Enugu
Enugu (au Enugwu) ni mji mkuu wa jimbo la Enugu, Nigeria. Ina wakazi 2.388.862 (makisio ya 2007). Kwa kiasi kikubwa Watu wa Enugu wametoka katika kabila la Waigbo, moja ya makabila matatu makubwa nchini Nigeria.
Jina Enugu linatokana na maneno mawili ENU Igbo Ugwu, au "juu ya kilima." Alama ya mji huu ni kilele daima Kiburi.
Historia na siasa
[hariri | hariri chanzo]Hapo wali Enugu ilikuwa mji mkuu wa Mkoa wa Mashariki wakati Nigeria ilipopata uhuru mwaka wa 1960.
Tarehe 27 Mei 1967, serikali ya Nigeria iligawanya mikoa hii tatu katika majimbo 12. Mkoa wa Mashariki ulivunjwa na Enugu ilifanywa mji mkuu wa Jimbo Kuu ya Mashariki. Tarehe 30 Mei 1967, ilitangazwa kama mji mkuu wa taifa ya wa Jamhuri ya Biafra; tarehe 28 Septemba 1967, wakati Enugu ilitekwa na askari wa Nigeria,mji mkuu wa Biafran ulihamia Umuahia.
Mwishoni mwa Vita vya Nigeria mwaka wa 1970, Enugu tena ikawa mji mkuu wa Jimbo Kuu ya Mashariki. Tarehe 3 Februari 1976, Jimbo Kuu Mashariki lilivunjwa katika majimbo mawili mapya [[Anambra na IMO{/ 0}]]. Enugu ikawa mji mkuu wa jimbo la Anambra.
Mwaka wa 1991, udikteta wa kijeshi wa Ibrahim Babangida uligawanya jimbo la Anambra katika majimbo mawili mapya, jimbo la Enugu na jimbo la Anambra. Enugu ilibakia kama mji mkuu wa jimbo lipya la Enugu, wakati huo Awka ikawa mji mkuu wa Anambra.
Wazawa kuu ya mji huu ni Ogui Nike ambao wanaishi katika maeneo yanayozunguka Hotel Rais na Obiagu na Ama-Igbo maeneo, kama vile Onu-Ihewuzi na maeneo ya Asata. Vikundi vingine ni pamoja na watu wa Awkunanaw ambao wanaishi hasa katika eneo la Achara na maeneo ya Uwani; watu wa Enugwu Ngwo, ambao wanaishi juu ya vilima na mashamba yao yameenea kote bonde. Ugunduzi wa makaa ya mawe katika ardhi yao ilisababisha kuongezeka kwa makazi katika viini vya milima na wakazi walivyoongezeka, mji ulipanika katika maeneo mengine. Mji huu uliitwa Enugwu Ngwo kabla ya kubadilishwa na kuitwa Enugu. Wakazi wa Nike hasa huishi katika Abakpa, Iji-Nike, na Emene maeneo ya mji mkuu wa jimbo.
Elimu na mawasiliano
[hariri | hariri chanzo]Enugu ina taasisi ya elimu ya juu tatu: Chuo Kikuu cha Enugu cha Sayansi na Teknolojia kwa kiingereza(ESUT); Chuo Kikuu cha Nigeria, Kampasi ya Enugu na Taasisi ya Usimamizi na teknolojia. Pia baadhi ya boasts bora sekondari nchini, hasa wa Chuo Imakulata Nyimbo, unajumuisha Comprehensive shule ya Sekondari (mmoja wa shule ya sekondari hand mpana katika nchi) ya Muungano na Serikali ya Chuo Kikuu sekondari. Miongoni mwa vituo vya televisheni na redio vya mji huu ni Televisheni ya Mamlaka ya Nigeria(NTA Enugu), Televisheni ya Enugu ya Huduma za Taarifa (ESBS-TV), Shirikisho la Radio la Nigeria (FRCN) (Radio Enugu), na Cosmo FM 93,5 (Kituo cha radio kinachodaiwa kumilikiwa na gavana wa zamani wa jimbo wa jimbo hilo). Hoteli mashuhuri katika mji huo ni pamoja na Presidential Hotel, Enugu, Zodiac Hotels, Enugu, Modotel Enugu, na Nike Resort Resort Hotel. Uwanja mkuu ni, Uwanja wa Nnamdi Azikiwe , ina uwezo wa 25,000 na mafarakano ya kwanza ya timu katika ligi kitaaluma,ambao ni Enugu Rangers.
