Tazama chanzo cha Utalii nchini Kenya

[[File:Pt Thomson Batian Nelion Mt Kenya.JPG|thumb|right|250px|[[Mlima Kenya]].]]
'''Utalii nchini Kenya''' ni sekta iliyo chanzo kikuu cha mapato ya [[fedha za kigeni]] baada ya [[kilimo]].<ref name="re">{{cite news |first= |last= |authorlink= |coauthors= |title=Post-poll violence halves Kenya Q1 tourism revenues |url=http://www.reuters.com/article/africaCrisis/idUSL02261502 |work=[[Reuters]] |publisher= |date=2008-05-02 |accessdate=2008-05-04 }}</ref> 

[[Kenya]] ni kati ya nchi zilizo na [[mazingira]] murua zaidi [[ulimwenguni]] na bila shaka [[watalii]] hufurahia mno kuzuru eneo hili. Kama wahenga walivyosema kuwa kutembea kwingi ni kuyaona mengi, [[Rabuka]] ametunukia Kenya hidaya kochokocho kwa kuipatia [[wanyama]] wengi, [[misitu]] na maskani rembo kupindukia. 

Vivutio vikuu vya [[utalii]] ni safari za [[picha]] kupitia mbuga za kitaifa na michezo ya uhifadhi ambayo [[idadi]] yao ni 19. Vivutio vingine ni pamoja na [[misikiti]] katika [[jiji]] la [[Mombasa]]; [[mandhari]] inayojulikana ya [[Bonde la Ufa la Afrika ya Mashariki|Bonde la Ufa]]; [[shamba]] la [[kahawa]] mjini [[Thika]]; mtazamo wa [[Mlima Kilimanjaro]], ukivuka mpaka kuingia [[Tanzania]];<ref name="ne"> [http://www.nationsencyclopedia.com/Africa/Kenya-TOURISM-TRAVEL-AND-RECREATION.html  Encyclopedia ya Mataifa]</ref> na [[fukwe]] zake kando ya [[Bahari ya Hindi]]. Hata hivyo kuna mapato mengi ya kitalii nchini Kenya .

==Historia==
[[Lee Jolliffe]], katika [[kitabu]] chake anasema utalii wa Kenya uliendelea kwa kuhifadhi [[maliasili]], ingawa "utalii wa fukwe, utalii ya eco, utalii wa utamaduni na utalii wa michezo zote zinafomu sehemu moja." <ref name="Jolliffe146">[[Jolliffe]] 2007, p.146</ref> 

Katika [[miaka ya 1990]], idadi ya [[watalii]] waliokuwa wakisafiri nchini Kenya ilipungua kwa sababu ya mauaji ya watalii.<ref name="Nagle">[[Nagle]] 1999, p.115</ref> Hata hivyo, utalii nchini Kenya umekuwa chanzo kinachoongoza cha mapato ya fedha za kigeni tangu mwaka [[1997]], wakati uliupita kahawa, na mwenendo uliendelea, isipokuwa miaka 1997-[[1998]].<ref name="Jolliffe146" />

===Mgogoro wa Kenya wa 2007-2008===
Kufuatia [[uchaguzi wa urais wa mwaka wa 2007]] na [[mgogoro wa Kenya 2007-2008]] uliofuata, mapato ya utalii ulitimazi kutoka asilimia 54 mwaka 2007 katika robo ya kwanza ya 2008.<ref name="re" /> Mapato yalishuka hadi shilingi bilioni 8.08 (dola milioni 130.5 za Amerika) kutoka shilingi bilioni 17.5 katika miezi ya Januari hadi Machi 2007 <ref name="re" /> na jumla ya watalii 130,585 waliwasili nchini Kenya ikilinganishwa na watalii 273,000 na mwaka huo.<ref name="dom">{{cite news |first=Wangui |last=Maina |authorlink= |coauthors= |title=Kenya: Domestic Tourists Help to Cushion Travel Sector |url=http://allafrica.com/stories/200804212006.html |work=[[Business Daily]] |publisher=AllAfrica.com |date=2008-05-05 |accessdate=2008-05-05}}</ref> Mapato ya Watalii kutoka Uchina, hata hivyo, ilishuka aslimia 10.7, ikilinganishwa na zaidi ya asilimia 50 kutoka mapato ya jadi ambao ni Marekani na Ulaya.<ref name="re" /> Utalii wa ndani pia uliboreshwa kwa asilimia 45, kuichuma sekta ya utalii shilingi bilioni 3.65 juu ya bilioni 8.08  kwa kipindi ambacho kilikuwa kinapitiwa.<ref name="dom" />

