Wassoulou
Wassoulou (pia: Wassulu, Wassalou na Ouassalou) ni eneo la utamaduni na eneo la kihistoria katika Bonde la Mto Wassoulou huko Afrika Magharibi. Ni nyumbani kwa watu takriban 160,000, na pia ni ardhi ya asili ya muziki wa Wassoulou.
Wassoulou inavuka mipaka ya nchi tatu za leo inapokutana: Mali, Ivory Coast na Guinea. Inajumuisha sehemu za kusini-magharibi mwa Mali, kaskazini-magharibi mwa Ivory Coast, na mashariki mwa Guinea.
Inapakana na Mto Niger kwa kaskazini-magharibi na Mto Sankarani kwa upande wa mashariki.
Utamaduni
[hariri | hariri chanzo]Wassoulou ni mahali ambapo muziki wa Wassoulou ulizaliwa, mtindo unaounganisha athari za kitamaduni na kisasa pamoja na waimbaji imara wa kike na kinanda cha mwindaji kilichojengwa kwa noti tano. Muziki wa Wassoulou ni moja ya aina mbili za muziki wa Afrika Magharibi ambazo wanaethnomisolojia wanahisi ni asili ya blues ya Marekani, ambayo ilijitokeza kutokana na aina za muziki zilizotokana na biashara ya utumwa wa Marekani kutoka Afrika Magharibi. Baadhi ya wakazi maarufu zaidi wa Wassoulou ni pamoja na waimbaji Oumou Sangare, Ramata Diakite na Coumba Sidibe\. Wanatoka kwenye asili ya Wasulu Fulani/Fula.[1]
Umuhimu wa kitamaduni wa Wassoulou unajitokeza katika maendeleo ya rasilimali za mtandao, na uanzishwaji wa Radio Wassoulou inayotangaza kutoka Yanfolila.
Lugha
[hariri | hariri chanzo]Wassoulou pia ni lahaja ya lugha ya Ki-Fulfulde ya Mashariki, na inahusiana sana na Kankan Mandinka. Wasemaji wa Wassoulou ni takriban 73,500 nchini Guinea, na takriban wasemaji 41,200 wanakadiriwa kuwepo Mali, ambapo pia lugha ya karibu ya Bamanankan inazungumzwa. Kaskazini magharibi mwa Côte d'Ivoire kuna wasemaji takriban 21,000 wa Wassoulou, ambapo lugha hiyo inahusiana na Wojenaka Maninka.
Wakazi wanajulikana kama Wassulu, Wassulunka au Wassulunke.
Historia
[hariri | hariri chanzo]Eneo la Wassoulou ni kitovu cha mchanganyiko wa makabila kadhaa. Watu wa Fulani, wanaodaiwa kuhamia kutoka milima ya Fouta Djallon upande wa magharibi, walijiingiza katika makabila ya asili ya Watu wa Mandé na kuchukua lugha na desturi zao kabla ya karne ya 18, karibu wakati huo huo ambapo Uislamu ulienea katika eneo hilo.Pia kuna idadi kubwa ya watu wa Mandinka wenye asili ya Wassoulou. Kwa sababu ya vizazi vingi kuchanganyikana, wengi wa Fula kutoka eneo la Wassoulou hawazungumzi tena lugha yao ya asili, lakini wameendelea kudumisha utambulisho wao na mila na desturi zao. Baadhi ya majina ya kawaida ya Fula kutoka Wassoulou ni pamoja na Diallo, Diakite, Sidibe, na Sangare. Majina mengine ni pamoja na Sow na Dia. Majina haya siyo ya pekee kwa Fula kutoka eneo hili.
Ingawa historia ya falme ndogo za Mandinka Wassoulou haijulikani vizuri, falme ndogo za Kenedugu na Wassulu zilikuwepo angalau tangu miaka ya 1650, zikipata faida kutokana na uchimbaji wa dhahabu na biashara katika eneo hilo.
Wassoulou pia ni jina la dola ya Kiislamu, Dola ya Wassoulou (1870–1898), iliongozwa na Samori Ture na yenye makao makuu yake huko Bissandugu. Mwaka wa 1870, Samori alipindua dola ya Wassoulou iliyokuwa imetawaliwa na faama (mtawala) Dyanabufarina Modi.[2][3] Eneo la Wassoulou lilifanya uasi dhidi ya Toure mara kadhaa. Uasi wa kwanza ulikuwa mwaka wa 1885 kama jibu kwa kuweka utaratibu wa Uislamu katika dola na kuzima desturi za animisti. Uliangamizwa kikatili na ndugu wa Toure, Keme Brema. Vita kati ya Samory na Ufalme wa Kénédougou viliteketeza eneo hilo, likiacha maelfu ya wakimbizi ambao mara nyingi walikuwa wananunuliwa na kuuza utumwani au hata kujiuza wenyewe ili kuepuka kufa njaa. Uasi mwingine baada ya kushindwa kwa Samory katika kuzingira Sikasso pia ulikandamizwa kikatili.Toure alisonga tena mwaka wa 1891, akiondoa kwa nguvu sehemu kubwa ya idadi ya watu kuelekea mashariki naye alipohamia. Wassoulou iliendelea kuteseka na kutokuwa na utulivu na migogoro ya kijamii, ikiwa ni pamoja na uvamizi wa vikosi vya ukoloni, hata wakati wa kipindi cha utawala wa Kifaransa.
Marejeo
[hariri | hariri chanzo]- ↑ Durán, Lucy (1995). "Birds of Wasulu: Freedom of Expression and Expressions of Freedom in the Popular Music of Southern Mali". British Journal of Ethnomusicology. 4: 101–134. doi:10.1080/09681229508567240. ISSN 0968-1221. JSTOR 3060685.
- ↑ "Rulers of Mali". AfricanSeer. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2018-06-27. Iliwekwa mnamo 14 Mei 2016.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Traditional polities: Wassulu". rulers.org. Iliwekwa mnamo 14 Mei 2016.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
|
Makala hii kuhusu maeneo ya Afrika bado ni mbegu. Je unajua kitu kuhusu Wassoulou kama historia yake, biashara, taasisi zilizopo, watu au utamaduni? Labda unaona habari katika wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari. |