Tazama chanzo cha Chuo Kikuu cha Dar es Salaam

[[File:University of Dar es Salaam.png|thumb|Logo for University of Dar es Salaam]]

{{Infobox chuo kikuu|jina=Chuo Kikuu cha Dar es Salaam|native_name=Mlimani|picha=|jina_la_picha=|maelezo ya picha=|ukubwa_wa_picha=|image_alt=|jina_la_kilatini=|wito=|wito_sw=[[Hekima]] ni [[Uhuru]]|kimefungwa=|kimeanzishwa=1961|aina=Chuo cha Umma|ushirikishwaji=|wakfu=Chuo cha kwanza Tanzania|Ofisa mkuu=|mwenyekiti=|kinara=|chansela=[[Jakaya Kikwete|Dkt. Jakaya Mrisho Kikwete]]|rais=|makamu_wa_rais=|superintendent=|provost=|makamu_wa_chansela=Prof. William A.L. Anangisye|rector=|principal=|dean=Ms. Paulina Mabuga|director=|head_label=|head=|faculty=|staff=|students=|enrollment=|undergrad=|postgrad=|doctoral=|other=|mahali=|mji=Dar es Salaam|jimbo=|mkoa=|nchi=Tanzania|coor=|kampasi=Main Kampasi, CoICT Kampasi, DUCE Kampasi, MUCE Kampasi, Zanzibar Kampasi, SJMC Kampasi na Mbeya Kampasi|former_names=|free_label=|free=|sports=|rangi=Bluu, Nyeupe|colours=|nickname=Mlimani, UDSM|mascot=|athletics=|affiliations=|tovuti=https://www.udsm.ac.tz/|logo=|footnotes='''Hekima ni Uhuru'''}}

[[File:Nkrumah.JPG|thumb|Ukumbi wa Nkrumah.]]

'''Chuo Kikuu cha Dar es Salaam''' (CKD) (kiingereza: University of Dar es Salaam) ni [[chuo]] kikuu cha [[kwanza]] nchini [[Tanzania]]<ref>{{cite web | url= http://www.tcu.go.tz/images/pdf/Recognised_Universities_Colleges_Centres.pdf | title= Register of Universities | format= [[PDF]] | [[publisher= [[Tanzania Commission for Universities]] | accessdate]]= 15 July 2013 | archiveurl= https://web.archive.org/web/20150924113511/http://www.tcu.go.tz/images/pdf/Recognised_Universities_Colleges_Centres.pdf | archivedate= 2015-09-24 }}</ref> chenye kauli mbinu inayosema ''Hekima ni Uhuru''. CKD kina kampasi mbalimbali kama vile Main Kampasi, CoICT Kampasi, DUCE Kampasi, MUCE Kampasi, Zanzibar Kampasi, SJMC Kampasi na [[Mbeya]] Kampasi. Hizi Kampasi zipo mahali mbalimbali. Main Kampasi, CoICT Kampasi, DUCE Kampasi na SJMC Kampasi zinapatikana jijini Dar es Salaam. MUCE Kampasi inapatikana mkoa wa Iringa. Zanzibar Kampasi inapatikana Zanzibar. Mbeya Kampasi inapatikana jijini Mbeya.

==Historia yake==
*Chuo Kikuu cha Dar es Salaam kilianzishwa mnamo mwaka 1961 kama Ndaki cha Chuo Kikuu cha [[London]] (kiingereza: College of the University of London) kikiwa na Kitivo cha [[Sheria]].<ref name="historia">{{Cite=web|url=https://www.udsm.ac.tz/web/index.php/background| accessdate=2020-07-25}}</ref> 

*Mnamo mwaka 1963 kilibadilisha jina na kuitwa Ndaki cha Chuo Kikuu cha Afrika Mashariki (kiingereza: Constituent College of the University of East Africa) kikiwa na Shule ya Udaktari. Mnamo mwaka 1968 hii shule ilibadilishwa kuwa ''Kitivo cha Udaktari cha Ndaki ya Chuo Kikuu cha Dar es Salaam'' (kiingereza: Faculty of Medicine of the University College of Dar es Salaam).<ref name="historia"/> 

*Mnamo Agosti 1970 chuo hiki kilitangazwa kama chuo kikuu cha kitaifa kupitia kifungu cha sheria namba 12 cha mwaka 1970 cha Chuo Kikuu cha Dar es Salaam kikiwa na kitivo kiitwacho ''Kitivo cha Udaktari cha Chuo Kikuu cha Dar es Salaam''(kiingereza: Faculty of Medicine of the University of Dar es Salaam).<ref name="historia"/>

