Mtumiaji:Lucas559/Kijiwe cha nyongo

Lucas559/Kijiwe cha nyongo
Mwainisho na taarifa za nje
Matamshi	Cholelith Kigezo:IPAc-en, cholelithiasis Kigezo:IPAc-en
Kundi Maalumu	General surgery
Dalili	None, crampy pain in the right upper abdomen
Miaka ya kawaida inapoanza	After 40 years old
Sababu za hatari	Birth control pills, pregnancy, family history, obesity, diabetes, liver disease, rapid weight loss
Njia ya kuitambua hali hii	Based on symptoms, confirmed by ultrasound
Kinga	Healthy weight, diet high in fiber, diet low in simple carbohydrates
Matibabu	Asymptomatic: none Pain: surgery
Utabiri wa kutokea kwake	Good after surgery
Idadi ya utokeaji wake	10–15% of adults (developed world)

Gallstone ni jiwe linaloundwa ndani ya gallbladder kutoka kwa vipengele vya bile . Neno cholelithiasis linaweza kumaanisha uwepo wa vijiwe vya nyongo au ugonjwa wowote unaosababishwa na vijiwe. Watu wengi walio na vijiwe vya nyongo (karibu 80%) hawana dalili. Hata hivyo, kama gallstone huzuia mrija wa nyongo, maumivu yanayofanana na mshipa katika sehemu ya juu ya kulia ya tumbo, yanayojulikana kama biliary colic (shambulio la nyongo) yanaweza kutokea. Hii hutokea katika 1-4% ya wale walio na gallstones kila mwaka. Matatizo ya vijiwe yanaweza kujumuisha kuvimba kwa kibofu ( cholecystitis ), kuvimba kwa kongosho ( kongosho ), homa ya manjano, na maambukizi ya njia ya nyongo ( cholangitis ). Dalili za matatizo haya zinaweza kujumuisha maumivu ya muda wa zaidi ya saa tano, homa, ngozi ya manjano, kutapika, mkojo mweusi, na kinyesi kilichopauka.

Sababu za hatari kwa mawe ya nyongo ni pamoja na tembe za kudhibiti uzazi, ujauzito, historia ya familia ya mawe kwenye nyongo, kunenepa kupita kiasi, kisukari, ugonjwa wa ini, au kupoteza uzito haraka. Vijenzi vya nyongo vinavyounda vijiwe vya nyongo ni pamoja na kolesteroli, chumvi ya nyongo na bilirubini . Mawe ya nyongo yanayotengenezwa hasa kutokana na kolesteroli huitwa mawe ya kolesteroli, na yale hasa kutoka kwa bilirubini huitwa mawe ya rangi . Vijiwe vya nyongo vinaweza kushukiwa kulingana na dalili. Utambuzi basi kawaida huthibitishwa na ultrasound . Matatizo yanaweza kugunduliwa kwenye vipimo vya damu.

Hatari ya mawe kwenye nyongo inaweza kupunguzwa kwa kudumisha uzito wa kiafya na mazoezi na lishe yenye afya . Ikiwa hakuna dalili, matibabu kawaida haihitajiki. Kwa wale ambao wana mashambulizi ya gallbladder, upasuaji wa kuondoa gallbladder hupendekezwa. Hii inaweza kufanywa kupitia chale kadhaa ndogo au kwa mkato mmoja mkubwa, kwa kawaida chini ya anesthesia ya jumla . Katika matukio machache wakati upasuaji hauwezekani, dawa inaweza kutumika kufuta mawe au lithotripsy ili kuzivunja.

Katika nchi zilizoendelea, 10-15% ya watu wazima wana vijiwe vya nyongo. Viwango katika sehemu nyingi za Afrika, hata hivyo, ni chini kama 3%. Magonjwa yanayohusiana na kibofu cha nyongo na biliary yalitokea kwa takriban watu milioni 104 (1.6% ya watu) mnamo 2013 na kusababisha vifo 106,000. Wanawake huwa na mawe zaidi kuliko wanaume na hutokea mara nyingi zaidi baada ya umri wa miaka 40. Makabila fulani yana mawe mara nyingi zaidi kuliko mengine. Kwa mfano, 48% ya Wamarekani Wenyeji wana vijiwe vya nyongo. Mara tu kibofu cha nduru kinapoondolewa, matokeo kwa ujumla ni mazuri.

Marejeleo

[[Category:Magonjwa]]