Maambukizi ya virusi vya papilloma vya binadamu

Maambukizi ya virusi vya papilloma vya binadamu
Mwainisho na taarifa za nje
Kundi Maalumu	Magonjwa ya kuambukiza, Jinakolojia, Onkolojia
Dalili	Hakuna, uvimbe mdogo wa nyama kwenye ngozi
Visababishi	Virusi vya papilloma vya binadamu husambaa kwa njia ya mgusano wa moja kwa moja
Kinga	Chanjo za HPV, kondomu, mwenza mmoja maishani, kutofanya ngono
Idadi ya kutokea kwake	Watu wengi wameambukizwa na HPV wakati fulani katika maisha yao

Maambukizi ya virusi vya papilloma vya binadamu (Human papillomavirus infection, yaani HPV) ni maambukizi yanayosababishwa na virusi vya papilloma vya binadamu.

Takriban 90% ya maambukizo ya ugonjwa huu hayasababishi dalili zozote na huisha yenyewe ndani ya miaka miwili. Hata hivyo, katika baadhi ya matukio, maambukizi ya ugonjwa huu yanaendelea na kusababisha aidha uvimbe mdogo wa nyama kwenye ngozi au vidonda vya awali vya saratani. Vidonda hivi, kulingana na eneo lililoathiriwa, huongeza hatari ya saratani ya mlango wa kizazi cha wanawake, uke (vagina), uke (vulva), uume, mkundu, mafindo au koo. Takriban saratani yote ya mlango wa kizazi cha wanawake inatokana na ugonjwa huu; aina mbili, HPV16 na HPV18, huchukua 70% ya hali hazi. Kati ya 60% na 90% ya saratani zingine zilizoorodheshwa hapo juu pia zinahusishwa na HPV. HPV6 na HPV11 ni sababu za kawaida za uvimbe mdogo wa nyama kwenye ngozi ya uzazi na papilomatosisi ya koo (laryngeal papillomatosis).

Maambukizi ya HPV husababishwa na virusi vya papilloma vya binadamu, virusi vya DNA kutoka kwa familia ya papillomavirus. Zaidi ya aina 170 zimeelezewa. Zaidi ya aina 40 zinaweza kuenea kwa njia ya kujamiiana na kuambukiza njia ya haja kubwa na sehemu za siri. Sababu za hatari kwa maambukizo ya mara kwa mara na aina za zinaa ni pamoja na umri mdogo wa kujamiiana kwa mara ya kwanza, wenzi wengi wa ngono, uvutaji sigara, na utendaji duni wa kingamwili. Aina hizi kwa kawaida huenezwa kwa mgusano endelevu wa moja kwa moja wa ngozi hadi ngozi, huku ngono ya uke na njia ya haja kubwa ikiwa ndiyo njia inayojulikana zaidi. Pia, maambukizi ya HPV yanaweza kuenea kutoka kwa mama hadi kwa mtoto wakati wa ujauzito. Hakuna ushahidi kwamba HPV inaweza kuenea kupitia vitu vya kawaida kama vile viti vya choo, lakini aina zinazosababisha uvimbe mdogo wa nyama kwenye ngozi zinaweza kuenea kupitia maeneo kama vile sakafu. Mtu anaweza kuambukizwa na aina zaidi ya moja ya HPV. HPV inajulikana kuathiri wanadamu pekee.

Chanjo za HPV zinaweza kuzuia aina za kawaida za maambukizi. Ili kuwa na ufanisi zaidi, chanjo inapaswa kutumika kabla ya kuanza kwa shughuli za ngono, na kwa hivyo inashauriwa kati ya umri wa miaka 9-13. Matumizi ya mara kwa mara ya kondomu ya kiume yanaweza kupunguza maambukizi ya HPV ya wanawake kwa karibu 70%, ingawa maeneo ambayo hayajafunikwa yanaweza kuambukiza eneo la nje la uke. Kuwa na mke mmoja maishani, au kujizuia kufanya ngono kunaweza kupunguza maambukizi ya HPV ya sehemu za siri. Uchunguzi wa saratani ya mlango wa kizazi cha wanawake, kama vile mtihani wa Papanicolaou ("pap smear"), au uchunguzi wa seviksi baada ya kupaka asidi asetiki (acetic acid), unaweza kugundua saratani ya mapema na seli zisizo za kawaida ambazo zinaweza kuibuka na kuwa saratani. Uchunguzi huruhusu matibabu ya mapema ambayo husababisha matokeo bora. Uchunguzi umepunguza idadi ya kesi na idadi ya vifo kutokana na saratani ya mlango wa kizazi cha wanawake. Uvimbe mdogo wa nyama kwenye ngozi unaweza kuondolewa kwa kugandisha (freezing).

Karibu watu wote wameambukizwa na HPV, wakati fulani katika maisha yao. HPV ndio maambukizo ya zinaa (STI) ya kawaida zaidi ulimwenguni. Ulimwenguni kote mnamo 2018, inakadiriwa matukio mpya 569,000 ya saratani ya shingo ya kizazi zilitokea, na vifo 311,000. Takriban 85% ya saratani hizi za shingo ya kizazi zilitokea katika nchi zenye kipato cha chini na cha kati. Nchini Marekani, takriban matukio 30,700 ya saratani kutokana na HPV hutokea kila mwaka. Takriban, 1% ya watu wazima wanaofanya ngono, wana vidonda vya sehemu za siri. Matukio ya uvimbe mdogo wa nyama kwenye ngozi yameelezewa tangu wakati wa Ugiriki ya kale, wakati ukweli kwamba hivyo husababishwa na virusi ulijulikana mwaka wa 1907.