Utalii wa Mkutano ulisambaratika wakati wa robo ya kwanza kwa kuanguka kwa asilimia 87.4 ikilinganishwa na ongezeko lililoshuhudiwa mwaka wa 2007.<ref name="dom" /> Watu 974  waliowasili nchini Kenya katika kipindi hicho kwa ajili ya mikutano waligundua kuwa mikutano hiyo ilikuwa imefutiliwa mbali.<ref name="dom" /> Biashara ya Kusafiri ilipungua kwa asilimia 21 wakati wa kipindi hicho na wasafiri 35,914 walikuja nchini ikilinganishwa na 45,338 katika kipindi kama hicho mwaka kabla.<ref name="dom" />

Licha ya hayo, Kenya ilishinda tuzo la Best Leisure Destination katika ramsa ya World Travel mjini [[Shanghai]], [[China]], mwezi Aprili 2008.<ref name="aa">{{cite news |first=Beatrice |last=Gachenge |authorlink= |coauthors= |title=Kenya: Country Scoops Top Tourism Award |url=http://www.afromix.org/html/voyages/index.en.html  |work=[[Business Daily]] |publisher=AllAfrica.com |date=2008-04-21 |accessdate=2008-05-04 }}</ref> Katibu Mkuu wa [[Wizara ya Utalii]] nchini Kenya, [[Rebecca Nabutola]], alisema kwamba "tuzo hili ni ushuhuda kwamba Kenya ina bidhaa ya kipekee ulimwenguni ambayo ni utalii. Kutambuliwa kwa Kenya bila shaka kutainua utalii wa Kenya na kuongeza utambulisho wake kama sehemu inayoongoza ya kitalii.<ref name="aa" />

==Vivutio vya wageni==
===Mbuga za Kitaifa===
{{Main|Orodha ya Hifadhi za Taifa nchini Kenya}}
Kenya imeorodheshwa miongoni mwa nchi zinazoongoza katika sekta ya wanyamapori zaidi ya miaka arobaini na inajulikana kote ulimwengu kwa ajili yake. Kuna hifadhi za taifa, mapori ya akiba na ya wanyama na kuonekana wakati mwingine havina uhai kimya na hata hivyo kuna wanyamapori wengi mno. Mashimo ya maji na mabwawa ni muhimu ambapo wanyama wanaweza kunywa maji ili kukata kiu. 

====Hifadhi ya taifa ya Amboseli====
{{Main|Hifadhi ya Taifa ya Amboseli}}
Hifadhi ya Taifa ya Amboseli, ambayo zamani ilikuwa inaitwa [[hifadhi ya wanyama]] ya Maasai Amboseli, iko katika [[Wilaya ya Kajiado]], [[Mkoa wa Bonde la Ufa]], nchini [[Kenya]]. [[Mbuga]] hii ina ukubwa wa eneo wa [[kilomita]] 390 katika msingi wa eneo la kilomita 8,000 na inaenea mpakani mwa Kenya na [[Tanzania]]. 

Wenyeji wa sehemu hii ni [[Wamasai]], lakini watu kutoka maeneo mengine ya nchi wanakaa huko kwani walivutiwa na [[uchumi]] uliofanikiwa na ambao ulisababishwa na [[utalii]] na [[kilimo]] kabambe kandokando ya mifumo wa mabwawa ambayo yanaifanya eneo hili lenye [[mvua]] kidogo (wastani wa [[milimita]] 350 kwa mwaka) kuwa mojawapo ya sehemu bora [[duniani]] kuwatazama [[wanyamapori]]. Mbuga hii hulinda mabwawa mawili kwa matano ambayo yako, na inahusisha [[ziwa]] lililokauka la [[Pleistocene]] na [[mimea]] yenye nusu-ukame.

