Tazama chanzo cha Tanganyika

{{other uses}}
[[Picha:Flag of Tanganyika (1923–1961).svg|thumb|170px|right|Bendera ya koloni ya Tanganyika.]]
[[Picha:Flag of Tanganyika (1961–1964).svg|thumb|170px|right|Bendera ya Tanganyika tangu 1961 hadi 1964.]]
{{History of Tanzania}}
'''Tanganyika''' ni [[jina]] la [[Historia|kihistoria]] la sehemu kubwa ya [[Tanzania]] ya leo, yaani ile yote isiyo chini ya [[serikali]] ya [[Jamhuri ya Watu wa Zanzibar|Zanzibar]]. 

Kwa sababu za [[Siasa|kisiasa]], mara nyingi huitwa "Tanzania bara" ingawa ina [[visiwa]] pia, hasa [[Mafia]] na [[Kilwa]]. 

Tanganyika ilikuwa sehemu kubwa ya [[Afrika ya Mashariki ya Kijerumani|koloni la Ujerumani]] hadi [[Vita Vikuu Vya Kwanza Vya Dunia|vita kuu ya kwanza ya Dunia]]. Baada ya [[mwaka]] [[1916]] ilivamiwa na [[Uingereza]] na [[Ubelgiji]].  Kuanzia mwaka [[1922]] Tanganyika ilikuwa [[eneo la kudhaminiwa]] kwa niaba ya [[Shirikisho la Mataifa]] lililokuwa chini ya [[Uingereza]] ikawa [[nchi huru]] kati ya miaka [[1961]] - [[1964]], mwaka wa kwanza kama [[ufalme]], halafu kama [[jamhuri]]. 

Mwaka 1964 iliungana na Zanzibar na kuwa sehemu ya Jamhuri ya Muungano ya Tanzania.

== Chanzo katika koloni la Kijerumani ==
Maeneo yaliyoitwa baadaye ([[1920]]) "Tanganyika" yaliunganishwa mara ya kwanza tangu mwaka [[1886]] kama [[koloni]] la [[Ujerumani]] lililoitwa [[Afrika ya Mashariki ya Kijerumani]]. Kabla ya kufika kwa [[ukoloni]] kulikuwa na [[Dola|madola]] madogo mbalimbali na maeneo madogo ya [[Kabila|kikabila]]. 

Kanda la [[pwani]] pamoja na njia za [[msafara|misafara]] kuelekea [[Ziwa Tanganyika]] vilikuwa chini ya [[athira]] ya [[Usultani wa Zanzibar]].

Tangu mwaka [[1885]] [[Karl Peters]], kwa niaba ya [[Shirika la Ukoloni wa Kijerumani]] (Gesellschaft für Deutsche Kolonisation) alianza kufanya mikataba na watawala wenyeji katika maeneo ya [[Usagara]], [[Nguru]], [[Useguha]] na [[Ukami]] iliyoweka msingi wa madai yake ya kuchukua utawala mkuu wa maeneo hayo. Mikataba hii ilikuwa ya udanganyifu maana Peters aliwahamasisha machifu kutia sahihi kwenye matini za Kijerumani ambazo hawakuelewa.

Uenezeaji wa Wajerumani uliendelea hasa baada ya kushinda [[upinzani]] katika [[vita ya Abushiri]] na vita dhidi ya [[Wahehe]].

Koloni ile la Kijerumani ilikuwa kubwa kuliko Tanganyika ya baadaye, maana ilijumlisha pia maeneo ya [[Rwanda]] na [[Burundi]] pamoja na sehemu ndogo ya [[Msumbiji]].

Wakati wa [[Vita Kuu ya Kwanza ya Dunia]] ([[1914]] - [[1918]]) koloni ya Kijerumani ilitekwa na ma[[jeshi]] ya Uingereza na [[Ubelgiji]]. 

[[Mkataba wa Versailles]] wa mwaka 1919 ulikuwa na kanuni za kuchukua makoloni yote ya Ujerumani na kuzikabidhi kwa mataifa washindi wa vita. Sehemu kubwa ya Afrika ya Mashariki ya Kijerumani iliwekwa chini ya utawala wa Uingereza, kasoro maeneo ya [[Rwanda]] na [[Burundi]] yaliyokabidhiwa mikononi mwa Ubelgiji.

