MONUSCO

Walinda amani wa MONUSCO nchini DRC

Ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa Kuleta Utulivu katika Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo au MONUSCO, kwa kifupi cha Kifaransa, ni operesheni ya Umoja wa Mataifa ya kulinda amani nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo (DRC). Ni mojawapo ya operesheni kubwa zaidi za kulinda amani duniani ikiwa na takriban wanachama 14600 wanaofanya kazi ili kufikia malengo yake. Wafanyakazi hao ni pamoja na wanajeshi na maafisa wa polisi kutoka nchi 124 zinazochangia, pamoja na raia 3,400. Mamlaka yake yamebadilika kwa miaka mingi ili kukabiliana na mabadiliko ya mienendo ya Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo (DRC), ikilenga hasa kukuza amani na utulivu katika eneo hilo.

Asili

Ujumbe huu ulichukua nafasi ya Ujumbe wa awali wa Umoja wa Mataifa nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo (MONUC). MONUC ilianzishwa mwaka 1999 ili kusimamia juhudi za kusitisha mapigano na kutoshirikishwa nchini Kongo baada ya kutia saini Makubaliano ya Lusaka wakati wa Vita Kuu ya Afrika. MONUC ilisalia DRC hadi Julai 2010 wakati Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa lilipotoa azimio 1925, lililoipa jina MONUC kuwa MONUSCO ili kuakisi mpito nchini humo. Kwa mabadiliko haya, MONUSCO pia ilipata uwezo wa kutumia njia zote muhimu kulinda raia, wafanyakazi wa kibinadamu, na watetezi wa haki za binadamu na kuunga mkono serikali ya DRC katika kukuza amani na utulivu.

Malengo Muhimu

• Ulinzi wa Raia: MONUSCO imeweka mkazo mkubwa katika ulinzi wa raia, hasa katika maeneo yaliyoathiriwa na migogoro na ghasia. Hii ni pamoja na kupelekwa kwa walinzi wa amani kwa jamii zilizo hatarini, uanzishaji wa ulinzi katika maeneo ya kiraia, na kuzuia ukiukwaji wa haki za binadamu.
• Msaada kwa Michakato ya Kisiasa: Ujumbe huu umeunga mkono kikamilifu michakato ya kisiasa nchini DRC, ikiwa ni pamoja na kuwezesha mazungumzo kati ya wadau mbalimbali, kutoa usaidizi wa kiufundi kwa ajili ya uchaguzi, na kukuza utawala bora na utawala wa sheria.
• Upokonyaji Silaha na Uondoaji wa Silaha: MONUSCO imehusika katika juhudi za kupokonya silaha na kuyaondoa makundi yenye silaha yanayofanya kazi nchini DRC, pamoja na kusaidia kujumuishwa kwao tena katika maisha ya kiraia.
• Usaidizi wa Kibinadamu: Misheni hii imetoa msaada wa kibinadamu kwa jamii zilizoathiriwa na migogoro, ikiwa ni pamoja na kupata huduma za kimsingi, huduma za afya, na misaada ya dharura.
• Kujenga Uwezo: MONUSCO imefanya kazi kuimarisha uwezo wa taasisi za serikali nchini DRC, ikiwa ni pamoja na wanajeshi, polisi na mahakama, ili kukuza amani na utulivu endelevu.

Mabishano na uondoaji

Bintou Keita, Mkuu wa MONUSCO, akiwa katika ziara rasmi nchini DRC

Licha ya malengo yake ya kibinadamu, urithi wa MONUSCO pia umechoshwa na madai ya utovu wa nidhamu na unyanyasaji wa walinda amani. Julai 2022, wanajeshi wa MONUSCO walifyatua risasi wakati wakirudi kutoka likizo, na kusababisha vifo vya watu wawili na majeruhi kadhaa. Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa António Guterres alieleza masikitiko yake na kutoa rambirambi kwa familia zilizoathirika, Serikali ya Kongo na majeruhi. Mwakilishi Maalum Bintou Keita alielezea tukio hilo kuwa lilitokea kwa "sababu zisizoeleweka."

Mwaka uliofuata, wafanyakazi tisa walizuiliwa kwa "kushirikiana, baada ya saa za marufuku, kwenye baa ya nje ya mipaka inayojulikana kuwa mahali ambapo ukahaba hutokea." Katibu Mkuu Guterres alisisitiza kutovumilia kabisa tabia kama hiyo, akielezea mkakati wa kina wa kuzuia, kutekeleza na kusaidia waathiriwa. Vitendo kama hivi, pamoja na madai kwamba MONUSCO imekuwa haina ufanisi katika kuunda amani na kulinda watu, imesababisha maandamano mengi kote DRC, ambayo baadhi yake yamekuwa mabaya.

Katika kujibu hasira iliyoonyeshwa na raia wa Kongo, serikali ya Kongo imeitaka MONUSCO kujiondoa kutoka DRC. Uamuzi huu unaashiria mwisho wa uwepo wa MONUSCO wa miaka 25 nchini DRC, ingawa hauashirii mwisho wa ushiriki wa UN nchini humo. Mpango wa kujiondoa, ulioandaliwa kwa ushirikiano kati ya Umoja wa Mataifa na maafisa wa Kongo, unalenga mabadiliko ya kimaendeleo na ya kuwajibika ya majukumu kutoka MONUSCO hadi kwa serikali ya Kongo. Uondoaji unatazamiwa kukamilika mwishoni mwa 2024.