====Mbuga ya kitaifa ya Kora====
{{Main|Kora National Park}}
Mbuga ya kimataifa ya Kora iko [[Mkoani Pwani]], Kenya. Mbuga hii ina upana wa eneo a eneo wa kilomita 1787. Mbuga hii imejasisiwa kilomita 125 mashariki mwa [[Mlima Kenya]]. Awali mbuga hii ilijaridiwa kama [[hifadhi ya kiasili]] mwaka wa 1973. Ilijaridiwa kama [[mbuga ya kitaifa]] mwaka wa 1990, kufuatia mauaji ya [[George Adamson]] na [[wawindaji wanyama]].

====Mbuga ya kitaifa ya Ziwa Nakuru====
{{Main|Hifadhi ya Taifa ya Ziwa Nakuru}}
Mbuga ya wanyama ya kitaifa ya [[Ziwa Nakuru]], lililoanzishwa mwaka wa [[1961]] karibu na Ziwa Nakuru, liko karibu na [[mji]] wa [[Nakuru]]. Inajulikana sana kwa [[Elfu|maelfu]], na wakati mwingine [[milioni|mamilioni]] ya [[Ndege (mnyama)|ndege]] wa aina ya [[flamingo]] wanaokusanyika ufuoni mwa ziwa Nakuru. Wajihi wa ukame wa [[ziwa]] hili ni vigumu kujulikana kwa sababu ya flamingo wengi. Idadi ya flamingo katika ziwa hutegemea [[maji]] na hali ya [[chakula]]. Pahali bora kuwatazama ndege hawa ni juu ya mwinuko unaoitwa ''Baboon Cliff''. 

Kivutio kingine ni eneo la kilomita 188 lililo kandokando ya ziwa hilo na limezingirwa na [[ukuta]] kuwalinda wanyama walio katika hatari ya kukoma kama [[twiga wa Rothschild]] na [[kifaru mweusi|vifaru weusi]].

====Mbuga ya Taifa ya Mlima Kenya====
{{Main|Hifadhi ya Taifa ya Mlima Kenya}}
Mbuga ya taifa ya Mlima Kenya {{coord|0|07|26|S|37|20|12|E|}}, iliyoanzisha mwaka wa [[1949]], hulinda kanda inayozunguka [[Mlima Kenya]]. Awali ilikuwa ni [[hifadhi ya misitu]] kabla ya kutangazwa kama mbuga ya kitaifa. Hivi sasa ni mbuga ya taifa ndani ya hifadhi ya misitu ambayo imeizunguka.<ref name="kws_website">{{cite web
|url= http://www.kws.org/mt-kenya.html
|title= Mount Kenya National Park
|accessdate= 2008-02-23
|author= Kenya Wildlife Service
|authorlink= Kenya Wildlife Service
|year= 2007
|archiveurl= https://web.archive.org/web/20070622045208/http://www.kws.org/mt-kenya.html
|archivedate= 2007-06-22
}}</ref>Mnamo Aprili mwaka wa [[1978]] eneo hilo lilifanywa [[hifadhi la Biosphere la UNESCO]]. <ref name="unep">{{cite web
|url= http://www.unep-wcmc.org/sites/wh/mt_kenya.html
|title= Protected Areas and World Heritage
|accessdate= 2008-02-23
|author= United Nations Environment Programme
|authorlink= United Nations Environment Programme
|year= 1998
|archiveurl= https://web.archive.org/web/20070212211303/http://www.unep-wcmc.org/sites/wh/mt_kenya.html
|archivedate= 2007-02-12
}}</ref> Mbuga ya taifa na hifadhi ya misitu ziliunganishwa zikawa katika orodha ya [[Urithi wa Dunia wa UNESCO]] mwaka wa [[1997]].<ref name="unesco">{{cite web
|url= http://whc.unesco.org/pg.cfm?cid=31&id_site=800
|title= Mount Kenya National Park/Natural Forest
|accessdate= 2008-02-23
|author= United Nations
|authorlink= United Nations
|year= 2008
|archiveurl= https://web.archive.org/web/20061230202343/http://whc.unesco.org/pg.cfm?cid=31&id_site=800
|archivedate= 2006-12-30
}}</ref>

