name="indianocean4">{{Cite book|title=Possessed by the Right Hand: The Problem of Slavery in Islamic Law and Muslim Cultures|last=Bernard K. Freamon|publisher=[[Brill Publishers|Brill]]|pages=82–83}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true">Bernard K. Freamon. ''Possessed by the Right Hand: The Problem of Slavery in Islamic Law and Muslim Cultures''. [[Wachapishaji wa Brill|Brill]]. pp.&nbsp;82–83.</cite></ref> ''Historia ya asili ya'' [[Plinio Mzee|Pliny Mkubwa]] (iliyochapishwa mnamo 77 BK) pia inaelezea biashara ya watumwa ya Bahari ya Hindi. Katika [[Karne ya 1|karne]] ya [[Karne ya 1|1]] WK, ''[[Periplus ya Bahari ya Eritrea|Periplus ya Bahari ya Erythraean]]'' ilishauri juu ya fursa za biashara ya watumwa katika mkoa huo, haswa katika biashara ya "wasichana wazuri wa masuria." Kulingana na mwongozo huu, watumwa walisafirishwa kutoka Omana (labda karibu na Oman ya kisasa) na [[Periplus ya Bahari ya Eritrea|Kanê]] hadi pwani ya magharibi ya India. Biashara ya zamani ya watumwa ya Bahari ya Hindi iliwezeshwa kwa kujenga boti zenye uwezo wa kubeba idadi kubwa ya wanadamu katika [[Ghuba ya Uajemi|Ghuba]] ya [[Ghuba ya Uajemi|Uajemi kwa]] kutumia kuni zilizoingizwa kutoka India. Shughuli hizi za ujenzi wa meli zinarudi nyakati za Babeli na Achaemenid . <ref name="indianocean3">{{Cite book|title=Possessed by the Right Hand: The Problem of Slavery in Islamic Law and Muslim Cultures|last=Bernard K. Freamon|publisher=[[Brill Publishers|Brill]]|pages=81–82}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true">Bernard K. Freamon. ''Possessed by the Right Hand: The Problem of Slavery in Islamic Law and Muslim Cultures''. [[Wachapishaji wa Brill|Brill]]. pp.&nbsp;81–82.</cite></ref>

Baada ya ushiriki wa [[Ufalme wa Byzanti|Dola]] ya [[Ufalme wa Byzanti|Byzantine]] na [[Ufalme wa Byzanti|Dola ya]] Sassanian katika biashara ya watumwa katika [[Karne ya 1|karne]] ya [[Karne ya 1|1]], ikawa biashara kubwa. <ref name="indianocean2">{{Cite book|title=Possessed by the Right Hand: The Problem of Slavery in Islamic Law and Muslim Cultures|last=Bernard K. Freamon|publisher=[[Brill Publishers|Brill]]|pages=79–80}}</ref> Cosmas Indicopleustes aliandika katika ''Topografia'' yake ya ''Kikristo'' (550 BK) kwamba watumwa waliokamatwa Ethiopia wataingizwa nchini Misri ya Byzantine kupitia Bahari Nyekundu. <ref name="indianocean4">{{Cite book|title=Possessed by the Right Hand: The Problem of Slavery in Islamic Law and Muslim Cultures|last=Bernard K. Freamon|publisher=[[Brill Publishers|Brill]]|pages=82–83}}</ref> Alitaja pia kuagiza kwa [[Towashi|matowashi]] na Byzantine kutoka Mesopotamia na India. Baada ya karne ya 1, usafirishaji wa Waafrika weusi ukawa "sababu ya kila wakati". <ref name="indianocean3">{{Cite book|title=Possessed by the Right Hand: The Problem of Slavery in Islamic Law and Muslim Cultures|last=Bernard K. Freamon|publisher=[[Brill Publishers|Brill]]|pages=81–82}}</ref> Chini ya Wasassani, biashara ya Bahari ya Hindi haikutumiwa kusafirisha watumwa tu, bali pia wasomi na wafanyabiashara.

Utumwa wa Waafrika kwa masoko ya mashariki ulianza kabla ya karne ya 7 lakini ilibaki katika viwango vya chini hadi 1750. <ref name="Oriental12">{{Cite book|title=Slavery and African Life: Occidental, Oriental, and African Slave Trades|last=Patrick Manning|publisher=[[Cambridge University Press]]|page=12}}</ref> Kiasi cha biashara kilifikia karibu 1850 lakini kwa kiasi kikubwa kingemalizika mnamo 1900. Ushiriki wa Waislamu katika biashara ya watumwa ulianza katika karne ya nane na tisa BK, ikianza na harakati ndogo za watu kwa kiasi kikubwa kutoka eneo la Maziwa Makuu mashariki na [[Sahel]] . Sheria ya Kiislamu iliruhusu utumwa, lakini ilikataza utumwa unaowahusisha [[Mwislamu|Waislamu]] wengine wa zamani; kama matokeo, lengo kuu la utumwa walikuwa watu ambao waliishi katika maeneo ya mipaka ya Uislamu barani Afrika. <ref name="Alexander">{{Cite journal|last=Alexander|first=J.|year=2001|title=Islam, Archaeology and Slavery in Africa|journal=World Archaeology|volume=33|issue=1|pages=44–60|doi=10.1080/00438240126645|jstor=827888}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFAlexander2001">Alexander, J. (2001). "Islam, Archaeology and Slavery in Africa". ''World Archaeology''. '''33''' (1): 44–60. [[Doi (kitambulisho)|doi]]:[[doi:10.1080/00438240126645|10.1080/00438240126645]]. [[JSTOR (kitambulisho)|JSTOR]]&nbsp;[//www.jstor.org/stable/827888 827888].</cite></ref> Biashara ya watumwa kote [[Sahara]] na kuvuka [[Bahari ya Hindi|Bahari]] ya [[Bahari ya Hindi|Hindi]] pia ina historia ndefu inayoanza na udhibiti wa njia za baharini na wafanyabiashara wa Afro-Arab katika karne ya tisa. Inakadiriwa kuwa, wakati huo, watu elfu chache watumwa walikuwa wakichukuliwa kila mwaka kutoka [[Bahari ya Shamu]] na pwani ya Bahari ya Hindi. Ziliuzwa katika [[Mashariki ya Kati]] . <ref>{{Cite journal|last=Sarant|first=Louise|date=2018-12-04|title=Ancient North African tools show hominins were apt butchers|journal=Nature Middle East|doi=10.1038/nmiddleeast.2018.153|issn=2042-6046}}</ref> <ref>{{Cite book|title=The architecture of downtown Troy : an illustrated history|last=Waite, Diana S., author.|date=September 2019|isbn=978-1-4384-7475-5|oclc=1118691930}}</ref> Biashara hii iliongezeka kwani meli bora zilisababisha biashara zaidi na mahitaji makubwa ya wafanyikazi kwenye mashamba katika mkoa huo. <ref>{{Cite journal|date=2014|title=Middle East Oil Trade, 2012 and 2013|journal=World Oil Trade|volume=36|issue=1|pages=155–175|doi=10.1002/wot.47|issn=0950-1029}}</ref> Hatimaye, makumi ya maelfu kwa mwaka walikuwa wakichukuliwa. <ref>{{Cite book|title=A History of Africa|last=John Donnelly Fage|last2=William Tordoff|date=December 2001|publisher=[[Routledge]]|isbn=978-0415252485|edition=4|location=Budapest|page=258|author-link=John Donnelly Fage}}</ref> Kwenye Pwani ya Kiswahili, watumwa wa Afro-Arab waliteka watu wa Bantu kutoka ndani na kuwaleta kwenye littoral . <ref name="Lodhi">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oZcLAQAAMAAJ|title=Oriental Influences in Swahili: a study in language and culture contacts|last=Lodhi|first=Abdulaziz|publisher=Acta Universitatis Gothoburgensis|year=2000|isbn=978-9173463775|page=17}}</ref> <ref name="Tannenbaum">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=pxpmAAAAMAAJ|title=A History of World Civilizations|last=Edward R. Tannenbaum|first=Guilford Dudley|publisher=Wiley|year=1973|isbn=978-0471844808|page=615}}</ref> Huko, watumwa polepole walijumuishwa katika maeneo ya vijijini, haswa katika [[Pemba (kisiwa)|visiwa]] vya [[Unguja]] na [[Pemba (kisiwa)|Pemba]] .
[[Picha:Slaves_ruvuma.jpg|right|thumb| Wafanyabiashara wa watumwa wa Kiswahili na Waarabu na mateka wao kando ya [[Ruvuma (mto)|Mto Ruvuma]] nchini [[Msumbiji]], karne ya 19]]
[[Jamhuri ya Watu wa Zanzibar|Zanzibar]] wakati mmoja ilikuwa bandari kuu ya biashara ya utumwa ya Afrika Mashariki, na chini ya Waarabu wa [[Omani]] katika karne ya 19 idadi ya watumwa 50,000 walikuwa wakipitia jiji kila mwaka. <ref>{{Cite web|url=http://www7.nationalgeographic.com/ngm/data/2001/10/01/html/ft_20011001.6.html|title=Swahili Coast|publisher=.nationalgeographic.com|date=17 October 2002}}</ref>

