COVID-19

COVID-19
Mwainisho na taarifa za nje
Kundi Maalumu	Magonjwa ya kuambukiza
Dalili	Homa, kikohozi, upungufu wa kupumua, uchovu, kupoteza harufu; baadhi yake hazina dalili
Muda wa kawaida wa kuanza kwake	Siku 2-14 (kawaida 5) kutoka wakati wa maambukizi
Visababishi	Ugonjwa mkali wa kupumua kwa papo hapo coronavirus 2 (SARS-CoV-2)
Njia ya kuitambua hali hii	Kipimo cha haraka cha antijeni, kipimo cha PCR
Kinga	Kuweka umbali wa kimwili , barakoa za uso, uingizaji hewa, karantini, chanjo, kuosha mikono
Matibabu	Kusaidia tu na kulingana na dalili
Dawa	Wasiolazwa hospitalini: Nirmatrelvir/ritonavir, sotrovimab, molnupiravir Kali: Tiba ya oksijeni, dexamethasone, remdesivir Utunzaji za hali ya juu: Tocilizumab, sarilumab
Utabiri wa kutokea kwake	20% wanahitaji kulazwa hospitalini
Idadi ya utokeaji wake	Kigezo:Matukio ya janga la COVID-19
Vifo	~ milioni 20 (kuanzia tarehe 31 Desemba 2021)

Ugonjwa wa Virusi vya Korona 2019 (kifupi cha Kiingereza: COVID-19) ni ugonjwa wa kuambukiza unaosababishwa na virusi vya Korona 2 (SARS-CoV-2). Dalili zake mara nyingi hujumuisha homa, kikohozi, matatizo ya kupumua, uchovu, maumivu ya kichwa, kutosikia harufu na ladha, maumivu ya koo, kutapika na kuhara. Kuanza kwa kawaida ni siku mbili hadi kumi na nne baada ya kuambukizwa virusi. Baadhi ya watu, hata hivyo, hawapati dalili zozote.

Kuenea kwake hutokea hasa wakati mtu aliyeambukizwa anawasiliana kwa karibu na mtu mwingine. Hii inaweza kutokea kwa maambukizi ya hewa au matone madogo yaliyo na virusi. Mara chache, virusi hivi vinaweza kuenea kupitia sehemu za juu zilizochafuliwa. Watu wanaweza kusambaza virusi hivi siku mbili kabla ya wao kuonyesha dalili, na kwa ujumla hubakia na sifa ya kuambukiza hadi siku 10, ingawa wale walio katika hali mbaya ua ugonjwa huu wanaweza kuambukiza kwa muda mrefu. Utambuzi wake kwa ujumla hufanywa na mmenyuko wa msururua wa kunakili DNA (PCR) au kipimo cha antijeni cha haraka kutoka kwa pua au kuchua usufi wa matone ya kooni.

Hatua za kuzuia ugonjwa huu ni pamoja na kuweka umbali wa kimwili, matumizi ya barakoa ya uso yenye ubora wa juu]], uingizaji hewa wa nafasi za ndani, na kukaa karantini. Chanjo kadhaa pia hupunguza hatari yake. Mengi ya matibabu yake ni ya kutibu dalili zake na ya kuunga mkono tu. Kwa wale ambao hawahitaji kulazwa hospitalini, lakini wako katika hatari kubwa, nirmatrelvir/ritonavir, sotrovimab, au molnupiravir zinaweza kutumika. Kwa wale wanaohitaji tiba ya oksijeni, wanaweza kutumia dexamethasone na remdesivir. Kwa wale waliohitaji huduma ya hali ya juu tocilizumab au sarilumab zinaweza kuongezwa.

Kati ya watu wanaopata dalili zake, karibu 80% hupona bila kuhitaji kulazwa hospitalini, 15% wanahitaji tiba ya oksijeni, na 5% wanahitaji utunzaji mkubwa. Wazee na wale walio na shida zingine za kiafya wako kwenye hatari kubwa zaidi. Ingawa wengi huimarika baada ya wiki chache, baadhi yao huendelea kuathiriwa na aina mbalimbali za athari (COVID ndefu) kwa miezi kadhaa. Kufikia tarehe 13 Desemba 2024, angalau matukio 775 yamethibitishwa, ambayo yamesababisha vifo zaidi ya 7,050,000.

Idadi halisi ya vifo ilikuwa; hata hivyo, inakadiriwa kuwa karibu milioni 20 kufikia Desemba 31, 2021. Tukio la kwanza linalojulikana lilitambuliwa huko Wuhan, Uchina, mnamo Desemba 2019. Ugonjwa huu umeenea kote ulimwenguni, na kusababisha janga linaloendelea.