====Mbuga ya Taifa ya Nairobi====
{{Main|Hifadhi ya Taifa ya Nairobi}}
Hifadhi ya taifa ya Nairobi ilikuwa mbuga ya kwanza nchini Kenya ilipoanzishwa mwaka wa [[1946]]. Iko takriban [[kilomita]] 7 kusini mwa katikati ya [[Nairobi]], [[mji mkuu]] wa Kenya, na ni ndogo ikilinganishwa na mbuga nyingine za wanyama barani Afrika. Majumba marefu jijini Nairobi yaweza kuonekana kutoka kwenye mbuga. 

Mbuga hii ina wanyamapori wengi tofauti.<ref name="Riley">[[Riley 2005]], p.90</ref> Ni ugo tu unaotenganisha mbuga hii ya wanyama kutoka mji mkuu.<ref name="Prins143">[[Prins 2000]], p.143</ref> Wanyama [[walao mimea]] hujaa sana katika mbuga hii wakati wa [[kiangazi]]. Ni mojawapo kati ya makimbilio ya vifaru yaliyofanikiwa sana nchini Kenya. 

Kwamba mbuga hii ipo karibu na jiji la Nairobi husababisha mgogoro baina ya wanyama na wananchi na pia hutishia uhamaji wa wanyama.

====Hifadhi ya Taifa ya Aberdare====
{{main|Hifadhi ya Taifa ya Aberdare}}
Hifadhi ya Taifa ya Aberdare ina [[latitudo]] ya [[mita]] 1829 hadi 4001 juu ya [[usawa wa bahari]] na iko katika ardhi kati ya [[kusini]]-[[magharibi]] kwa [[Mlima Kenya]]. 

Ilianzishwa rasmi mnamo Mei [[1950]] kama hifadhi ya [[misitu]] ya nchi. Hifadhi ina [[hewa]] njema iliyo tulivu na yenye [[mazingira]] murua na [[mvua]] kubwa inayonyesha mwaka nenda mwaka rudi.

====Mbuga ya Masai Mara====
[[Hifadhi ya Masai Mara]] ni mojawapo kati ya maskani bora zaidi ambapo wanyamapori wengi wamehifadhiwa. Hapa ndipo wanapoishi zaidi wanyama wenye kutambulika kama ‘watano wakubwa’: [[simba]], [[chui]], [[ndovu]], [[nyati]] na [[kiboko]]. Hapa watalii hasa [[watoto]] hufurahishwa sana na mazingira na maajabu mengi wanayoyaona.

====Hifadhi ya Taifa ya Meru====
{{main|Hifadhi ya Taifa ya Meru}}
Hifadhi hii imekuwa yenye shughuli kabambe na yenye watalii chungu nzima waliofurika furifuri ili kujionea maajabu ya Mlima Kenya. Huku kuna wanyama si haba ambao hutokea misitu iliyokaribia Mlima Kenya. Hapa watalii huzuru ili kuikwea milima na kuipata hewa safi.

====Mbuga ya Samburu====
{{main|Hifadhi ya Taifa ya Samburu}}
Samburu ni "nchi huru" ambapo [[Joy Adamson]] alikasirishwa mno na simba. Hii imeifanya mbuga hii kuwa maarufu sana na kuwafanya watalii wengi kutaka kuizuru. 

Watalii pia huvutiwa mno na tamaduni za [[Wasamburu]] ambao [[mavazi]] na mienendo yao huvutia sana.

====Mbuga ya Tsavo Mashariki====
{{main|Hifadhi ya Taifa ya Tsavo Mashariki}}
Tsavo Mashariki hujumlisha eneo la [[Kilomita mraba|kilometamraba]] 13,747 Mashariki Kusini mwa Kenya. Mazingira murua ndiyo yanayowavutia watu zaidi kuzuru mbuga hii. 

