Nenda kwa yaliyomo

Grace Alele-Williams

Kutoka Wikipedia, kamusi elezo huru
Grace alele Williams
Amezaliwa 16 Desemba 1932
Delta state
Nchi Delta state
Kazi yake Mwalimu
Cheo Makamu wa chuo kikuu Benin
Chama cha kisiasa Mwanacha aliyesimamia Taasisi ya Elimu

Grace Alele-Williams (alizaliwa Warri, Delta State, 16 Desemba,1932 - 25 Machi, 2022) ni mwalimu aliyeandika historia kwa kuwa mwanamke wa kwanza Mnigeria kuwa Makamu wa Chansela wa Chuo Kikuu cha Benin.[1][2][3] Alikuwa pia mwanamke wa kwanza Mnigeria kupata shahada ya Uzamivu.[4][5] Yeye pia ni profesa wa Elimu ya Hisabati.[6]

Masomo

[hariri | hariri chanzo]

Grace Alele-Williams alisomea Shule ya Serikali, Warri, and Queen's College, Lagos. Alisomea Chuo Kikuu cha Ibadan [7] (kwa sasa University of Ibadan). Alipata shahada ya uzamili katika Hisabati wakati alifundisha Queen's School, Ede, kule Osun State mwaka wa 1957 na shahada ya Ph.D katika Elimu ya Hisabati kwenye Chuo Kikuu cha Chicago (Marekani) mnamo mwaka wa 1963.[7] Aliandika historia kama mwanamke wa kwanza wa Nigeria kupewa shahada ya udaktari. Alirudi Nigeria kwa kazi baada ya miaka kadhaa katika Chuo Kikuu cha Ibadan kabla ya kujiunga na Chuo Kikuu cha Lagos mnamo 1965.[8]

Kazi ya Kitaaluma

[hariri | hariri chanzo]

Kazi yake ya Ualimu ilianzia Queen's School, Ede, Osun State, alipokuwa mwalimu wa Hisabati kutoka mwaka wa 1954 hadi 1957.[9] Aliondoka kwenda Chuo Kikuu cha Vermont kuwa msaidizi wa kuhitimu shahada na baadaye kuwa profesa msaidizi. Kati ya mwaka wa 1963 na 1965, Alele-Williams alikuwa Mtafiti wa Idara (na Taasisi) ya Elimu, Chuo Kikuu cha Ibadan ambapo aliteuliwa kuwa profesa wa hisabati huko Chuo Kikuu cha Lagos mwaka wa 1976.[2]

Upendezi wake katika Elimu ya Hisabati hapo awali ulisababishwa na kukaa kwake Marekani, ambayo iliambatana na tukio la Sputnik. Akifanya kazi na Programu ya Hisabati ya Kiafrika huko Newton, Massachusetts, chini ya uongozi wa profesa wa MIT Ted Martins, alishiriki katika semina za hisabati zilizofanyika katika miji anuwai ya Afrika kutoka 1963 hadi 1975.[10] Mambo muhimu yalijumuisha maandishi ya kozi na kozi za mawasiliano zinazohusu dhana za kimsingi katika hisabati, kufanya kazi pamoja na wanahisabati na waalimu wanaoongoza na kutajika. Alifundisha katika Chuo Kikuu cha Lagos kutoka 1965 hadi 1985, na alihudumu kwa mwongo mmoja kuongoza Taasisi ya Elimu, ambayo ilianzisha mipango ya ubunifu isiyo na shahada, na wapokeaji wengi wa cheti walikuwa wanawake wazee waliofanya kazi kama walimu wa shule ya msingi.[11]

Grace Alele-Williams aliteuliwa kuwa Makamu Mkuu wa kwanza wa kike wa Chuo Kikuu cha Nigeria mnamo 1985,[12] Profesa Williams anaamini kuwa uteuzi wake katika Chuo Kikuu cha Benin, kilichomalizika mnamo 1992, ilikuwa kesi ya jaribio kuonyesha uwezo wa wanawake wa utendaji. Miongoni mwa heshima zake ni zile za Jamaa wa Jumuiya ya Hesabu ya Nigeria na Chuo cha Elimu cha Nigeria; Mshindi wa Tuzo la sifa ya Jimbo la Bendel nchini Nigeria na Makamu wa Rais wa Kanda wa Afrika wa Shirika la Tatu la Dunia la Wanawake katika Sayansi " (Science in Africa: Women Leading from Strength AAAS, Washington, 1993, p.174). Profesa Williams pia alikuwa Mwenyekiti wa Tume ya Umoja wa Hesabu ya Wanawake wa Hisabati.[13]

