Mapinduzi ya Urusi ya 1917

Mapinduzi ya Urusi ya 1917 yalimaliza ufalme wa miaka 1,000 nchini Urusi na kuanzisha utawala wa ukomunisti kwa miaka 70 iliyofuata.

Mwaka 1917 uliona mapinduzi mawili katika Urusi:

• Mapinduzi ya Februari

na

• mapinduzi ya Oktoba.

Utangulizi

Urusi ilikuwa nchi kubwa duniani iliyopitiwa tu na maeneo chini ya milki ya Britania (Uingereza). Mwaka 1917 Urusi ilikuwa nchi shiriki katika Vita Kuu ya Dunia ya Kwanza pamoja na Uingereza na Ufaransa dhidi ya Ujerumani na Austria-Hungaria.

Baada ya mafanyikio ya kwanza ya 1914 jeshi la Urusi lilipaswa kurudi nyuma tangu mwaka 1915. Kushindwa mara kwa mara kuliongeza upinzani dhidi ya utawala wa Tsar Nikolas II wa Urusi.

Matatizo ya kijeshi yaliongeza ukali wa matatizo ya kijamii, kisiasa na ya kiuchumi yaliyotangulia vita ya 1914 na kusababisha tayari mapinduzi ya Urusi ya 1905. Kati ya matatizo haya yalikuwa:

• Utaratibu wa kisiasa uliimpa mtawala mkuu yaani tsar madaraka mengi mno na kuzuia matengenezo yaliyohitajika; tsar alikuwa na madaraka ya kutosha ya kupuuza bunge na la kutoa imla kwa serikali
• utamaduni wa kirusi ulikuwa na athira kubwa ya serikali kuu iliyojaribu kusimamia uchumi na kukua kwa viwanda
• nafasi kubwa ya serikali ilikuza tabaka ya watumishi wa serikali kwenye ngazi zote waliochelewesha maazimio na kudai hongo
• kwa jumla mandeleo ya uchumi na teknolojia bado yalikuwa nyuma ya Ulaya ya magharibi
• sehemu kubwa ya wananchi waliishi vjijini ambako bado taratibu za ukabaila zilisimamia maihsa ya wengi na kukwamisha maendeleo
• jeshi iliongozwa na majenerali makabaila waliodharau askari wa kawaida; kutowaheshimu kulileta mitindo ya vita iliyosababisho vifo vingi

Kwa jumla idadi ya wananchi ambao hawakuridhika hali ya taifa iliendelea kukua. Vyama vya kisiasa vyenye mwelekeo wa upinzani vilikuwa na wafuasi kati ya wafanyakazi wa viwanda kwenye miji mikubwa na pia kwenye matabaka ya kati. Wakulima ambao mara nyingi hawakuelewa siasa nje ya kijiji chao waliingia jeshini walipokutana na wafanyakazi na watu wa mjini waliowapa fikra mpya za siasa.

Kushindwa kwa Urusi katika mapigano mbalimbali ya vita kulisababisha hali ya hasira kukua na kuandaa mapinduzi.

Mapinduzi ya Februari 1917

Majira ya baridi ya 1916/1917 yalileta njaa kwa watu wengi. Mavuno ya 1916 yalikuwa duni kwa sababu ya hali ya hewa na ukosefu wa wafanyakazi kwa sababu wakulima wengi walikuwa wanajeshi vitani. Miezi ya baridi ilileta njaa kwa sababu vyakula havikutosha tena.

Wakati wa Januari 1917 wakinamama wa mtaa wa wafanyakazi wa Sankt Peterburg waliamua kuandamana barabaranai wakidai chakula. Serikali ilituma wanajeshi dhidi yao walitumia silaha. Lakini maandamano yaliendelea na askari walianza kukataa amri zao. Serikali ilivunja bunge ila tu wabunge walisita kutii wakaunda kamati ya kudumu. Katika muda wa masaa 24 wanajeshi wote wa Sankt Peterburg walikataa kutumia silaha dhidi ya wananchi wakajiunga na upinzani. Serikali ya Tsar ikajiuzulu tar 13 Machi iliyokuwa tar. 28 Februari katika kalenda ya Juliasi.

Hapo bunge iliamua kuchukua madaraka mkononi mwake ikamteua amri jeshi mpya badala ya tsar Nikolas II na kupeleka wawakilishi wake katika wizara. Wakati uleule wafanyakazi wa viwanda vya Peterburg na pia wanajeshi walianza kuchagua kamati zao na kuunda kamati ya utendaji ya wafanyakazi na wanajeshi. Kamati hizi ziliitwa kwa Kirusi “sovyeti” na sovyeti zote zilikuwa na sovyeti ya pamoja mjini Petersburg.

