Nenda kwa yaliyomo

Somo la Uchumi

Hariri viungo
Kutoka Wikipedia, kamusi elezo huru
(Elekezwa kutoka Sayansi ya Uchumi)

Makala hii ina dalili ya kutungwa kwa kutegemea programu ya kompyuta kama vile "Google translation" au "wikimedia special:content translation" bila masahihisho ya kutosha. Watumiaji wanaombwa kuchunguza tena lugha, viungo na muundo wake. Wakiridhika na hali yake wanaweza kuondoa kigezo hiki kinachoonekana kwenye dirisha la kuhariri juu ya matini ya makala kwa kutumia alama za {{tafsiri kompyuta}} .

Muuzaji mboga sokoni.

Somo la uchumi ni sayansi ya jamii ambayo hutafiti uzalishaji, usambazaji, na matumizi ya bidhaa na huduma.

Neno uchumi linatokana na kitenzi "kuchuma". Jina la Kiingereza economy linatokana na neno la Kigiriki cha Kale oikonomia lenye maana ya "usimamizi wa kaya, utawala" (kutoka oikos, "nyumba" + nomos, "desturi" au "sheria"), kwa hiyo "sheria za nyumba (kaya)".[1] Aina za masomo ya kiuchumi ya kisasa zilizotokana na somo pana la uchumi wa kisiasa katika miaka ya mwisho ya karne ya 19, kutokana na matamanio ya kuchukua mwelekeo jarabati unaofaa zaidi sayansi za kiasilia.[2]

Ufafanuzi unaojumuisha mengi ya masomo ya kiuchumi ya kisasa ni ule wa Lionel Robbins katika insha yake: “Insha Juu ya Asili na Umuhimu wa Uchumi wa Kisayansi."[3] Uhaba unamaanisha kuwa rasilimali zinazopatikana hazitoshelezi mahitaji yote. Ikiwa hakuna uhaba na kuna matumizi badala ya rasilimali zinazopatikana, basi hakuna shida ya kiuchumi. Hivyo somo lililofafanuliwa linahusu utafiti wa chaguzi kama vile zinavyobadilishwa na vishawishi na rasilimali.

Somo la uchumi linalenga kufafanua vile uchumi hufanya kazi na vile viungo vya kiuchumi hufanya kazi pamoja. Uchambuzi wa kiuchumi huhusisha sehemu zote za jamii, katika biashara, fedha na serikali, na hata katika uhalifu,[4] elimu, familia, afya, sheria, siasa, dini,[5] taasisi za kijamii, vita,[6] na sayansi.[7] Hoja inayoendelea kukua ya somo la kiuchumi katika sayansi ya kijamii imeelezwa kuwa ubeberu wa kiuchumi.[8]

Tofauti za kawaida huelezwa baina ya jinsi mbalimbali za somo la kiuchumi: baina ya uchumi chanya (kueleza “kile kilichoko”) na uchumi unaozidi kuongezeka (kueleza “kile kinachostahili kuwa”) au baina ya uchumi nadharia na uchumi wa kivitendo au baina ya uchumi uliotanda (ulio “halisi” unaojihusisha na “uwiano wa fikira-ubinafsi-msawazo”) na uchumi usio asilia (“badilishi” zaidi unaoshughulika na “uwiano wa taasisi-historia-muundo wa kijamii"[9]). Hata hivyo tofauti ya kimsingi ya kiada baina ya “uchumi wa kiwango cha chini” (microeconomics), ambao unaotafiti tabia ya kiuchumi ya viungo (pamoja na watu binafsi na makampuni) na “uchumi wa kiwango cha juu” (macroeconomics), ambao hushughulikia maswala ya ukosefu wa ajira, mfumuko wa bei, sera ya fedha na hazina kwa uchumi wote.

Kuanguka kwa soko

alt = A smokestack ikitoa moshi

Maneno “kuanguka kwa soko” hujumuisha matatizo kadha wa kadha ambayo hudhoofisha fikira za kawaida za kiuchumi. Ingawa wanauchumi huorodhesha kuanguka kwa soko katika makundi tofauti,[10] makundi yafuatayo hupatikana kutokana na nakala kuu.[11]

Makundi asili yanayotawala shughuli za soko, au dhana zinazoambatana za kundi tawala “tendaji” au “la ustadi”, huhusisha ulegevu wa ushindani katika kuthibiti wazalishaji. Tatizo hili huelezwa kama hali ambapo ikiwa bidhaa itaendelea kuzalishwa zaidi, basi mapato yanakuwa ya kiwango cha juu. Hii humaanishwa kuwa hali hii humfaidi tu mzalishaji mmoja.

Kutolingana kwa habari hutokea pale kikundi kimoja kina maelezo zaidi au bora zaidi kuliko kingine. Kuwepo kwa kutolingana kwa habari huzua matatizo kama shida za kimaadili, na uteuzi mbaya, ambayo hutafitiwa katika nadharia ya mkataba. Uchumi wa habari hufungamana na maswala mengi, ambayo ni pamoja na fedha, bima na sheria ya mkataba, na maamuzi chini ya hali za hatari na ukosefu wa uhakika.[12]

Masoko yasiyokamilika ni jina ambalo hutumika katika hali ambapo wanunuzi na wauzi hawana habari ya kutosha kuhusu hali ya mwingine ilikuweza kuweka bei ya bidhaa au kutoa huduma ipasavyo. Huku kikitokana na makala ya George Akerlof ya Market for Lemons, kiolezo cha kutoa mfano ni kile cha soko yenye hila ya magari yaliyotumika. Wateja wasiokuwa na uwezo wa kujua iwapo wananunua “limau” watasukuma bei ya wastani chini zaidi kuliko ile bei inayostahili kwa ya gari nzuri iliyotumika. Kwa njia hii, bei inaweza kutoonyesha thamani ya kweli.

Bidhaa za umma ni bidhaa ambazo zina uhaba katika soko la kawaida. Jinsi za kutambua hali hii ni kuwa watu wanaweza kutumia bidhaa hizi pasi na kuzilipia na kuwa zaidi ya mtu mmoja anaweza kutumia bidhaa hii kwa wakati mmoja.

Vipengele vya nje huzuka pale ambapo kuna gharama au faida za juu za kijamii kutoka kwa uzalishaji au utumiaji ambavyo havidhihiriki katika bei za soko. Kwa mfano, uchafuzi wa hewa unaweza kuzua kipengele cha nje kisichofaa, na elimu inaweza kuzua kipengele cha nje kilicho na manufaa (kupungua kwa uhalifu, na kadhalika.). Serikali mara nyingi hulipisha kodi kwa na kuweka vizuizi kwa bidhaa zilizo na vepengele vya nje visivyofaa katika jitihada za kurekebisha mwenendo wa bei unaosababishwa na vipengel hivi vya nje.[13] Nadharia ya kimsingi ya mahitaji-na-ugavi hutabiri msawazo lakini si kasi ya urekebishaji wa mabadiliko ya msawazo kutokana na mabadiliko katika mahitaji na ugavi.[14]

Katika sehemu nyingi, aina fulani ya utobadilikaji wa bei hukubalika ili kueleza sababu ya viwango, na wala si bei, na kurekebisha kwa muda mfupi mabadiliko katika upande wa mahitaji au ule wa ugavi. Hii hujumuisha uchambuzi wa kawaida wa maisha ya biashara katika somo la uchumi wa kiwango cha juu. Uchambuzi mara nyingi huhusisha sababu za kutobadilika huku kwa bei na athari zake katika kufikia msawazo unaokisiwa kwa muda mrefu. Mifano ya kutobadilika kwa bei katika masoko fulani ni pamoja na viwango vya marupurupu katika soko la ajira na bei zilizowekwa katika masoko ambayo hayana ushindani kamili.

Ukosefu wa kuimarika kwa uchumi wa kiwango cha juu, unaozungumziwa hapa chini, ni chanzo muhimu cha kuanguka kwa soko, ambapo kupotea kwa uthabiti wa biashara kwa ujumla au mshtuko wan je unaweza kusitisha uzalishaji na usambazaji, na hivyo kudhoofisha masoko ambayo yalikuwa yameimarika hapo awali.

Baadhi ya masomo yaliyochanganuliwa ya kiuchumi hushughulika na kuanguka kwa masoko kuliko mengine. Uchumi wa sekta ya umma ni mfano mmoja, kwani iwapo masoko huanguka, basi aina fulani ya uthibiti au mpango wa serikali ndilo jibu. Nyingi za chumi za kimazingira huhusisha vipengele vya nje au “mabaya ya umma".