Baadhi ya mambo yanayopendeza ni [[Mto Tana]], ufuko wa [[bahari]], makazi ya [[viboko]], hifadhi ya [[tembo]], [[joto]] na hali ya [[anga]] yenye kupendeza na sehemu nyingine mbalimbali.

===Fukwe===
Kenya na Tanzania zina ukanda wa pwani nzuri na mwanga wa jua kwa njia ya nje ya mwaka hata wakati wa mvua. Wengi wa wenyeji kwa kuchukua hiyo fukwe ni tupu isipokuwa kwa mapumziko ya kitaifa katika nchi zote mbili. Hivyo unaweza kutumia muda katika pwani ya umma na kujisikia kama ni saa ya kipekee pwani. Ni pwani ya Kenya na hoteli kadhaa kwamba mtu anaweza kuchagua.

===Matembezi nchini Kenya===
Matembezi nchini Kenya ni ya kufana kwa na huwavutia watalii chungu nzima kila mwaka. Matembezi hayo yapo katika mji wa Nairobi njia ya Lang’ata karibu na malazi ya wanyama ya Nairobi. Katika matembezi hayo utaweza kujionea mengi kwani kutembea kwingi ni kuona mengi, pia utaweza kuushuhudia utamaduni wa Wakenya ulionata kama gundi na kuyaona mazingira mema yenye kufana.

=== Utamaduni wa Wakenya ===
Jamii ya [[Wamasai]] ni baadhi ya makabila zinazofuata mno tamaduni na asili zao za [[jadi]]. Mabadiliko ya kizazi na pengo katika utamaduni bado zinaathiri mitindo ya maisha. Hata hivyo jamii ya Wamasai imejua bayana kwamba mwacha mila ni [[mtumwa]] na hivyo kuhifadhi tamaduni zao kupitia mavazi ambayo ni vikoi na [[leso]] na [[viatu]] vya jadi, maisha yao ambayo ni ya [[ufugaji]] wa [[ng’ombe]] na [[lugha]] yao ya [[Kimasai]].

[[Wakikuyu]] nao hawajaachwa nyuma katika kuhifadhi na kukumbatia tamaduni zao ambapo siku baada ya nyingine wao hunywa [[mvinyo]] wao wa jadi aina ya karubu, huwatafutia binti zao wachumba na kuwatahiri vijana wao kwa karamu zenye raha na bashasha tele.

==Hoteli==
Kuna hoteli mbalimbali za kufana mno ambazo huwa na hali tofauti katika mazingira na hata kwenye fulusi utakazotumia kugharamia ada yako. Baadhi ya hoteli zenye sifa tele ni Intecontinental, Hilton, Winsor, Safari Park na Norfolk zilizo katika mji wa Nairobi. Hapa maliponi ya kiasi cha juu lakini huduma yao ni ya hali ya juu sana

Nakuru na Mombasa pia kuna hoteli za kufana ambapo vyakula vya asili na vile vya kisasa pia hupikwa. Watalii wengi hufurahia sana kukaa huku kwa sababu ya bahari na maziwa yaliyoko katika maeneo haya.

==Habari ya Watalii==
Watalii katika nchi nyingi wanahitajika kuwa na [[pasipoti]] na [[visa]]. Watalii hawa hushauriwa kupata [[chanjo]] dhidi ya [[malaria]] na [[homa ya manjano]].<ref name="ne" />

Bodi ya Utalii ya Kenya, au KTB, ni shirika la [[serikali]] ambao hutafutia soko kwa watalii wanaosafiria nchi ya Kenya.<ref name="Jolliffe146" /> Maoni ya sekta ya kibinafsi zinachapishwa na Wizara ya Utalii, ambayo inafanya kazi unyounyo na KNB.<ref name="Jolliffe146" /> Wizara ya Utalii lina jukumu la kushauri KNB na kufungua bodi katika wizara zinazohusiana na aina maalum za utalii.<ref name="Jolliffe146" />