Biashara ya watumwa Ulaya katika Bahari ya Hindi ilianza wakati Ureno ilianzisha Estado da Índia mwanzoni mwa karne ya 16. Kuanzia wakati huo hadi miaka ya 1830, c. Watumwa walisafirishwa kutoka Msumbiji kila mwaka na takwimu kama hizo zimekadiriwa kwa watumwa walioletwa kutoka Asia hadi Ufilipino wakati wa Muungano wa Iberia (1580-1640).

==== Kiasi cha utumwa ====
Kiwango cha utumwa ndani ya Afrika na biashara ya watumwa kwenda maeneo mengine hakijulikani kikamilifu. Makadirio kuhusu biashara ya watumwa ya Atlantiki (iliyochunguliwa vizuri zaidi) yanacheza kati ya watu milioni 8 hadi milioni 20. <ref name="Curtin1972">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=4uEWu0GwwhkC&pg=PR5|title=The Atlantic Slave Trade: A Census|last=Curtin|first=Philip D.|publisher=University of Wisconsin Press|year=1972|isbn=978-0-299-05403-8|access-date=29 March 2013}}</ref> Hazinadata ya Biashara ya Utumwa ya Atlantiki inakadiria kuwa biashara ya watumwa ya Atlantiki ilichukua karibu watu milioni 12.8 kati ya [[1450]] na [[1900]]. <ref name="Lovejoy-2012">{{Cite book|title=Transformations of Slavery: A History of Slavery in Africa|last=Lovejoy|first=Paul E.|publisher=Cambridge University Press|year=2012|location=London}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLovejoy2012">Lovejoy, Paul E. (2012). ''Transformations of Slavery: A History of Slavery in Africa''. London: Cambridge University Press.</cite></ref> <ref name="TAST Database">{{Cite web|title=Trans-Atlantic Slave Trade|url=http://www.slavevoyages.org/tast/index.faces|publisher=Emory University|accessdate=29 March 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130325095837/http://www.slavevoyages.org/tast/index.faces|archivedate=25 March 2013}}</ref> Biashara ya watumwa kuvukia Sahara na Bahari Nyekundu kutoka [[Pembe ya Afrika]], na Afrika Mashariki, imekadiriwa kuwa watu milioni 6.2 kati ya mwaka [[600]] na 1600. Ingawa kiwango kilipungua kutoka Afrika Mashariki katika miaka ya 1700, kiliongezeka katika miaka ya 1800 na inakadiriwa kuwa milioni 1.65 kwa karne hiyo. <ref>{{Cite journal|date=2020|title=Boswellin|journal=Reactions Weekly|volume=1795|issue=1|pages=71|doi=10.1007/s40278-020-76092-y|issn=0114-9954}}</ref>

Makadirio ya Patrick Manning ni kwamba karibu watumwa milioni 12 waliingia katika biashara ya Atlantiki kati ya karne ya 16 na 19, lakini karibu milioni 1.5 walikufa kwenye safari. Karibu watumwa milioni 10.5 walifika Amerika. Mbali na watumwa waliokufa baharini, Waafrika zaidi walifariki wakati wa vita za kukamata watumwa barani Afrika na matembezi ya kulazimishwa hadi pwani. Manning anakadiria kuwa milioni 4 walikufa ndani ya Afrika baada ya kukamatwa, na wengi zaidi walikufa wakiwa wadogo.

==== Mjadala kuhusu athari za kidemografia ====
[[Picha:Slavezanzibar2.JPG|thumb|240x240px| Picha ya kijana mtumwa [[Jamhuri ya Watu wa Zanzibar|Zanzibar]] . 'Adhabu ya bwana wa Kiarabu kwa kosa kidogo.' c. 1890.]]

=== Athari kwa uchumi wa Ulaya ===
[[Karl Marx]] katika historia yake ya uchumi wa ubepari, ''Das Kapital'', alidai kwamba "... kugeuza Afrika kuwa eneo kwa uwindaji wa kibiashara wa ngozi nyeusi [ambayo ni biashara ya utumwa], iliashiria alfajiri ya enzi ya uzalishaji wa kibepari. "Alisema kwamba biashara ya watumwa ilikuwa sehemu ya kile alichokiita" limbikizo asilia " la rasilmali ya Ulaya, limbikizo la utajiri ambalo kabla ya ubepari lililotangulia na kuunda misingi ya kifedha kwa kuanzisha viwanda vya Uingereza na ujio wa mfumo wa kibepari wa uzalishaji. <ref>Marx, K. [http://www.marxists.org/archive/marx/works/1867-c1/ch31.htm "Chapter Thirty-One: Genesis of the Industrial Capitalist"], ''Das Kapital: Volume 1'', 1867.</ref>

== Marejeo ==

== Kujisomea ==

* {{Cite book|title=The slave trade of east Africa|title-link=s:The Slave Trade of East Africa|last=Church Missionary Society|publisher=Church Missionary Society|year=1869|location=London|author-link=London Missionary Society}}
* {{Cite book|url=https://archive.org/details/outofmanybriefvo00john/page/54|title=Out of Many|last=Faragher|first=John Mack|last2=Buhle|first2=Mari Jo|last3=Czitrom|first3=Daniel|last4=Armitage|first4=Susan|publisher=[[Pearson Prentice Hall]]|year=2004|isbn=978-0-13-182431-7|page=[https://archive.org/details/outofmanybriefvo00john/page/54 54]}}<bdi><cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFFaragherBuhleCzitromArmitage2004">[[Maalum: Vitabu vya Vitabu / 978-0-13-182431-7|978-0-13-182431-7]]</cite></bdi>
* {{Cite book|title=Thoughts upon the African Slave Trade|title-link=:s:Thoughts upon the African Slave Trade|last=Newton|first=John|publisher=J. Buckland and J. Johnson|year=1788|location=London}} kwenye [[Wiksource|Wikisource]]
* {{Cite book|title=Stand the Storm: A History of the Atlantic Slave Trade|last=Reynolds|first=Edward|publisher=[[Allison and Busby]]|year=1985|location=London}}
* {{Cite book|title=The Human Commodity: Perspectives on the Trans-Saharan Slave Trade|year=1992|editor-last=Savage, Elizabeth|location=London}}
* {{Cite web|author=Wright|first=Donald R.|title=History of Slavery and Africa|url=http://autocww.colorado.edu/~blackmon/E64ContentFiles/AfricanHistory/SlaveryInAfrica.html|publisher=Online Encyclopedia|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070402042111/http://autocww.colorado.edu/~blackmon/E64ContentFiles/AfricanHistory/SlaveryInAfrica.html|archivedate=2 April 2007}}
* Bas Lecocq na Eric Komlavi Hahonou (2015). Kuchunguza Utumwa wa baada ya Utumwa katika Afrika ya kisasa, Jarida la kimataifa la Mafunzo ya Historia ya Kiafrika. Juzuu 48. Nambari 2. Kituo cha Mafunzo cha Afrika cha Chuo Kikuu cha Boston.
* Klein, Martin A. (2009). Utafiti wa Utumwa Barani Afrika, Jarida la Historia ya Kiafrika. Juzuu. 19. Nambari 4. Uingereza, Press Chuo Kikuu cha Cambridge.