Aina za sera hujumuisha vithibiti ambavyo huonyesha uchambuzi wa gharama-faida au ufumbuzi wa masoko ambao hubadili motisha, kama vile ada za uchafuzi wa mazingira au udhihirishaji upya wa haki za kumiliki mali.[15][16]

Makampuni

alt = watu wawili kukaa saa kompyuta wachunguzi na taarifa ya fedha

Mojawapo ya fikira kuhusu masoko yaliyo na ushindani kamili ni kuwa kunao wazalishaji wengi, hamna baina yao anayeweza kushawishi mabadiliko ya bei wala kufanya kazi pasi na kuzingatia masharti ya soko. Hata hivyo, katika hali halisi, watu hawafanyi biashara tu kwa soko, huwa wanafanya kazi na kuzalisha katika makampuni. Aina za makampuni ni mashirika, ubia na amana. Kwa mujibu wa Ronald Coase, watu huanza kupanga uzalishaji wao katika makampuni wakati gharama za kufanya biashara huwa za chini kuliko wakati wafanyapo shughuli hizi sokoni.[17] Makampuni hujumuisha kazi na mtaji, na zinaweza kupata faida nyingi zaidi za upanuzi ( wakati kuzalisha vitu viwili zaidi ni nafuu zaidi kuliko kuzalisha kitu kimoja) kuliko kufanya biashara ya kitu kimoja katika soko.

Uchumi wa ajira hutafuta kuelewa utendakazi wa soko na mienendo ya ajira. Masoko ya ajira hufanya kazi kupitia kwa mwingiliano wa wafanyakazi na waajiri. Uchumi wa ajira huangalia watoaji wa huduma za kazi (wafanyakazi), wanaohitaji huduma za kazi (waajiri), na juhudi za kuelewa mifumo inayotokea ya marupurupu na mapato mengine kutokana na kazi na ya ajira na ukosefu wa ajira. Matumizi halisi ni pamoja na kusaidia katika ubuni wa utumizi kamili wa sera.[18]

Mpagilio wa viwanda hutafiti tabia za mikakati ya makampuni, miundo ya soko na maingiliano yao. Miundo ya kawaida ya masoko iliyotafitiwa ni pamoja na ushindani kamili, ushindani ulio na kundi moja lililo na sehemu kubwa ya shughuli za soko, na aina nyingi ya makundi kadhaa yanayomiliki sehemu kubwa ya soko, na kundi moja linalomiliki sehemu kubwa ya soko.[19]

Uchumi wa kifedha, huitwao mara nyingi fedha, hushughulika na ugavi wa rasilimali za kifedha katika mazingira ambayo hayana uhakika (au yaliyo na hatari fulani). Kwa hivyo, zingatio lake ni katika utendakazi wa masoko ya kifedha, uwekaji wa gharama katika vifaa vya kiuchumi, na miundo ya kifedha ya makampuni.[20]

Uchumi wa usimamizi hulinganisha uchambuzi wa uchumi wa kiwango cha chini na maamuzi maalumu katika makampuni ya biashara au vitengo vya usimamizi. Uchumi huu hutegemea sana sana na mbinu za kujumuisha wingi kama vile utafiti wa utendakazi na utaratibishaji na kutoka kwa mbinu za takwimu kama vile uchambuzi wa kuridi nyuma katika hali ya ukosefu wa uhakika na habari kamilifu. Hoja ya kuunganisha ni jaribio la kuimarisha ufanisi wa maamuzi ya kibiashara, ikiwemo kupunguza iwezekanavyo kwa bei ya kitengo na kuongeza iwezekanavyo kwa faida, kulingana na malengo ya kampuni na vikwazo vinavyotokana na teknolojia na hali ya soko.[21][22]

Sekta ya umma

Fedha za umma ni sehemu ya uchumi ambayo hushughulika na ubuni wa bajeti ya mapato na matumizi ya kitengo cha sekta ya umma, kwa kawaida serikali. Mada hii hushughulikia maswala kama vile malipo ya ushuru (ni nani hasa analipa ushuru fulani), uchambuzi wa gharama-faida wa mipango ya serikali, athari juu ya ufanisi wa kiuchumi na ugavi wa mapato katika aina tofauti za matumizi na ushuru, na siasa za kifedha. Jambo hili la mwisho, ambalo ni kipengele cha nadharia ya chaguo ya umma, hubuni tabia ya sekta ya umma kama mfano wa uchumi wa kiwango cha chini, unaohusisha maingiliano ya wapiga kura wanaojali maslahi yao wenyewe, wanasiasa, na wafanyakazi wa serikali au mashirika mengine.[23]

Wingi wa uchumi ni wa manufaa, kwani hutafuta kueleza na kutabiri matukio ya kiuchumi. Uchumi wa kuamua thamani (normative economics) hujihusisha na kubaini lililo zuri au baya kiuchumi.

Uchumi wa ustawi ni tawi la uchumi wa kuamua thamani unaotumia ustadi wa uchumi wa kiwango cha chini ili kubainisha kwa wakati huo huo ufanisi wa ugavi katika uchumi na ugavi wa mapato unaohusishwa nao. Huwa unajaribu kupima ustawi wa jamii kwa kuchunguza shughuli za kiuchumi za watu wanaobuni jamii.[24]

Uchumi wa kiwango cha juu

alt = A graph depicting "Mzunguko katika Microeconomics"

Uchumi wa kiwango cha juu huchunguza uchumi mzima ilikueleza mikusanyiko mipana na mwingiliano wao “kutoka juu hadi chini,” yaani, kwa kutumia aina iliyorahisishwa ya nadharia ya msawazo wa ujumla.[25] Mikusanyiko kama hiyo ni pamoja na mapato na mazao ya kitaifa, kiwango cha ukosefu wa ajira, na mfumuko wa bei na mikusanyiko midogo kama jumla ya matumizi na matumizi ya uwekezaji na vipengele vyake. Somo hili hutafiti pia athari za sera ya hazina na sera ya kifedha.

Tangu angalau miaka ya 1960, uchumi wa kiwango cha juu umekuwa na ujumuishaji zaidi na hivyo kuwa na sekta za aina ya uchumi wa kiwango cha chini, ikiwemo uwiano wa akili wa washikadau, utumiaji wa ufanisi wa habari ya soko, na ushindani usio kamilifu.[26] Jambo hili huzungumzia wasiwasi wa muda mrefu juu ya ukosefu wa uthabiti katika maendeleo ya mada hiyo hiyo.[27]

Uchambuzi wa uchumi wa kiwango cha juu huzingatia vipengele vinavyoathiri kiwango cha muda mrefu na ukuaji wa mapato ya kitaifa. Vipengele kama hivyo ni pamoja na ukusanyaji wa mtaji, mabadiliko ya kiteknolojia na ukuaji idadi ya wafanyakazi.[28][29]

Ukuaji

alt = A dunia ramani na nchi mwekundu katika vivuli tofauti ya machungwa

Uchumi wa ukuaji hutafiti vipengele vinavyoeleza ukuaji wa kiuchumi – ongezeko la pembejeo kwa kila mkazo wa nchi katika muda mrefu. Vipengele hivyo hivyo hutumika kueleza tofauti katika kiwango cha mapato kwa mtu baina ya nchi, hasa kwa nini baadhi ya nchi hukua kwa kasi kuliko zingine, na ikiwa nchi hukutana katika viwango sawa vya ukuaji.

Vipengele vilivyochunguzwa zaidi ni pamoja na viwango cha uwekezaji, ukuaji wa idadi ya watu, na mabadiliko ya kiteknolojia. Vipengele hivi huwakilishwa katika namna ya nadharia au ujarabati (kama ilivyo katika miundo ya urasimimpya na ukuaji wa kindani) na katika ukuaji wa uhasibu.[30][31]

Mzunguko wa Biashara

Uchumi wa unyogofu ndio ulikuwa kichocheo cha ubuni wa “uchumi wa kiwango cha juu” kama kitengo tofauti cha somo la uchumi. Wakati wa Unyogofu Mkuu wa miaka ya 1930, John Maynard Keynes aliandika kitabu kiitwacho The General Theory of Employment, Interest and Money ambacho kiliorodhesha nadharia muhumu za uchumi wa Keneshia. Keynes alishikilia kuwa mahitaji ya jumla kwa bidhaa yanaweza kutotosha katika nyakati za kurudi nyuma katika ukuaji wa kiuchumi, huku matokeo yake yakiwa ni ukosefu wa ajira wa kiwango cha juu sana na ukosefu wa mapato yaliyokisiwa.

Kwa hiyo alitetea kuwekwa kwa sera tendaji na sekta ya umma, kukiwemo kuwekwa kwa sera ya hazina na benki kuu na kuwekwa kwa sera ya kifedha na serikali ili kuimarisha mapato katika muda wa mzunguko wa biashara.[32] Kwa hivyo, hitimisho muhimu la uchumi wa Keneshia ni kuwa, katika hali fulani, hakuna ustadi wa moja kwa moja unaosogeza mapato na ajira kuelekea viwango vya uwepo wa ajira kwa wafanyakazi wote. Muundo wa John Hicks wa IS/LM umekuwa ndiyo tafsiri yenye ushawishi mkuu zaidi wa Nadharia ya Kiujumla.

Jinsi miaka imeendelea kupita, ndivyo kueleweka kwa mzunguko wa biashara kumegawika katika matawi mbalimbali ya mawazo, yanayohusika na au kutofautiana na Ukeneshia. [[]]Muhtasari wa urasimimpya huashiria mapatano ya uchumi wa Keneshia na ule wa urasimimpya, huku ukisema kuwa Ukeneshia unafaa katika muda mfupi, huku uchumi ukifuata nadharia ya urasimimpya katika muda mrefu.