==Takwimu==
Mwaka wa 1995, kulikuwa na vitanda 34,211 vya hoteli na kiwango cha kujaza vitanda hivi kilikuwa asilimia 44. Wageni 1,036,628 waliwasili nchini Kenya mwaka wa 2000 risiti za utalii kwa ujumla zilikuwa dola milioni 257. Mwaka huo, serikali ya Marekani ilikadiria wastani wa gharama ya kuishi mjini Nairobi kuwa dola 202 kwa siku, ikilinganishwa na dola 94 hadi dola 144 kwa siku mjini Mombasa, kutegemea na wakati wa mwaka.
<ref name="ne" />

==Marejeo==
{{Marejeo}}

==Masomo zaidi==
* {{Wikicite|id=idPrins|reference={{cite book |last=Prins |first=Herbert |coauthors=Jan Geu Grootenhuis,  Thomas T. Dolan|title=Wildlife Conservation by Sustainable Use |url=http://books.google.ie/books?id=YoRKKE2lRf8C&dq |year=2000 |publisher=Springer |isbn=0412797305 }}}}
* {{Wikicite|id=idRiley|reference={{cite book |last=Riley |first=Laura |coauthors=William Riley |title=Nature's Strongholds: The World's Great Wildlife Reserves |url=http://books.google.ie/books?id=icMuBQhW4vgC |year=2005 |publisher=Princeton University Press |isbn=0691122199 }}}}
* {{Wikicite|id=idJolliffe|reference={{cite book |last=Jolliffe |first=Lee |coauthors=|title=Tea and Tourism: Tourists, Traditions and Transformations  |url=http://books.google.com/books?id=BXl1Q3slvDMC |year=2000 |publisher=Channel View Publications |isbn=1845410564 }}}}
* {{Wikicite|id=idNagle|reference={{cite book |last=Nagle |first=Garrett |coauthors=|title=Tourism, Leisure and Recreation  |url=http://books.google.com/books?id=tA-2NAuiAa4C |year=1999 |publisher=Nelson Thornes |isbn=0174447051 }}}}

==Viungo vya nje==
* [http://www.lonelyplanet.com/worldguide/kenya/ Lonely Planet Guide] {{Wayback|url=http://www.lonelyplanet.com/worldguide/kenya/ |date=20081022160230 }}
'''Serikali ya Wizara na mashirika'''
* [http://www.tourism.go.ke/ Wizara ya Utalii ya Kenya] {{Wayback|url=http://www.tourism.go.ke/ |date=20100106111438 }}
* [http://www.ktdc.co.ke  Kenya Tourism Development Corporation] {{Webarchive|url=https://archive.today/20130218205744/http://www.ktdc.co.ke/ |date=2013-02-18 }}
* [http://www.kws.org/ Kenya Wildlife Service] {{Wayback|url=http://www.kws.org/ |date=20071014012331 }}
* [http://www.museums.or.ke/  National Museums of Kenya]
# http://www.royaltoursafrica.com/data/attractions/specific/Maasai_Mara_Game_Reserve.vrt {{Wayback|url=http://www.royaltoursafrica.com/data/attractions/specific/Maasai_Mara_Game_Reserve.vrt |date=20091012010723 }}
# http://www.tourism.go.ke/ {{Wayback|url=http://www.tourism.go.ke/ |date=20100106111438 }}
# http://en.wikipedia.org/wiki/Tourism_in_Kenya
# https://web.archive.org/web/20061230202343/http://whc.unesco.org/pg.cfm?cid=31&id_site=800
# [http://easytravelgear.com/ http://easytravelgear.com]
# http://www.ecotourismkenya.org/
# http://www.africaguide.com/country/kenya/accom.htm
# http://www.hmnet.com/africa/kenya/ke_tourist/ke_hotels.html {{Wayback|url=http://www.hmnet.com/africa/kenya/ke_tourist/ke_hotels.html |date=20151130120124 }}
# http://www.kenyabeach.com/

{{Economy of Kenya}}
{{Hoja Kuhusu Kenya}}
{{Africa topic|Utalii nchini}}

[[Jamii:Utalii wa Kenya]]
[[Jamii:Usafiri wa Kenya]]
[[Jamii:Uchumi wa Kenya]]