Shaba : Tofauti kati ya masahihisho
d r2.6.6) (Roboti: Imeongeza vec:Rame |
d Bot: Migrating 146 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q753 (translate me) |
||
Mstari 42: | Mstari 42: | ||
{{Link FA|es}} |
{{Link FA|es}} |
||
[[af:Koper]] |
|||
[[am:መዳብ]] |
|||
[[an:Arambre]] |
|||
[[ang:Coper]] |
|||
[[ar:نحاس]] |
|||
[[ast:Cobre]] |
|||
[[ay:Anti]] |
|||
[[az:Mis]] |
|||
[[ba:Баҡыр]] |
|||
[[bat-smg:Varis]] |
|||
[[be:Медзь]] |
|||
[[be-x-old:Медзь]] |
|||
[[bg:Мед (елемент)]] |
|||
[[bn:তামা]] |
|||
[[br:Kouevr]] |
|||
[[bs:Bakar]] |
|||
[[ca:Coure]] |
|||
[[ceb:Tumbaga]] |
|||
[[chr:ᎥᏣᏱ]] |
|||
[[ckb:مس]] |
|||
[[co:Ramu]] |
|||
[[cs:Měď]] |
|||
[[cv:Пăхăр]] |
|||
[[cy:Copr]] |
|||
[[da:Kobber]] |
|||
[[de:Kupfer]] |
|||
[[diq:Paxır]] |
|||
[[dv:ރަތުލޯ]] |
|||
[[el:Χαλκός]] |
|||
[[en:Copper]] |
|||
[[eo:Kupro]] |
|||
[[es:Cobre]] |
|||
[[et:Vask]] |
|||
[[eu:Kobre]] |
|||
[[ext:Cobri]] |
|||
[[fa:مس]] |
|||
[[fi:Kupari]] |
|||
[[fiu-vro:Vask]] |
|||
[[fr:Cuivre]] |
|||
[[frr:Kööber]] |
|||
[[fur:Ram]] |
|||
[[fy:Koper]] |
|||
[[ga:Copar]] |
|||
[[gd:Copar]] |
|||
[[gl:Cobre]] |
|||
[[gn:Kuarepoti Pytã]] |
|||
[[gu:તાંબુ]] |
|||
[[gv:Cobbyr]] |
|||
[[he:נחושת]] |
|||
[[hi:ताम्र]] |
|||
[[hif:Tamba]] |
|||
[[hr:Bakar (element)]] |
|||
[[ht:Kwiv]] |
|||
[[hu:Réz]] |
|||
[[hy:Պղինձ]] |
|||
[[ia:Cupro]] |
|||
[[id:Tembaga]] |
|||
[[io:Kupro]] |
|||
[[is:Kopar]] |
|||
[[it:Rame]] |
|||
[[ja:銅]] |
|||
[[jbo:tunka]] |
|||
[[jv:Tembaga]] |
|||
[[ka:სპილენძი]] |
|||
[[kg:Mutako]] |
|||
[[kk:Мыс]] |
|||
[[kn:ತಾಮ್ರ]] |
|||
[[ko:구리]] |
|||
[[koi:Ыргӧн]] |
|||
[[ks:ترٛام]] |
|||
[[ksh:Koffer (Metall)]] |
|||
[[ku:Mis]] |
|||
[[kv:Ыргӧн]] |
|||
[[kw:Kober]] |
|||
[[la:Cuprum]] |
|||
[[lb:Koffer]] |
|||
[[lbe:Дувсси]] |
|||
[[li:Koper]] |
|||
[[lij:Rammo (elemento)]] |
|||
[[lt:Varis]] |
|||
[[lv:Varš]] |
|||
[[mi:Konukura]] |
|||
[[mk:Бакар]] |
|||
[[ml:ചെമ്പ്]] |
|||
[[mn:Зэс]] |
|||
[[mr:तांबे]] |
|||
[[mrj:Вӹргеньӹ]] |
|||
[[ms:Tembaga]] |
|||
[[my:ကြေးနီ]] |
|||
[[myv:Пиже (металл)]] |
|||
[[nah:Chīchīltic tepoztli]] |
|||
[[nap:Ramma]] |
|||
[[nds:Kopper]] |
|||
[[ne:तामा]] |
|||
[[nl:Koper (element)]] |
|||
[[nn:Kopar]] |
|||
[[no:Kobber]] |
|||
[[nv:Béésh Łichíiʼii]] |
|||
[[oc:Coire]] |
|||
[[os:Æрхуы]] |
|||
[[pa:ਤਾਂਬਾ]] |
|||
[[pap:Koper]] |
|||
[[pl:Miedź]] |
|||
[[pnb:تانبا]] |
|||