Mfumo wa Mpya wa urasimi hukosoa maoni ya Keneshia juu ya mzunguko wa kibiashara. Unahitimisha kuwa dhana ya Friedman ya mapato ya kudumu juu ya matumizi, “mageuzi ya matarajio yaendayo na mawazo"[33] yaliyoongozwa na Robert Lucas, na nadharia ya mzunguko halisi wa biashara.

Kwa kinyume, mfumo Mpya wa Keneshia hushikilia matarajio ya kimawazo, ingawa hushikilia aina mbalimbali za kuanguka kwa masoko. Ukeneshia Mpya hasa hushikilia kuwa bei na marupurupu “havibadiliki”, kumaanisha kuwa havibadiliki moja kwa moja kulingana na hali ya kiuchumi.

Kwa hivyo, urasimi mpya hushikilia kuwa bei na marupurupu hufikia ajira kwa kila mtu moja kwa moja, huku Wakeneshia wapya huona ajira kwa watu wote ikifikiwa tu baada ya muda mrefu, na hivyo kuhitaji sera za serikali na benki kuu kwa sababu “muda mrefu” haupo mbali sana.

Mfumuko wa bei na sera ya kifedha

alt = mbele na nyuma ya sarafu. A kiumbe's kichwa ni juu ya mbele.

Pesa ni njia ya malipo ya mwisho ya bidhaa katika mingi ya mifumo ya bei na kitengo cha akaunti ambacho hutumika kwa kawaida kwa kuweka bei. Hujumuisha sarafu ambazo zinashukiliwa na umma usio benki na amana ambazo zinaweza kulipwa na pesa. Mfumo huu umeelezwa kuwa mkataba wa kijamii, kama lugha, inayofaa mmoja kwa sababu inawafaa wengine.

Kama chombo cha ubadilishanaji, pesa huwezesha biashara. Kazi yake ya kiuchumi inaweza kutofautishwa na ubadilishanaji wa bidhaa (ubadilishanaji ambao hauhusishi pesa). Huku kukiwa na aina tofauti tofauti za bidhaa zilizozalishwa na wazalishaji maalum, ubadilishanaji wa bidhaa unaweza kuhitaji bahati mara dufu ambayo ni ngumu kupata kulingana na vitu vya kubadilisha, kwa mfano tufaha na kitabu. Pesa inaweza kupunguza gharama ya ubadilishanaji kwa sababu ya kukubalika kwake kwa urahisi. Hivyo, huwa ni nafuu zaidi kwa muuzaji kukubali pesa katika ubadilishanaji, kuliko mazao ambayo mnunuzi huzalisha.[34]

Katika kiwango cha uchumi, nadharia na ushahidi vinalingana sawa sawa na uhusiano wa manufaa unaotoka kwa jumla ya usambazaji wa pesa kelekea kwa bei ya siku hiyo na jumla ya mapato na kiwango cha bei ya kawaida. Kwa sababu hii, usimamizi wa usambazaji wa pesa ni kipengele muhimu cha sera ya kifedha.[35][36]

Sera ya hazina na uratibishaji

Uhasibu wa kitaifa ni mbinu ya kujumlisha mkusanyiko wa shughuli za kibiashara katika taifa. Akaunti za taifa ni mifumo ya uhasibu ya ncha mbili za kuweka hesabu ambayo hutoa hatua za kiundani zilizo na maelezo bayana kama hayo. Akaunti hizi ni pamoja na akaunti za kitaifa za mapato na bidhaa (NIPA), ambazo hutoa makadirio ya thamani ya pesa ya mazao na mapato kwa mwaka au robo.

NIPA huruhusu kufuatilia kwa utendakazi wa uchumi na vipengele vyake kupitia kwa mizunguko ya kibiashara au katika vipindi virefu zaidi. Takwimu za bei zinaweza kuruhusu kutofautisha kwa bei ya siku kutoka kwa bei halisi, yaani, kurekebisha jumla ya pesa kwa mabadiliko ya bei kupitia vipindi vya nyakati.[37][38] Akaunti za kitaifa hujumuisha pia kipimo cha mitaji ya hisa, utajiri wa taifa, na mtiririko wa mtaji wa kimataifa.[39]

Uchumi wa kimataifa

Biashara ya kimataifa hutafiti vigezo vya mtiririko wa bidhaa-na-huduma kupitia mipaka ya kimataifa. Hushughulika pia ukubwa na usambazaji wa faida kutoka kwa biashara. Utendakazi wa sera hujumuisha kukisiwa kwa kubadilika kwa viwango vya ushuru na sehemu ya haki ya kibiashara. Fedha ya kimataifa ni kitengo cha uchumi wa kiwango cha juu kinachodadisi mtiririko wa mtaji kupitia mipaka ya kimataifa, na athari za mabadiliko katika viwango vya ubadilishaji. Kuongezeka biashara ya bidhaa, huduma na mtaji baina ya nchi ni athari kuu ya utandawazi wa leo.[40][41][42]

alt = A dunia ramani na nchi mbalimbali colored colors.

Kitengo tofauti cha uchumi wa ustawi huchunguza vipengele vya uchumi vilivyo katika mchakato wa ustawi katika nchi zilizo na mapato ya chini huku kikizingatia kwa ubadilishaji wa mifumo, ufukara, na ukuaji wa uchumi. Mielekeo katika uchumi wa ustawi mara nyingi hujumuisha vipengele vya kijamii na vya kisiasa.[43][44]

Mifumo ya kiuchumi ni tawi la uchumi linalotafiti mbinu na taasisi ambazo jamii hutumia kubaini umiliki, usimamizi, na ugavi wa rasilimali za kiuchumi. Mfumo wa kiuchumi wa jamii ni kitengo cha utafiti.

Katika mifumo ya kisasa katika nchi tofauti za upindi wa uratibishaji ni mifumo ya kisoshialisti na kikapitalisti, ambako wingi wa uzalishaji hutokea katika mashirika yanayosimamiwa na serikali na yale ya kibinafsi mtawalia. Baina ya makundi haya mawili kunao chumi zilizochanganyika. Jambo linalotokea katika makundi haya yote ni mwingiliano vishawishi vya kiuchumi na kisiasa, ambavyo huelezwa kwa upana kuwa uchumi wa kisiasa. Mifumo linganifu ya kiuchumi hutafiti utendakazi na tabia ya chumi au mifumo tofauti.[45][46]

Uchumi katika utekelezi

Uchumi wa sasa uliotanda, kama kitengo rasmi cha mifano cha hisabati, unaweza pia kuitwa uchumi wa kihisabati.[47] Uchumi huu hutegemea vifaa vya masomo ya kihisabati ya calculus, linear algebra, takwimu, nadharia ya bahati, na sayansi ya kompyuta.[48] Wanauchumi wa kitaalamu hutarajiwa kujua vifaa hivi, ingawa wanauchumi wote huwa na utaalamu, na baadhi yao huwa wataalamu wa uchumikihisabati na mbinu za kihisabati huku wengine wakiwa wataalamu katika vitengo vingine ambavyo havina hesabu nyingi.

Wanauchumi wa mfumo wa heterodox hutilia hisabati msisitizo mchache, na baadhi ya wanauchumi wa kihistoria, wakiwemo Adam Smith na Joseph Schumpeter, hawajakuwa wanahisabati. Mawazo ya kiuchumi huhusisha ujuzi wa akili kuhusu dhana za kiuchumi, na wanauchumi hujaribu kuchambua hadi pale wanagundua matokeo ambayo hayakutarajiwa.

Nadharia

Nadharia ya uchumi iliyotanda hutegemea mifumo ya kiuchumi ya kihisabati ambayo haitegemei uzoevu, ambayo hutumia dhana kadha wa kadha. Nadharia huendelea mbele na wazo la vipengele vingine vikibaki vilivyo, ambalo humaanisha kumudu vipengele vingine jinsi vilivyo ila kile kimoja kinachozingatiwa. Katika kubuni nadharia, lengo ni kupata zile ambazo kwa uchache ni rahisi kwa matakwa ya habari, sahihi zaidi katika utabiri wake, na za faida kubwa katika uzalishaji wa utafiti zaidi kuliko nadharia zilizokuwepo awali.[49]

Katika uchumi wa kiwango cha chini, dhana kuu ni pamoja na ugavi na mahitaji, upembezoni, nadharia ya chaguo la kutokana na mawazo, gharama ya fursa, vikwazo vya kibajeti, utumiaji na nadharia ya kampuni.[50][51] Mifumo ya mapema ya uchumi wa kiwango cha juu ilizinhatia kubuni uhusiano baina ya vipengele jumuishi, lakini kwa vile uhusiano ulionekana kubadilika katika wakati wanauchumi walishurutishwa kutumia wakfu za kiwango cha chini kama msingi wa mifumo yao.