Tsar Nikolas II aliyekaa kwenye makao makuu ya jeshi aliamua kuhamia Peterburg lakini terni yake ikasimamishwa na wanajeshi walioasi akapelekwa mjini Psow penye makao ya sehemu ya kaskazini ya jeshi. Majenerali waliokaa huko hawakuona uwezekano wa kukandamiza mapinduzi wakiona ya kwamba wanajeshi hawatakubali amri za kutumia silaha dhidi ya wananachi. Walimshauri tsar kujiuzulu akaitikia pia kwa jina la mwanawe. Mdogo wa tsar alitanganza ya kwamba asingekubali utawala naye kwa hiyo tar. 3 Machi 1917 (15 Mchi kwenye kalenda ya kale) utawala wa kifalme ulikwisha nchini Urusi.

Vyombo vya utawala vilivyoshindana tangu Februari 1917

Baada ya kujiuzulu kwa Tsar Nikolai II Urusi ulikuwa na vitovu vitatu vya utawala:

• Bunge na kamati yake ya kudumu
• Sovyeti au kamati za wanajeshi na wafanyakazi
• Jeshi na majenerali zake walioendelea kupigania vita dhisi ya Ujerumani na Austria-Hungaria

Majenerali hawakupenda demokrasia lakini walipaswa kuchagua kati ya mtawala wao na taifa kwa jumla wakitaka kuendelea na vita. Waliamua kumwacha mtawala wakijaribu kusalimihsa utaratibu kati ya wanajeshi.

Bunge ilikuwa na kamati yake ya kudumu iliyochukua nafasi ya serikali lakini madaraka yake yalipungungukiwa. Ndani ya bunge kulikuwa na vikundi mbalimbali. Upande mmoja walikuwa watetezi wa ufalme; nafasi ya katikati walikuwa wawakilishi wa matabaka ya katikati waliokuwa tayari kushirikiana na tsar akikubali haki za katiba wakitafuta siasa ya kibepari.

Kwa upande mwingine walikuwepo vyama vya kisoshalisti hasa Chama cha Mapinduzi ya Kijamii pamoja na Chama cha Wafanyakazi wa Kijamii-Kidemokrasia kilichokuwa kimegawanyaika kabla ya vita katika vikundi vya Mensheviki na Bolsheviki. Bolsheviki walitaka mapinduzi kwa njia ya kijeshi na utawala wa kidikteta utakaobadilisha muundo wa jamii kuelekea ukomunisti. Lakini kundi lenye wafuasi wengi zaidi walikuwa Mensheviki. Bungeni wabunge wa Mapinduzi ya Kijamii na Mensheviki walikuwa wachache kutokana na sheria ya uchaguzi uliowazuia wafanyakazi wengi kwenye kura. Lakini walikuwa na nguvu katika kamati za sovyeti.

Mwanzoni sovyeti hizi za wanajeshi na wafayakazi zilikuwa na nguvu katika miji mikubwa ya Peterburg na Moscow pekee. Ila tu Peterburg walikuwa na uwezo zaidi kwa sababu ilikuwa makao makuu ya serikali. Walifaulu kupata kibali cha serikali mpya ya kuwa kila kikosi cha jeshi kilitakiwa kuchagua sovyeti yake na kutuma wawakilishi kwenye mkutano wa sovyeti ya wanajeshi na wafanyakazi.

Hivyo wakati viongozi wa jeshi walijitahidi kutunza nidhamu kati ya askari na kuwa tayari kwa hali ya vita.

Huko Petersburg serikali ya bunge na kamati za wafanyakazi na wanajeshi ziligawana madaraka bila utaratibu wa wazi. Hasa hawakukubaliana juu ya swali la vita au amani. Ujerumani kama mpinzani mkuu ilikuwa na madai makali sana ambayo ilionekana hazikukubaliki kwa Urusi. Lakini wakati huohuo serikali ilikuwa na matatizo kuondoa uhaba wa chakula kwa watu maskini katika miji mikubwa walioendelea kutoridhika.

Kurudi kwa Lenin na siasa ya Bolsheviki

Mwezi wa Aprili 1917 kiongozi wa Bolsheviki Vladimir Ilyich Lenin alirudi Urusi. Lenin aliwahi kukaa Uswisi alipopata kimbilio cha kisiasa. Polisi ya siri ya Ujerumani ilimsafirisha kupitia Ujerumani hadi Skandinavia kwa sababu Wajerumani walitaka kuharakisha mapinduzi katika Urusi. Walilenga kudhoofisha jeshi la Kirusi kwa njia hii.

Lenin alianza mara moja kuwahutubia wafanyakazi wa Peterburg na kudai amani ya mara moja kwa kukubali madai yote ya wapinzani. Wanasiasa kwa vyama vya soshalisti nje ya Bolsheviki walipewa tayari wizara kadhaa katika serikali lakini hawakuwa na athira juu ya maazimio ya kijeshi. Habari za mapigano ambako jeshi la Urusi lilishindwa zilidhoofisha imani ya wananchi katika serikali mpya. Chakula kilikuwa haba na njaa ilizidi.

