UKIMWI nchini Zambia
VVU / UKIMWI inachukuliwa kuwa janga hatari zaidi katika karne ya 21. Inaambukizwa kwa njia ya ngono, na maambukizi kutoka kwa mama kwenda kwa mtoto na njia nyingine zaidi. Zambia inakabiliwa na janga la jumla la VVU / UKIMWI, na kiwango cha kitaifa cha maambukizi ya VVU ya 11.3% kati ya watu wazima wenye umri wa miaka 15 hadi 49 kufikia 2018.[1] Kwa sensa ya Zambia ya 2000, watu walioathiriwa na VVU / UKIMWI walikuwa 15% ya idadi ya watu, jumla ya watu milioni moja kati yao 60% walikuwa wanawake.[2] Janga hilo linasababisha idadi kubwa ya watoto yatima, na inakadiriwa kuwa na yatima 600,000 nchini. Ilikuwa imeenea zaidi katika maeneo ya mijini ikilinganishwa na vijijini na kati ya majimbo yote, Mkoa wa Copperbelt na Mkoa wa Lusaka ulikuwa na hali mbaya zaidi.
Serikali ya Zambia iliunda kamati ya ufuatiliaji wa UKIMWI mapema mwaka 1986 na kuunda mpango wa dharura wa kudhibiti kuenea ifikapo 1987. Kufikia 2005, serikali ilifanya tiba ya kupunguza makali ya virusi kwa kila mtu. Kuna mashirika kadhaa ya hiari ya Umoja wa Mataifa na mashirika yasiyo ya kiserikali ambayo yanasaidia kupambana na ugonjwa huo.
Historia
[hariri | hariri chanzo]Maambukizi ya virusi vya ukosefu wa kinga mwilini na ugonjwa wa upungufu wa kinga (VVU / UKIMWI) ni hali inayosababishwa na kuambukizwa na virusi vya Ukimwi (VVU).[3][4] VVU huambukizwa kwa njia kuu tatu: mahusiano ya kingono, kukumbana kwa majimaji ya mwilini au tishu zilizoambukizwa, na kutoka kwa mama kwenda kwa mtoto wakati wa ujauzito, kujifungua, au kunyonyesha (inayojulikana kama maambukizi ya wima). Hakuna hatari ya kupata VVU ikiwa umeshika na kinyesi, pua, mate, makohozi, jasho, machozi, mkojo, au kutapika damu isipokuwa ikiwa imeambukizwa.[5] Inawezekana kuambukizwa kwa aina zaidi ya moja ya VVU hali inayojulikana kama kuambukizwa VVU.[6]
Zambia ni nchi isiyofungamana na bahari yenye uchumi duni barani Afrika. Imekadiriwa kuwa ya 166 katika Kielelezo cha Maendeleo ya binadamu mnamo mwaka 2006 kati ya jumla ya nchi 177 kulingana na ripoti ya Maendeleo ya Binadamu ya Umoja wa Mataifa. Kufikia mwisho wa mwaka 2006, jumla ya watu milioni 39.5 ulimwenguni waliambukizwa VVU na watu milioni 2.9 walikufa kwa sababu ya magonjwa yaliyotokana na UKIMWI. Afrika inaongoza kwa UKIMWI na karibu 60% ya waathirika wa VVU na imekuwa sababu kuu ya vifo barani Afrika.[7]
Marejeo
[hariri | hariri chanzo]- ↑ "Zambia". www.unaids.org (kwa Kiingereza). Iliwekwa mnamo 2021-08-09.
- ↑ Romm, Norma. "Report on HIV/AIDS in Relation to the Informal Sector in Zambia". oit.org.
- ↑ Sepkowitz, Kent A. (2001-06-07). "AIDS — The First 20 Years". New England Journal of Medicine. 344 (23): 1764–1772. doi:10.1056/NEJM200106073442306. ISSN 0028-4793. PMID 11396444.
- ↑ Krämer, Alexander; Kretzschmar, Mirjam; Krickeberg, Klaus (2010-01-23). Modern Infectious Disease Epidemiology: Concepts, Methods, Mathematical Models, and Public Health (kwa Kiingereza). Springer Science & Business Media. ISBN 978-0-387-93835-6.
- ↑ Kripke, Clarissa (2007-08-01). "Antiretroviral prophylaxis for occupational exposure to HIV". American Family Physician. 76 (3): 375–376. ISSN 0002-838X. PMID 17708137.
- ↑ van der Kuyl, Antoinette C; Cornelissen, Marion (2007-09-24). "Identifying HIV-1 dual infections". Retrovirology. 4: 67. doi:10.1186/1742-4690-4-67. ISSN 1742-4690. PMC 2045676. PMID 17892568.
{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link) - ↑ "HIV/AIDS in Zambia", Wikipedia (kwa Kiingereza), 2021-08-09, iliwekwa mnamo 2021-08-09