Winnie Byanyima
Winifred Byanyima (alizaliwa 13 Januari 1959), ni mhandisi wa anga wa Uganda, mwanasiasa, mwanaharakati wa haki za binadamu, mwanamke na mwanadiplomasia. Yeye ni mkurugenzi mkuu wa UNAIDS, tangu Novemba 2019. [1]
Historia[hariri | hariri chanzo]
Byanyima alizaliwa katika Wilaya ya Mbarara Mkoa wa Magharibi mwa Uganda, iliyokuwa chini ya ulinzi wa Uingereza wakati huo. Wazazi wake ni marehemu Boniface Byanyima, aliyekuwa mwenyekiti wa kitaifa wa chama cha Democratic Party nchini Uganda, na marehemu Gertrude Byanyima, mwalimu wa zamani aliyefariki Novemba 2008. [2] Winnie Byanyima alihudhuria Chuo cha Mount Saint Mary's Namagunga kilichopo Wilaya ya Mukono . Aliendelea kusoma shahada ya kwanza ya uhandisi wa angani kutoka Chuo Kikuu cha Manchester, na kuwa mwanamke wa kwanza kutoka Uganda kuwa mhandisi wa angani. Baadaye alipata shahada ya uzamili katika uhandisi wa mitambo, alibobea katika uhifadhi wa nishati kutoka Chuo Kikuu cha Cranfield . [3]
Maisha binafsi[hariri | hariri chanzo]
Tarehe 7 Julai 1999, Byanyima alifunga ndoa na Kizza Besigye huko Nsambya, Kampala. Besigye ni mwenyekiti wa zamani wa chama cha siasa cha Forum for Democratic Change (FDC) nchini Uganda. Ni wazazi wa mtoto mmoja wa kiume anayeitwa Anselm. Byanyima ni mwanachama wa FDC, ingawa amepunguza ushiriki wake katika siasa za upendeleo za Uganda tangu alipokuwa mwanadiplomasia wa Uganda mwaka wa 2004. [4] Ana kaka zake watano: Edith, Anthony, Martha, Abraham, na Olivia. [5]
Kazi ya kitaaluma[hariri | hariri chanzo]
Kufuatia kukamilika kwa mafunzo yake kama mhandisi wa anga, Byanyima alifanya kazi kama mhandisi wa ndege katika Shirika la Ndege la Uganda. Wakati Yoweri Museveni alipoanzisha Vita vya Bush vya 1981-1986, Byanyima aliacha kazi yake na kujiunga na uasi wa kutumia silaha. Museveni na Byanyima walikuwa wamelelewa pamoja katika kaya ya Byanyima wakiwa watoto, huku familia ya Byanyima ikigharamia elimu na mahitaji ya shule ya Museveni.
Museveni, Byanyima, na mumewe Kizza Besigye walikuwa wapiganaji katika National Resistance Army (NRA) wakati wa vita hivyo. Wote wawili Byanyima na mumewe tangu wakati huo wametofautiana na rais wa Uganda kwa sababu ya utawala wake wa kikandamizaji usio wa kidemokrasia licha ya hukumu zake zilizotajwa hapo awali.
Baada ya NRA kushinda vita hivyo, Byanyima alihudumu kama balozi wa Uganda nchini Ufaransa kuanzia 1989 hadi 1994. Kisha alirejea nyumbani na kuwa mshiriki hai katika siasa za Uganda. Alihudumu kama mjumbe wa Bunge Maalumu lililotayarisha Katiba ya Uganda ya 1995. Kisha akahudumu kwa vipindi viwili mfululizo kama mbunge, akiwakilisha Manispaa ya Mbarara kuanzia 1994 hadi 2004. Kisha aliteuliwa kuwa mkurugenzi wa Kurugenzi ya Wanawake, Jinsia na Maendeleo katika makao makuu ya Umoja wa Afrika mjini Addis Ababa, Ethiopia. Alihudumu katika wadhifa huo hadi alipoteuliwa kama mkurugenzi wa Timu ya Jinsia katika Ofisi ya Sera ya Maendeleo katika UNDP mnamo Novemba 2006.
