Amanishakheto
Amanishakheto alikuwa malkia mwenye utawala kamili (kandake) wa Ufalme wa Kush ambaye alitawala mwanzoni mwa karne ya 1 BK.[1] Katika hieroglifi za Meroitic jina lake linahusishwa na Amanikasheto (Mniskhte au (Am)niskhete). Katika maandishi ya Meroitic ya mwendo kasi anajulikana kama Amaniskheto qor kd(ke) ambayo inamaanisha Amanishakheto, Qore na Kandake (Mtawala na Malkia).[2]
Inaaminiwa kwamba Amanishakheto alikuwa mrithi moja kwa moja wa malkia mwenye utawala kamili wa awali Amanirenas.[1][3] Inasemekana mama wa Amanishakheto alikuwa na jina la Ar(...)tḫwit; hivyo basi uhusiano kati ya Amanishakheto na Amanirenas haufahamiki.[3] Mtawala wa Kush aliyefuata kihistoria, na hivyo basi mrithi wa Amanishakheto, alikuwa mwingine malkia mwenye utawala kamili, Shanakdakhete.[1]
Vivutio
[hariri | hariri chanzo]Amanishakheto anajulikana kutokana na vivutio kadhaa. Anatajwa katika hekalu la Amun huko Kawa, Misri, kwenye stela kutoka Meroe, na katika maandishi ya majengo ya kasri yaliyopatikana huko Wad ban Naqa, kutoka kwenye stela iliyopatikana huko Qasr Ibrim, stela nyingine kutoka Naqa na piramidi yake huko Meroe (Beg. no. N6).[2]
Amanishakheto anajulikana zaidi kwa mkusanyiko wa vito vilivyoporwa kutoka kwenye piramidi yake mwaka 1834 na mwindaji wa hazina Mwitaliano Giuseppe Ferlini, ambaye aliivunja piramidi hiyo akiongozwa na utafutaji wa vitu vya mazishi.[4] Ilikuwa hazina ambayo ilikutana na matarajio yake yote: ilikuwa na mikufu 10, pete 9 za kinga, pete 67 za kusaini, mikufu 2 na idadi kubwa ya amuleti, zote zilizotengenezwa na mafundi bora wa Ufalme wa Meroë.[5] Vipande hivi sasa vipo katika Makumbusho ya Misri ya Berlin na katika Makumbusho ya Misri ya Munich.
Uchongaji wa Mchanga
[hariri | hariri chanzo]Uchongaji wa mchanga unaomwonyesha malkia, sasa uko katika Makumbusho ya Taifa ya Khartoum nchini Sudan, ulipatikana katika Hekalu la Amun huko Naqa.[6] Uchongaji huo unaonyesha Malkia Amanishakheto karibu na miungu wawili. Katika sanaa ya Misri, watu waliowekwa wakiwa wameketi wanaonekana kuwa na umuhimu mkubwa zaidi, ikifuatiwa na yeyote anayeangalia upande wa kulia. Ni muhimu pia kuzingatia utaratibu wa ukubwa. Katika uchongaji huu, Amanishakheto anaonekana kuwa mrefu kuliko hao wawili hata hivyo, mungu aliyeketi angekuwa mrefu kuliko wanawake hao wawili. Miungu hiyo imefahamika kuwa ni Amesemi na Apedemak, mungu na mungu mwanamke wa vita.[6] Amanishakheto pia anaonekana amevaa mavazi ya kifalme yanayohusishwa na miungu ya Nubia ya vita na uwindaji ambayo inaongeza zaidi umuhimu wake kama mlinzi wa ufalme wake. Uchoraji wa malkia pamoja na miungu hiyo miwili unasisitiza zaidi nguvu na hadhi yake.
Stele ya Malkia Amanishakheto na mungu mwanamke Amesemi
[hariri | hariri chanzo]Stele upande wa kushoto ni mwakilishi mwingine wa Amanishakheto akifuatana na mungu wa vita, Amesemi. Stele hii imefanywa kwa mchanga na ilipatikana katika Hekalu la Amun huko Naqa.[7] Wanawake hao wawili wanaonyeshwa wamevaa mavazi yanayofanana: nguo zilizobana, kitambaa cha kichwa chenye pindo, shingoni, na nywele zilizopindika. Miili yao inaonyeshwa kwa njia tofauti hata hivyo, mungu ana mwili mwembamba na gauni lenye maelezo zaidi ya kina. Amanishakheto anaonyeshwa kwa njia yenye mvuto zaidi. Uhusiano kati ya hao wawili unaonekana kuwa wa karibu, ambao pia unaonyesha nguvu aliyokuwa nayo Malkia Amanishakheto. Hieroglifi kwenye nyuma ya stele inaonyesha utambulisho wa wanawake hao wote wawili.[8] Stele hii iliwekwa katika Hekalu la Amun huko Naqa, ambalo lilijengwa baada ya kifo cha Malkia Amanishakheto.[7]
Marejeo
[hariri | hariri chanzo]- ↑ 1.0 1.1 1.2 Kuckertz, Josefine (2021). "Meroe and Egypt". UCLA Encyclopedia of Egyptology (kwa Kiingereza): 5, 16.
- ↑ 2.0 2.1 László Török, The kingdom of Kush: handbook of the Napatan-Meroitic Civilization
- ↑ 3.0 3.1 Eide, Tormod; Hägg, Tomas; Holton Pierce, Richard; Török, László (1996). Fontes Historiae Nubiorum: Textual Sources for the History of the Middle Nile Region Between the Eighth Century BC and the Sixth Century AD: Vol. II: From the Mid-Fifth to the First Century BC (kwa Kiingereza). University of Bergen. uk. 723. ISBN 82-91626-01-4.
- ↑ Welsby, D. 1998: The kingdom of Kush: the Napatan and Meroitic empire. Princeton, NJ: Markus Wiener, pp. 86 and 185.
- ↑ Vela-Rodrigo, Alberto A. (2021). "The sacred treasure of Queen Amanishakheto". Ancient Egypt Magazine. 21 (5): 44–50.
- ↑ 6.0 6.1 “Candace Amanishakheto of Meroe,” World History Encyclopedia, accessed April 28, 2021, https://www.worldhistory.org/image/8404/candace-amanishakheto-of-meroe/.
- ↑ 7.0 7.1 D. A. Welsby, Julie R. Anderson, and Dietrich Wildung, “Kushite Religion: Aspects of the Berlin Excavation at Naga,” in Sudan Ancient Treasures: an Exhibition of Recent Discoveries from the Sudan National Museum (London: The British Museum Press, 2004), pp. 174-182.
- ↑ D. A. Welsby, Julie R. Anderson, and Dietrich Wildung, “Kushite Religion: Aspects of the Berlin Excavation at Naga,” in Sudan Ancient Treasures: an Exhibition of Recent Discoveries from the Sudan National Museum (London: The British Museum Press, 2004), pp. 181.
|
Makala hii kuhusu mambo ya kihistoria bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Amanishakheto kama enzi zake au matokeo yake? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari. |