Dhana za uchumi wa kiwango cha chini ambazo zimekwishatajwa huwa na nafasi muhimu katika mifumo ya uchumi wa kiwango cha juu – kwa mfano, katika nadharia ya kifedha, nadharia ya viwango ya pesa hutabiri kuwa kuongezeka katika usambazaji wa pesa huongeza mfumuko wa bei, na mfumuko wa bei hufikiriwa kushawishika na matarajio ya kifikira. Katika uchumi wa ustawi, ukuaji wa polepole katika mataifa yanayostawi unetabiriwa mara nyingine kwa sababu ya kupungua kwa mapato ya pembezoni kutoka kwa uwekezaji na mtaji, na hali hii imeonekana katika mataifa manne ya Kiasia yajulikanayo kama Four Asian Tigers. Mara nyingine dhana ya kiuchumi huwa tu ni ya kueleza jinsi ya kitu na wala si ya kihisabati. [52]

Maonyesho ya kubainisha fikira za kiuchumi mara nyingi hutumia michoro ya pande mbili ili kuonyesha husiano za kinadharia. Katika kiwango cha juu cha ujumuishaji, maandishi ya Paul Samuelson Foundations of Economic Analysis (1947) yalitumia mbinu za kihisabati kueleza nadharia, hasa jinsi ya kuweka kwa kiwango cha juu zaidi uhusiano wa kitabia wa vipengele tekelezi ili kufikia msawazo. Kitabu hicho kilizingatia kuchunguza kundi la taarifa lijulikanalo kama semi za kinadharia zenye maana katika utekelezi katika uchumi, ambazo ni semi za kinadharia ambazo zinaweza kupingwa na takwimu za ujarabati.[53]

Utafiti wa ujarabati

Nadharia za kiuchumi mara nyingi huchunguzwa kijarabati, sanasana kwa kutumia uchumukihisabati kutumia takwimu za kiuchumi.[54] Majaribio ya kuthibitiwa yanayopatikana sanasana katika sayansi za kiasili ni magumu na hayapatikana sana katika somo la kiuchumi[55],na badala yake takwimu za upana hutafitiwa kwa kufanyiwa uchunguzi; aina hii ya uchunguzi huonekana na wengi kuwa rahisi kuliko ile ya majaribio ya kuthibitiwa, na mahitimisho huwa kwa kawaida yasiyo na uhakika kamili. Idadi ya sheria zilizovumbuliwa na somo la kiuchumi ni ya chini ikilinganishwa na ile ya sayansi asilia.[onesha uthibitisho]

Mbinu za kutumia takwimu kama vile uchambuzi wa kurudi nyuma ni za kawaida. Watekelezaji hutumia mbinu kama hizo kukisia ukubwa, umuhimu wa kiuchumi, na umuhimu wa takwimu (“nguvu za ishara”) za mahusiano yaliyokisiwa na kuratibisha kelele kutoka kwa vipengele vingine. Kwa njia hiyo, dhana inaweza kukubaliwa, ingawa kwa jinsi ya makisio na wala si uhakika. Kukubalika hutegemea dhana zinazoweza kuwekewa uongo ambazo zilimudu majaribio. Utumiaji wa mbinu zinazokubalika kwa kawaida hauna haja ya kutoa hitimisho la mwisho. Au hata makubaliano juu ya swala fulani, ikiwa lilikuwa na majaribio tofauti, takwimu tofauti, na imani za awali.

Ukosoaji unaolenga viwango vya kitaalamu na ukosefu wa kufanana katika matokeo huwa ni masharti zaidi dhidi ya uonevu, upotovu, na ujumuisha wa kiwango cha juu mno,[51][56] ingawa wingi wa utafiti wa kiuchumi umekosolewa kwa ukosefu wa kufanana katika matokeo, na nakala za kifahari zimekosolewa kwa kutowezesha urudiaji wa matokeo yaliyofanana kwa kutoa nambari za kificho na takwimu.[57] Kama ilivyo katika nadharia, matumizi ya takwimu za majaribio huwa yamefunguka yenyewe kwa uchambuzi wa kukosolewa,[58][59][60] ingawa ufafanuzi muhimu wa nakala juu ya uchumi katika jedwali za kifahari kama vile American Economic Review umepungua kwa kiwango kikubwa katika miaka 40 iliyopita.[61] .[116] Jambo hili limehusishwa na motisha ya majedwali ya kutaka kuongeza nukuu ili kuorodheshwa katika nafasi nzuri kwenye Fahirisi ya Nukuu za Sayansi ya Kijamii - Social Science Citation Index (SSCI).[62]

Katika uchumi tekelezi, mifumo ya pembejeo na mapato itumiayo mbinu za utaratibishaji wa kunyooka (linear programming) ni ya kawaida mno. Viwango vikubwa vya takwimu hupitishwa katika mipangilio ya kompyuta ili kuchambua matokeo ya sera fulani; IMPLAN ni mfano mmoja maarufu.

Uchumi wa majaribio umeimarisha utumiaji wa majaribio ya kuthibitiwa ya kisayansi. Hali hii imepunguza tofauti ya kutoka jadi baina ya uchumi na sayansi asili wa kukubalia majaribio ya vipengele vilivyofikiriwa hapo awali kuwa dhana.[63][64] Katika visa kadhaa majaribio haya yamegundua kuwa dhana huwa si sahihi hasa; kwa mfano mchezo wa hatima ulionyesha kuwa watu hukataa matoleo ambayo hayatoshani.

Katika uchumi wa kitabia, wanasaikolojia Daniel Kahneman na Amos Tversky wameshinda Matuzo ya Nobel ya kiuchumi kwa kazi ya uvumbuzi wa kijarabati wa uonevu wa kimawazo na jibu lililo karibu zaidi na jibu halisi (heuristics). Majaribio ya ujarabati yanayofanana na hayo hufanywa katika somo la uchumi wa kiubongo (neuroeconomics). Mfano mwingine ni wazo la chaguzi za kibinafsi dhidi ya mfumo ambao huchunguza chaguzi binafsi, za kutaka ustawi wa wengine na za ushirikiano.[65][66] Ustadi huu umesababisha wengine kusema kuwa uchumi ni “sayansi halisi.".[67]

Nadharia ya bahati

Nadharia ya bahati ni tawi la hisabati tekelezi ambalo hutafiti mwingiliano wa mbinu baina ya vipengele tekelezi. Katika mbinu za bahati, vipengele tekelezi huchagua mbinu ambazo zitaongeza mapato yao, ukilinganisha na mbini ambazo vipengele vingine huchagua. Nadhari hii hutoa mfumo rasmi wa mwelekeo kwa hali za kijamii ambapo wafanya maamuzi huingiliana na watendaji wengine.

Nadharia ya bahati hujumuishwa mielekeo ya kuongeza yaliyobuniwa ili kutafiti soko kama vile mfumo wa ugavi na mahitaji. Somo hili lilitokana na kitabu cha urasimi cha 1944 kiitwacho Theory of Games and Economic Behavior kilichoandikwa na John von Neumann na Oskar Morgenstern. Somo hili limepata utekelezi wa kiwango kikubwa kiasi katika sehemu nyingi nje ya uchumi vile inavyofikiriwa, ambayo ni pamoja na ubuni wa ustadi wa kinyuklia, maadili, sayanzi ya kisiasa na nadharia ya mageuzi.[68]

Taaluma

Kufanywa taaluma kwa uchumi, jinsi inavyoonekana katika ongezeko la masomo ya daraja ya pili ya vyuo vikuu katika somo hilo, kumeelezwa kuwa “badiliko kuu katika somo la uchumi tangu miaka ya 1900".[69] Idadi kubwa ya vyuo vikuu vya kutajika na taasisi nyingi huwa na somo kuu, kitivo, au idara kuu ambapo shahada za kielimu hutolewa katika somo hili, iwe ni kwa masomo ya sanaa huria, biashara, au kwa masomo ya taaluma.

Tuzo la Bank of Sweden Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel (kwa usemi, Tuzo la Nobel katika Uchumi) ni tuzo ambalo hutolewa kwa mwanauchumi kila mwaka kwa mchango mkuu wa kimawazo katika somo hili. Katika sekta ya kibinafsi, wanauchumi wataalamu huajiriwa kama washauri na katika sekta, inayojumuisha uhifadhi katika benki na maswala ya kifedha. Wanauchumi pia hufanya kazi katika idara na mashirika ya serikali, kama vile Hazina ya kitaifa, Benki Kuu au Afisi ya Takwimu.

Somo la uchumi na masomo mengine

Uchumi ni mojawapo ya sayansi za kijamii baina ya zingine kadhaa na huwa na matawi yanayopakana na masomo mengine, yakiwemo jiografia ya kiuchumi, historia ya kiuchumi, uchaguzi wa umma, uchumi na nisharti, uchumi wa utamaduni, na uchumi wa taasisi.