Ameshikilia na kutumikia katika nafasi anuwai. Kwa vile alitumikia katika kamati na bodi anuwai, Alele-Williams alikuwa ametoa michango muhimu katika ukuzaji wa elimu nchini Nigeria. Alikuwa mwenyekiti wa kamati ya ukaguzi mtaala, wa zamani Bendel State mnamo 1973–1979.[14][15][16] Kutoka mwaka wa 1979 hadi 1985, alitumikia kama mwenyekiti wa Jimbo la Lagos Kamati ya Mapitio ya Mitaala na Bodi za Mitihani za Jimbo la Lagos.[17]

Alele-Williams alikuwa mwanachama wa baraza linalosimamia, UNESCO Taasisi ya Elimu.[6][18] Yeye pia ni mshauri kwa Shirika la Umoja wa Mataifa la Elimu, Sayansi na Utamaduni (UNESCO) na Taasisi ya Mipango ya Elimu ya Kimataifa.[19][20] Kwa muongo mmoja (1963–73) alikuwa mwanachama wa African Mathematics Programme, inayopatikana jijini Newton, Marekani.[2] Alikuwa pia makamu wa rais wa Shirika la Ulimwenguni la Elimu ya Awali na rais wa baadaye wa sura ya Nigeria.[16] Mnamo 1974, Alele-Williams alichapisha kitabu kilichoitwa Modern Mathematics Handbook for Teachers. Baada ya kutumikia kama Makamu Mkuu wa Chuo Kikuu cha Benin, alijiunga na bodi ya wakurugenzi ya Chevron-Texaco Nigeria Yeye pia yuko kwenye bodi ya HIP Asset Management Company Ltd, Asset Management Company Jijini Lagos, Nigeria.[21] Profesa Grace Awani Alele-Williams alikuwa nguvu ya kuzingatia wakati wa giza kwa elimu ya juu ya Nigeria. Wakati huo, shughuli za ibada za siri, mikutano na jamii zilikuwa zimeenea ndani ya Vyuo Vikuu vya Nigeria haswa katika Chuo Kikuu cha Benin. Alifanya athari muhimu, pamoja na mchanganyiko wa ujasiri, ujuzi na mkakati iliyokatiza kuongezeka kwa mawimbi ya ibada ya siri iliyotokana kwenye hicho chuo kikuu. Kazi ambayo wanaume wengi walikuwa wameshindwa, na aliweza kutoa michango mashuhuri.[22]

Ana maslahi maalum katika elimu ya wanawake. Wakati alihudumu kwa mwongo mmoja kuongoza Taasisi ya Elimu, alianzisha mipango ya ubunifu isiyo ya kiwango, ikiruhusu wanawake wazee wanaofanya kazi kama walimu wa shule za msingi kupokea vyeti. Alele-Williams daima ameonyesha kujali upatikanaji wa wanafunzi wa kike wa Kiafrika kwa masomo ya kisayansi na kiteknolojia.[23] Alele Williams alikuwa rais wa kwanza wa tume ya Umoja wa Afrika wa Hisabati Tume ya Wanawake katika Hisabati.[24]

Maisha ya awali

[hariri | hariri chanzo]

Grace Alele-Williams aliolewa na Babatunde Abraham Williams (aliyezaliwa 1932) Desemba 1963, baada ya kurudi Nigeria kutoka Marekani. Babatunde Williams alikuwa mwanasayansi wa Kisiasa ambaye, wakati wa ndoa yao, alikuwa Mhadhiri Mwandamizi katika Chuo Kikuu cha Ife Osun[25] kutoka mwaka wa 2017, ana watoto watano na wajukuu kumi.[26]

Tuzo

[hariri | hariri chanzo]

