Moremi Ajasoro
Moremi Ajasoro alikuwa malkia wa hadithi wa Wayoruba na shujaa wao katika eneo la Kusini Magharibi mwa Nigeria ya leo ambaye alisaidia katika ukombozi wa ufalme wa Yoruba wa Ife kutoka kwa ufalme wa jirani wa Ugbo.[1]
Moremi alikuwa ameolewa na Oranmiyan, mwana wa Oduduwa, mfalme wa kwanza wa Ife.[2][3][4]
Maisha yake
[hariri | hariri chanzo]Ayaba Moremi alikuwa hai katika karne ya 12,[5][3] alitokea eneo la Offa,[6] na aliolewa na Oramiyan, mrithi wa mfalme wa Ife na mwana wa mwanzilishi wa watu wa Yoruba, Oduduwa.[7][8] Ile-Ife ilikuwa ufalme ambao inasemekana ulikuwa vitani na kundi jirani walioitwa Watu wa Msitu, Ugbò kwa lugha ya Yoruba.
Maelfu ya raia wa Ife walikuwa wanatekwa nyara na watu hawa, na kwa sababu hiyo walikuwa kwa ujumla wanachukiwa na wenyeji wa Ife ya mapema. Ingawa watu wa Ile-Ife walikuwa wakikasirishwa na uvamizi wao, hawakuwa na njia ya kujilinda. Hii ni kwa sababu wavamizi walionekana kama roho (Ará Ọ̀rùn) na watu wa Ife, wakionekana kama mavazi kamili ya makarara ya majani ya mtende.
Malkia Moremi alikuwa mwanamke jasiri, shujaa na mrembo ambaye ili kukabiliana na tatizo linalowakabili watu wake, aliweka nadhiri kubwa kwa Roho ya mto Esimirin ili aweze kugundua nguvu za maadui wa taifa lake.[9][10] Baada ya mashambulizi yasiyoisha na Ife ikiwa chini ya mzingiro, alichukua hatua ya kishujaa ya kujitoa mwenyewe ili akamatwe na wavamizi. Kisha alitekwa kama mtumwa na Wagbo, na kutokana na uzuri wake na msaada wa Esimirin, aliolewa na kiongozi wao kama malkia aliyetangazwa. Baada ya kuzoea siri za jeshi la mumewe mpya, alitoroka kwenda Ile-Ife na kulifunua hilo kwa Wayoruba, ambao baadaye waliweza kuwashinda katika vita kwa kutumia taarifa alizotoa.[11]
Baada ya vita, alirudi kwa mumewe wa kwanza, Mfalme Oramiyan wa Ife (na baadaye Oyo), ambaye mara moja alimrudisha kama malkia wake. Moremi alirudi kwenye mto Esimirin kutekeleza kiapo chake. Mto ulihitaji asafishe mwana wake pekee, Oluorogbo. Ombi hilo lilikuwa jambo lisilowezekana, na Moremi aliomba kwa mungu apokee dhabihu ya chini ya kutisha. Mwishowe, hata hivyo, alitekeleza ahadi yake na kulipa gharama. Kumpa Oluorogbo kwa mungu wa mto lilimhuzunisha sana Moremi na ufalme wote wa Ife. Watu wake walimfariji Malkia Moremi kwa kuwa watoto wake wa milele kama fidia kwa mtoto aliyempoteza - ahadi waliyoitimiza hadi leo hii.
Urithi
[hariri | hariri chanzo]Sherehe ya Edi iliandaliwa muda mfupi baada ya kifo cha Moremi kwa lengo la kusherehekea dhabihu aliyotoa kwa ajili ya watu wa Yoruba. Hivi karibuni, tamthilia ya Queen Moremi: The Musical - hadithi ya mahaba, imani, heshima, na dhabihu kuu - imeandaliwa pia.
Majina mbalimbali ya maeneo ya umma yametajwa kwa jina lake katika eneo la Yoruba nchini Nigeria, kama vile Moremi High School na nyumba za makazi ya wanawake katika Chuo Kikuu cha Lagos na Chuo Kikuu cha Obafemi Awolowo.
