Mto Tay

Kutoka Wikipedia, kamusi elezo huru
Mto Tay
Mdomo Firth of Tay
Urefu 120 miles (193 km)

Mto Tay (kwa Gaelic: Tatha) unaanza milimani na unatiririka chini kupitia Strathtay na Perth na katika bahari ya Tay, kusini ya Dundee. Ndio mto mrefu katika Scotland na nafasi ya saba katika mito mirefu zaidi ya Ufalme wa Muungano. Ni mto mkubwa nchini kwa kiasi cha maji. Vyanzo vyake ni wastani wa maili za mraba 2000 (Tweed ni 1,500 square miles (3,900 km2) na Spey ni maili mraba 1097).

Sababu[hariri | hariri chanzo]

Tay kupita chini ya daraja ya Smeaton katika Perth.
Chanzo cha Mto Tay ndani ya Scotland.

Tay, mto maarufu kwa samaki ,huanzia katika milima na kutiririka chini katikati mwa Scotland kupitia Perth na Dundee. Ndio mto mrefu katika Scotland na nafasi ya saba nchini Uingereza. Tay humwaga maji yake mengi katika eneo la chini ya milima hii, chanzo chake huwa juu ya miteremko ya Beinn Laoigh. Chanzo ni c. maili 20 (c. 32 km) kutoka pwani ya magharibi ya mji wa Oban, katika Argyll na Bute. Tay hutiririka kupitia Perth na Kinross hadi katika bahari ya Tay na Bahari ya Kaskazini, maili 100 (160 km) upande wa mashariki. Mto huu una majina mbalimbali katika vyanzo vyake vya juu : Katika maili zake za kwanza chache mto unajulikana kama Mto Connonish;baadaye huitwa mto Fillan; na kisha jina linabadilika tena na kuwa Mto Dochart mpaka unapita ndani ya loch Tay katika Killin. Mto Tay huibuka kutoka loch Tay katika Kenmore, Perth na Kinross, na kutiririka hadi Perth ambayo, katika nyakati za kihistoria,ilikuwa eneo la chini kabisa ambalo mto huu uligawanyika. Chini ya Perth mto huwa na mawimbi na kuingia bahari ya Tay. Mji mkubwa juu ya mto huu ni, Dundee, ambao uko juu ya ufuko wa kaskazini katika eneo ambalo mto huu unashikana na bahari .

Chanzo cha Mto Tay.
Mito midogo ya Mto Tay.

Historia[hariri | hariri chanzo]

Mikunjo ya Tay njiani yake mashariki. Mtazamo kutoka mlima Kinnoull katika Perth.

Rekodi ya upeo wa maji uliokuwa 2269 m 3 / s mara ulirekodiwa tarehe 17 Januari 1993, wakati mto u 6.48 mita juu yake ngazi ya kawaida saa Perth, na husababishwa omfattande mafuriko katika mji. Kama si miradi ya kuzalisha umeme ambayo ilipunguza kiwango cha maji , kilele kingekuwa juu mno. Mafuriko ya juu katika Perth yalitokea mwaka wa 1814, wakati mto huu ulipanda na mita 7 juu ya kiwango cha kawaida, yaliyosababishwa na barafu kuzuia maji chini ya daraja ya Smeaton. Matuio ya mafuriko mengine yalitokea katika mwaka wa 1210 na 1648 wakati madaraja ya awali juu ya Tay yaliharibiwa.

Katika karne ya 19 Daraja ya Reli ya Tay ilijengwa kupitia juu ya ya bahari katikaDundee kama sehemu ya reli kuu ya pwani ya mashariki, ambayo iliunganishaAberdeen katika kaskazini na Edinburgh na hatimaye, London kusini. Tarehe 28 Desemba 1879 daraja hii ilibomoka wakati gari la moshi lilikuwa likipitia juu yake. Gari la moshi lilianguka kenye bahari, na abiria 75 na wafanyikazi wa gari hilo la moshi kuangamia. Tukio hili lilihusuishwa katika shairi, The Tay Bridge Disaster, lililoandikwa na William McGonScotlandagall, mshari mtukutu kutoka. Mwitikio muhimu wa makala yake ilulishugulikiwa kwa sababu alikuwa hapo awali ameandikwa mashairi mawili ya kuadhimisha nguvu na baadhi ya kutokufa kwa daraja ya reli ya Tay. Riwaya ya kwanza ya AJ Cronin , Hero's Castle (1931), inahususha tukio katika janga la daraja la reli ya Tay, na toleo la Filmu katika 1942 huonyesha picha ya kubomoka kwa daraja hilo.

Daraja la reli katika eneo hili hatimaye ilijengwa upya,na katika miaka ya 1960 daraja la barabara lilijengwa karibu.

Maeneo kadhaa kando ya Tay huchukua majina yao kutoka myo huu, au inaaminika yamefanya hivyo:

Feri za Tay[hariri | hariri chanzo]

Hadi 18 Agosti 1966 huduma za feri kwa abiria na gari katika Mto Tay ziliendeshwa kati ya Craigie Pier, Dundee na Tayport, Fife. Huduma hii ilikoma kutokana na ufunguzi wa Daraja la Barabara ya Tay . Kulikuwa na vyombo vitatu ambavyo vilibebana - PS BL Nairn (a iliyotumia maji moto) na feri mbili za kisasa zaidi MV Abercraig MV Scotscraig (zilizokuwa na propela za Voith Schneider). Huduma ya feri zilijulikana katika Dundee kama "Fifie".

Rejea za kitamaduni[hariri | hariri chanzo]

Mto Tay umetajwa katika mashairi ya William McGonagall The Tay Bridge Disaster na Railway Bridge of Reli ya FEDHA Tay

Pia, mshairi Theodor Fontane mjerumani ametaja mto tay katika shairi lake la Die Brück 'am Tay.

Pia umetajwa katika wimbo wa Span Steeleye "The Royal Forester".

Mwisho, ni moja ya majina ya mto yanayotumika kama majina ya mitaa kuu katika mji wa New Zealand Invercargill.

Angalia pia[hariri | hariri chanzo]

Marejeo[hariri | hariri chanzo]

Viungo vya nje[hariri | hariri chanzo]

Coordinates: 56°22′N 3°21′W / 56.367°N 3.350°W / 56.367; -3.350