[[ps:تامبه]] |
|||
[[pt:Cobre]] |
|||
[[qu:Anta]] |
|||
[[ro:Cupru]] |
|||
[[ru:Медь]] |
|||
[[rue:Мідь]] |
|||
[[sa:ताम्रम्]] |
|||
[[sah:Алтан (химия элэмиэнэ)]] |
|||
[[scn:Rami]] |
|||
[[sh:Bakar]] |
|||
[[simple:Copper]] |
|||
[[sk:Meď]] |
|||
[[sl:Baker]] |
|||
[[sq:Bakri]] |
|||
[[sr:Бакар]] |
|||
[[stq:Kooper]] |
|||
[[su:Tambaga]] |
|||
[[sv:Koppar]] |
|||
[[ta:செப்பு]] |
|||
[[te:రాగి]] |
|||
[[tg:Мис]] |
|||
[[th:ทองแดง]] |
|||
[[tl:Tanso]] |
|||
[[tr:Bakır]] |
|||
[[tt:Бакыр]] |
|||
[[ug:مىس]] |
|||
[[uk:Мідь]] |
|||
[[ur:تانبا]] |
|||
[[uz:Mis]] |
|||
[[vec:Rame]] |
|||
[[vep:Vas'k]] |
|||
[[vi:Đồng]] |
|||
[[war:Tumbaga]] |
|||
[[xal:Зес]] |
|||
[[yi:קופער]] |
|||
[[yo:Bàbà]] |
|||
[[za:Doengz]] |
|||
[[zh:铜]] |
|||
[[zh-classical:銅]] |
|||
[[zh-min-nan:Tâng]] |
|||
[[zh-yue:銅]] |
|||
[[zu:Umthofu]] |
Pitio la 08:25, 9 Machi 2013
Shaba au Kupri (cuprum) | |
---|---|
Jina la Elementi | Shaba au Kupri (cuprum) |
Alama | Cu |
Namba atomia | 29 |
Mfululizo safu | Metali |
Uzani atomia | 65.54 |
Valensi | 2, 8, 18, 1 |
Ugumu (Mohs) | {{{ugumu}}} |
Kiwango cha kuyeyuka | 1357.77 K (1084.62°C) |
Kiwango cha kuchemka | 2835 K (2562 °C) |
Asilimia za ganda la dunia | 0.01 % |
Hali maada | mango |
Shaba au shaba nyekundu (pia: Kupri au Cupri kama jina la kisayansi) ni elementi yenye namba atomia 29 kwenye mfumo radidia, uzani atomia ni 65.54. Alama yake ni CU.
Katika mazingira ya kawaida ni metali yenye rangi kahawia nyekundu. Kiwango chake cha kuyeyuka ni 1,083 C°.
Ni kati ya metali za kwanza wanadamu walitumia baada ya kutoka katika zama za mawe. Si metali ngumu zana hivyo ilikuwa nyepesi ya kushughulikia kwa wanadamu wa kale.
Ikichanganywa na stani kunatokea aloi ya bronzi ambayo ni ngumu zaidi. Aloi nyingine ni shaba nyeupe, mchanganyo wa shaba nyekundu na zinki.
Wakati mwingine shaba hupatikana kama metali tupu lakini mara nyingi zaidi kama mtapo.
Tabia muhimu ya shaba ni uwezo wake wa kupitisha umeme. Hivyo imekuwa msingi wa teknolojia yote ya umeme hasa nyaya za kila aina.
Siku hizi shaba huchimbwa hasa katika nchi za Chile (Chuquicamata), Marekani, Urusi, Afrika ya Kati ("Copperbelt" - kanda la shaba), Congo-Zaire, Zambia, Kanada na Peru.
-
Punje ndogo za shaba: shaba inaweza kutokea kwa rangi nyekundunyekundu; ikikaa hewani hubadilika kuwa na rangi ya machungwa mabivu
-
Kupri
-
Kupri