Mkurugenzi Mtendaji wa Oxfam, 2013–2019 Mnamo Januari 2013, Byanyima alitangazwa kama mkurugenzi mtendaji anayefuata wa Oxfam International,akichukua nafasi ya Jeremy Hobbs. Byanyima alianza ukurugenzi wake wa miaka mitano katika Oxfam tarehe 1 Mei 2013.Mnamo Desemba 2017, alitangaza kukubali ofa kutoka kwa Bodi ya Wasimamizi ya Oxfam ya kuhudumu kwa muhula wa pili wa miaka mitano kama Mkurugenzi Mtendaji wa Oxfam International.
Mnamo Januari 2015, Byanyima aliongoza Mkutano wa Kiuchumi wa Dunia huko Davos. Alitumia kongamano hilo kushinikiza kuchukua hatua kupunguza pengo kati ya matajiri na maskini. Utafiti wa shirika la usaidizi unadai kuwa sehemu ya utajiri wa dunia inayomilikiwa na asilimia 1 tajiri zaidi ya watu duniani iliongezeka hadi karibu asilimia 50 mwaka wa 2014, ambapo asilimia 99 inashiriki nusu nyingine.Takwimu za Oxfam zinapingwa vikali na wanauchumi kadhaa.
Mnamo Novemba 2016, Byanyima aliteuliwa na Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Ban Ki-moon katika Jopo la Ngazi ya Juu la Upatikanaji wa Madawa, chini ya uenyekiti wa Ruth Dreifuss, Rais wa zamani wa Uswizi na Festus Mogae, Rais wa zamani wa Botswana.
Mkurugenzi Mtendaji wa UNAIDS, 2019–sasa Byanyima aliteuliwa kuwa mkurugenzi mtendaji wa UNAIDS mwezi Agosti 2019, na Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa, António Guterres, kufuatia mchakato wa uteuzi wa kina uliohusisha kamati ya utafutaji iliyoundwa na wajumbe wa Bodi ya Kuratibu Programu ya UNAIDS. Katika nafasi yake mpya anahudumu kama Naibu Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa.
Mbali na jukumu lake katika UNAIDS, Byanyima pia anahudumu kwa muda wa miaka miwili kama mwanachama wa Baraza la Ushauri la Kundi la Benki ya Dunia (WBG) kuhusu Jinsia na Maendeleo.Byanyima aliteuliwa kuwa mkurugenzi mkuu wa UNAIDS[6] mnamo Agosti 2019, na Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa, António Guterres, kufuatia mchakato wa kina wa uteuzi uliohusisha kamati ya utafutaji iliyoundwa na wanachama wa Kuratibu Mpango wa UNAIDS. Bodi. Katika nafasi yake mpya anahudumu kwa wakati mmoja kama Naibu Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa.[7]
Mbali na jukumu lake katika UNAIDS, Byanyima pia anahudumu kwa muda wa miaka miwili kama mwanachama wa Baraza la Ushauri la Jinsia na Maendeleo la World Bank Group (WBG).[8]
Shughuli nyingine[hariri | hariri chanzo]
.Global Fund to Fight AIDS, Tuberculosis and Malaria, Member of the Board .Equality Now, Member of the Advisory Board .International Gender Champions (IGC), Member
- Mfuko wa Kimataifa wa Kupambana na UKIMWI, Kifua Kikuu na Malaria, Mjumbe wa Bodi[9]
- Equality Now, Mjumbe wa Bodi ya Ushauri[10]
- Mabingwa wa Kimataifa wa Jinsia (IGC), Mwanachama[11]
Maelezo ya kibinafsi[hariri | hariri chanzo]
Mnamo tarehe 7 Julai 1999, Byanyima alifunga ndoa na Kizza Besigye huko Nsambya, Kampala.Besigye ni mwenyekiti wa zamani wa chama cha siasa cha Forum for Democratic Change (FDC) nchini Uganda. Ni wazazi wa mtoto mmoja wa kiume anayeitwa Anselm. Byanyima ni mwanachama wa FDC, ingawa amepunguza kwa kiasi kikubwa ushiriki wake katika siasa za upendeleo za Uganda tangu alipokuwa mwanadiplomasia wa Uganda mwaka wa 2004.Ana kaka zake watano: Edith, Anthony, Martha, Abraham, na Olivia.Tarehe 7 Julai 1999, Byanyima alifunga ndoa na Kizza Besigye huko Nsambya, Kampala.[12] Besigye ni mwenyekiti wa zamani wa chama cha kisiasa cha Forum for Democratic Change (FDC) nchini Uganda. Ni wazazi wa mtoto mmoja wa kiume anayeitwa Anselm. Byanyima ni mwanachama wa FDC, ingawa amepunguza kwa kiasi kikubwa ushiriki wake katika siasa za Uganda zilizoegemea upande wowote tangu alipokuwa mwanadiplomasia wa Uganda mwaka wa 2004.[13] Ana ndugu watano: Edith, Anthony, Martha, Abraham, na Olivia.[14]