Jiografia
[hariri | hariri chanzo]Mji wa Enugu inajumuisha maeneo kadhaa, miongoni mwa ambayo ni Abakpa Nike, Trans Ekulu, Emene, Eneo lililohifadhiwa serkali au gra, Bonde la Iva , Ogui, Coal Camp, Uwani, Akwunanaw, Eneo la Uhuru, Timber Shed Maryland, eneo lipya la Ogui , Obiagu, Artesan, New Haven, City Layout, Achara Layout, Golf Estate, Ebeano Estate, Chica Linda Estate, na Uwgu Eron.
Mitaa mikuu ya Enugu ni Okpara Avenue (ambapo matawi mengi ya benki kuu yako), Kiron Avenue, Barabara ya Ogui , Zik Avenue,Barabara ya Agbani ,Barabara Abakpa Nike ,Barabara Abakaliki, Airport Road,Barabara Emene , Presidential Road, na Rangers Avenue.
Uchumi
[hariri | hariri chanzo]Kwa jina ya utani eneo hili linajulikana kama "the Coal City" katika miaka ya 1900, Enugu ilikuwa kituo kuu chamadini ya makaa ya mawe kilichozinduliwa na Albert Ernest Kitson katika Udi [1] Kampuni ya makaa ya Nigeria imekuwa mjini Enugu tangu ianzishwe mwaka wa 1950. Vita ya Biafran vilileta uharibifu ambao ulilazimishwa kupunguka kwa kutengeneza kwa makaa ya mawe kutoka hasara au uharibifu wa vifaa. [1] ingawa makaa ya mawe si tena chanzo kikuu cha mapato, ni kiasi kidogo sana kinachosafirishwa kusini kwa reli hadi Bahari la Harcourt kwa ajili ya kuuza nje.
Uchumi wa mji huu mpana unaendeshwa na uuzaji, biashara, na viwanda vidogovidogo.
Wengi wa watu wa Enugu huuza bidhaa njiani au katika moja la masoko za Enugu. Baadhi ya masoko maarufu zaidi katika Enugu ni soko la Ogbete , Soko la Artisan , na Nsoko lipya. Masoko haya huuza vyakula vya kawaida, mazao, mavazi, na vilevile mapambo.
Usafiri
[hariri | hariri chanzo]Enugu iko karibu na reli kuu inayotoka Bahari la Harcourt. Kiwanja kikuu cha ndege katika jimbo hili ni Uwanja wa kimataifa wa Akanu Ibiam . Msingi wa usafiri ni kwa mabasi na teksi hivi juzi kwa okada, ambayo ni pikipiki.
Kilimo
[hariri | hariri chanzo]Mkoa wa Mashariki wa zamani uliwahi kuwa na sifa kwa uzalisha nusu ya pato jumla ya dunia ya mitende kerneli. Tangu Vita vya Biafran , uzalishaji ulipungua, zaidi kwa sababu ya mashamba na vifaa vya usindikaji viliharibiwa au kuangamizwa. Uzalishaji wa mazao ya biashara nyingine muhimu kama vile kakao, korosho, mpunga, mihogo, na pia yam ulipungua baada ya vita vya wenyewe kwa wenyewe na mafuta uogezaji wa mafuta. Hivi sasa eneo linaloitwa Enugu , ambalo lilikuwa na uwezo wa kujitegemea na kuuza nje katika kilimo, leo hii wanaagiza chakula.
Haiba
[hariri | hariri chanzo]Dr Alban (Alban Nwapa), mwandishi wa ngoma iliyofuma "it's my life," alizaliwa Enugu tarehe 26 Agosti 1957.
Mchezaji wa kadanda wa Amerika Kikristo Okoye pia alikuwa amezaliwa katika Enugu.
Marejeo
[hariri | hariri chanzo]- ↑ "Nakala iliyohifadhiwa". Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2011-07-07. Iliwekwa mnamo 2009-12-18.
Viungo vya nje
[hariri | hariri chanzo]- Nnöö - Karibu Enugu - An ufahamu mwongozo Igboland's Utamaduni na Lugha
- WorldStatesmen-Nigeria
- ""The World Gazetteer"". Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2007-09-30. Iliwekwa mnamo 2007-04-04.
{{cite web}}
: Unknown parameter|=
ignored (help) Ilihifadhiwa 30 Septemba 2007 kwenye Wayback Machine. - FallingRain Map - elevation = 177m (alama nyekundu ni reli) Ilihifadhiwa 30 Oktoba 2008 kwenye Wayback Machine.