Mbangi-katani
| Mbangi-katani | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Mbangi-katani shambani
| ||||||||||||||||
| Uainishaji wa kisayansi | ||||||||||||||||
|
Mbangi-katani au mkatani (Cannabis sativa) ni mmea unaokuzwa hususa kwa matumizi ya viwandani ya vifundiro vyake. Una ukolezi wa chini wa dawa ya kulevya tetrahydrocannabinol (THC) kuliko mbangi-dawa ulio au nususpishi (C. sativa ssp. indica) au spishi tofauti (C. indica). Mkatani una viwango vya juu vya cannabidiol (CBD), ambayo hupunguza au kuondoa athari ya THC. Uhalali wa mkatani unatofautiana sana kati ya nchi. Serikali nyingine zinasimamia ukolezi wa THC na huruhusu mkatani tu ambao unakuzwa kwa yaliyomo ya chini ya THC.
Mmea huu unakua haraka sana kuliko takriban mimea yote ingine. Ulikuwa mmoja wa mimea ya kwanza kukalidiwa katika nyuzi zinazofaa miaka 50,000 iliyopita. Inaweza kusafishwa katika vitu anuwai vya kibiashara, pamoja na karatasi, vitambaa, mavazi, plastiki inayoweza kuozeshwa kwa njia ya kibiolojia na vifaa vya kuzuia baridi.
Jina mkatani linagawiwa kati ya mbangi-katani na mkonge dume na vitembwe na nyuzi za spishi hizo mbili huitwa katani.
Matumizi ya mbangi-katani
[hariri | hariri chanzo]Mbangi-katani hutumiwa kutengeneza bidhaa anuwai za kibiashara na za viwandani, pamoja na kamba, nguo, nguo, viatu, chakula, karatasi, bioplastiki, insulation, na biofuel. Vipodozi vya bast vinaweza kutumika kutengeneza vitambaa ambavyo ni 100% katani, lakini kawaida huchanganywa na nyuzi zingine, kama kitani, pamba, au hariri, pamoja na bikira na polyester iliyotengenezwa, kutengeneza vitambaa vilivyotengenezwa kwa nguo na vifaa. Vipande viwili vya ndani vya mmea ni viboreshaji na kawaida huwa na matumizi ya viwandani, kama mulch, kitanda cha wanyama, na uchafu. Wakati oxidized (mara nyingi hujulikana kama "kukausha"), mafuta ya mbangi kutoka kwa mbegu inakuwa madhubuti na inaweza kutumika katika utengenezaji wa rangi zilizo na mafuta, kwenye mafuta kama wakala wa unyevu, kwa kupikia, na kwa plastiki. Mbegu za mbangi zimetumika katika mchanganyiko wa kulisha ndege pia. Utafiti mnamo 2003 ulionyesha kuwa zaidi ya 95% ya mbegu za mbangi zilizouzwa katika Jumuiya ya Ulaya zilitumika katika kulisha wanyama na ndege.