Lozikeyi
Lozikeyi Dlodlo (1855-1919) alikuwa malkia mwakilishi[1] wa Wazulu kusini mwa Afrika.
Asili
[hariri | hariri chanzo]Lozikeyi alikuwa mmoja wa wake wapendwa wa Lobengula,[2] na malkia mkuu, hadi mwaka wa 1893. Hakuwa na wana, bali binti tu, lakini hata hivyo alikuwa na ushawishi katika jaribio la kufanya mtoto wa mke mwenzake awe mrithi wa mumewe. Alikuwa maarufu kwa ujasiri wake[3] na kwa kukataa kwake utawala wa walowezi weupe katika eneo ambalo baadaye lilikuwa Rhodesia.[4] Mumewe alipopotea, alihudumu kwa muda kama mtawala halisi wa ufalme.[5] Mahali alipojitoa kwenye jamii katika Mto Bembezi ilikuwa kisiwa ambacho kilitambulika kama "Eneo la Mfalme".[3] Lozikeyi alifariki huko Nkosikazi katika Wilaya ya Bubi kutokana na homa ya influenza;[5] kaburi lake linaweza bado kutembelewa, ingawa hali yake imeelezewa kuwa "imetengwa".[6] Karibu kuna shule ambayo alilobby kwa ajili yake na ambayo aliifungua; bado inahudumia wanafunzi, ingawa haijapitishwa.[4] Alikuwa mada ya hadithi, Lozikeyi Dlodlo Malkia wa Ndebele: "Mwanamke Hatari Sana na Mwenye Kutatanisha" iliyoandikwa na Marieke Faber Clarke na Pathisa Nyathi, iliyochapishwa mwaka wa 2013.[7] Picha nne zake zipo katika mkusanyiko wa Bodleian Library huko Oxford,[8] ambayo ilimwonyesha katika onyesho wakati wa ujenzi wa jengo jipya.[9]
Malkia wa Ndebele
[hariri | hariri chanzo]Malkia Lozikeyi aliongoza taifa la Ndebele kutokana na mienendo ya kikatiba kati ya watu wa Nguni.[10] Malkia Lozikeyi hakuwa mwanamke wa kwanza kuongoza kwa jukumu hili. Lakini alikuwa sehemu ya mkusanyiko wa wanawake wenye nguvu na wenye ushawishi katika jamii ya Nguni. Malkia Labotsibeni Mdluli alikuwa mama wa mfalme wa Swaziland kutoka mwaka wa 1889 hadi kifo chake mwaka wa 1925.
Vita vya Anglo-Matabele vya 1896
[hariri | hariri chanzo]Lozikeyi Dlodlo alicheza jukumu muhimu katika vita vya Anglo-Matabele vya 1896. Alikuwa kiongozi wa jeshi la Mfalme. Pamoja na kaka yake pacha, Muntuwani, walihakikisha kwamba jeshi lilikuwa na risasi za kutosha kabla ya vita vya 1896 kwa kutumia silaha ambazo mumewe hakuwa ametumia katika vita vya kwanza vya Anglo-Matabele vya 1893.[10]
Tanbihi
[hariri | hariri chanzo]- ↑ "Lozikeyi Dhlodhlo". Dictionary of African Biography. Oxford University Press. 2011. ISBN 978-0-19-538207-5.
- ↑ Kigezo:Cite ODNB
- ↑ 3.0 3.1 Kathleen E. Sheldon (2005). Historical Dictionary of Women in Sub-Saharan Africa. Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-5331-7.
- ↑ 4.0 4.1 "Outcry over neglect of Queen Lozikeyi's grave - Southern Eye". www.southerneye.co.zw. Iliwekwa mnamo 22 Septemba 2017.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ 5.0 5.1 "Lozikeyi: Queen of Bulawayo - The Chronicle". www.chronicle.co.zw. 31 Mei 2014. Iliwekwa mnamo 22 Septemba 2017.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Queen Lozikeyi's grave neglected - Southern Eye". www.southerneye.co.zw. Iliwekwa mnamo 22 Septemba 2017.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Ndlovu-Gatsheni, Sabelo J. (2 Januari 2014). "Lozikeyi Dlodlo Queen of the Ndebele: 'A Very Dangerous and Intriguing Woman'". South African Historical Journal. 66 (1): 196–197. doi:10.1080/02582473.2013.855810. S2CID 143765858.
{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Queen Lozikeyi Photos". www.bodley.ox.ac.uk. Iliwekwa mnamo 22 Septemba 2017.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "'Q is for Queen Lozikeyi': Exhibiting the African woman's body in the 21st Century – repetitions, oh repetitions!". 12 Septemba 2014. Iliwekwa mnamo 22 Septemba 2017.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ 10.0 10.1 Marieke Clarke, Pathisa Nyathi (2010). Lozikeyi Dlodlo: Queen of the Ndebele : a Very Dangerous and Intriguing Woman. Bulawayo: Amagugu. uk. 116. ISBN 978-0-7974-4266-5.
|
Makala hii kuhusu mwanasiasa fulani bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Lozikeyi kama wasifu wake, habari za maisha au kazi yake? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari. |