Kidukari

Kidukari
Vidukari wa kabichi (Brevicoryne brassicae)
Uainishaji wa kisayansi
Himaya: Animalia (Wanyama) Faila: Arthropoda (Wanyama wenye mwili wa pingili na miguu ya kuunga wasio na ugwe wa mgongo kama wadudu, nge, buibui) Nusufaila: Hexapoda (Arithropodi wenye miguu sita) (bila tabaka): Dicondylia (Wadudu walio na mandibula zenye condyle mbili) Ngeli: Insecta (Wadudu) Nusungeli: Pterygota (Wadudu wenye mabawa) Oda ya juu: Paraneoptera Oda: Hemiptera Nusuoda: Sternorrhyncha Familia ya juu: Aphidoidea Familia: Aphididae Latreille, 1802
Ngazi za chini
Nusufamilia 24: Aiceoninae Raychaudhuri & Ghosh, 1980 Anoeciinae Tullgren, 1909 Aphidinae Latreille, 1802 Baltichaitophorinae Heie, 1980 Calaphidinae Oestlund, 1919 Chaitophorinae Börner, 1949 Drepanosiphinae Herrich-Schäffer, 1857 Eriosomatinae Baker, 1920 Greenideinae Baker, 1920 Hormaphidinae Baker, 1920 Israelaphidinae Ilharco, 1961 Lachninae Herrich-Schäffer, 1854 Lizeriinae Blanchard, 1923 Macropodaphidinae Zachvatkin & Aizenberg, 1960 Mindarinae Tullgren, 1909 Neophyllaphidinae Takahashi, 1921 Phloeomyzinae Mordvilko, 1934 Phyllaphidinae Herrich-Schäffer, 1857 Pterastheniinae Remaudière & Quednau, 1988 Saltusaphidinae Baker, 1920 Spicaphidinae Essig, 1953 Taiwanaphidinae Quednau & Remaudière, 1994 Tamaliinae Oestlund, 1823 Thelaxinae Baker, 1920

Vidukari, vidukali au wadudu-mafuta ni wadudu wadogo wa familia Aphididae katika oda Hemiptera ya nusungeli Pterygota (wenye mabawa). Aphididae ni familia pekee ya familia ya juu Aphidoidea iliyopo hadi sasa; familia nyingine zimekwisha zote. Vidukari ni miongoni mwa wadudu wasumbufu sana katika kilimo na katika bustani na juu ya mimea nyumbani, kwa sababu wanafyunza utomvu wa mimea, ule wa floemi hasa lakini mara kwa mara ule wa ksilemi pia. Utomvu wa floemi una ukolezi mkubwa wa sukari na ukolezi mdogo wa asidi-amino. Ili kupata asidi-amino za kutosha, lazima kidukari afyunze utomvu mwingi na kwa sababu ya hii anapata sukari zaidi ya kiasi anachohitaji. Kiasi cha sukari kilichozidi kinatolewa kama mana (kitone cha shira chenye ukolezi mkubwa sana wa sukari: honeydew kwa Kiing.). Sisimizi wanapenda mana sana lakini hawawezi kunywa yote. Kwa hivyo mana nyingi inaanguka kwenye majani na hapa kuvu nyeusi inaanza kukua juu yake. Kuvu hii inazuia majani yasifanye usanidimwanga na mmea unanywea. Kwa bahati nzuri wakulima wana wadudu rafiki ambao hula vidukari kama wadudu-kibibi (lava na wadudu wapevu), wadudu mabawa-vena (lava na wapevu), nzi-wangamaji (lava tu), nyigu wa kidusia (lava tu), buibui-kaa n.k. Pia kuna kuvu viuawadudu (entomopathogenic fungi) inayoambukiza wadudu hawa, kama Metarhizium anisopliae, Beauveria bassiana, Isaria fumosorosea na Lecanicillium longisporum.

Vidukari ni wadudu wadogo. Wapevu wa takriban spishi zote wana urefu wa mm 1-5, lakini spishi nyingine zinaweza kufika mm 10. Kiwiliwili cha vidukari kina umbo wa pea mara nyingi au kimerefuka kidogo. Kiunzi-nje ni chororo lakini kimepakiwa nta ya kuhifadhi mara nyingi. Nta hii hutolewa kutoka mirija miwili nyuma kwenye fumbatio. Vipande vya mdomo vimeungana katika mrija pia na mrija huu hutumika ili kufyunza utomvu. Wakati wa majira mazuri vidukari hawana mabawa lakini wakati majira yanakuwa mabaya au ubora wa chakula unaanza kuwa mbaya, vidukari wenye mabawa huzaliwa ambao huhamia mimea ingine.

Jinsia ya vidukari ni ya kike kwa kawaida. Kwa hivyo mayai ya majike hukua bila kurutubishwa. Vidukari wengi zaidi huzaa lava waliotoka kwa mayai ndani ya ovarioli za mama. Lava wanafanana na mamao isipokuwa ukubwa wake. Kwa kawaida lava huambua mara nne kabla ya kuwa wapevu. Spishi nyingi huzaa madume wakati majira yanakuwa mabaya. Baada ya kupandana majike huyataga mayai ambayo yanapumzika mpaka majira mazuri.

Spishi zilizochaguliwa

• Acyrthosiphon pisum, Kidukari wa Mnjegere (Pea aphid)
• Aphis gossypii, Kidukari wa Mpamba (Cotton aphid)
• Brevicoryne brassicae, Kidukari wa Kabichi (Cabbage aphid)
• Cinara cupressi, Kidukari wa Msanduku (Cypress aphid)
• Macrosiphum euphorbiae, Kidukari wa Viazi (Potato aphid)
• Macrosiphum rosae, Kidukari wa Mwaridi (Rose aphid)
• Myzus persicae, Kidukari Kijani wa Mfyulisi (Green peach aphid)
• Rhopalosiphum padi, Kidukari wa Nafaka (Grain aphid)
• Sitobion avenae, Kidukari wa Ngano (Wheat aphid)
• Toxoptera citricida, Kidukari Mweusi wa Mchungwa (Black citrus aphid)

Picha

• 
  Vidukari wa msonobari
• 
  Vidukari wa viazi
• 
  Kidukari kijani wa mfyulisi wenye mabawa
• 
  Vidukari wa nafaka
• 
  Vidukari weusi wa mchungwa