== Viungo vya nje ==

* [https://web.archive.org/web/20110515192003/http://www.yale.edu/glc/events/cbss/Miers.pdf Ufumbuzi wa Karne ya ishirini ya Kukomesha Utumwa]
* [https://www.bbc.co.uk/worldservice/africa/features/storyofafrica/index_section9.shtml Hadithi ya Afrika: Utumwa]
* [http://mondediplo.com/1998/04/02africa "Athari za biashara ya watumwa kwa Afrika," Le Monde mwanadiplomasia]
* [http://digilander.libero.it/wrnzla/SlaveryEthiopia.pdf "Ethiopia, Utumwa na Ligi ya Mataifa" Abyssinia / Ethiopia utumwa na biashara ya watumwa]
[[Jamii:Historia ya Afrika]]
[[Jamii:Pages with unreviewed translations]]

Pitio la 20:39, 22 Februari 2021

Njia kuu za watumwa katika Afrika ya kati

 

Kikundi cha watumwa cha Zanj huko Zanzibar (1889)

Utumwa ulipatikana Afrika kwa muda mrefu. Sawa na maeneo mengine ya Dunia ya kale, mifumo ya utumwa na kazi isiyo huru ilikuwa kawaida katika sehemu nyingi za Afrika. Mifumo hiyo ilikuwepo kabla ya kufika kwa wanfayabiashara wa watumwa Waarabu na Wazungu.

Wakati Afrika iliingiwa zaidi katika biashara ya kimaifa ya watumwa, mifumo hiyo ya utumwa wa kimapokeo ya Kiafrika ilianza kuleta wafúngwa pia kwa masoko ya watumwa nje ya Afrika [1]. Biashara hiyo ya kimataifa ilitokea katika biashara ya watumwa kuvukia Sahara, biashara ya watumwa katika Bahari Hindi, na biashara ya watumwa ya Atlantiki (ambayo ilianza karne ya 16)

Utumwa wa kimapokeo katika Afrika ulipatikana kwa aina tofauti: Utumwa wa deni, utumwa wa mateka wa vita, utumwa wa kijeshi, utumwa wa ukahaba, na utumwa wa jinai vyote vilifanywa katika sehemu anuwai za Afrika. [2] Utumwa kwa madhumuni ya nyumbani na mahitaji ya watawala ulienea kote Afrika. Utumwa kwa mashambani ulitokea pia, hasa kwenye pwanii la Afrika ya Mashariki na katika sehemu za Afrika ya Magharibi. Umuhimu wa utumwa wa mashambani ya ndani uliongezeka wakati wa karne ya 19, kwa sababu ya kukomeshwa kwa biashara ya watumwa ya Atlantiki na katika Bahari Hindi. [3] Madola kadhaa ya Kiafrika yaliyotegemea biashara ya watumwa ya kimataifa yalirekebisha uchumi wao kuelekea biashara halali ambako bidhaa zilizalishwa na watumwa. [4]

Aina za utumwa

Aina tofauti za utumwa na kazi isiyo huru katika Afrika ziliathiriwa na desturi za jamii mbalimbali lakini pia na taasisi ya utunwa wa Kirumi , mafundisho ya Wakristo kuhusu utumwa, taasisi ya utumwa wa Kiislam kupitia biashara ya watumwa ya Kiislamu, na hatimaye biashara ya watumwa ya Atlantiki . [5] [1]

Utumwa ulikuwa sehemu ya muundo wa uchumi wa jamii nyingi za Kiafrika kwa karne nyingi, ingawa kiwango kilitofautiana. [6] Ibn Battuta, ambaye alitembelea Milki ya Mali katikati ya karne ya 14, alisimulia kwamba wakazi wa eneo hilo walishindana kwa idadi ya watumwa na watumishi wao, na yeye mwenyewe alipewa mtumwa kama "zawadi ya ukarimu." [7]

Katika Afrika Kusini mwa Jangwa la Sahara, hali ya kisheria ya watumwa mara nyingi ilikuwa tata; watumwa walikuwa na haki mbalimbali na pia uhuru katika mambo kadhaa, na mabwana wao walibanwa katika uwezo wao kuwatendea na kuwauza. [8] Jamii nyingi zilifanya tofauti kati ya aina tofauti za watumwa: kwa mfano, kutofautisha kati ya wale waliozaliwa katika utumwa na wale ambao walitekwa katika vita. [9]

"The slaves in Africa, I suppose, are nearly in the proportion of three to one to the freemen. They claim no reward for their services except food and clothing, and are treated with kindness or severity, according to the good or bad disposition of their masters. Custom, however, has established certain rules with regard to the treatment of slaves, which it is thought dishonourable to violate. Thus the domestic slaves, or such as are born in a man’s own house, are treated with more lenity than those which are purchased with money. ... But these restrictions on the power of the master extend not to the care of prisoners taken in war, nor to that of slaves purchased with money. All these unfortunate beings are considered as strangers and foreigners, who have no right to the protection of the law, and may be treated with severity, or sold to a stranger, according to the pleasure of their owners."

Travels in the Interior of Africa, Mungo Park, Travels in the Interior of Africa v. II, Chapter XXII – War and Slavery.

Aina za utumwa barani Afrika zilihusiana sana na miundo ya ukoo. Katika jamii nyingi za Kiafrika, ambapo ardhi haingeweza kumilikiwa, idadi ya watumwa ilitumika kama njia ya kuonyesha ushawishi mtu alikuwa nao na kupanua uhusiano na koo nyingine. Hii ilifanya watumwa kuwa sehemu ya kudumu ya ukoo wa bwana, na watoto wa watumwa waliweza kuendelea kama sehemu ya ukoo wa Bwana.[10] [1] Watoto wa watumwa waliozaliwa katika familia waliweza kuhesabiwa kama watoto wa ukoo wa bwana na kupanda ngazi katika jamii, hata wakati mwingine hadi cheo cha chifu.[9]

Walakini, unyanyapaa mara nyingi ulibaki, na kulikuwa pia na utengano mkali kati ya watoto wa watumwa katika ukoo na watoto wa sehmu huru ya familia.[11]

Utumwa wa kibiashara

Utumwa wa kibiashara (ing chattel slavery) ni aina kali ya utumwa ambapo mtumwa hutendewa kama mali ya mmiliki. Kwa hivyo, mmiliki yuko huru kumwuza, kumnunua au kumtendea mtumwa kama vile atakavyokuwa na vitu vingine vilivyo mali yake, na watoto wa mtumwa mara nyingi hubaki kama mali ya bwana. [12] Kuna taarifa za aina hiyo ya utumwa mkali katika bonde la Mto Nile, sehemu kubwa ya Sahel na pia Afrika Kaskazini, lakini watafiti hawana uhakika kuhusu upatikanaji katika sehemu nyingine za bara kabla ya taarifa za kimaandishi ya wafanyabiashara Waarabu na Wazungu. [13]

Utumishi wa nyumba

Kidesturi wtumwa wengi walitumiwa katika nyumba za mabwana ambako walibaki na uhuru fulani. Watumwa wa nyumbani wangetazamwa kama sehemu ya ukoo wa bwana na kwa kawaida wasingeuzwa kwa wengine isipokuwa kwa sababu maalumu. [14] Watumwa hao waliweza kuwa na mapato yao waliweza kununua mali na ardhi , waliweza kuoa na mara nyingi waliweza kupitisha mali kwa watoto wao. [9] [15]

Utumishi wa deni

Katika utumishi wa deni (ing. pawnship) mtu hutumiwa kama dhamana kwa deni. Mwiwa (mdeni), mtoto wake au mtu mwingine wa ukoo wake anapaswa kufanya kazi bila malipo kwa mwia. Utumishi wa aina hiyo ulikuwa umbo la dhamana liliopatikana mahali pengi katika Afrika Magharibi . [16] Ilikuwa kuhusu ahadi ya mtu kumtumikia mtu mwingine anayemtolea mkopo. [17] Utumishi wa deni uliweza kufanana na utumwa lakini mara nyingi ulikuwa tofauti na utumwa halisi; hasa kwa sababu mapatano kuhusu utumishi mara nyingi yalikuwa kwa muda fulani tu, au aina maalumu za kazi. Utumishi wa aina hiyo ulikuwa kawaida katika Afrika Magharibi kabla ya mawasiliano na Ulaya, pamoja na watu wa Akan, watu wa Ewe, watu wa Yoruba, na watu wa Edo , na umbo tofauti pia kati ya Waefik, Waigbo, Waijaw, na Wafon ). [18] [19] [20]

Utumwa wa kijeshi

Watumwa wa dhabihu katika Forodha za kila mwaka za Dahomey - kutoka Historia ya Dahomy, Ufalme wa bara wa Afrika, 1793

Utumwa wa kijeshi ulikuwa pamoja na kujipatia wafungwa na kuwafundisha kazi ya uanajeshi. Hao waliendelea kuwa hali ya watumwa wa kijeshi hata baada ya kumaliza muda wao.[21] Vikosi vya askari watumwa viliendeshwa na kiongozi, ambaye angeweza kuwa mkuu wa serikali wa eneo fulani au kiongozi wa kujitegemea, aliyetumia askati wake kwa malipo au kwa masilahi yake yeye mwenyewe.