== "Tanganyika Territory" ya Kiingereza baada ya kuondoka kwa Wajerumani ==
Tangu mwaka 1917/18 maeneo yote ya [[Tanganyika]] yalitawaliwa na jeshi la Uingereza. Mwaka 1922 yalipelekwa chini ya utawala wa kiraia wa Kiingereza<ref> Quincy Wright: Mandates under the League of nations, Chicago, Ill. : The University of Chicago press, [1930], [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015027342156&view=1up&seq=14 online hapa] kwenye tovuti ya hathitrust.org, uk. 413</ref> uliotekelezwa na [[gavana]]. Mwaka 1922 [[Shirikisho la Mataifa]] liliamua kukabidhi Tanganyika [[Mikono|mikononi]] mwa [[Ufalme wa Maungano]] (Uingereza)<ref>Azimio: tazama Quincy Wright: Mandates under the League of nations, uk. 611 ff</ref> kama [[eneo la kudhaminiwa]] chini ya [[mamlaka]] ya [[Shirikisho la Mataifa]] kulingana na kifungo 22 cha [[mkataba wa Versailles]]. 

=== Jina la eneo ===
Waingereza walihitaji jina jipya kwa ajili ya eneo hilo. Tangu mwaka 1919 ilipoeleweka kwamba koloni ya Kijerumani itabaki chini ya Uingereza idara ya koloni pale London (Colonial Office) ilijadili jina. Kati ya mapendekezo yalikuwepo: 

* Smutsland (kwa heshima ya jenerali [[Jan Smuts]] wa [[Afrika Kusini]] aliyeogoza uvamizi wa eneo katika Vita Kuu), 
* Eburnea na Azania ambayo hayakukubaliwa; 
* New Maryland, Windsorland (kwa heshima ya familia ya kifalme) na Victoria yalipingwa na [[waziri]] aliyetaka kuona jina la kienyeji; 
* kati ya majina ya kienyeji kama Kilimanjaro na Tabora hatimaye Tanganyika lilipendelewa.<ref>Iliffe, A modern History of Tanganyika, uk. 247</ref> na kuwa jina rasmi kuanzia  Januari [[1920]]. Kwa chaguo la "Tanganyika Territory" Waingereza walitumia jina la [[ziwa]] kubwa upande wa mashariki ya eneo. <ref>[http://www.archive.org/stream/encyclopdiabri32newyrich#page/676/mode/2up/search/tanganyika Linganisha makala "Tanganyika Territory" katika Encyclopedia Britannica, 12th edition, vol 32, uk 676]</ref> Jina hilo lilitumiwa pia na Shirikisho la Mataifa katika azimio lake kuhusu eneo hilo.

Kuhusu asili ya jina "Tanganyika" ona hapa: [[Tanganyika_(ziwa)#Jina]]

=== Tanganyika chini ya Uingereza ===
<sup>tazama pia: [[Orodha ya Magavana wa Tanganyika]]</sup>

Katika [[Vita Kuu ya Pili ya Dunia|Vita Kuu ya Pili]], wananchi 100,000 hivi waliungana na [[jeshi]] la Uingereza<ref name="Heale">{{cite book|author1=Jay Heale|author2=Winnie Wong|title=Tanzania|url=https://books.google.com/books?id=9UhNJxHg14wC|year=2010|publisher=Marshall Cavendish|isbn=978-0-7614-3417-7}}</ref> wakiwa kati ya Waafrika 375,000.<ref name="MGT">[http://www.mgtrust.org/afr2.htm "African participants in the Second World War"]. mgtrust.org.</ref> Watanganyika walipiga vita katika vikosi vya [[King's African Rifles]] huko [[Somalia]], [[Uhabeshi]], [[Madagascar]] na [[Burma]].<ref name="MGT" /> Pia Tanganyika ilikuwa chanzo kikubwa cha [[chakula]]<ref name="Heale" />.Jambo hilo lilisababisha [[mfumuko wa bei]] usio wa kawaida.<ref>[http://www.content.eisa.org.za/old-page/tanzania-british-rule-between-wars-1916-1945 "Tanzania: British rule between the Wars (1916–1945)"] {{Wayback|url=http://www.content.eisa.org.za/old-page/tanzania-british-rule-between-wars-1916-1945 |date=20150204203753 }}. ''eisa.org.za''.</ref>

== Uhuru na Muungano na Zanzibar ==
<sup>(Tazama pia [[Historia ya Muungano wa Zanzibar na Tanganyika]], [[Historia ya Tanzania]])</sup>

Tanganyika ilipata uhuru wake tarehe [[9 Desemba]] [[1961]].

Mwaka 1964 imeunganika na [[Zanzibar]] kuwa Jamhuri ya Muungano wa [[Tanzania]]. 

Leo hii neno "Tanganyika" linatumiwa wakati mwingine kutaja sehemu ya Tanzania isiyo [[Zanzibar]], hasa na watu ambao hawapendi muundo wa serikali mbili tu (ile kuu na ile ya Zanzibar) ndani ya muungano na wanadai kuwa na serikali ya tatu, yaani ile ya Tanganyika.

==Marejeo==
<references/>
{{Hoja Kuhusu Tanzania}}
[[Jamii:Historia ya Tanzania]]
[[Jamii:Nchi za kihistoria za Afrika]]