Rose Mbowa
| Rose mbowa | |
| Amezaliwa | 18 January 1943 Uganda |
|---|---|
| Amekufa | 1999 |
| Nchi | Uganda |
| Kazi yake | Mwigizaji na mtayarishaji wa maigizo |
Rose Mbowa (18 Januari 1943 – 11 Februari 1999) alikuwa mwandishi, mwigizaji, msomi na mwanafeministi wa Uganda. Alikuwa Profesa wa Sanaa ya Maigizo katika Chuo Kikuu cha Makerere, chuo kikuu kikongwe na kikubwa zaidi cha umma nchini Uganda.[1]
Elimu[hariri | hariri chanzo]
Rose Mbowa alizaliwa tarehe 18 Januari 1943 katika mji wa Kabale, Mkoa wa Magharibi nchini Uganda, kwa Eva Nyinabantu Mbowa, mfanyakazi wa nyumbani, na Kasole Lwanda Mbowa, fundi wa maabara . Baada ya kusoma shule za kata, alikubaliwa katika Shule ya sekondari ya Gayaza, shule ya bweni yenye hadhi ya takriban 19 kilometa (12 mi), nje ya mji mkuu wa Uganda, Kampala.[2][3] Baada ya kumaliza shule ya sekondari huko Gayaza, aliendelea kusoma fasihi ya Kiingereza katika Chuo Kikuu cha Makerere, Kampala. Akiwa huko, alikuwa mshiriki wa Tamthilia ya Kusafiri Bure ya Makerere.[4] Mnamo mwaka 1969 alikubaliwa katika Chuo Kikuu cha Leeds, na kuhitimu Shahada ya Uzamili ya Sanaa (MA) katika Drama & Sanaa ya Theatre[5][3]
Kazi[hariri | hariri chanzo]
Kama mwigizaji na mtayarishaji wa maigizo, Mbowa amejihusisha na makampuni mengi ya uigizaji nchini Uganda. Alitajwa mwigizaji bora katika Ukumbi wa Kitaifa na akapokea Tuzo ya Presidential Meritorious Award kwa Kuigiza mnamo 1973. Pia alipokea tuzo ya Uzalishaji Bora wa Kitaifa wa Kuigiza mara mbili kwa tamthilia yake ya Nalumansi mwaka wa 1982 na kwa ajili ya The Marriage of Anansewa na Efua Sutherland mwaka wa 1983.[6] Aliigiza jukumu la kichwa katika tamthilia ya Bertolt Brecht ya Mother Courage and Her Children, iliyoidhinishwa tamthilia zake katika lugha ya Kiafrika.[3]
Kama mwandishi wa tamthilia, kazi muhimu zaidi ya Mbowa ilikuwa Mama Uganda na Watoto wake. Imeachwa na Kituo cha Afrika cha London, iliimbwa kwa mara ya kwanza mwaka wa 1987 na tangu wakati huo imekuwa ikiimbwa kimataifa, mafanikio yake yakiashiria kuongezeka kwa hamu ya ndani na kimataifa katika na kuheshimiwa kwa tamthilia ya Afrika Mashariki.[3][7] Iliundwa na wanafunzi wa Makerere kupitia mchakato wa kubuni shirikishi, na ni, kulingana na msomi wa maigizo Eckhard Breitinger, 'mchezo wa kulazimisha dhamiri' wa kisiasa sana ambao 'unasisitiza utajiri wa mila mbalimbali za kitamaduni za kikabila, [...] inahimiza ubinafsi- mazoezi ya kujiamini ya aina hii kubwa ya tamaduni, lakini [...] pia anaonya dhidi ya unyanyasaji unaotokana na mtazamo wa ndani wa kikabila na mila ngumu.'[7]Mshauri wake alikuwa mwandishi wa maigizo Byron Kawadwa, ambaye aliuawa na vikosi vya Idi Amin mnamo 1977.
Pia alikuwa mhusika mkuu katika vuguvugu la Tamthilia ya Kiafrika kwa Maendeleo. Katika miaka ya 1980, alifanya kazi na Ushirika wa Wanawake wa Magere vijijini, na kuwahimiza wanawake kutumia utamaduni wao na kuuza mazao yao ya kilimo.[3][6] Pia alifanya kazi kwa mwaka mmoja kama mtayarishaji katika [Redio Uganda.
Taaluma binafsi[hariri | hariri chanzo]
Mbowa alianza kuwa mhadhiri wa Idara ya Muziki, Dansi na Maigizo katika Chuo Kikuu cha Makerere, kabla ya kuwa Profesa na kisha Mkuu wa Idara wakati mkuu wa awali alilazimika kuondoka nchini. Alichapisha idadi ya makala kuhusu ukumbi wa michezo nchini Uganda na kuwasilisha karatasi kuhusu ukumbi wa michezo wa Uganda katika mkutano wa kila mwaka wa fasihi ya Kiafrika katika Chuo Kikuu cha Bayreuth kati ya mwaka 1989 na 1994.
Urithi[hariri | hariri chanzo]
Mnamo 2005, Waigizaji wa Bakayimbira waliigiza igizo, Kiwajja, katika kuadhimisha mchango wa Rose Mbowa katika ukumbi wa michezo wa Uganda.[1]
Marejeo[hariri | hariri chanzo]
- ↑ 1.0 1.1 Vision Reporter (6 February 2005). "In memory of Professor Mbowa". New Vision. Kampala. Iliwekwa mnamo 12 November 2017. Check date values in:
|date=, |accessdate=(help) - ↑ GFC (12 November 2017). "Distance between Post Office Building, Kampala Road, Kampala, Uganda and Gayaza High School, Gayaza - Zirobwe Road, Kabanyoro, Central Region, Uganda". Globefeed.com (GFC). Iliwekwa mnamo 12 November 2017. Check date values in:
|date=, |accessdate=(help) - ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 Jane Collins, and Viv Gardner (14 March 1999). "Mother Uganda". The Guardian. London. Iliwekwa mnamo 12 November 2017. Check date values in:
|date=, |accessdate=(help) - ↑ "Rose Mbowa".
- ↑ Banham, Martin; Plastow, Jane (June 2006). "African theatre and the University of Leeds". Research in Drama Education: The Journal of Applied Theatre and Performance (kwa Kiingereza) 11 (2): 247–260. ISSN 1356-9783. doi:10.1080/13569780600671179. Check date values in:
|date=(help) - ↑ 6.0 6.1 Banham, Martin; Gibbs, James; Osofisan, Femi (2001). African Theatre: Playwrights & Politics. ku. xiv–xxi. ISBN 0253214580.
- ↑ 7.0 7.1 Breitinger, Eckhard (1994). Theatre and Performance in Africa: intercultural perspectives (kwa English). Bayreuth: University of Bayreuth. ku. 21–29. ISBN 978-3-927510-28-9.