Alele-Williams alipokea tuzo nyingi na heshima. Alipokea Order of the Niger mnamo 1987, na alichaguliwa kuwa Jamaa wa Jumuiya ya Hisabati ya Nigeria na pia Jamaa wa Chuo cha Elimu cha Nigeria. Alishinda Tuzo ya Sifa ya Jimbo la Bendel nchini Nigeria, na aliwahi kuwa Makamu wa Rais wa Kanda wa Afrika wa Shirika la Tatu la Dunia la Wanawake katika Sayansi na alikuwa mwenyekiti wa Kamisheni ya Jumuiya ya Hesabu ya Afrika ya Wanawake katika Hisabati.[onesha uthibitisho]

Mnamo tarehe 28 Februari 2014 alipokea Tuzo ya Centenary.[27]

Chapisho

[hariri | hariri chanzo]
  1. Dynamics of Curriculum Change in Mathematics - Lagos State Modern Mathematics Project.[28]
  2. Education of Women for National Development.[29]
  3. Report: The Entebbe Mathematics Project.[30]
  4. The Development of Modern Mathematics Curriculum in Africa.[31]
  5. Education and Government in Northern Nigeria.[32]
  6. Education and Status of Nigerian Women.[onesha uthibitisho]
  7. Science, Technology and Mathematics (STM) Education for all, Including Women and Girls in African.[onesha uthibitisho]
  8. Major Constraints to Women's Access to Higher Education in Africa.[33]
  9. The Politics of Administering a Nigerian University.[34]
  10. Numerical Methods for Initial Value Problems in Ordinary Differential Equations.[onesha uthibitisho]
  11. The Political Dilemma of Popular Education: An African Case.[35]

