Ova

Ova (kutoka neno la Kilatini "ovum" kwa kupitia Kiingereza) au kijiyai ni kiini cha uzazi wa kike (gameti) katika viumbe wanaozaa kwa kujamiiana. Kijiyai ni kikubwa sana (kinaonekana kwa macho) kuliko seli za manii za motile (mara 100,000). Wakati yai na manii hukutana, ndipo mimba huundwa, ambayo hukua haraka kuwa kiumbe kipya.

Historia

Wakati yai la mnyama halikuwa dhahiri, mafundisho ex ova omne vivum ("kila kiumbehai hutoka katika yai"), yanayohusishwa na William Harvey (1578-1657) yalikuwa na ujasiri wa kusema wanyama pia wanazaa kupitia mayai.

Karl Ernst von Baer aligundua ova ya mamalia mwaka 1827, na Edgar Allen aligundua ova ya binadamu mwaka 1928. Kuunganishwa kwa manii na ova (ya starfish) ilionekana na Oskar Hertwig mwaka 1876.

Wanyama

Katika wanyama, seli za yai huzalishwa na ovari (tezi za ngono). Idadi ya ova iko wakati wa kuzaliwa katika mamalia na kukomaa mojamoja kupitia oogenesis. Tangu miaka ya 1950 inasadikiwa kwamba wanyama wa kike huzaliwa na ugavi wa mayai ambao umeharibiwa katika maisha yote na wamechoka wakati wa kumaliza mimba.

Ovari ya mamalia

Mchoro wa kiini cha yai ya binadamu

Katika wanyama wote, wanyama hupandwa ndani ya mwili wa kike.

Ova ya binadamu ni seli kubwa zaidi katika mwili wake, kwa kawaida huonekana kwa macho bila ya kutumia hadubini au kifaa kingine cha kukuza. Ova ya binadamu inakaribia takriban mm 0.12 katika kipenyo.

Ovari na maendeleo katika wanyama

Utaratibu wa kurutubisha (juu hadi chini)

Katika wanyama wanaotaga (ndege wote, samaki wengi, amfibia na reptilia) ova huendeleza tabaka za kinga na kupitisha oviduct kwa nje ya mwili. Wao hupandwa na manii ya kiume au ndani ya mwili wa kike (kama katika ndege), au nje (kama katika samaki wengi). Baada ya urutubisho, kiini kinaendelea kukua kwa kulishwa na virutubisho vilivyomo katika yai.

Makala hii kuhusu mambo ya biolojia bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Ova kama historia yake au mahusiano yake na mada nyingine? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.