Mwaka wa 2017, Oba Adeyeye Enitan Ogunwusi, Ooni wa Ile-Ife, Jimbo la Osun, alijenga sanamu la Moremi katika jumba lake la kifalme. Sanamu hilo ni refu zaidi nchini Nigeria, likichukua nafasi ya zamani ya rekodi hiyo (sanamu huko Owerri, mji mkuu wa Jimbo la Imo). Pia ni la nne kwa urefu zaidi barani Afrika.[12]
Katika Fasihi na Vyombo vya Habari
[hariri | hariri chanzo]Hadithi ya Moremi imewahamasisha watu wengi kufanya mabadiliko katika fasihi na tamthilia. Mabadiliko ya pekee ni kitabu cha vibonzo kiitwacho "Moremi: An African Legend" chini ya mfululizo wa vibonzo 'An African Legend'. Kilichapishwa mwaka 2021 kwa kutumia mtindo maarufu wa bande dessinee ili kukidhi mahitaji ya vijana.
Kipindi cha Kizazi Moto: Generation Fire kilichoitwa "Moremi" kinafuata kwa karibu hadithi hiyo na kuwa hitimisho linaloleta faraja kwa hadithi ya awali. Moremi anaonyeshwa kama mwanasayansi ambaye alilazimika kutumia mwanae Olu, labda toleo fupi la Oluorogbo, kama chanzo cha nishati ili kuwakabili viumbe hatari waliokuwa wakiishi ardhini. Hii ilisababisha kuzaliwa kwa Luo, kiumbe kama roho ambaye alikuwepo. Moremi anamwokoa Luo na kujaribu kumrejesha katika mwili wake wa awali. Kwa kufanya hivyo, viumbe hao wanashindwa na hatimaye Moremi anakutana tena na mwanae.
Marejeo
[hariri | hariri chanzo]- ↑ "Did you know about the courageous Queen Moremi whose statue is the tallest in Nigeria?". www.pulse.ng (kwa American English). 2018-08-07. Iliwekwa mnamo 2019-05-08.
- ↑ Suzanne Preston Blier. "Art in Ancient Ife, Birthplace of the Yoruba", Harvard University, p. 83. Retrieved on December 22, 2016.
- ↑ 3.0 3.1 Dele Layiwola (1991). "The Radical Alternative and the Dilemma of the Intellectual Dramatist in Nigeria" (PDF). Ufahamu: A Journal of African Studies: 67–68. Iliwekwa mnamo Desemba 22, 2016.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help)CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Segun Thomas Ajayi (2007). Moremi, the Courageous Queen. Indiana University (Publications Limited). ISBN 978-9-788-1250-75.
- ↑ "Queen Moremi Folk Opera", Mount Holyoke College. Retrieved on December 22, 2016. Archived from the original on 2016-12-22.
- ↑ Oliver Alozie Onwubiko (1988). Wisdom Lectures on African Thought and Culture. Totan Publishers Limited (University of California). uk. 64. ISBN 978-9-782-4495-35.
- ↑ Mary Ebun Modupe Kolawole (1997). Womanism and African Consciousness. Africa World Press. uk. 59. ISBN 9780865435414.
{{cite book}}:|work=ignored (help) - ↑ "Did you know about the courageous Queen Moremi whose statue is the tallest in Nigeria?". www.pulse.ng (kwa American English). 2018-08-07. Iliwekwa mnamo 2019-05-08.
- ↑ "Remembering Moremi Ajasoro". Tribune Online (kwa Kiingereza (Uingereza)). 2021-09-26. Iliwekwa mnamo 2022-05-12.
- ↑ Nwakunor, Gregory (2019-05-05). "Hope, betrayal and woman in 'Moremi The Musical'". The Guardian Nigeria News - Nigeria and World News (kwa American English). Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2022-05-15. Iliwekwa mnamo 2022-05-15.
- ↑ anu oluwapo (2003). Women in the Yoruba Religious Sphere (McGill Studies in the History of Religions). SUNY Press. uk. 29. ISBN 978-0-791-4588-53.
- ↑ Bodunrin, Sola (2018-05-31). "Moremi Ajasoro: The woman who used her beauty to save her people where men failed". Legit.ng - Nigeria news. (kwa Kiingereza). Iliwekwa mnamo 2020-05-27.
|
Makala hii kuhusu mambo ya kihistoria bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Moremi Ajasoro kama enzi zake au matokeo yake? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari. |