Sheria na uchumi au utafiti wa kiuchumi wa sheria, ni mwelekeo wa nadharia ya kisheria ambao hutumia mbinu za kiuchumia katika sheria. Somo hili hujumuisha utumizi wa dhana za kiuchumi ili kueleza athari za kanuni za kisheria, kubainisha ni kanuni zipi za kisheria zilizo na ufanisi wa kiuchumi, na kutabiri ni kanuni za kisheria zinazweza kuwa.[70][71] Makala ya mafundisho yaliyoandikwa na Ronald Coase na kuchapishwa mnamo 1961 yalipendekeza kuwa sheria za umiliki wa mali zilizodhihirishwa vyema hushinda matatizo yanayotokana na vipengele vua nje.[72]

Uchumi wa kiasiasa ni utafiti unaojumuisha masomo mengi kwa kuchanganya uchumi, sheria, na sayansi ya kisiasa ili kueleza jinsi taasisi za kisiasa , mazingira ya kisiasa, ma mfumo wa kiuchumi (ukapitalisti, usoshialisti, mchanganyiko) hushawishiana. Unatafiti maswali kama vile jinsi makundi yanayotawala shughuli za soko, tabia ya kutafuta manufaa ya kibinafsi kwa madhara ya wengine, na vipengele vya nje vinafaa kuathiri sera ya serikali.[73][74] Wanahistoria wametumia uchumi wa kisiasa kutafiti njia za wakati uliopita ambazo watu na makundi yaliyo na maslahi yanayofanana ya kiuchumi wametumia siasa ili kuleta mabadiliko ambayo yanafaidi maslahi yao.[75][76]

Uchumi wa nishati ni sehemu pana ya somo la kisayansi inayojumuisha mada zinazohusiana na ugavi wa nishati na mahitaji ya nishati. [[]]Georgescu-Roegen alianzisha upya dhana ya entropy aliyoihusisha na uchumi na nishati kutoka kwa somo la ubadilishaji wa nishati la thermodynamics, huku akiitofautisha na kile alichoona kuwa msingi wa kiufundi wa uchumi wa urasimimpya unaotokana na fizkia ya Newton. Kazi yake ilichangia kwa kiwango kikubwa kwa somo la uchumi wa kubadilisha nishati kuwa kazi na joto na kwa uchumi wa kiikolojia. Vilevile alifanya kazi ya kimsingi ambayo iliendelea na kuwa uchumi wa mageuzi.[76][77][78][79][80]

Ukosoaji wa somo la kiuchumi

"Sayansi duni” ni jina badala lililo la kudharau litumikalo kwa uchumi na lililobuniwa na mwanahistoria wa enzi ya Victoria Thomas Carlyle katika karne ya 19. Mara nyingi, husemekana kuwa Carlyle aliupatia uchumi jina la utani la “sayansi duni” kama jibu kwa maandishi karne ya 18 ya Reverend Thomas Robert Malthus, ambaye alitabiri kwa hofu kuwa njaa ingetokea, vile matarajio ya ukuaji wa idadi ya watu yangezidi ongezeko la usambazaji wa chakula. Mafundisho ya Malthus hatimaye yalijulikana chini ya mwavuli wa maneno “Dhana Duni ya Malthus". Utabiri wake ulisitishwa na uboreshaji mkubwa ambao haukuwa umetarajiwa katika ufanisi wa uzalishaji wa vyakula katika karne ya 20; ilhali mwisho wa hatari ambao aliutabiri unabaki kuwa uwezekano ambao haukubaliki na wengine, ikiwa uzuli wa binadamu utashindwa kumudu ongezeko la idadi ya watu.[81]

Baadhi ya wanauchumi kama vile John Stuart Mill au Leon Walras, wamedumisha fikira kuwa uzalishaji wa mali haufai kuunganishwa na usambazaji wake. Uzalishaji ni kitengo cha “uchumi tekelezi” huku usambazaji ukiwa ni aina ya “uchumi wa kijamii” na sana sana huwa ni swala la mamlaka na siasa.[82]

Katika The Wealth of Nations, Adam Smith anazungumzia masuala mengi ambayo kwa sasa ni mada ya mjadala na mabishano. Smith alishambuliwa mara kadhaa makundi ya watu waliojihusisha na siasa ambao hujaribu kutukia ushawishi wao kuishurutisha serikali kufanya vile watakavyo. Katika enzi ya Smith, haya yaliitwa makundi ya wafitini, lakini kwa sasa hujulikana sana kama maslahi maalum, jina ambalo linaweza kujumuisha wafanyakazi wa mabenki, mashirika ya makampuni, makundi yanayotawala kwa wazi shughuli za soko, kikundi kimoja kinachotawala shughuli za soko, vyama vya wafanyakazi na makundi mengine.[83]

Uchumi halisi, kama sayansi ya kijamii, huwa huru kutoka kwa vitendo vya kisiasa vya serikali yoyote au mashirika mengine yanayofanya uamuzi, hata hivyo, wabuni wengi wa sera au watu binafsi walio na vyeo vikubwa sana ambavyo vinaweza kuwa na ushawishi katika maisha ya watu wengine wana sifa ya kutumia bila mpangilio wowote dhana nyingi sana za kiuchumi na maneno matupu kama chombo cha kuhalalisha ajenda na mifumo ya maadili, na huwa hawakomeshi usemi wao kwa maswala yanayohusu majukumu waliyo nayo.[onesha uthibitisho] wa karibu wa nadharia na utekelezi wa kiuchumi na siasa [84] [138] ni swala la utata ambalo linaweza kuingilia au kupotosha hata yale malengo ya kiuchumi yasiyo na madai hata kidogo, na huchanganyishwa mara nyingi na ajenda maalum za kijamii na mifumo ya maadili.[85]

Katika Steady State Economics 1977, Herman Daly alisema kuwa kunao maswala ambayo hayawiani kimantiki baina ya msisitizo unaowekwa kwa ongezeko la idadi ya watu na upatikanaji mdogo wa maliasilia.[86][87]

Masuala kama uhuru wa benki kuu, sera za benki kuu na ufasaha wa kunena katika usemi wa magavana wa benki kuu au nguzo za sera za uchumi wa kiwango cha juu[87](fedha na sera ya fedha) ya Marekani, ni mwelekeo wa msuguano na kukosolewa. [88] [89] [90] [91]

Deirdre McCloskey amesema kuwa utafiti mwingi wa kijarabati wa kiuchumi huripotiwa visivyofaa, na ingawa ukosoaju wake umepokelewa vyema, yeye na Stephen Ziliak wamedai kuwa utekelezaji haujaboreshwa.[92][93] Madai haya ya nyuma ni ya utata.[93]

Utafiti wa shirika la International Monetary Fund wa mwaka wa 2002 ulizingatia “utabiri wa makubaliano” (utabiri wa makundi makubwa ya wanauchumi) ambao ulifanywa awali kabla ya kurudi nyuma kwa uchumi kwa mataifa 60 tofauti katika miaka ya 90; katika 97% ya visa wanauchumia hawakutabiri mpunguo kwa mwaka mmoja kabla ya tukio. Katika visa vile vya nadra ambako wanauchumi walitabiri kwa mafanikio kurudi nyuma kwa uchumi, walikadiria makali yake kwa kiwango cha chini mno.[94].

Ukosoaji wa dhana

Uchumi umekuwa mada ya ukosoaji hadi hutegemea dhana ambazo hazina uhakika, haziwezi kuthibitishwa na zimerahisishwa visivyofaaa, kwa wakati mwingine kwa sababu dhana hizi hutumia hisabati zinazovutia. Mifano ni pamoja na habari kamilifu, uimarishaji wa faida kwa kiwango cha juu zaidi na chaguzi za kimawazo.[95][96][97] Baadhi ya nadharia za kisasa za kiuchumi zimezingatia kuzungumzia matatizo haya kupitia kwa matawi madogo ya somo hili yanayoibuka kama vile uchumi wa taarifa, uchumi wa tabia, na uchumi wa utata, huku Geoffrey Hodgson akitabiri mabadiliko makubwa katika mwelekeo uliotanda wa kiuchumi. Hata hivyo, wanauchumi maarufu wa uchumi uliotanda kama vile Keynes[98]na Joskow, pamoja na wanauchumi wa kiheteredoksi, wametoa maoni kuwa kiwango kikubwa cha uchumi huwa ni cha kidhana na wala si cha kihisabati, na huwa ni vigumu kuweka mifumo na kuurasmisha kwa kutumia mbinu za kihisabati. Katika majadiliano juu ya utafiti wa makundi ya kutawal shughuli za soko, Paul Joskow alionyesha mnamo 1975 kuwa katika utekelezi, wanafunzi wenye bidii wa uchumi halisi, huwa na mazoea ya kutumia “mifumo isiyo rasmi” inayotokana na vipengele vya maelezo ambavyo hutumiwa katika sekta maalum. Joskow aliamini sana kuwa kazi muhimu ya kutafiti makundi yanayotawala shughuli za soko ilifanya kupitia uchunguzi usio rasmi huku mifumo rasmi ilikuwa “ikionyeshwa kwa madaha baada yakazi kumalizika ". Alidai kuwa mifumo rasmi kwa kiasi kikubwa haikuwa na maana katika kazi ya ujarabati, vilevile, na kuwa kipengele muhimu kilicho msingi wa nadharia ya kampuni, tabia, kilipuuzwa.[99]

Licha ya wasiwasi huu, masomo ya daraja ya pili ya vyuo vikuu yameendelea kuwa ya kiufundi na kihisabati.[100] Ingawa nyingi ya kazi ya kimsingi ya utafiti wa kiuchumi katika historia ulihusu dhana na wala si hisabati, kwa sasa huwa ni vigumu zaidi kupata uwezekano wa kuchapisha nakala isiyo ya kihisabati katika jedwali mashuhuri. Kuona ukweli kwa upande wa baadhi ya wanafunzi kuhusu kuzingatia kwa uchumi kwa vitu ambavyo haviwezi kushikika na vya ufundi kumesababisha kuzuka kwa kundi la uchumi wa baada ya hali ya autism, ambao ulianza Ufaransa mnamo 2000.