Utumwa wa kijeshi ulitokea hasa bonde la Mto Nile (nchini Sudan na Uganda ), ambako vikosi vya wanajeshi watumwa viliendeshwa na mamlaka mbali mbali za Kiislamu[21], halafu kati ya viongozi wa kijeshi wa Afrika Magharibi. [22] Vikosi vya kijeshi huko Sudan viliundwa katika miaka ya 1800 kwa njia ya uvamizi wa kijeshi ambako wafungwa wengi walikamatwa.

Watumwa wa dhabihu

Dhabihu ya wanadamu ilikuwa kawaida katika milki za Afrika Magharibi hadi wakati wa karne ya 19. [23] Katika jamii ambazo zilifanya dhabihu ya wanadamu, watumwa walikuwa idadi kubwa ya wahanga. [1]

Kwenye sikukuu ya kifalme ya kila mwaka katika milki ya Dahomey takriban wafungwa 500 waliuawa kama kafara. Dhabihu zilifanywa kote kwenye pwani ya Afrika Magharibi na maeneo ya bara. [24] Dhabihu zilikuwa za kawaida katika Milki ya Benin, katika Ghana, na katika madola madogo ya kujitegemea katika maeneo ya kusini mwa Nigeria ya leo. Katika Mkoa wa Ashanti, adhabu ya kifo ilitekelezwa kwa umbo la dhabihu ya wanadamu.[25]

Biashara ya watumwa wa ndani

Mataifa na makabila mengi kama Milki ya Bono, Waashanti wa Ghana ya leo na Wayoruba wa Nigeria walihusika katika biashara ya watumwa. [26] Jamii kama Waimbangala wa Angola na Wanyamwezi wa Tanzania walishiriki katika vita dhidi ya jamii wa Waafrika jirani na kuwapeleka kama wafungwa hadi pwani walipouzwa kwa wafanyabiashara Wazungu na Waarabu. Wanahistoria John Thornton na Linda Heywood wa Chuo Kikuu cha Boston wamekadiria kuwa kati ya Waafrika waliotekwa na kisha kuuzwa kama watumwa kwenda Amerika katika biashara ya watumwa ya Atlantiki, karibu asilimia 90 walikamatwa na Waafrika wengine ambao waliwauzia wafanyabiashara kutoka Ulaya. Henry Louis Gates, Mwenyekiti wa Idara ya Mafunzo ya Kiafrika na Kimarekani-Kiafrika, amesema kuwa "bila ushirikiano wa kibiashara kati ya matabaka ya juu ya Kiafrika, wafanyabiashara wa Ulaya na mawakala wa kibiashara, [27] biashara ya watumwa kwenda "Ulimwengu Mpya" (Amerika) haingewezekana, angalau siyo kwa kiwango kilichotokea. " [28]

Hali ya utumwa kote Afrika

Watumwa wa Malagasi ( Andevo ) wakiwa wamembeba Malkia Ranavalona I wa Madagaska

Afrika Kaskazini

Wanubi Weusi wakisubiri kuuzwa katika soko la watumwa huko Misri ya zamani .

Utumwa kaskazini mwa Afrika ulianzia Misri ya Kale . Ufalme Mpya (1558–1080 KK) ulileta idadi kubwa ya watumwa kama wafungwa wa vita kwenye bonde la Mto Nile na kuwatumia kwa kazi za nyumbani na kazi za umma zilizosimamiwa.

Kuachiliwa kwa watumwa wa Kikristo kwa kulipa fidia na watawa wa Katoliki huko Algiers mnamo 1661.
Kuchoma Kijiji Barani Afrika, na Kukamata Wakazi Wake (uk. 12, Februari 1859, XVI) [29]

Utumwa wa kibiashara ulikuwa halali na kawaida katika maeneo yote ya Afrika Kaskazini wakati wa utawala wa Dola la Roma (145 KK - mnamo 430 BK), na Waroma wa Mashariki kutoka 533 hadi 695). Biashara ya watumwa iliyowaleta kupitia jangwa hadi Afrika Kaskazini iliendelea. Ilikuwepo katika nyakati za Waroma wa Kale, na kuna hati tza kihistoria zinazoonyesha kuwa ilisimamiwa hapo kwa mikataba. [12] Jamhuri ya Roma ilipopanuka, ilifanya wafungwa kutoka vita zake kuwa watumwa. Kwa mfano, Orosius aliandika kwamba Roma ilifanya watumwa watu 27,000 kutoka Afrika Kaskazini mnamo 256 KK.

Mamluki walikuwa askari watumwa ambao walifanywa Waislamu kufundishwa uanajeshi. Waliwahudumia makhalifa wa Kiislamu na masultani Ayyubi wakati wa enzi ya kati . Mamluki wa kwanza walihudumia makhalifa wa Waabbasi katika karne ya 9 pale Baghdad . Kuanzia 1250 Misri ilitawaliwa na nasaba ya mamluki waliokuwa na asili ya watumwa wa kijeshi Waturuki. Watumwa kutoka Ulaya walikuwa kikosi maalum jeshini wakatawala Misri mara kadhaa baada ya kuasi dhidi ya mabwana wao. [30] Imekadiriwa kuwa takriban milioni 1 Wazungu walitekwa na maharamia kwenye Bahari Mediteranea na kuuzwa kama watumwa kwa Afrika Kaskazini na Milki ya Osmani kati ya karne ya 16 na 19. [31] [32]

Pembe la Afrika

Mwanamke 'mtumwa' huko Mogadishu (1882-1883)

Katika Pembe la Afrika, wafalme wa Kikristo wa Milki ya Ethiopia mara nyingi waliuza watumwa wa kipagani kutoka Waniloti kutoka mipaka yao ya magharibi kwa wafanyabiashara Waarabu.[33] [34] Sultani za Kisomali na Kiafar, kama vile Usultani wa Adal pia walifanya biashara ya watumwa wa Zanj ( Wabantu ) ambao walikamatwa kutoka bara. [35]

Watumwa nchini Ethiopia, karne ya 19.

Afrika ya Kati

Soko la watumwa huko Khartoum, c. 1876
Mtumwa wa kike mzee, c. 1911/15, inayomilikiwa na Njapundunke, mama wa mfalme wa Bamum Ibrahim Njoya

Kuna historia ya kimdomo inayosimulia utumwa ulikuwepo katika Ufalme wa Kongo tangu wakati wa uundaji wake na Lukeni lua Nimi akimtumikisha Mwene Kabunga ambaye alimshinda kuanzisha ufalme wake. [36] Taarifa za kimaandishi ya Wareno zilitaja kuwepo kwa watumwa katika Ufalme wa Kongo, ambao walikuwa wafungwa wa vita kutoka Ufalme wa Ndongo .

