Nadharia ya lugha ya programu

Nadharia ya lugha ya programu (kwa Kiingereza: Programming language theory; kifupi: PLT) ni tawi la Sayansi ya kompyuta ambayo inashughulikia muundo, utekelezaji, uchambuzi, tabia, na uainishaji wa lugha rasmi zinazojulikana kama lugha za programu. Nadharia ya lugha ya programu inahusiana sana na nyanja nyingine ikiwa ni pamoja na hisabati, uhandisi wa programu, na lugha. Kuna mikutano kadhaa ya kitaaluma na majarida katika eneo hilo.

Kwa njia fulani, historia ya nadharia ya lugha ya programu hutangulia hata maendeleo ya lugha za programu zenyewe. Calculus ya lambda, iliyotengenezwa na Kanisa la Alonzo na Stephen Cole Kleene katika miaka ya 1930 inachukuliwa na wengine kuwa lugha ya kwanza ya upangaji programu, ingawa ilikusudiwa kuiga hesabu badala ya kuwa njia ya watayarishaji wa programu kuelezea algoriti kwa mfumo wa kompyuta. Lugha nyingi za kisasa za utendakazi za programu zimefafanuliwa kama kutoa "veneer nyembamba" juu ya calculus lambda, na nyingi zinafafanuliwa kwa urahisi.

Lugha ya kwanza ya programu kuvumbuliwa ilikuwa Plankalkül, ambayo iliundwa na Konrad Zuse katika miaka ya 1940,lakini haikujulikana hadharani hadi 1972 (na haikutekelezwa hadi 1998). Lugha ya kwanza inayojulikana sana na iliyofanikiwa ya kiwango cha juu ya programu ilikuwa Fortran, iliyotengenezwa kutoka 1954 hadi 1957 na timu ya watafiti wa IBM wakiongozwa na John Backus. Mafanikio ya FORTRAN yalisababisha kuundwa kwa kamati ya wanasayansi ili kuendeleza lugha ya kompyuta ya "ulimwengu"; matokeo ya juhudi zao yalikuwa ALGOL 58. Kando, John McCarthy wa MIT alikuza Lisp, lugha ya kwanza yenye asili katika taaluma ili kufaulu. Kwa mafanikio ya juhudi hizi za awali, lugha za programu zikawa mada hai ya utafiti katika miaka ya 1960 na zaidi.

Tanbihi

Makala hii kuhusu mambo ya sayansi bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Nadharia ya lugha ya programu kama historia yake au mahusiano yake na mada nyingine? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.