Marejeleo[hariri | hariri chanzo]
- ↑ Daily Monitor (3 November 2019). "Besigye joins wife Winnie as she takes charge at UNAIDS". Iliwekwa mnamo 3 November 2019. Check date values in:
|date=, |accessdate=(help) - ↑ Conan Businge and Ali Waiswa (13 November 2008). "Byanyima's Wife Dead". Iliwekwa mnamo 3 November 2019. Check date values in:
|date=, |accessdate=(help) - ↑ Oxfam (January 2015). "Winnie Byanyima, Oxfam International Executive Director". Oxford Committee for Famine Relief (Oxfam). Iliwekwa mnamo 7 April 2015. Check date values in:
|date=, |accessdate=(help) - ↑ Raymond Baguma, and Abdulkarim Ssengendo (4 February 2011). "I Cannot Leave Baby Besigye, Says Winnie". Ilihifadhi kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2014-08-09. Iliwekwa mnamo 19 July 2014. Check date values in:
|date=, |accessdate=(help) - ↑ Basiime, Felix (17 November 2008). "Winnie Byanyima Hails Deceased Mother". Ilihifadhi kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2014-08-09. Iliwekwa mnamo 19 July 2014. Check date values in:
|date=, |accessdate=(help) - ↑ Daily Monitor. .monitor.co.ug/News/National/Besigye-wife-Winnie-charge-UNAIDS-Geneva-OXFAM/688334-5334992-15iii4m/index.html "Besigye anaungana na mkewe Winnie anapochukua jukumu la UNAIDS". Daily Monitor. Kampala. Iliwekwa mnamo 3 Novemba 2019. Unknown parameter
|tarehe=ignored (help) - ↑ /sw/resources/presscentre/pressreleaseandstatementarchive/2019/august/20190814_unaids-exd "UNAIDS Yakaribisha Uteuzi wa Winnie Byanyima Kama Mkurugenzi Mtendaji Wake Mpya". Programu ya Pamoja ya Umoja wa Mataifa kuhusu VVU/UKIMWI (UNAIDS). 14 Agosti 2019. Iliwekwa mnamo 3 Novemba 2019. Unknown parameter
|mahali=ignored (help); Unknown parameter|mwandishi=ignored (help) - ↑ [1] Archived 19 Januari 2022 at the Wayback Machine. .org/sw/mada/jinsia/publication/baraza-ya-benki-ya-ushauri-juu-ya-jinsia-na-maendeleo Baraza la Ushauri la Benki ya Dunia kuhusu Jinsia na Maendeleo] Kundi la Benki ya Dunia.
- ↑ Bodi Mfuko wa Kimataifa wa Kupambana na UKIMWI, Kifua Kikuu na Malaria.
- ↑ Board Equality Now.
- ↑ Members Mabingwa wa Kimataifa wa Jinsia (IGC).
- ↑ "Winnie weds Col. Besigye".
- ↑ "Siwezi Kumwacha Mtoto Besigye, Asema Winnie". Ilihifadhi kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2014-08-09. Iliwekwa mnamo 2022-03-16. Unknown parameter
|ufikiaji=ignored (help); Unknown parameter|mwisho=ignored (help); Unknown parameter|tarehe=ignored (help); Unknown parameter|gazeti=ignored (help);|first1=missing|last1=in Authors list (help) - ↑ "Winnie Byanyima Ampongeza Marehemu Mama". 17 Novemba 2008. Ilihifadhi kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2014-08-09. Iliwekwa mnamo 2022-03-16. Unknown parameter
|ufikiaji=ignored (help); Unknown parameter|mwisho=ignored (help); Unknown parameter|kwanza=ignored (help); Unknown parameter|gazeti=ignored (help)
|
Makala hii kuhusu mtu huyo bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Winnie Byanyima kama wasifu wake, habari za maisha au kazi yake? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari. |