Utumwa ulikuwa wa kawaida kando ya Mto Kongo. Katika nusu ya pili ya karne ya 18 maeneo hayo yalikuwa chanzo kikuu cha watumwa kwa Biashara ya Utumwa ya Atlantiki, wakati bei kubwa ya watumwa kwenye pwani ilifanya biashara ya watumwa ya masafa marefu kuwa na faida. Wakati biashara ya Atlantiki ilipokwisha, bei za watumwa zilipungua sana. Hii ilisababisha kukua kwa biashara ya watumwa wa ndani ambako wafanyabiashara wenyeji walininunua watumwa kwa shabaha ya kuunda vijiji vipya. [37] Tofauti ilifanywa kati ya aina mbili tofauti za watumwa katika mkoa huu; watumwa ambao walikuwa wameuzwa na kikundi cha jamaa zao, haswa kama matokeo ya tabia isiyofaa kama uzinzi, hawakuweza kujaribu kukimbia. Mbali na wale wanaofikiriwa kuwa hawapendezi kijamii, uuzaji wa watoto pia ulikuwa wa kawaida wakati wa njaa. [38] Watumwa ambao walikamatwa, hata hivyo, walikuwa na uwezekano wa kujaribu kutoroka na ilibidi wahamishwe mamia ya kilomita kutoka nyumbani kwao kama kinga dhidi ya hii. [39]

Afrika Magharibi

Ramani ya Homann ya biashara ya watumwa ya ndani huko Afrika Magharibi, kutoka Senegal na Cape Blanc hadi Guinea, mito ya Cacongo na Barbela, na Ziwa la Ghana kwenye Mto Niger hadi Regio Auri (1743).

Aina anuwai za utumwa zilipatikana katika jamii tofauti za Afrika Magharibi kabla ya biashara na Ulaya. [40] Utumwa ulikuwepo, lakini haukuwa muhimu sana katika jamii nyingi ukilinganishwa na hali ya baadaye tangu kuanza kwa Biashara ya Watumwa wa Atlantiki. [41] [42]


Watumwa katika maeneo ya Sahel walikuwa sehemu ndogo ya watu wote, waliishi ndani ya kaya na walifanya kazi pamoja na watu huru wa kaya.

Wakati biashara ya watumwa kupitia Sahara ilipoanza kukua, milki kadhaa zilikua kwa kukazia sehemu yao katika biashara hiyo; pamoja na Dola ya Ghana, Milki ya Mali, Bono na Dola ya Songhai . [43] Walakini, jamii zingine huko Afrika Magharibi zilipinga biashara ya watumwa kwa karne kadhaa[44] kama vile Wajola, Wakru na Wabaga [45], na Falme za Wamossi.

Wakati biashara ya watumwa ya Atlantiki ilipoanza, mahitaji ya watumwa katika Afrika Magharibi yaliongezeka na milki mbalimbali zilijenga uchumi wao kwenye biashara hiyo. Pia idadi ya watumwa wa nyumbani iliongezeka sana. [46] Mwingereza Hugh Clapperton aliandika mnamo 1824 kwamba kwamba nusu ya watu wa Kano walikuwa watumwa. [47]

Mfanyabiashara wa watumwa wa Gorée, c. 1797

Katika eneo la Senegambia, kati ya 1300 na 1900, karibu theluthi moja ya idadi ya watu walikuwa watumwa. Katika milki ya kwanza ya Kiislamu ya Sahel ya magharibi, pamoja na Ghana (750-1076), Mali (1235-1645), Segou (1712-1861), na Songhai (1275-1591), karibu theluthi moja ya idadi ya watu walikuwa watumwa. Nchini Sierra Leone katika karne ya 19 karibu nusu ya wakazi wote walikuwa watumwa.

Kati ya Waashanti na Wayoruba theluthi moja ya watu wote walikuwa watumwa[48], vilevile theluji moja ya wakazi wa Kanem (1600-1800) [49]. Nusu ya watu wa ukhalifa wa Sokoto iliyoundwa na Wahausa kaskazini mwa Nigeria na Kamerun walikuwa watumwa katika karne ya 19.

Maziwa Makuu ya Afrika

Mfanyabiashara wa watumwa wa Kizanzibari Tippu Tip alikuwa na watumwa 10,000

Pamoja na biashara ya baharini kutoka eneo la Maziwa Makuu ya Afrika mashariki hadi Uajemi, Uchina, na India wakati wa milenia ya kwanza AD, watumwa wanatajwa kama bidhaa ya umuhimu wa pili kwa dhahabu na pembe za ndovu. Ilipotajwa, biashara ya watumwa inaonekana kuwa ya kiwango kidogo na inahusisha uvamizi wa watumwa wa wanawake na watoto kando ya visiwa vya Kilwa Kisiwani, Madagaska, na Pemba . Katika maeneo kama Uganda, uzoefu wa wanawake katika utumwa ulikuwa tofauti na ule wa mazoea ya kitumwa wakati huo. Majukumu yaliyodhaniwa yalitokana na jinsia na msimamo ndani ya jamii Kwanza mtu lazima atenganishe utumwa wa wakulima na watumwa wa Uganda. Watafiti Shane Doyle na Henri Médard wanasisitiza tofauti na yafuatayo:

Karibu wakati huo huo, wafanyabiashara kutoka Oman, India, na Kusini-Mashariki mwa Afrika walianza kuanzisha mashamba kando ya pwani na kwenye visiwa, Ili kuwapa wafanyikazi kwenye mashamba haya, uvamizi wa watumwa na ushikaji wa watumwa ulizidi kuwa muhimu katika mkoa huo na wafanyabiashara wa watumwa. (haswa Tippu Tip ) ikawa maarufu katika mazingira ya kisiasa ya mkoa huo. [50] Biashara ya Kusini-Mashariki mwa Afrika ilifikia urefu wake katika miongo ya mapema ya miaka ya 1800 na hadi watumwa 30,000 waliouzwa kwa mwaka. Walakini, utumwa haujawahi kuwa sehemu muhimu ya uchumi wa ndani isipokuwa huko Sultanate ya Zanzibar ambapo mashamba na utumwa wa kilimo ulihifadhiwa. [46] Mwandishi na mwanahistoria Timothy Insoll aliandika: "Takwimu zinarekodi kusafirishwa kwa watumwa 718,000 kutoka pwani ya Waswahili wakati wa karne ya 19, na kubakizwa kwa 769,000 kwenye pwani." [51] Kwa nyakati tofauti, kati ya asilimia 65 na 90 ya Zanzibar ilikuwa utumwa. Katika pwani ya Kenya, asilimia 90 ya idadi ya watu walikuwa watumwa, wakati nusu ya wakazi wa Madagaska walikuwa watumwa. [52]

Mabadiliko ya utumwa barani Afrika

Mlango wa Hakuna Kurudi huko Ouidah . Kumbukumbu ya biashara ya watumwa kupitia bandari ya Ouidah.

Mahusiano ya watumwa barani Afrika yamebadilishwa kupitia michakato minne mikubwa: biashara ya utumwa ya Sahara, Bahari ya Hindi biashara ya watumwa ya Atlantiki, na sera na ukombozi wa watumwa katika karne ya 19 na 20. Kila moja ya michakato hii ilibadilisha sana aina, kiwango, na uchumi wa utumwa barani Afrika. [1]

Mazoea ya watumwa barani Afrika yalitumiwa wakati tofauti ili kuhalalisha aina maalum za ushiriki wa Uropa na watu wa Afrika. Waandishi wa karne ya 18 huko Uropa walidai kwamba utumwa barani Afrika ulikuwa wa kikatili kabisa ili kuhalalisha biashara ya watumwa ya Atlantiki. Waandishi wa baadaye walitumia hoja kama hizo kuhalalisha kuingilia kati na hatimaye ukoloni na nguvu za Uropa kumaliza utumwa barani Afrika. [53]

Waafrika walijua utumwa mkali uliokuwa ukingojea watumwa katika Ulimwengu Mpya. Waafrika wengi wasomi walitembelea Ulaya kwa meli za watumwa kufuatia upepo uliopo kupitia Ulimwengu Mpya. Mfano mmoja wa hii ulitokea wakati Antonio Manuel, balozi wa Kongo huko Vatican, alipokwenda Ulaya mnamo 1604, akisimama kwanza huko Bahia, Brazil, ambapo alipanga kumuachilia huru mtu wa nchi ambaye alikuwa ametumwa kimakosa. Wafalme wa Kiafrika pia walituma watoto wao katika njia hizi hizi za watumwa kwenda kufundishwa huko Uropa, na maelfu ya watumwa wa zamani mwishowe walirudi kukaa Liberia na Sierra Leone . [28]

