Jiko la Kauri la Kenya

Kutoka Wikipedia, kamusi elezo huru
Kutengeneza majiko ya makaa huko Mombasa

Jiko la Kauri la Kenya ni jiko linalobebeka, linalochoma mkaa linalotumika kupikia, linalopatikana hasa katika nyumba za mijini nchini Kenya. Ilibuniwa kupitia ushirikiano wa makundi ya nchini na ng'ambo, ili kupunguza matumizi ya mafuta ya taa. [1]

Maelezo[hariri | hariri chanzo]

Jiko la Kauri la Kenya, linalojulikana kama KCJ, ni jiko linalotumia makaa kama nishati. Ina sura ya saa ya mchanga, na imetengenezwa nje na chuma, na ndani kwa kauri. [2] Mjengo wa kauri una mashimo kwenye msingi wake, ambayo inaruhusu majivu kuanguka na kukusanywa kwenye kijisanduku kilichoko chini kwa jiko. [2] Kina kinachotumika zaidi kwa KCJ ni kati ya 70 hadi 100 mm. [3]

Historia[hariri | hariri chanzo]

Wazo la Jiko la Kauri la Kenya lilitoka kwa Jiko la Ndoo la Thai na liliigwa baada ya Jiko la Metali la Kienyeji la Kenya linalojulikana kama TMS. [4] Ilikuwa kutokana na usanifu upya wa majiko haya mawili ambapo Kenya Ceramic Jiko iliundwa. Kupitia ushirikiano wa mashirika ya humu nchini na kimataifa, Kenya Ceramic Jiko ilibadilika na kuchukua sura. Mashirika kama vile CARE, UNICEF, The Bellerive Foundation, pamoja na Marekani na mashirika ya misaada ya Ujerumani yote yalishiriki katika kuendeleza na kukuza KCJ. [5] Shirika la Nishati na Mazingira la Kenya (KENGO) limekuwa na jukumu kubwa katika kuongeza ufahamu, na kukuza matumizi ya Jiko la Kauri la Kenya tangu 1982. [5]

Ili kutengeneza Jiko la Kauri la Kenya, nyenzo kuu mbili zinahitajika: udongo kutengeneza kauri, na chuma. Ukingo wa jiko umetengenezwa kwa karatasi ya chuma isiyokolea, ambayo inaweza kupatikana kutoka kwa vyuma chakavu kama vile vinavyopatikana kwenye ngoma za lami . [6] Kwa karatasi ya chuma, unene wa chini unaohitajika ni 0.5 mm, na kiwango cha juu ni 0.8 mm. [4] Viungo vyote kwenye sura ya chuma vinashikiliwa pamoja kwa kutumia riveting au kukunja. [4] Kwa mapumziko ya sufuria, paa ya pande zote ya chuma kati ya milimita 7-8 kwa unene inapaswa kutumika, wakati milimita 0.8  unene karatasi ya chuma itumike kuunda miguu ya sufuria. [4] Chuma kilichotumiwa kuunda msingi wa jiko kinaweza kuwa nyembamba zaidi, karibu milimita 0.25  unene, kwani bitana ya ndani ya kauri inalinda dhidi ya kugusa moja kwa moja na joto. [4]

Sehemu ya kauri ya jiko hufanywa kwa udongo, ambao hutengenezwa na kisha kuchomwa moto. Sifa za aina bora ya udongo kwa matumizi ni: uwezo wa kudumisha nguvu wakati wa kuchomwa kwa 900 °C; uwezo wa kubaki na vinyweleo kidogo joto linapofikia 1150 °C; udongo haupaswi kupinda au kubadilisha sura wakati wa 1250 °C. [4] Udongo unapochomwa , unapaswa kugeuka kuwa waridi hafifu hadi rangi nyeupe, na, ili kupunguza uwezekano wa kupasuka, unapaswa kupungua chini ya 8% baada ya kuchomwa. [4] Udongo ambao unakidhi viwango vyote hapo juu kwa ujumla hujulikana kama " fireclay ". [4]

Ili kutengeneza Jiko la Kauri la Kenya, aina mbili za vibarua wenye ujuzi zinahitajika, fundi wa chuma na mfanyakazi wa udongo. Zaidi ya nyundo, zana zingine zote zinazohitajika kutengeneza Jiko la Kauri la Kenya zinaweza kupatikana kutoka kwa chakavu au kutengenezwa kwa mkono. [4]

Mwako wa ndani wa kuni, makaa ya mawe, mkaa, (takriban mimea yoyote) inaweza kusababisha matatizo ya afya. Katika joto la moto wa kawaida, nyenzo hizi "huchoma uchafu," na kupoteza mafuta mengi ya uwezo wao kwa njia ya moshi. Mwako huu usio kamili unamaanisha kuwa gesi zenye sumu (yaani, moshi, zenye kemikali kama vile monoksidi kaboni, oksidi ya nitrojeni, oksidi za sulfuri ) na chembe chembe hulipuliwa kwenye angahewa ya chumba. [7] Gesi na chembe hizi zinahusishwa kwa uwazi na kuongezeka kwa hatari ya saratani na matatizo makubwa ya kupumua kwa papo hapo au sugu. Njia rahisi zaidi kwa watu wanaotegemea moto wazi ili kupunguza hatari hii inaweza kuwa kukausha kabisa (au kupunguza maji ) mafuta kabla ya kuyachoma. Jinsi maji yanavyopungua kwenye mafuta, ndivyo moto unavyozidi kuwaka zaidi, ndivyo mwako unavyokuwa safi zaidi, ndivyo ubora wa hewa ya ndani unavyokuwa safi zaidi. Kukausha tinder kunasaidia sana, kwa kuwa tinder yenye unyevunyevu - bila usaidizi kutoka kwa joto la moto uliowaka - hutoa moshi hatari sana. [7]