Hadi Oktoba wawakilishi wengi katika sovyeti za wafanyakazi na wanajeshi mjini Sankt Peterburg walianza kusogea upande wa Lenin na Wabolsheviki.

Mapinduzi ya Oktoba

Katika hali hii Lenin na wenzake waliamua kupindua serikali. Trotski alianzisha kamati ya kijeshi ya Sovyeti ya Petrograd. Hapa alitegemea wanajeshi wa ulinzi waliokaa Petrograd pamoja na wanamaji - kati ya viongozi wao Bolsheviki walikuwa wengi. Pia alikuwa na wanamigambo wa chama waliopewa silaha ambao walikuwa wafanyakazi teule kutoka viwandani. Wakuu wa jeshi walikataa kupokea amri kutoka Trotski na tar. 22 Oktoba alitangaza ya kwamba kamati ya

Katika usiku wa 24/25 Oktoba (kalenda ya Juliasi; ilikuwa 7/8 Novemba kwenye kalenda ya Gregori) vikosi vya Bolsheviki walitwaa ofisi muhimu za mjini kama ghala za silaha, posta na makao makuu ya huduma ya simu,

Hatimaye kikosi cha Bolsheviki kilitwaa jumba la kifalme mjini lililokuwa makao makuu ya serikali. Mawaziri wote walikamatwa ispokuwa waziri mkuu Kerenski aliweza kukimbia.

Wabolsheviki waliunda serikali mpya chini ya uogozi wa Lenin. Upinzani mjini Peterbug na pia Moscow ulikuwa mdogo. Lakini nje ya miji mikubwa hali ilikuwa tofauti. Chama cha Bolsheviki iliendelea kutumia wanamigambo na sehemu ya wanajeshi walioshirikiana nao kufukuza wapinani wote hata vyama vya Kisoshalisti vingine kama Mensheviki na Wanamapinduzi wa Kijamii.

Kufukuzwa kwa bunge la katiba

Tar 12./25. Novemba 1917 ulitokea uchaguzi kwa bunge la kutunga katiba mpya. Uchaguzi huu uliwahi kuamuliwa na bunge la zamani na kuandaliwa na serikali ya Kerenski. Lenin alitangaza ya kwamba bunge jipya litakuwa na madaraka ya kuamua juu ya wakti ujao. Lakini uchaguzi mwenyewe ulielekea tofauti; Bolsheviki walipata asilimia 20-25 za kura tu. Walishinda katika miji mikubwa na kati ya wanajeshi lakini idadi kubwa ya wananchi vijijini waliokuwa wengi walipigia kura chama cha Mapinduzi ya Kijamii kilichopata zaidi ya nusu ya wabunge wote.

Chama	Kura	Wabunge
Chama cha Mapinduzi ya Kijamii	17,100,000	380
Bolsheviki	9,800,000	168
Mensheviki	1,360,000	18
Chama cha Demokrasia	2,000,000	17
Wawakilishi wa makabila		77
Chama cha Mapinduzi cha Kijamii – kitengo cha kushoto		39
Wasoshalisti wa taifa		4
Jumla:	41,700,000	703

Bunge hili lilikutana mara moja tu kwa masaa machache. Wabolsheviki walipoona ya kwamba wengine hawafuati waliondoka wakafukuza wabunge kwa wanajeshi wao.

Amani na Ujerumani

Serikali mpya ilitangaza mara moja iko tayari ya kumalita vita ikaingia haraka katika majadiliano na Wajerumani ikakubali masharti yote ya Wajerumani. Mapigano yote yalisimamishwa tar. 15 Desemba 1917 na mkataba wa amani kati ya Urusi na Ujerumani ulitiwa sahihi katika Machi ya 1918.

Amani hii iliruhusu wanajeshi kurudi nyumbani; jeshi lenyewe liliporomoka na athira ya Bolsheviki ilipanua hata nje ya miji mikubwa wakaonekana kwa watu wengi kama wakombozi waliomaliza mauaji.

Vita ya wenyewe kwa wenyewe

Tokeo la mapinduzi ya Kibolsheviki lilikuwa vita ya wenyewe kwa wenye nchini Urusi. Zaidi ya watu milioni 8 walikufa hadi 1921 hadi ushindi wa Waolsheviki.

Viungo vya Nje

• Chronology of the Russian Revolution World History Database
• Avrahm Yarmolinsky, Road to Revolution: A Century of Russian Radicalism, 1956.
• Soviet history archive at www.marxists.org
• Russian Revolution archive at www.libcom.org
• Year One of the Russian Revolution from the Victor Serge Internet Archive on Marxists Internet Archive. Translation, editor's Introduction, and notes © 1972 by Peter Sedgwick. Retrieved April 5, 2005.
• Précis of Russian Revolution A summary of the key events and factors of the 1917 Russian Revolution.
• Kevin Murphy's Isaac and Tamara Deutscher Memorial Prize lecture Can we Write the History of the Russian Revolution, which examines historical accounts of 1917 in the light of newly accessible archive material.