Biashara ya Kuvukia Sahara na ya Bahari ya Hindi

Biashara ya watumwa katika Bahari ya Hindi inarudi mnamo 2500 KWK. [54] Wababeli wa kale, Wamisri, Wagiriki, Wahindi na Waajemi wote walifanya biashara ya watumwa kwa kiwango kidogo katika Bahari ya Hindi (na wakati mwingine Bahari ya Shamu ). [55] Biashara ya watumwa katika Bahari Nyekundu karibu wakati wa Alexander the Great inaelezewa na Agatharchides . Jiografia ya Strabo (iliyokamilishwa baada ya 23 BK) inawataja Wagiriki kutoka Misri wanaofanya biashara ya watumwa katika bandari ya Adulis na bandari zingine kwenye pwani ya Somalia. [56] Historia ya asili ya Pliny Mkubwa (iliyochapishwa mnamo 77 BK) pia inaelezea biashara ya watumwa ya Bahari ya Hindi. Katika karne ya 1 WK, Periplus ya Bahari ya Erythraean ilishauri juu ya fursa za biashara ya watumwa katika mkoa huo, haswa katika biashara ya "wasichana wazuri wa masuria." Kulingana na mwongozo huu, watumwa walisafirishwa kutoka Omana (labda karibu na Oman ya kisasa) na Kanê hadi pwani ya magharibi ya India. Biashara ya zamani ya watumwa ya Bahari ya Hindi iliwezeshwa kwa kujenga boti zenye uwezo wa kubeba idadi kubwa ya wanadamu katika Ghuba ya Uajemi kwa kutumia kuni zilizoingizwa kutoka India. Shughuli hizi za ujenzi wa meli zinarudi nyakati za Babeli na Achaemenid . [57]

Baada ya ushiriki wa Dola ya Byzantine na Dola ya Sassanian katika biashara ya watumwa katika karne ya 1, ikawa biashara kubwa. [55] Cosmas Indicopleustes aliandika katika Topografia yake ya Kikristo (550 BK) kwamba watumwa waliokamatwa Ethiopia wataingizwa nchini Misri ya Byzantine kupitia Bahari Nyekundu. [56] Alitaja pia kuagiza kwa matowashi na Byzantine kutoka Mesopotamia na India. Baada ya karne ya 1, usafirishaji wa Waafrika weusi ukawa "sababu ya kila wakati". [57] Chini ya Wasassani, biashara ya Bahari ya Hindi haikutumiwa kusafirisha watumwa tu, bali pia wasomi na wafanyabiashara.

Utumwa wa Waafrika kwa masoko ya mashariki ulianza kabla ya karne ya 7 lakini ilibaki katika viwango vya chini hadi 1750. [58] Kiasi cha biashara kilifikia karibu 1850 lakini kwa kiasi kikubwa kingemalizika mnamo 1900. Ushiriki wa Waislamu katika biashara ya watumwa ulianza katika karne ya nane na tisa BK, ikianza na harakati ndogo za watu kwa kiasi kikubwa kutoka eneo la Maziwa Makuu mashariki na Sahel . Sheria ya Kiislamu iliruhusu utumwa, lakini ilikataza utumwa unaowahusisha Waislamu wengine wa zamani; kama matokeo, lengo kuu la utumwa walikuwa watu ambao waliishi katika maeneo ya mipaka ya Uislamu barani Afrika. [12] Biashara ya watumwa kote Sahara na kuvuka Bahari ya Hindi pia ina historia ndefu inayoanza na udhibiti wa njia za baharini na wafanyabiashara wa Afro-Arab katika karne ya tisa. Inakadiriwa kuwa, wakati huo, watu elfu chache watumwa walikuwa wakichukuliwa kila mwaka kutoka Bahari ya Shamu na pwani ya Bahari ya Hindi. Ziliuzwa katika Mashariki ya Kati . [59] [60] Biashara hii iliongezeka kwani meli bora zilisababisha biashara zaidi na mahitaji makubwa ya wafanyikazi kwenye mashamba katika mkoa huo. [61] Hatimaye, makumi ya maelfu kwa mwaka walikuwa wakichukuliwa. [62] Kwenye Pwani ya Kiswahili, watumwa wa Afro-Arab waliteka watu wa Bantu kutoka ndani na kuwaleta kwenye littoral . [63] [64] Huko, watumwa polepole walijumuishwa katika maeneo ya vijijini, haswa katika visiwa vya Unguja na Pemba .

Wafanyabiashara wa watumwa wa Kiswahili na Waarabu na mateka wao kando ya Mto Ruvuma nchini Msumbiji, karne ya 19

Zanzibar wakati mmoja ilikuwa bandari kuu ya biashara ya utumwa ya Afrika Mashariki, na chini ya Waarabu wa Omani katika karne ya 19 idadi ya watumwa 50,000 walikuwa wakipitia jiji kila mwaka. [65]

Biashara ya watumwa Ulaya katika Bahari ya Hindi ilianza wakati Ureno ilianzisha Estado da Índia mwanzoni mwa karne ya 16. Kuanzia wakati huo hadi miaka ya 1830, c. Watumwa walisafirishwa kutoka Msumbiji kila mwaka na takwimu kama hizo zimekadiriwa kwa watumwa walioletwa kutoka Asia hadi Ufilipino wakati wa Muungano wa Iberia (1580-1640).

Kiasi cha utumwa

Kiwango cha utumwa ndani ya Afrika na biashara ya watumwa kwenda maeneo mengine hakijulikani kikamilifu. Makadirio kuhusu biashara ya watumwa ya Atlantiki (iliyochunguliwa vizuri zaidi) yanacheza kati ya watu milioni 8 hadi milioni 20. [66] Hazinadata ya Biashara ya Utumwa ya Atlantiki inakadiria kuwa biashara ya watumwa ya Atlantiki ilichukua karibu watu milioni 12.8 kati ya 1450 na 1900. [1] [67] Biashara ya watumwa kuvukia Sahara na Bahari Nyekundu kutoka Pembe ya Afrika, na Afrika Mashariki, imekadiriwa kuwa watu milioni 6.2 kati ya mwaka 600 na 1600. Ingawa kiwango kilipungua kutoka Afrika Mashariki katika miaka ya 1700, kiliongezeka katika miaka ya 1800 na inakadiriwa kuwa milioni 1.65 kwa karne hiyo. [68]

Makadirio ya Patrick Manning ni kwamba karibu watumwa milioni 12 waliingia katika biashara ya Atlantiki kati ya karne ya 16 na 19, lakini karibu milioni 1.5 walikufa kwenye safari. Karibu watumwa milioni 10.5 walifika Amerika. Mbali na watumwa waliokufa baharini, Waafrika zaidi walifariki wakati wa vita za kukamata watumwa barani Afrika na matembezi ya kulazimishwa hadi pwani. Manning anakadiria kuwa milioni 4 walikufa ndani ya Afrika baada ya kukamatwa, na wengi zaidi walikufa wakiwa wadogo.

Mjadala kuhusu athari za kidemografia

Picha ya kijana mtumwa Zanzibar . 'Adhabu ya bwana wa Kiarabu kwa kosa kidogo.' c. 1890.

Athari kwa uchumi wa Ulaya

Karl Marx katika historia yake ya uchumi wa ubepari, Das Kapital, alidai kwamba "... kugeuza Afrika kuwa eneo kwa uwindaji wa kibiashara wa ngozi nyeusi [ambayo ni biashara ya utumwa], iliashiria alfajiri ya enzi ya uzalishaji wa kibepari. "Alisema kwamba biashara ya watumwa ilikuwa sehemu ya kile alichokiita" limbikizo asilia " la rasilmali ya Ulaya, limbikizo la utajiri ambalo kabla ya ubepari lililotangulia na kuunda misingi ya kifedha kwa kuanzisha viwanda vya Uingereza na ujio wa mfumo wa kibepari wa uzalishaji. [69]

Marejeo

Kujisomea

  • Church Missionary Society (1869). The slave trade of east Africa. London: Church Missionary Society. 
  • Faragher, John Mack; Buhle, Mari Jo; Czitrom, Daniel; Armitage, Susan (2004). Out of Many. Pearson Prentice Hall. uk. 54. ISBN 978-0-13-182431-7. 978-0-13-182431-7
  • Newton, John (1788). Thoughts upon the African Slave Trade. London: J. Buckland and J. Johnson.  kwenye Wikisource
  • Reynolds, Edward (1985). Stand the Storm: A History of the Atlantic Slave Trade. London: Allison and Busby. 
  • Savage, Elizabeth, mhariri (1992). The Human Commodity: Perspectives on the Trans-Saharan Slave Trade. London. 
  • Wright, Donald R. "History of Slavery and Africa". Online Encyclopedia. Ilihifadhi kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2 April 2007.  Check date values in: |archivedate= (help)
  • Bas Lecocq na Eric Komlavi Hahonou (2015). Kuchunguza Utumwa wa baada ya Utumwa katika Afrika ya kisasa, Jarida la kimataifa la Mafunzo ya Historia ya Kiafrika. Juzuu 48. Nambari 2. Kituo cha Mafunzo cha Afrika cha Chuo Kikuu cha Boston.
  • Klein, Martin A. (2009). Utafiti wa Utumwa Barani Afrika, Jarida la Historia ya Kiafrika. Juzuu. 19. Nambari 4. Uingereza, Press Chuo Kikuu cha Cambridge.