David Colander, mtetezi wa uchumi tata, amezungumzia vilevile kwa kukosoa mbinu za kihisabati za kiuchumi, ambazo anahusisha na mfumo wa chuo cha MIT kwa uchumi, kinyume cha ule wa Chicago (ingawa anasema pia kuwa mfumo wa Chicago hauwezi tena kuitwa ulio na maono ya kiakili). Anaamini kuwa mapendekezo ya sera kutokana na mfumo wa maono ya kiakili ya Chicago yalichangia kushuka kwa uchumi wa maono ya kiakili. Anasema pia kuwa amewahi kukutana na wanauchumi wenza ambao wamekataa katakata kujadiliana kuhusu uchumi wa kusisimua pasipo na mfumo rasmi, na anaamini kuwa mifumo mara nyingine huzuia maono ya mawazo.[101] Hivi karibuni zaidi, hata hivyo, ameandikwa kuwa uchumi wa kiheterodoksi, ambao mara nyingi huchukua zaidi mwelekeo wa maono ya kimawazo, unafaa kushirikiana na wanahisabati na kuwa wa kihisabati zaidi.[47] "Uchumi uliotanda ni mfumo wa kirasmi”, anaandika, na kinachohitajika si kupungua kwa hisabati wala ni kuongezeka kwa viwango vya hisabati. Anaeleza kuwa baadhi ya mada zinazozingatiwa na wanauchumi wa kiheterodoksi, kama vile umuhimu wa taasisi au ukosefu wa uhakika, zinatafitiwa kwa sasa kupitia mifumo ya kihisabati bila kutaja kazi iliyofanya na wanauchumi wa kiheterodoksi. Uchumi mpya wa taasisi, kwa mfano, huchunguza taasisi kihisababti bila kuhusisha sana somo linatokana kwa kiasi kikubwa na kiheterodoksi la uchumi wa taasisi.

Katika hotuba yake ya Tuzo la Nobel ya 1974, Friedrich Hayek, anayejulikana kwa uhusiano wake wa karibu na mfumo wa kiheterodoksi wa uchumi wa Kiaustria, alilaumu kutofaulu kwa sera za ushauri wa kiuchumi kwa maelekeo ya kuiga utaratibu wa kihisabati unaotumika kwa sayansi asilia bila kupambanua au kutumia mbinu za kisayansi. Anatoa hoja kuwa hata matukio ya kiuchumi ambayo yametafitiwa kwa kiwango kikubwa, kama vile ukosefu wa ajir akatika soko, huwa kwa kindani na utata mkubwa kuliko matukio kama hayo katika somo la sayansi asilia ambako mbinu zilibuniwa hapo awali. Vilevile, nadharia na takwimu huwa mara nyingi havidhihiriki na hushughulikwa kulingana na mwelekeo wa mabadiliko yanayohitajika, na wala si ukubwa wake.[102] Kwa upande mmoja kwa sababu ya ukosoaji, uchumi umepatwa na uratibishaji wa hali ya juu na ufafanuzi wa dhana na mbinu tangu miaka ya 1940, ambao baadhi yake imeelekea katika utekelezaji wa mbinu ya kidhana na kimawazo (hypothetico-deductive method) katika kueleza matokeo ya dunia halisi.[103]