Mazingira[hariri | hariri chanzo]

Nchini Kenya takriban 70% ya nishati inayotumiwa inatokana na kuni, huku 80% ya watu wakiitegemea. [8] Wanaotumia jiko vijijini huwa wanachoma kuni moja kwa moja, wakati wakazi wa mijini wana mwelekeo wa kuchoma makaa kama nishati. [8] Wizara ya Nishati na Maendeleo ya Kikanda ya Kenya ilikadiria kuwa, mwaka wa 1986, mahitaji ya kila mwaka ya kuni kama mafuta yalikuwa tani milioni 18.7, na kukua kwa kiwango cha 3.6% kwa mwaka. [8] Kukata miti kwa ajili ya kuni kumesababisha uharibifu wa mazingira, ikiwa ni pamoja na upotevu wa misitu, upotevu wa viumbe hai, uharibifu wa makazi, na ongezeko la mmomonyoko wa udongo . [5] Akiba ya kuni ilikuwa ikimalizika kwa 40% zaidi ya kiwango cha uingizwaji. [8]

Faida[hariri | hariri chanzo]

Inapotumiwa ipasavyo, Jiko la Kauri la Kenya lina uwezo wa kupunguza matumizi ya mafuta kwa 20-50%, [9] [10] hivyo basi kupunguza mahitaji ya kuni kama rasilimali ya mafuta. [11] Jiko linaweza kupunguza 20% ya uzalishaji unaozalishwa kutokana na mwako usio kamili; [12] hata hivyo tafiti bado zinafanywa ili kuthibitisha hili. [13] Zaidi ya hayo, Jiko la Kauri huongeza usalama wa watoto kwani mjengo wa kauri huzuia jiko kuwa moto sana. [13]

Marejeo[hariri | hariri chanzo]

  1. ↑ "The Kenya Ceramic Jiko". Horizon Solutions Site for Kids.
  2. ↑ 2.0 2.1 Kammen, Daniel. “Case Study 1 Research, Development and Commercialisation of the Kenya Ceramic Jiko (KCJ).” Intergovernmental Panel on Climate Change. .
  3. ↑ Allen, Hugh. The Kenya Ceramic Jiko: A manual for stovemakers. Intermediate Technology Publications, London U.K. 1991, (vii-8).
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 Allen, Hugh. The Kenya Ceramic Jiko: A manual for stovemakers. Intermediate Technology Publications, 1991
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 Kammen, Daniel. “Research, Development and Commercialisation of the Kenya Ceramic Jiko and other Improved Biomass Stoves in Africa.” Horizon Solutions Site. Accessed on 26 November 2012. Retrieved from
  6. ↑ Czech Conroy; Miles Litvinoff (5 November 2013). The Greening of Aid: Sustainable livelihoods in practice. Taylor & Francis. ku. 185–. ISBN 978-1-134-06869-2.  Check date values in: |date= (help)
  7. ↑ 7.0 7.1 Sandhu, Sharanpal. “The Kenya Ceramic Jiko.” Horizon Solutions Site for Kids. Accessed on 26 November 2012. Retrieved from
  8. ↑ 8.0 8.1 8.2 8.3 Walubergo, Dominic. “Improved Stove Programmes in Kenya.” World Environmental Liberty. Accessed on 26 November 2012. Retrieved from .
  9. ↑ Kammen, Daniel. Case Study 1. Intergovernmental Panel on Climate Change.
  10. ↑ Richard C. Dorf (January 2001). Technology, Humans, and Society: Toward a Sustainable World. Academic Press. ku. 318–. ISBN 978-0-12-221090-7.  Unknown parameter |url-access= ignored (help); Check date values in: |date= (help)
  11. ↑ W.A. Allen; R.G. Courtney; E. Happold; A.M. Wood (20 September 2005). A Global Strategy for Housing in the Third Millennium. Taylor & Francis. ku. 88–. ISBN 978-1-135-82777-9.  Check date values in: |date= (help)
  12. ↑ Barrett Hazeltine; Christopher Bull (2003). Field Guide to Appropriate Technology. Academic Press. ku. 206–. ISBN 978-0-12-335185-2. 
  13. ↑ 13.0 13.1 Kammen, Daniel. “In-Depth Solution Coverage. Research, Development and Commercialisation of the Kenya Ceramic Jiko and other Improved Biomass Stoves in Africa.” Horizon Solutions Site. Accessed on 26 November 2012. Retrieved from
Makala hii kuhusu utamaduni wa Kenya bado ni mbegu.
Je, unajua kitu kuhusu Jiko la Kauri la Kenya kama historia yake au mahusiano yake na mada nyingine?
Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa?
Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.
Rudishwa kutoka "https://sw.wikipedia.org/w/index.php?title=Jiko_la_Kauri_la_Kenya&oldid=1325946"