Marejeo

[hariri | hariri chanzo]
  1. ↑ Nkechi Nwankwo (2006), Women Leadership in Nigeria: Stories of Four Women Role Models, Lagos: Deutchetz Publishers. Review Archived 2012-06-26 at the Wayback Machine by Theresa Onwughalu in the Daily Sun, July 25, 2006.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 "Biographical sketches of famous African mathematicians: Grace Alele Williams", AMUCHMA Newsletter, 12, African Mathematical Union, Commission on the History of Mathematics in Africa.
  3. ↑ "Prof. Mrs. Grace Alele Williams OFR, HLR". Hallmarks of Labour Foundation. Novemba 28, 2011. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo Desemba 16, 2013. Iliwekwa mnamo Desemba 9, 2013.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  4. ↑ "Grace Alele Williams". www.agnesscott.edu. Iliwekwa mnamo 2017-05-27.
  5. ↑ "5 women who have made their marks in education". www.pulse.ng (kwa American English). 2018-03-08. Iliwekwa mnamo 2019-03-20.
  6. ↑ 6.0 6.1 Taire, Morenike (Aprili 14, 2018). "Grace Alele-Williams: Mathematician who dealt with cultism at UNIBEN". Iliwekwa mnamo 23 Mei 2018.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  7. ↑ 7.0 7.1 "Personality of The Week – Grace Alele williams". SilverbirdTV (kwa American English). 2014-11-20. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2021-03-18. Iliwekwa mnamo 2019-05-09. {{cite web}}: More than one of |accessdate= na |access-date= specified (help)
  8. ↑ "Grace Alele Williams - Black Women in Mathematics". www.math.buffalo.edu. Iliwekwa mnamo 2019-05-09.
  9. ↑ Larry Riddle, "Grace Alele Williams", Biographies of Women Mathematicians, Agnes Scott College.
  10. ↑ "Grace Alele Williams - Black Women in Mathematics". www.math.buffalo.edu. Iliwekwa mnamo 2021-04-27.
  11. ↑ "AMU CHMA NEWSLETTER #12 (03/27/1994)". www.math.buffalo.edu. Iliwekwa mnamo 2021-04-27.
  12. ↑ "First Female Vice Chancellor in Nigeria". Hintnaija (kwa American English). 2018-04-12. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2021-04-27. Iliwekwa mnamo 2021-04-27.
  13. ↑ "AMU CHMA NEWSLETTER #12 (03/27/1994)". www.math.buffalo.edu. Iliwekwa mnamo 2021-04-27.
  14. ↑ "Grace Alele-Williams". Heels of Influence (kwa American English). Iliwekwa mnamo 2020-05-29.
  15. ↑ "Grace Alele-Williams". Heels of Influence (kwa American English). Iliwekwa mnamo 2020-05-25.
  16. ↑ 16.0 16.1 admin. "Grace awani ALELE-WILLIAMS – Legacy Way" (kwa American English). Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2020-11-28. Iliwekwa mnamo 2020-05-02. {{cite web}}: More than one of |accessdate= na |access-date= specified (help)
  17. ↑ "Grace Alele Williams - Black Women in Mathematics". The State University of New York at Buffalo. Iliwekwa mnamo 20 Septemba 2015.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  18. ↑ "Grace Alele-Williams: Mathematician who dealt with cultism at UNIBEN - Vanguard News", Vanguard News, 2018-04-14. 
  19. ↑ "Women in Higher Education Management" (PDF). Unesco: 7. Iliwekwa mnamo Januari 13, 2014. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)CS1 maint: date auto-translated (link)
  20. ↑ "Grace Alele Williams; Black Women in Mathematics". The State University of New York at Buffalo. Iliwekwa mnamo Januari 13, 2013.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  21. ↑ "Grace Alele-Williams (1932 - )". mathshistory.st-andrews.ac.uk. Iliwekwa mnamo 2020-05-07.
  22. ↑ "Grace Alele-Williams: Mathematician who dealt with cultism at UNIBEN - Vanguard News", Vanguard News, 2018-04-14. 
  23. ↑ "Grace Alele-Williams: Mathematician who dealt with cultism at UNIBEN". Vanguard News (kwa American English). 2018-04-14. Iliwekwa mnamo 2019-05-09.
  24. ↑ Kigezo:Cite speech
  25. ↑ "Grace Alele-Williams - Biography". Maths History (kwa Kiingereza). Iliwekwa mnamo 2021-04-27.
  26. ↑ "Grace Alele, Role Model,Teacher, Professor, Docror, Vice-chancellor, Warrior, Prominent Nigerian, Nigeria Personality Profiles". www.nigeriagalleria.com. Iliwekwa mnamo 2021-04-27.
  27. ↑ "Grace Alele Williams receives deafening ovation". Encomium Magazine (kwa American English). Iliwekwa mnamo 2021-04-27.
  28. ↑ Williams, Grace Alele (1974). "Dynamics of Curriculum Change in Mathematics--Lagos State Modern Mathematics Project". West African Journal of Education (kwa Kiingereza).
  29. ↑ Alele-Williams, G. (1986). "Education of Women for National Development". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  30. ↑ Williams, Grace Alele (1971-06-01). "Report: The entebbe mathematics project". International Review of Education (kwa Kiingereza). 17 (2): 210–214. Bibcode:1971IREdu..17..210W. doi:10.1007/BF01421114. ISSN 1573-0638. S2CID 144062711.
  31. ↑ WILLIAMS, GRACE A. ALELE (1976). "The development of a modern mathematics curriculum in Africa". The Arithmetic Teacher. 23 (4): 254–261. doi:10.5951/AT.23.4.0254. ISSN 0004-136X. JSTOR 41188955.
  32. ↑ "Google Scholar". scholar.google.com. Iliwekwa mnamo 2021-01-15.
  33. ↑ Alele-Williams, G. (1992). "Major Constraints to Women's Access to Higher Education" (kwa Kiingereza): 71–76. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  34. ↑ "Celebrating Prof Grace Alele Williams, Nigeria's first female Vice Chancellor". TheDailyNG (kwa American English). Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2021-01-31. Iliwekwa mnamo 2021-01-23. {{cite web}}: More than one of |accessdate= na |access-date= specified (help)
  35. ↑ Chukunta, N. K. Onuoha (1978). "Education and National Integration in Africa: A Case Study of Nigeria". African Studies Review. 21 (2): 67–76. doi:10.2307/523662. ISSN 0002-0206.

Viungo vya nje

[hariri | hariri chanzo]
Makala hii kuhusu mwandishi fulani bado ni mbegu.
Je, unajua kitu kuhusu Grace Alele-Williams kama wasifu wake, habari za maisha au kazi yake?
Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa?
Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.
Rudishwa kutoka "https://sw.wikipedia.org/w/index.php?title=Grace_Alele-Williams&oldid=1362999"