Kandidiasisi
Candidiasis | |
---|---|
Mwainisho na taarifa za nje | |
Kundi Maalumu | Infectious diseases, dermatology |
ICD-10 | B37. |
ICD-9 | 112 |
DiseasesDB | 1929 |
MedlinePlus | 001511 |
eMedicine | med/264 emerg/76 ped/312 derm/67 |
MeSH | D002177 |
Kandidiasisi ni maambukizi ya kuvu yanayotokana na aina yoyote ya Kandida (aina ya chachu).[1]
Maambukizi hayo yanapoathiri kinywa, kwa kawaida huitwa uotokuvu (au Kandidiasisi ya kinywa).[1] Ishara na dalili zinajumuisha madoa meupe kwenye ulimi au sehemu nyingine za kinywa na koo.[2] Dalili nyingine zinaweza kujumuisha maumivu na matatizo wakati wa kumeza.[2]
Maambukizi hayo yanapoathiri uke kwa kawaida huitwa maambukizi ya chachu.[1] Ishara na dalili zinajumuisha kujikuna kwenye uke, mwasho na wakati mwingine mchozo mweupe "unaofanana na jibini" kutoka ukeni.[3] Kwa nadra uume unaweza kuathirika na kusababisha kujikuna.[2]
Kwa nadra sana maambukizi hayo yanaweza kuwa vamizi na kuenea kwenye mwili wote na kusababisha homa pamoja na dalili kulingana na sehemu za mwili zilizoathiriwa.[4]
Kisababishi
[hariri | hariri chanzo]Zaidi ya aina 20 za Kandida zinaweza kusababisha maambukizi huku Candida albicans ikitokea mara nyingi zaidi.[1] Maambukizi ya kinywa hutokea mara nyingi zaidi kwa watoto wenye umri wa chini ya mwezi mmoja, wazee na walio na mfumo dhaifu wa kingamaradhi. Hali zinazosababisha mifumo dhaifu ya mwili zinajumuisha UKIMWI, upandikizaji wa ogani, kisukari na matumizi ya kotikosteroidi.Hatari nyingine zinajumuisha meno bandia na kutumia antibiotiki.[5]
Maambukizi ya uke hutokea mara nyingi katika ujauzito, kwa wenye mfumo dhaifu wa kingamwili na kufuatia matumizi ya antibiotiki.[6]
Hatari ya ueneaji mkubwa wa ugonjwa huu unajumuisha kuwa katika kitengo cha wagonjwa mahututi, kufuatia upasuaji, watoto wenye uzito mdogo wa kuzaliwa na wenye mifumo dhaifu ya kingamwili.[7]
Kinga na tiba
[hariri | hariri chanzo]Juhudi za kuzuia maambukizi ya mdomoni zinajumuisha matumizi ya chlorhexidine ya kusafisha kinywa kwa wale wenye utendakazi dhaifu wa kingamwili na kuosha mdomo baada ya matumizi ya steroidi za kupumua.[8] Katika wanawake wanaoambukizwa mara kwa mara ukeni, probiotiki zinaweza kuwa bora.[6] Kwa maambukizi ya kinywa, matibabu ya kutumia clotrimazole au nystatin ya kupaka kwa kawaida huwa mwafaka. Fluconazole, itraconazole, au amphotericin B ya kumeza au inayodungwa mishipani inaweza kutumika ikiwa dawa hizo hazitibu maambukizi.[8] Baadhi ya dawa za kuvu za eneo maalumu zinaweza kutumika kutibu maambukizi ya ukeni ikijumuisha clotrimazole.[9] Kwa watu wenye maambukizi yaliyoenea sana, amphotericin B ya kudungwa mishipani hutumika mara nyingi kwa wiki kadhaa.[10] Kwa makundi fulani vya wtau wenye hatari ya juu zaidi, dawa za kuvu zinaweza kutumika kama kinga.[7]
Epidemiolojia
[hariri | hariri chanzo]Maambukizi ya kinywa hutokea katika takriban asilimia 6 ya watoto wa chini ya umri wa mwezi mmoja. Takriban asilimia 20 ya wanaofanyiwa kemotherapi ya saratani na asilimia 20 ya wale wenye UKIMWI pia hupata ugonjwa huo.[11] Takriban robo-tatu ya wanawake hupata angalau maambukizi ya chachu wakati fulani katika maisha yao.[12] Ueneaji sana wa ugonjwa huu hautokei mara nyingi isipokuwa kwa watu wenye vipengele vya hatari.[13] Magonjwa haya pia hujulikana kama maambukizi ya kuvu, moniliaisisi, na oidiomycosis.[14]
Marejeo
[hariri | hariri chanzo]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 "Candidiasis". cdc.gov. Februari 13, 2014. Iliwekwa mnamo 28 Desemba 2014.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ 2.0 2.1 2.2 "Symptoms of Oral Candidiasis". cdc.gov. Februari 13, 2014. Iliwekwa mnamo 28 Desemba 2014.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Symptoms of Genital / Vulvovaginal Candidiasis". cdc.gov. Februari 13, 2014. Iliwekwa mnamo 28 Desemba 2014.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Symptoms of Invasive Candidiasis". cdc.gov. Februari 13, 2014. Iliwekwa mnamo 28 Desemba 2014.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Risk & Prevention". cdc.gov. Februari 13, 2014. Iliwekwa mnamo 28 Desemba 2014.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ 6.0 6.1 "People at Risk for Genital / Vulvovaginal Candidiasis". cdc.gov. Februari 13, 2014. Iliwekwa mnamo 28 Desemba 2014.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ 7.0 7.1 "People at Risk for Invasive Candidiasis". cdc.gov. Februari 13, 2014. Iliwekwa mnamo 28 Desemba 2014.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ 8.0 8.1 "Treatment & Outcomes of Oral Candidiasis". cdc.gov. Februari 13, 2014. Iliwekwa mnamo 28 Desemba 2014.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Treatment & Outcomes of Genital / Vulvovaginal Candidiasis". cdc.gov. Februari 13, 2014. Iliwekwa mnamo 28 Desemba 2014.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Treatment & Outcomes of Invasive Candidiasis". cdc.gov. Februari 13, 2014. Iliwekwa mnamo 28 Desemba 2014.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Oral Candidiasis Statistics". cdc.gov. Februari 13, 2014. Iliwekwa mnamo 28 Desemba 2014.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Genital / vulvovaginal candidiasis (VVC)". cdc.gov. Februari 13, 2014. Iliwekwa mnamo 28 Desemba 2014.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Invasive Candidiasis Statistics". cdc.gov. Februari 13, 2014. Iliwekwa mnamo 28 Desemba 2014.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ James, William D.; Berger, Timothy G.; na wenz. (2006). Andrews' Diseases of the Skin: clinical Dermatology. Saunders Elsevier. ku. 308–311. ISBN 0-7216-2921-0.
{{cite book}}
: Explicit use of et al. in:|author=
(help)CS1 maint: multiple names: authors list (link)