Viungo vya nje

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 Lovejoy, Paul E. (2012). Transformations of Slavery: A History of Slavery in Africa. London: Cambridge University Press.  Hitilafu ya kutaja: Invalid <ref> tag; name "Lovejoy-2012" defined multiple times with different content
  2. ↑ Foner, Eric (2012). Give Me Liberty: An American History. New York: W. W. Norton & Company. uk. 18. 
  3. ↑ Fernyhough, Timothy (1988). "Slavery and the Slave Trade in Southern Ethiopia in the 19th Century". Slavery & Abolition 9 (3): 103–130. ISSN 0144-039X. doi:10.1080/01440398808574965. 
  4. ↑ David Eltis; Stanley L. Engerman; Seymour Drescher na wenzake, wahariri (2017). "Slavery in Africa, 1804-1936". New York: Cambridge University Press.  Missing or empty |title= (help);
  5. ↑ "Slavery, Slave Trade". doi:10.1163/1878-9781_ejiw_com_000524. 
  6. ↑ Painter, Nell Irvin; Berlin, Ira (2000). "Many Thousands Gone: The First Two Centuries of Slavery in North America". African American Review 34 (3): 515. ISSN 1062-4783. JSTOR 2901390. doi:10.2307/2901390. 
  7. ↑ Noel King (ed.), Ibn Battuta in Black Africa, Princeton 2005, p. 54.
  8. ↑ Fage, J.D. (1969). "Slavery and the Slave Trade in the Context of West African History". The Journal of African History 10 (3): 393–404. doi:10.1017/s0021853700036343. 
  9. ↑ 9.0 9.1 9.2 Rodney, Walter (1966). "African Slavery and Other Forms of Social Oppression on the Upper Guinea Coast in the Context of the Atlantic Slave-Trade". The Journal of African History 7 (3): 431–443. JSTOR 180112. doi:10.1017/s0021853700006514. 
  10. ↑ Gudmestad, Robert (2006-01-26). "Technology and the World the Slaves Made". History Compass 4 (2): 373–383. ISSN 1478-0542. doi:10.1111/j.1478-0542.2006.00313.x. 
  11. ↑ Snell, Daniel C. (2011). "Slavery in the Ancient Near East". Katika Keith Bradley and Paul Cartledge. The Cambridge World History of Slavery. New York: Cambridge University Press. ku. 4–21. 
  12. ↑ 12.0 12.1 12.2 Alexander, J. (2001). "Islam, Archaeology and Slavery in Africa". World Archaeology 33 (1): 44–60. JSTOR 827888. doi:10.1080/00438240126645.  Hitilafu ya kutaja: Invalid <ref> tag; name "Alexander" defined multiple times with different content
  13. ↑ Gaspar, D. B. (1998). More than chattel: black women and slavery in the Americas. Bloomington: Indiana University Press. 
  14. ↑ Kett, Anna Vaughan (2017-04-20). "Without the Consumers of Slave Produce There Would Be No Slaves". University of Illinois Press 1. doi:10.5406/illinois/9780252038266.003.0005. 
  15. ↑ "Domestic Slavery: What Is It?". Anti-Slavery International. 
  16. ↑ Douglas, Mary (1964). "Matriliny and Pawnship in Central Africa". Africa 34 (4): 301–313. ISSN 0001-9720. JSTOR 1157471. doi:10.2307/1157471. 
  17. ↑ "Pledges. Delivery to Create a Future Pledge. Assignment of Debt to One Person and of Pledge to Another". Harvard Law Review 35 (3): 345. 1922. ISSN 0017-811X. JSTOR 1329636. doi:10.2307/1329636. 
  18. ↑ Regnier, Denis (2015). "Clean people, unclean people: the essentialisation of 'slaves' among the southern Betsileo of Madagascar". Social Anthropology 23 (2): 152–168. ISSN 0964-0282. doi:10.1111/1469-8676.12107. 
  19. ↑ Paul E. Lovejoy and David Richardson (2001). "The Business of Slaving: Pawnship in Western Africa, c. 1600–1810". The Journal of African History 42 (1): 67–89. doi:10.1017/S0021853700007787. 
  20. ↑ Paul E. Lovejoy; Toyin Falola, wahariri (2003). Pawnship, Slavery, and Colonialism in Africa. Trenton, NJ: Africa World Press. 
  21. ↑ 21.0 21.1 Johnson, Douglas H. (1989). "The Structure of a Legacy: Military Slavery in Northeast Africa". Ethnohistory 36 (1): 72–88. JSTOR 482742. doi:10.2307/482742. 
  22. ↑ Wylie, Kenneth C. (1969). "Innovation and Change in Mende Chieftaincy 1880–1896". The Journal of African History 10 (2): 295–308. JSTOR 179516. doi:10.1017/s0021853700009531. 
  23. ↑ Drew University. Library. (1805–1917). [Quaker pamphlet collection]. OCLC 880321617. 
  24. ↑ "Figure 3. Schematic of experimental design.". doi:10.7554/elife.11695.005. 
  25. ↑ Clifford Williams (1988) However, The International Journal of African Historical Studies, Vol. 21, No. 3. (1988), pp. 433–441
  26. ↑ Peterson, Derek R.; Gavua, Kodzo; Rassool, Ciraj (2015-03-02). The Politics of Heritage in Africa (kwa Kiingereza). Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-09485-7. 
  27. ↑ "Harvard University, Department of African and African American Studies (AAAS)". doi:10.1163/_afco_asc_1693. 
  28. ↑ 28.0 28.1 Henry Louis Gates Jr.. "Ending the Slavery Blame-Game".  Hitilafu ya kutaja: Invalid <ref> tag; name "Ending the Slavery Blame-Game" defined multiple times with different content
  29. ↑ "Burning of a Village in Africa, and Capture of its Inhabitants". Wesleyan Juvenile Offering XVI: 12. February 1859. Iliwekwa mnamo 10 November 2015.  Check date values in: |date=, |accessdate= (help)
  30. ↑ "The Mamluk (Slave) Dynasty (Timeline)". Sunnahonline.com. 
  31. ↑ Robert C. Davis (December 2003). Christian Slaves, Muslim Masters: White Slavery in the Mediterranean, the Barbary Coast and Italy, 1500–1800. London: Palgrave Macmillan. uk. 45. ISBN 978-0333719664. Iliwekwa mnamo 15 May 2015.  Check date values in: |date=, |accessdate= (help)
  32. ↑ Jeff Grabmeier (8 March 2004). "When Europeans Were Slaves: Research Suggest White Slavery Was Much More Common Than Previously Believed". researchnews.osu.edu. OSU News Research Archive. Ilihifadhi kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 25 July 2011. Iliwekwa mnamo 15 May 2015.  Check date values in: |date=, |archivedate=, |accessdate= (help)
  33. ↑ From Isolation to Integration. World Bank. 2020-03-01. doi:10.1596/33513. 
  34. ↑ Pankhurst. Ethiopian Borderlands, p. 432.
  35. ↑ Willie F. Page, Facts on File, Inc. (2001). Encyclopedia of African History and Culture: African kingdoms (500 to 1500), Volume 2. Facts on File. uk. 239. ISBN 978-0816044726. 
  36. ↑ Heywood, Linda M.; 2009 (2009). "Slavery and its transformations in the Kingdom of Kongo: 1491–1800". The Journal of African History 50: 1–22. doi:10.1017/S0021853709004228. 
  37. ↑ Thursby, Jerry; Thursby, Marie (2000). "Who is Selling the Ivory Tower? Sources of Growth in University Licensing". Cambridge, MA. doi:10.3386/w7718.  Unknown parameter |doi-access= ignored (help)
  38. ↑ Lawrence, Richard (1809). Observations on the causes which constitute unsoundness in horses : considered in regard to the sale and purchase of those animals / by Richard Lawrence, veterinary surgeon. London: printed by R. Jabet. doi:10.5962/bhl.title.21425. 