Tazama pia

Tanbihi

  1. ↑ Harper, Douglas (2001). "Online Etymology Dictionary — Economy". Iliwekwa mnamo 27 Oktoba 2007. {{cite web}}: Unknown parameter |dateformat= ignored (help); Unknown parameter |month= ignored (help)
  2. ↑ Clark, B. (1998). Kisiasa-uchumi: A Comparative strategi. Westport, CT: Preager.
  3. ↑ Robbins, Lionel (1945). An Essay on the Nature and Significance of Economic Science (PDF). London: Macmillan and Co., Limited. s. 16
  4. ↑ Friedman, Daudi D. (2002). "Uhalifu," The kortfattad Encyclopedia wa Uchumi. Ilitumiwa 31 Oktoba 2006.
  5. ↑ Iannaccone, Laurence R. (1998). "Utangulizi wa Uchumi wa Dini," Journal of Economic Fasihi, 36 (3), uk. 1465-1495..
  6. ↑ Nordhaus, William D. (2002). "The Economic mshahara wa Vita na Iraq", katika Vita na Iraq: Gharama, mshahara, na Alternatives, uk. 51-85. Ilihifadhiwa 2 Februari 2007 kwenye Wayback Machine. American Academy of Arts and Sciences. Cambridge, MA. Accessed 21 Oktoba 2007.
  7. ↑ Arthur M. Diamond, Jr (2008). "sayansi, uchumi wa," The New Palgrave Dictionary of Economics, 2nd Edition, Basingstoke na New York: Macmillan Palgrave. Pre-chapisho cached ccpy.
  8. ↑ Becker, Gary S. (1976). Approach ya Uchumi kwa Binadamu Behavior. Links to arrow-page viewable sura. University of Chicago Press.
  9. ↑ Davis, John B. (2006 "Heterodox Uchumi, ya marknadsfragmentering ya Mainstream, na Wikipedia Individual Analysis," katika Future Directions in Heterodox Uchumi. Ann Arbor: University of Michigan Press.
  10. ↑ Rej. Barr (2004) uk. 72-79, ambao orodha ya soko kwa kushindwa ni kushindwa melded dhana ya kiuchumi, ambayo ni (1) wazalishaji kama bei takers (yaani uwepo wa oligopoly au monopol; lakini kwa nini hili si bidhaa ya yafuatayo?) (2) sawa nguvu za walaji (kile ajira wanasheria wito wa usawa wa biashara nguvu) (3) kukamilisha masoko (4) mali ya umma (5) nje ya madhara (yaani externalities?) (6) kuongeza anarudi wadogo (yaani vitendo monopol) (7) kamilifu habari.
  11. ↑ Stiglitz (2000) Ch.4, inasema vyanzo vya kushindwa soko inaweza enumerated kama asili monopol, habari de skillnader, incomplete masoko, externalities, hali nzuri ya umma na uchumi störningar.
  12. ↑ Lippman, SS, na JJ McCall (2001). "Habari, Uchumi wa," International Encyclopedia wa Social Sciences & Behavioral, uk. 7480-7486. Abstract. Ilihifadhiwa 26 Septemba 2008 kwenye Wayback Machine.
  13. ↑ Laffont, JJ (1987). "Externalities", The New Palgrave: A Dictionary of Economics, v. 2, uk 263-65.
  14. ↑ Blaug, Marko (2007). "The Social Sciences: Economics". The New Encyclopaedia Britannica v. 27, uk 347. Chicago. ISBN 0852294239
  15. ↑ Kneese, Allen K., na Clifford S. Russell (1987). "Environmental Economics", The New Palgrave: A Dictionary of Economics, v. 2, uk. 159-64.
  16. ↑ Samuelson, Paulo A., na William D. Nordhaus (2004). Economics, ch. 18, "kulinda mazingira." McGraw-Hill.
  17. ↑ Coase, asili ya Firm (1937)
  18. ↑ Freeman, RB (1987). "Kazi Economics", The New Palgrave: A Dictionary of Economics, v. 3, uk. 72-76.
  19. ↑ Schmalensee, Richard (1987). "Viwanda Organization", The New Palgrave: A Dictionary of Economics, v. 2, uk. 803-808.
  20. ↑ Ross, Stephen A. (1987). "Fedha", The New Palgrave: A Dictionary of Economics, v. 2, uk. 322-26.
  21. ↑ NA (2007). "usimamizi uchumi". The New Encyclopaedia Britannica. Chicago: The New Encyclopaedia Britannica. ku. v. 7, p. 757. ISBN 0852294239.
  22. ↑ Hughes, Alan (1987). "Usimamizi Capitalism", The New Palgrave: A Dictionary of Economics v. 3, uk. 293-96.
  23. ↑ Musgrave, RA (1987). "Fedha", The New Palgrave: A Dictionary of Economics, v. 3, uk. 1055-60.
  24. ↑ Feldman, Allan M. (1987). "Ustawi Economics", The New Palgrave: A Dictionary of Economics, v. 4, uk. 889-95.
  25. ↑ Blaug, Marko (2007). "Social Sciences De: Economics," The New Encyclopaedia Britannica, v. 27, s. 345.
  26. ↑ Ng, Yew-Kwang (1992). "Biashara kujiamini na Kuzuia Unyogovu: A Mesoeconomic Perspective," American Economic Review 82 (2), uk. 365-371. [1]
  27. ↑ Howitt, Peter M. (1987). "Uchumi: Uhusiano na Microeconomics". edited by John Eatwell, Murray Milgate, Peter Newman. (1987). The New Palgrave: A Dictionary of Economics, pp. 273–76. London and New York: Macmillan and Stockton. ISBN 0-333-37235-2. {{cite book}}: |author= has generic name (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  28. ↑ Blaug, Marko (2007). "The Social Sciences: Economics," uchumi, The New Encyclopaedia Britannica, v. 27, s. 349.
  29. ↑ Blanchard, Olivier Jean (1987). "Neoclassical sammanfattande", The New Palgrave: A Dictionary of Economics v. 3, uk. 634-36.
  30. ↑ Samuelson, Paulo A., na William D. Nordhaus (2004). Uchumi, ch. 27, "The Mchakato wa ukuaji wa kiuchumi" McGraw-Hill. ISBN 0-07-287205-5.
  31. ↑ Uzawa, H. (1987). "Models wa Kukuza Uchumi", The New Palgrave: A Dictionary of Economics v. 3, uk. 483-89.
  32. ↑ Sullivan, arthur (2003). Economics: Principles in action. Upper Saddle River, New Jersey 07458: Prentice Hall. uk. 396. ISBN 0-13-063085-3. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2016-12-20. Iliwekwa mnamo 2021-02-24. {{cite book}}: Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help); Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)CS1 maint: location (link)
  33. ↑ The Statesman na Macroeconomist kama Mhandisi, Gregory Mankiw, Chuo Kikuu cha Harvard, Mei 2006
  34. ↑ Tobin, James (1992). "Pesa" (Money kama Social Institution na Utawala wa Umma), The New Palgrave Dictionary wa Fedha na Money, v. 2, uk. 770-71.
  35. ↑ Milton Friedman (1987). "Quantity Nadharia ya Fedha", The New Palgrave: A Dictionary of Economics, v. 4, uk. 15-19.
  36. ↑ Samuelson, Paulo A., na William D. Nordhaus (2004). Uchumi, ch. 2, "Money: The Lubroicant ya Exchange" sehemu, ch. 33, TIN. 33-3.
  37. ↑ Usher, D. (1987), "Real Mapato", The New Palgrave: A Dictionary of Economics, v. 4, uk 104.
  38. ↑ Sen, Amartya (1979), "The Ustawi Msingi wa Real Mapato Linganisho: A Survey," Journal of Economic Fasihi, 17 (1), p s. 1-45.
  39. ↑ Ruggles, Nancy D. (1987), "Social Accounting". edited by John Eatwell, Murray Milgate, Peter Newman. (1987). The New Palgrave: A Dictionary of Economics. London and New York: Macmillan and Stockton. ku. v. 3, 377. ISBN 0-333-37235-2. {{cite book}}: |author= has generic name (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  40. ↑ Anderson, James E. (2008). "Nadharia ya Biashara ya Kimataifa", The New Palgrave Dictionary of Economics, 2nd Edition. Abstract.
  41. ↑ Venables, A. (2001), "International Trade: Economic Integration," International Encyclopedia wa Social Sciences & Behavioral, uk. 7843-7848. Abstract. Ilihifadhiwa 26 Septemba 2008 kwenye Wayback Machine.
  42. ↑ Obstfeld, Maurice (2008). "Kimataifa ya Fedha", The New Palgrave Dictionary of Economics, 2nd Edition. Abstract.
  43. ↑ Kengele, Clive (1987). "Maendeleo ya Uchumi", The New Palgrave: A Dictionary of Economics V. 1, uk. 818-26.
  44. ↑ Blaug, Marko (2007). "The Social Sciences: Economics," Kukuza Uchumi na maendeleo, The New Encyclopaedia Britannica, v. 27, s. 351. Chicago.
  45. ↑ Heilbroner, Robert Yale na Peter J. Boettke (2007). "Uchumi Systems", The New Encyclopaedia Britannica, aya ya 17, uk. 908-15.
  46. ↑ NA (2007). "mfumo wa kiuchumi," Encyclopaedia Britannica online kortfattad Encyclopedia entry.
  47. ↑ 47.0 47.1 Colander, D. (2007). Heterodox pluralism na Uchumi: Mapendekezo kwa ajili ya "Ndani ya Kuingiza" Heterodoxy
  48. ↑ Debreu, Gerard (1987). "Mathematical Economics", The New Palgrave: A Dictionary of Economics v. 3, uk. 401-03.
  49. ↑ Milton Friedman (1953). "The Methodolojia wa Positive Uchumi," Insha katika Positive Economics, University of Chicago Press, uk 10.
  50. ↑ Boland, Lawrence A. (1987). "Methodolojia", The New Palgrave: A Dictionary of Economics v. 3, uk. 455-58.
  51. ↑ 51.0 51.1 Frey, Bruno S., Werner W. Pommerehne, Friedrich Schneider, and Guy Gilbert. (1984). "Consensus and Dissension Among Economists: An Empirical Inquiry". American Economic Review. 74 (5): pp. 986–994.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) Accessed on 2007/03/17.
  52. ↑ Quirk, James (1987). "Kvalitativa Economics", The New Palgrave: A Dictionary of Economics, v. 4, uk. 1-3.
  53. ↑ Samuelson, Paul A. (1947, 1983). Foundations of Economic Analysis, Enlarged Edition. Boston: Harvard University Press. ku. 4. ISBN 978–0674313019. {{cite book}}: Check |isbn= value: invalid character (help); Check date values in: |date= (help)
  54. ↑ Hashem, M. Pesaren (1987). "Econometrics," The New Palgrave: A Dictionary of Economics v. 2, uk 8.
  55. ↑ sannolikheten, econometrics na ukweli: kwa njia ya econometrics By Hugo A. Keuzenkamp Published by Cambridge University Press, 2000 ISBN 0521553598, 9780521553599 Kurasa 312, ukurasa wa 13: "... katika uchumi, ni nadra kudhibitiwa majaribio na majaribio kudhibitiwa reproducible hata hivyo zaidi ..."
  56. ↑ Blaug, Marko (2007). "The Social Sciences: Economics" (Utaratibu wa inference na kupima nadharia), The New Encyclopaedia Britannica, v. 27, s. 347.
