Umri wa kati
Umri wa Kati (pia: makamo) ni kipindi cha maisha baada ya ujana lakini kabla ya uzee. Majaribio mbalimbali yamefanywa kufafanua umri huu, ambao uko katika robo ya tatu ya wastani cha kuishi kwa binadamu[1].
Afya
[hariri | hariri chanzo]Watu wazima wenye umri wa kati mara nyingi huonyesha ishara za kuzeeka kama vile ngozi kutokuwa nyororo na nywele iliyo na mvi. Nguvu pia hupungua, na kilo 5-10 kg (10-20 lb) ya mafuta ya mwili, kupunguza upumuaji na upungufu katika upigaji wa moyo. Hata hivyo, watu huzeeka kwa viwango tofauti na kuna tofauti kubwa inaweza kuwa kati ya watu wa rika. [2]
Uzazi wa wote wawili, mwanamume na mwanamke, hupungua kwa umri. Kuwa mjamzito unapozeeka huongeza hatari na mtoto kuzaliwa na baadhi ya matatizo kama vile ugonjwa wa Down. Uzazi katika umri mzee pia huongeza hatari ya kupoteza mtoto au kasoro nyingi, ikiwa ni pamoja na skizofrenia, autism, upungufu wa akili na bipolar. [3] [4] [5] Wanawake wengi hupitia kikomo cha kuzaa katika umri wao wa mwishoni wa miaka ya 40 au 50. [6] Viwango vya utasa miongoni mwa wanaume pia huongezeka wanapozeeka , na kikomo katika umri wa 45. [7]
Katika nchi zilizoendelea, vifo huanza kuongezeka kuanzia umri wa 40 na kuendelea, hasa kutokana na matatizo ya afya yanayohusiana na umri kama vile ugonjwa wa moyo na kansa. [8] [9] Hata hivyo, wengi wa umri wa kati katika nchi zilizoendelea hutarajia kuishi katika uzee. Matarajio ya kuishi katika nchi zinazoendelea yako chini na hatari ya kifo katika miaka yote iko juu zaidi. [8]
Tazama pia
[hariri | hariri chanzo]Tanbihi
[hariri | hariri chanzo]- ↑ Kulingana na kamusi ya Collins, "... kipindi hiki kwa kawaida huwa kati ya 40 na 60". OED huwa na ufafanuzi sawa lakini huanzia baadaye, "... kipindi kati ya ujana na uzee, kati ya 45-60". Sensa ya Marekani huorodhesha umri wa kati ukijumuisha kundi la umri wa 35-44 na 45-54, wakati mwanasayansi mashuhuri wa kijamii, Erik Erikson, alionelea kuwa umri huo ulikwisha baadaye kidogo na kufafanua umri wa kati ukiwa kati ya 40 na 65.
- ↑ Shephard, Roy J. (7 Machi 1998). "Aging and Exercise". Encyclopedia of Sports Medicine and Science. T.D.Fahey. Iliwekwa mnamo 2007-06-26.
- ↑ Heubeck, MA, Elizabeth (2005-06-29). "Age Raises Infertility Risk in Men, Too: Risks associated with men's biological clocks may be similar to women's". WebMD. MedicineNet. Iliwekwa mnamo 2009-10-16.
{{cite web}}: Unknown parameter|coauthors=ignored (|author=suggested) (help) - ↑ "Miscarriage significantly associated with increasing paternal age". Columbia University's Mailman School of Public Health. 2006-08-03. Iliwekwa mnamo 2009-10-16.
- ↑ Raeburn, Paul (Februari/Machi 2009). "The Father Factor: Could becoming a father after age 40 raise the risks that your children will have a mental illness? (PDF)" (PDF). Scientific American Mind: 30–33. Iliwekwa mnamo 2009-10-16.
{{cite journal}}: Check date values in:|date=(help); Cite has empty unknown parameter:|coauthors=(help) - ↑ "Vidokezo vya matibabu katika BBC". Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2009-03-19. Iliwekwa mnamo 2010-01-29.
{{cite web}}: Unknown parameter|=ignored (help) - ↑ Cannon, Mary (2003-06-26). "Male Biological Clock is Ticking, Too". WebMD Health News. Iliwekwa mnamo 2009-10-16.
- ↑ 8.0 8.1 "Life Expectancy Profiles". BBC. 6 Juni 2005. Iliwekwa mnamo 2007-06-26.
- ↑ "UK cancer mortality statistics by age". Cancer Research UK. 2007. Iliwekwa mnamo 2007-06-26.
{{cite web}}: Unknown parameter|month=ignored (help)
Marejeo
[hariri | hariri chanzo]- Kamusi la Hisia la Collins Toleo la nne 1999 Collins (en chapisho la Harper la wachapishaji wa Collins ) Glasgow ISBN 0004722574
Viungo vya nje
[hariri | hariri chanzo]- Umri wa Tatu
- Maisha ya Pili Ilihifadhiwa 18 Oktoba 2016 kwenye Wayback Machine.
- Je Umri Unavunja Nyoyo zetu za Kuishi?, Kipengele katikaNPR s "All Things Considered" utafiti wa kuzeeka na Robert Sapolsky
- Ali Khan, Kuishi katika arobaini na Zaidi
- http://www.askoxford.com/concise_oed/middleage?view=uk Ilihifadhiwa 29 Septemba 2007 kwenye Wayback Machine.