  39. ↑ Harms, Robert W. (1981). River of Wealth, River of Sorrow: The Central Zaire Basin in the Era of the Slave and Ivory Trade, 1500-1891. New Haven: Yale University Press. ku. 28–39. ISBN 978-0300026160. 
  40. ↑ Manning, Patrick (1983). "Contours of Slavery and Social Change in Africa". American Historical Review 88 (4): 835–857. JSTOR 1874022. doi:10.2307/1874022. 
  41. ↑ Nwokeji, U. G. (2011). The Cambridge World History of Slavery Volume 3. Cambridge University Press. ku. 86, 88. 
  42. ↑ Stillwell, Sean (2014). Slavery and Slaving in African History. Cambridge University Press. ku. 47, 179, 192, 211. 
  43. ↑ Meillassoux, Claude (1991). The Anthropology of Slavery: The Womb of Iron and Gold. Chicago: University of Chicago Press. 
  44. ↑ "– Slave Prices Data". The Atlantic Slave Trade from West Central Africa, 1780–1867: 176–177. 2017-06-26. ISBN 9781316771501. doi:10.1017/9781316771501.011. 
  45. ↑ Hillbom, Ellen. An Economic History of Development in sub-Saharan Africa. Palgrave. uk. 70. 
  46. ↑ 46.0 46.1 Manning, Patrick (1990). Slavery and African Life: Occidental, Oriental, and African Slave Trades. London: Cambridge.  Hitilafu ya kutaja: Invalid <ref> tag; name "Manning-1990" defined multiple times with different content
  47. ↑ Humphrey J. Fisher (2001). Slavery in the History of Muslim Black Africa. Hurst & Company. ku. 33–. ISBN 978-1-85065-524-4. Iliwekwa mnamo 31 May 2012.  Check date values in: |accessdate= (help)
  48. ↑ Afolabi, Funmilayo Juliana; Aina, Olabisi Idowu (2014-02-01). "Gender Differentials in Subjective Well-Being Among Religious Elderly Yoruba People in Southwest Nigeria". Ageing International 39 (2): 180–193. ISSN 0163-5158. doi:10.1007/s12126-014-9197-8. 
  49. ↑ Rapalus, Peter (1994). "Optimum Human Population About One-third of Present Number". Environmental Conservation 21 (2): 176–177. ISSN 0376-8929. doi:10.1017/s0376892900024668.  Unknown parameter |doi-access= ignored (help)
  50. ↑ Kusimba, Chapurukha M. (2004). "The African Archaeological Review". Archaeology of Slavery in East Africa 21 (2): 59–88. JSTOR 25130793. doi:10.1023/b:aarr.0000030785.72144.4a. 
  51. ↑ Carlson, Roy L. (2017-06-06). Insoll, Timothy, mhariri. "Figurines and Figural Art of the Northwest Coast". Oxford Handbooks Online. doi:10.1093/oxfordhb/9780199675616.013.017. 
  52. ↑ Suzuki, Hideaki (2012). "Enslaved Population and Indian Owners Along the East African Coast: Exploring the Rigby Manumission List, 1860–1861". History in Africa 39: 209–239. ISSN 0361-5413. doi:10.1353/hia.2012.0014. 
  53. ↑ Klein, Martin A. (1978). "The Study of Slavery in Africa". The Journal of African History 19 (4): 599–609. doi:10.1017/s0021853700016509. 
  54. ↑ Bernard K. Freamon. Possessed by the Right Hand: The Problem of Slavery in Islamic Law and Muslim Cultures. Brill. uk. 78. The “globalized” Indian Ocean trade in fact has substantially earlier, even pre-Islamic, global roots. These roots extend back to at least 2500 BCE, suggesting that the so-called “globalization” of the Indian Ocean trading phenomena, including slave trading, was in reality a development that was built upon the activities of pre-Islamic Middle Eastern empires, which activities were in turn inherited, appropriated, and improved upon by the Muslim empires that followed them, and then, after that, they were again appropriated, exploited, and improved upon by Western European interveners. 
  55. ↑ 55.0 55.1 Bernard K. Freamon. Possessed by the Right Hand: The Problem of Slavery in Islamic Law and Muslim Cultures. Brill. ku. 79–80. Bernard K. Freamon. Possessed by the Right Hand: The Problem of Slavery in Islamic Law and Muslim Cultures. Brill. pp. 79–80. Hitilafu ya kutaja: Invalid <ref> tag; name "indianocean2" defined multiple times with different content
  56. ↑ 56.0 56.1 Bernard K. Freamon. Possessed by the Right Hand: The Problem of Slavery in Islamic Law and Muslim Cultures. Brill. ku. 82–83. Bernard K. Freamon. Possessed by the Right Hand: The Problem of Slavery in Islamic Law and Muslim Cultures. Brill. pp. 82–83. Hitilafu ya kutaja: Invalid <ref> tag; name "indianocean4" defined multiple times with different content
  57. ↑ 57.0 57.1 Bernard K. Freamon. Possessed by the Right Hand: The Problem of Slavery in Islamic Law and Muslim Cultures. Brill. ku. 81–82. Bernard K. Freamon. Possessed by the Right Hand: The Problem of Slavery in Islamic Law and Muslim Cultures. Brill. pp. 81–82. Hitilafu ya kutaja: Invalid <ref> tag; name "indianocean3" defined multiple times with different content
  58. ↑ Patrick Manning. Slavery and African Life: Occidental, Oriental, and African Slave Trades. Cambridge University Press. uk. 12. 
  59. ↑ Sarant, Louise (2018-12-04). "Ancient North African tools show hominins were apt butchers". Nature Middle East. ISSN 2042-6046. doi:10.1038/nmiddleeast.2018.153. 
  60. ↑ Waite, Diana S., author. (September 2019). The architecture of downtown Troy : an illustrated history. ISBN 978-1-4384-7475-5. OCLC 1118691930.  Check date values in: |date= (help)
  61. ↑ "Middle East Oil Trade, 2012 and 2013". World Oil Trade 36 (1): 155–175. 2014. ISSN 0950-1029. doi:10.1002/wot.47. 
  62. ↑ John Donnelly Fage; William Tordoff (December 2001). A History of Africa (toleo la 4). Budapest: Routledge. uk. 258. ISBN 978-0415252485.  Check date values in: |date= (help)
  63. ↑ Lodhi, Abdulaziz (2000). Oriental Influences in Swahili: a study in language and culture contacts. Acta Universitatis Gothoburgensis. uk. 17. ISBN 978-9173463775. 
  64. ↑ Edward R. Tannenbaum, Guilford Dudley (1973). A History of World Civilizations. Wiley. uk. 615. ISBN 978-0471844808. 
  65. ↑ "Swahili Coast". .nationalgeographic.com. 17 October 2002.  Check date values in: |date= (help)
  66. ↑ Curtin, Philip D. (1972). The Atlantic Slave Trade: A Census. University of Wisconsin Press. ISBN 978-0-299-05403-8. Iliwekwa mnamo 29 March 2013.  Check date values in: |accessdate= (help)
  67. ↑ "Trans-Atlantic Slave Trade". Emory University. Ilihifadhi kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 25 March 2013. Iliwekwa mnamo 29 March 2013.  Check date values in: |archivedate=, |accessdate= (help)
  68. ↑ "Boswellin". Reactions Weekly 1795 (1): 71. 2020. ISSN 0114-9954. doi:10.1007/s40278-020-76092-y. 
  69. ↑ Marx, K. "Chapter Thirty-One: Genesis of the Industrial Capitalist", Das Kapital: Volume 1, 1867.
Rudishwa kutoka "https://sw.wikipedia.org/w/index.php?title=Utumwa_barani_Afrika&oldid=1152690"