Amanitore
Amanitore (pia: Amanitere au Amanitare[1]) alikuwa malkia wa Ufalme wa Kush, akiongoza kutoka Meroë katikati ya karne ya 1 BK.[2] Aliitawala pamoja na mwanawe Natakamani.[2] Utawala wa pamoja wa Amanitore na Natakamani ni kipindi kilichothibitishwa vizuri sana na inaonekana kuwa wakati wa ustawi.[2][3]
Maisha[hariri | hariri chanzo]
Amanitore na Natakamani wanajulikana kutokana na makaburi yao na kutokana na sanamu nyingi ambazo wawili hao wameonyeshwa pamoja. Wanazuoni wa zamani walidhani kwamba Amanitore alikuwa mke wa Natakamani, ingawa sasa kawaida wanadhaniwa kuwa mama na mwana; grafiti ya zamani iliyopatikana kwenye Hekalu la Dakka inaonyesha sana kwamba Amanitore alikuwa mama wa Natakamani.[2]
Wakati wa utawala wao pamoja, ni Natakamani pekee aliyekuwa anajulikana wazi kama mtawala (qore), huku Amanitore akiitwa tu kandake (malkia mke/mama).[4] Hata hivyo, wanaonekana wazi kama watawala wa pamoja wenye mamlaka sawa kwani wote wanaonyeshwa wakiwa na vito vya enzi na mavazi ya wafalme.[4] Wala Natakamani wala Amanitore hawajathibitishwa kuwa walitawala peke yao bila mwingine.[4] Amanitore amezikwa katika piramidi yake mwenyewe huko Meroë, Beg. N 1.[4] Kaburi hilo lina takribani urefu wa mita sita kwa upana wake, na si piramidi katika maana ya kihesabati.
Jumba la kifalme la Amanitore lilikuwa katika Gebel Barkal katika siku za leo Sudan, ambayo sasa ni tovuti ya urithi wa UNESCO. Eneo la utawala wake lilikuwa kati ya mito ya Mto Nile na Mto Atbara.[5]
Wakuu watatu wa taji wanathibitishwa katika utawala wa pamoja wa Amanitore na Natakamani: Arikhankharer, Arikakahtani, na Shorkaror.[4] Inaaminiwa kwamba wote Arikhankharer na Arikakahtani walikufa kabla ya Natakamani na Amanitore kwa sababu ni Shorkaror pekee anayethibitishwa kuwa alikuwa mfalme. Uhusiano wa kifamilia kati ya wakuu hao na Natakamani na Amanitore haufahamiki.[2] Huenda Amanitore na Natakamani, kulingana na nafasi yao katika muda waliotawala na Amanikhabale. Walirithiwa na Shorkaror.
Miradi ya ujenzi[hariri | hariri chanzo]
Amanitore alikuwa miongoni mwa wajenzi wakubwa wa mwisho wa Kush. Alikuwa akishiriki katika kurejesha hekalu kubwa la Amun huko Meroë na hekalu la Amun huko Napata baada ya kuharibiwa na Warumi. Pia mabwawa ya kuhifadhi maji yalijengwa huko Meroë wakati wa utawala wake.[5] Watawala hao wawili pia walijenga makanisa ya Amun huko Naqa na Amara, Nubia.
Ukubwa wa ujenzi uliokamilishwa katikati ya karne ya kwanza unaonyesha kwamba huu ulikuwa wakati wenye ustawi zaidi katika historia ya Meroitic.[6] Zaidi ya piramidi mia mbili za Nubia zilijengwa, nyingi zikiharibiwa na kuteketezwa zamani za kale.
Katika Agano Jipya[hariri | hariri chanzo]
Inawezekana Amanitore ndiye Kandake aliyetajwa katika Biblia ya Kikristo katika habari ya wongofu wa towashi Mwethiopia katika kitabu cha Matendo ya Mitume 8:26–40:[7]
Na malaika wa Bwana akasema na Filipo, akisema, Simama, uende kuelekea kusini katika njia itokayo Yerusalemu kwenda Gaza, ambayo ni jangwa. Akainuka, akaenda; na tazama, mtu wa Ethiopia, ambaye alikuwa kijakazi chini ya Kandake malkia wa Waethiopia, ambaye alikuwa na jukumu la hazina yake yote, alikuwa amekuja Yerusalemu kwa ajili ya kuabudu, alikuwa anarudi, naye akaketi katika gari lake la kifalme akisoma kitabu cha nabii Isaya….
Marejeo[hariri | hariri chanzo]
- ↑ Richard A. Lobban Jr. (2020-10-20). Historical Dictionary of Medieval Christian Nubia (kwa Kiingereza). Rowman & Littlefield. uk. 16. ISBN 978-1-5381-3341-5.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 Kuckertz, Josefine (2021). "Meroe and Egypt". UCLA Encyclopedia of Egyptology (kwa Kiingereza): 5, 13, 17.
- ↑ Eide, Tormod; Hägg, Tomas; Holton Pierce, Richard; Török, László (1998). Fontes Historiae Nubiorum: Textual Sources for the History of the Middle Nile Region Between the Eighth Century BC and the Sixth Century AD: Vol. III: From the First to the Sixth Century AD (kwa Kiingereza). University of Bergen. ku. 897–899, 908, 910. ISBN 82-91626-07-3.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 Eide, Tormod; Hägg, Tomas; Holton Pierce, Richard; Török, László (1998). Fontes Historiae Nubiorum: Textual Sources for the History of the Middle Nile Region Between the Eighth Century BC and the Sixth Century AD: Vol. III: From the First to the Sixth Century AD (kwa Kiingereza). University of Bergen. ku. 897–899, 903, 908, 910. ISBN 82-91626-07-3.
- ↑ 5.0 5.1 50 Greatest Africans — Pharaoh Natakamani and Queen Amanitore & Ngola Ann Nzinga, whenweruled.com, accessed 28 December 2008
- ↑ The Kingdom of Kush, László Török, 198 and p461, ISBN 90-04-10448-8, accessed 27 December 2008
- ↑ "Women in Power". Ilihifadhi kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2008-12-04. Iliwekwa mnamo 2008-12-28. Unknown parameter
|url-status=ignored (help); More than one of|archiveurl=na|archive-url=specified (help); More than one of|accessdate=na|access-date=specified (help); More than one of|archivedate=na|archive-date=specified (help)
|
Makala hii kuhusu mambo ya kihistoria bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Amanitore kama enzi zake au matokeo yake? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari. |