Fatuma binti Yusuf al-Alawi
Fatuma binti Yusuf al-Alawi (takriban 1650 – 1715) alikuwa malkia wa Unguja katika Zanzibar ya kabla ya Sultaniya. Alikuwa mfuasi wa Wareno katika vita vyao dhidi ya Oman, na alituma misaada kwa Wazungu wakati wa Kuzingirwa kwa Ngome ya Yesu. Alikamatwa wakati wa uvamizi wa Oman uliofuata wa Zanzibar na kuhamishiwa Oman. Kuruhusiwa kurudi mwaka 1709, alitawala kisiwa hicho kama dola mdhamini wa Oman kwa muda wa maisha yake yote.
Maisha
[hariri | hariri chanzo]Fatuma binti Yusuf al-Alawi (pia anaitwa Fatima) alizaliwa takriban mwaka 1650.[1][2] Alitokea katika ukoo wa Sayyid na mababu zake walitoka Hadhramaut, Yemen lakini pia alidai kuwa na asili ya Kiparsi.[1] Mwanamke wa Mfalme Yusuf wa Zanzibar, eneo la baba yake la Unguja liligawiwa katika sehemu mbili, ufalme wa kusini uliotawaliwa na ndugu yake Bakari bin Yusuf kutoka Kizimkazi na ufalme wa kaskazini uliotawaliwa na Fatuma kutoka eneo la sasa la Zanzibar.[2][3]
Fatuma aliolewa na binamu yake Abdullah, Mfalme wa Utondwe, ufalme wa Waswahili kwenye pwani ya Afrika kinyume na Zanzibar. Walikuwa na mwana, Hasan.[1]
Malkia Fatuma alitawala katika kipindi cha mpito katika Afrika Mashariki kutoka kwa Wareno wakoloni hadi nguvu inayozidi kuongezeka ya Oman. Fatuma aliendelea kuwa mwaminifu kwa Wareno, akijaribu kurejesha ugavi wa Ngome ya Yesu, huko Mombasa (Kenya ya leo) kabla ya kuanguka kwa Omanis katika Uzingiraji wa Ngome ya Yesu 1696–98.[1] Meli tatu za chakula alizotuma zilikamatwa na kuchomwa na vikosi vya Oman.[4] Ripoti nyingine inasema kwamba alituma meli kupambana na meli za Oman. Pia ilisemekana kwamba Fatuma alisafiri hadi Goa ya Wareno kutafuta wapiganaji wa kujaza ngome iliyozingirwa.[2]
Baadaye, Zanzibar ilishambuliwa na Omanis ambao waliangamiza makazi ya Wareno huko na kujenga Ngome ya Kale ya Zanzibar katika eneo la kanisa la Kireno na nyumba ya mfanyabiashara.[1][5][6]
Fatuma na Hasan walichukuliwa mateka na kutumwa uhamishoni Oman.[1] Waliruhusiwa kurudi mwaka 1709 na Fatuma alitawala Zanzibar kama dola mdhamini wa Oman kutoka kwenye ikulu yake, katika eneo la Nyumba ya Maajabu (ikulu ya baadaye ya Sultaniya wa Zanzibar).[1][7] Waoman walikuwa na moja ya mizinga mitatu katika Ngome ya Kale iliyoelekezwa kwenye ikulu ya Fatuma ili kuhakikisha utii wake na kumzuia kuwasiliana na Wareno huko Msumbiji.[1][6] Fatuma alifariki mwaka 1715 na kuzikwa katika eneo la familia lililokuwa moja kwa moja kusini mwa ngome.[1] Fatuma alifuatiwa na Hasan.[1] Mjukuu wake, mwana wa Hasan, alikuwa mtawala wa pili kutoka mwisho wa Zanzibar kabla ya kuundwa kwa Sultaniya ya Omani.[2]
Marejeo
[hariri | hariri chanzo]- ↑ 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 Gates, Professor Henry Louis Jr.; Akyeampong, Professor Emmanuel; Niven, Mr Steven J. (2012). Dictionary of African Biography (kwa Kiingereza). OUP USA. uk. 360–361. ISBN 9780195382075.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 Smith, Bonnie G. (2008). The Oxford Encyclopedia of Women in World History (kwa Kiingereza). Oxford University Press. uk. 258. ISBN 9780195148909.
- ↑ Else, David (1998). Guide to Zanzibar (kwa Kiingereza). Bradt Publications. uk. 11. ISBN 9781898323655.
- ↑ McIntyre, Chris; McIntyre, Susan (2013). Zanzibar (kwa Kiingereza). Bradt Travel Guides. uk. 8. ISBN 9781841624587.
- ↑ Shillington, Kevin (2013). Encyclopedia of African History 3-Volume Set (kwa Kiingereza). Routledge. uk. 1709. ISBN 9781135456702.
- ↑ 6.0 6.1 Bissell, William Cunningham (2011). Urban Design, Chaos, and Colonial Power in Zanzibar (kwa Kiingereza). Indiana University Press. uk. 26. ISBN 978-0253222558.
- ↑ "Zanzibar Island to refurbish historical building to boost tourism", Coast Week. Retrieved on 21 November 2017. Archived from the original on 2019-06-19.
|
Makala hii kuhusu mwanasiasa fulani bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Fatuma binti Yusuf al-Alawi kama wasifu wake, habari za maisha au kazi yake? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari. |