  57. ↑ McCullough, B.D. (2007). "Got Replicability" (PDF). The Journal of Money, Banking and Credit Archive. Econ Journal Watch. 4 (3): 326–337. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo (PDF) mnamo 2008-06-25. Iliwekwa mnamo 2008-06-07. {{cite journal}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  58. ↑ Kennedy, Peter (2003). A Guide to Econometrics, 5th ed., "Amri Kumi 21.2 ya Applied Econometrics," uk. 390-96 (Sammandrag).
  59. ↑ McCloskey, Deirdre N. na Stephen T. Ziliak (1996). "The Standard Error ya Regressions," Journal of Economic Fasihi, 34 (1), uk. 97-114.
  60. ↑ Hoover, Kevin D., na Marko V. Siegler (2008). "Sauti na hasira na McCloskey Testing Maana katika Uchumi," Journal of Economic Methodolojia, 15 (1), uk. 1-37 (2005 prepubication Programme). Reply ya McCloskey na Ziliak na rejoinder, uk. 39-68.
  61. ↑ Coelho, P.R.P. (2005). "Decline in Critical Commentary, 1963–2004" (PDF). Econ Journal Watch. 2 (2): 355–361. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo (PDF) mnamo 2008-06-25. Iliwekwa mnamo 2008-06-10. {{cite journal}}: Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help); Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  62. ↑ Whaples, R. (2006). "The Costs of Critical Commentary in Economics Journals". Econ Journal Watch. 3 (2): 275–282. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2008-01-29. Iliwekwa mnamo 2008-06-10. {{cite journal}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  63. ↑ [Bastable, CF] (1925). "Experimental Utaratibu katika Uchumi," Palgrave's Dictionary of Economics, reprinted katika The New Palgrave: A Dictionary of Economics (1987, v. 2, p. 241.
  64. ↑ Smith, Vernon L. (1987), "Experimental Utaratibu katika Economics", ii. Palgrave Mpya: A Dictionary of Economics, v. 2, uk. 241-42.
  65. ↑ Fehr, Ernst, na Urs Fischbacher (2003). "Asili ya Binadamu Altruism," Nature 425, 23 Oktoba, uk. 785-791. Ilihifadhiwa 28 Agosti 2013 kwenye Wayback Machine.
  66. ↑ Sigmund, Karl, Ernst Fehr, na Martin A. Nowak (2002), "The Economics ya Fair Play," kisayansi Marekani, 286 (1) Januari, uk. 82-87. Ilihifadhiwa 21 Mei 2012 kwenye Wayback Machine.
  67. ↑ Lazear, Edward P. (2000). "Economic Imperialism". American Economic Review. 115 (1): pp. 99–994. {{cite journal}}: Unknown parameter |unused_data= ignored (help)
  68. ↑ Aumann, RJ (1987). "Game Theory", The New Palgrave: A Dictionary of Economics v. 2, uk. 460-82.
  69. ↑ O. Ashenfelter (2001), "Uchumi: Overview," The Profession wa Uchumi, International Encyclopedia wa Social Sciences & Behavioral, v. 6, uk 4159.
  70. ↑ Friedman, Daudi (1987). "Sheria na Uchumi," The New Palgrave: A Dictionary of Economics, v. 3, uk 144.
  71. ↑ Posner, Richard A. (1972). Kiuchumi Uchambuzi wa sheria. Aspen, 7 ed., 2007) ISBN 978-0-735-56354-4.
  72. ↑ Coase, Ronald, "The Problem of Social Cost", The Journal wa Sheria na Uchumi Vol.3, No.1 (1960). Suala hili kwa kweli mara iliyochapishwa mwaka 1961.
  73. ↑ Groenwegen (1987, p.906)
  74. ↑ Anne O. Krueger, "The Political Economy ya Kodi-Kutafuta Society," American Economic Review, 64 (3), Juni 1974, pp.291-303
  75. ↑ McCoy, Drew R. "Jamhuri ya ndoto: Siasa Ecocomy katika Jeffersonian Amerika ", Chapel Hill, Chuo Kikuu cha North Carolina, 1980.
  76. ↑ Cleveland, C. na Ruta, M. 1997. Wakati, ambapo, na kwa kiasi gani kufanya mipaka biophysical inverka mchakato wa kiuchumi? Utafiti wa Georgescu-Roegen's mchango kiikolojia uchumi. Ecological Economics 22: 203-223.
  77. ↑ Daly, H. 1995. On Nicholas Georgescu-Roegen's kuchangia uchumi: An obituary insha. Ecological Economics 13: 149-54.
  78. ↑ MAYUMI, K. 1995. Nicholas Georgescu-Roegen (1906-1994): en admirable epistemologist. Strukturella Change na Uchumi Dynamics 6: 115-120.
  79. ↑ MAYUMI, K. na Gowdy, JM (eds.) 1999. Bioeconomics na Sustainability: Essays katika Heshima ya Nicholas Georgescu-Roegen. Cheltenham: Edward Elgar.
  80. ↑ MAYUMI, K. 2001. Chanzo cha Ecological Economics: The Bioeconomics ya Georgescu-Roegen. London: Routledge.
  81. ↑ Malthus, Thomas Robert (1798). "Chapter II". An Essay on the Principle of Population, As It Affects the Future Improvement of Society, with Remarks on the Speculations of Mr. Godwin, M. Condorcet, and Other Writers (tol. la 1st). London: J Johnson. Iliwekwa mnamo 2008-06-28.
  82. ↑ Mwanzo wa Kiuchumi Ideas, Guy Routh (1989)
  83. ↑ Se Noam Chomsky (Kuelewa Power), [2] Ilihifadhiwa 14 Oktoba 2008 kwenye Wayback Machine. katika Smith's mkazo juu ya vita katika darasa Utajiri wa Mataifa
  84. ↑ Utafiti Paper No 2006/148 Maadili, Rhetoric na Siasa ya Post-migogoro Ujenzi Jinsi Je Dhana ya Jamii ContractHelp kwetu Kuelewa jinsi ya kufanya kazi ya Amani?Sirkku J. Hellsten, PG.
  85. ↑ Kisiasa Mawasiliano: Rhetoric, Serikali, na Wananchi, toleo la pili, Dan F. Hahn
  86. ↑ http://dieoff.org/page88.htm Ilihifadhiwa 3 Julai 2007 kwenye Wayback Machine. Steady-State Uchumi, kwa Herman Daly
  87. ↑ Johan Scholvinck, Mkurugenzi wa Idara ya Umoja wa Mataifa kwa ajili ya Sera na Maendeleo ya Jamii katika New York, Making ya Uchunguzi kwa Ujumuishaji wa Sera ya Kijamii na Uchumi, Ilihifadhiwa 18 Novemba 2007 kwenye Wayback Machine. The Social Development Review
  88. ↑ Bernd Hayo (Georgetown University & Chuo Kikuu cha Bonn), Je Sisi Really Need Benki Kuu ya Uhuru?A Critical Re-mtihani, mawazo katika Idara ya Uchumi, Chuo cha Sanaa na Sayansi Liberal, Chuo Kikuu cha Connecticut
  89. ↑ Gabriel Mangano (Centre Walras-Pareto, Chuo Kikuu cha Lausanne BFSH 1, 1015 Lausanne, Uswisi, na London School of Economics), Upimaji wa Benki Kuu ya Uhuru: A Tale of Subjectivity na matokeo yake, Oxford Uchumi Papers. 1998; 50: 468-492
  90. ↑ Friedrich Heinemann, Je Lipa kwa Watch Central Bankers 'midomo?Det Taarifa Content ya ECB liknande, mawazo katika Idara ya Uchumi, Chuo cha Sanaa na Sayansi Liberal, Chuo Kikuu cha Connecticut
  91. ↑ Stephen G. Cecchetti, Benki Kuu Policy Rules: Conceptual Masuala na Vitendo Considerations, mawazo katika Idara ya Uchumi, Chuo cha Sanaa na Sayansi Liberal, Chuo Kikuu cha Connecticut
  92. ↑ Ziliak, S.T. (2004). "Size Matters: The Standard Error of Regressions in the American Economic Review" (PDF). Econ Journal Watch. 1 (2): 331–358. Iliwekwa mnamo 2008-06-10. {{cite journal}}: Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
  93. ↑ "Sound and Fury: McCloskey and Significance Testing in Economics". Iliwekwa mnamo 2008-06-10. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  94. ↑ "Jinsi Korrekta Je Sekta Binafsi Forecasts? Msalaba-Country ushahidi kutoka Consensus Forecasts wa Kukuza Uchumi Output ", kwa Prakash Loungani, Shirika la Fedha la Kimataifa (IMF), Desemba 2002
  95. ↑ Rappaport, Steven (1996). "Abstraction na Unrealistic antaganden katika Uchumi," Journal of Economic Methodolojia, 3 (2), uk. 215-236. Abstract, (1998). Reality katika mifano na Uchumi. Edward Elgar, s. 6, ch. 6-8.
  96. ↑ Friedman, Milton (1953), "The Methodolojia wa Positive Uchumi," Insha katika Positive Economics, University of Chicago Press, uk. 14-15, 22,, 31.
  97. ↑ Boland, Lawrence A. (2008). "Antaganden Albamu alizotoa", The New Palgrave Dictionary of Economics, 2nd Edition Best abstract. Accessed 30 Mei 2008.
  98. ↑ Keynes, J. M. (1924). "Alfred Marshall 1842–1924". The Economic Journal. 34 (135): 333, 356. doi:10.2307/2222645. Iliwekwa mnamo 2008-04-19. {{cite journal}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (help); Unknown parameter |month= ignored (help)
  99. ↑ Joskow, Paul (1975). "Firm Decision-making Policy and Oligopoly Theory". The American Economic Review. 65 (2, Papers and Proceedings of the Eighty-seventh Annual Meeting of the American Economic Association): 270–279, Particularly 271. Iliwekwa mnamo 2008-04-19. {{cite journal}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (help); Unknown parameter |month= ignored (help)
  100. ↑ Johansson D. (2004). "Economics without Entrepreneurship or Institutions: A Vocabulary Analysis of Graduate Textbooks" (PDF). Econ Journal Watch. 1 (3): 515–538. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo (PDF) mnamo 2008-06-25. Iliwekwa mnamo 2008-06-07. {{cite journal}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  101. ↑ Colander, D. (1998). Confessions of an Economic Gadfly. Katika Passion na Craft. uk. 39-55.
  102. ↑ Hayek, Friedrich A. (1974). "The Pretence of Knowledge". Lecture to the Memory of Alfred Nobel. Nobleprize.org. Iliwekwa mnamo 2007-09-26. paragraphs 2, 4, 5, na 7-10.
  103. ↑ Blaug, Marko (2007). "The Social Sciences: Economics" (Postwar maendeleo, metoder Eusebio katika uchumi wa kisasa), The New Encyclopaedia Britannica, aya ya 27, uk. 346-47.

Marejeo

  • Barr, Nicholas (2004) Uchumi wa Welfare State, 4th ed., Oxford University Press
  • Stiglitz, Joseph (2000) Uchumi wa Sekta ya Umma, 3rd ed., Norton Press

Viungo vya nje

Jua habari zaidi kuhusu Somo la Uchumi kwa kutafuta kupitia mradi wa Wikipedia Sister
Uchambuzi wa kamusi kutoka Wikamusi
Vitabu kutoka Wikitabu
Dondoo kutoka Wikidondoa
Matini za vyanzo kutoka Wikichanzo
Picha na media kutoka Commons
Habari kutoka Wikihabari
Vyanzo vya elimu kutoka Wikichuo
Habari za ujumla
Taasisi na mashirika
Zana za masomo
Rudishwa kutoka "https://sw.wikipedia.org/w/index.php?title=Somo_la_Uchumi&oldid=1350947"