*Mnamo Julai 1991 Kitivo cha Udaktari cha Chuo Kikuu cha Dar es Salaam kilitangazwa kama Ndaki ya Chuo Kikuu cha Dar es Salaam kiitwacho Ndaki ya Chuo Kikuu cha Sayansi ya Afya Muhimbili (Kiingereza: Muhimbili University College of Health Sciences). Kulingana na kifungu cha sheria namba 7 cha mwaka 2005 cha vyuo vikuu, mnamo mwaka 2007 ndaki hii ya masuala ya Afya ilifanywa kuwa Chuo Kikuu kinachojitengemea kilichoitwa ''Muhimbili University of Health and Allied Sciences (MUHAS)'' kwa lugha ya kiingereza.<ref name="historia"/> 

*Mnamo mwaka 1996, Taasisi ya Ardhi ilibadilishwa kwa Ndaki ya Chuo Kikuu cha Dar es Salaam itwayo University College of  Lands and Architectural Studies (UCLAS) kwa lugha ya kiingereza. Kulingana na kifungu cha sheria namba 7 cha mwaka 2005 cha vyuo vikuu, mnamo mwaka 2007 ndaki hii ya masuala ya Ardhi ilifanywa kuwa Chuo Kikuu kinachojitengemea kilichoitwa ''Chuo Kikuu cha Ardhi'' (kiingereza: University of Ardhi, ARU) badala ya UCLAS.<ref name="historia"/>    

*Baada ya miaka kadhaa kupita, chuo hiki kilifanikiwa kuanzisha vitivo, ndaki na taasisi mbalimbali. Baadhi za ndaki hizo zinajitegemea kama vyuo vikuu (MUHAS na ARU).<ref name="historia"/>

==Kiwango cha Elimu==
Mwaka wa 2019, Chuo Kikuu cha Dar es Salaam kilitambuliwa kama chuo kikuu bora zaidi nchini Tanzania, hapo juu Chuo Kikuu cha Sokoine cha Kilimo (SUA) kilichopo mjini Morogoro.<ref>{{Cite web|url=http://www.urapcenter.org/2018/country.php?ccode=TZ&rank=all|title=URAP - University Ranking by Academic Performance|work=www.urapcenter.org|accessdate=2019-07-28|archivedate=2020-09-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200925055958/https://www.urapcenter.org/2018/country.php?ccode=TZ&rank=all}}</ref> UDSM kilitambuliwa kama chuo cha sitini na tisa kwa ubora zaidi wa elimu kwa Afrika.<ref>{{Cite web|url=http://www.urapcenter.org/2018/region.php?rcode=AF|title=URAP - University Ranking by Academic Performance|work=www.urapcenter.org|accessdate=2019-07-28|archivedate=2020-09-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200925053759/https://www.urapcenter.org/2018/region.php?rcode=AF}}</ref> Kinatambulika kama chuo cha 1885 kwa ubora wa kitaaluma duniani.<ref>{{Cite web|url=http://www.urapcenter.org/2018/university.php?q=University+of+Dar+es+Salaam|title=URAP - University Ranking by Academic Performance|work=www.urapcenter.org|accessdate=2019-07-28|archivedate=2020-09-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200925073012/https://www.urapcenter.org/2018/university.php?q=University+of+Dar+es+Salaam}}</ref>

==Taaluma==
Chuo Kikuu cha Dar es Salaam kinatoa programu kadhaa za shahada ya kwanza, kama vile: akiolojia, usanifu majengo, biolojia, biashara, kemia, elimu ya mawasiliano, elimu ya komputa, masomo ya maendeleo, uchumi, elimu, uhandisi na elimu ya hali ya mazingira.<ref>{{Cite web|url=https://www.udsm.ac.tz/web/index.php/study/programmes/undergraduate|title=University of Dar es Salaam-Programme|work=www.udsm.ac.tz|accessdate=2019-07-28}}</ref> Chuo kinatoa programu kadhaa za shahada za Uzamili na Uzamivu, kama vile: elimu ya usimamizi wa fedha, sanaa, jiografia, sheria, isimu ya lugha, fasihi, uongozi, hisabati, utabibu, muziki, lishe, fizikia, sayansi ya mimea, elimu ya siasa, saikolojia, na sanaa za maonyesho.<ref>{{Cite web|url=https://www.udsm.ac.tz/web/index.php/study/programmes/postgraduate|title=University of Dar es Salaam-Programme|work=www.udsm.ac.tz|accessdate=2019-07-28}}</ref>

==Maisha ya Chuo Kikuu==
Chuo Kikuu cha Dar es Salaam kina maeneo matano mjini na karibu na mji wa Dar es Salaam. Mlimani iko kilomita kumi na tatu magharibi mwa jijini.<ref>{{Citation|title=University of Dar es Salaam|date=2019-07-20|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=University_of_Dar_es_Salaam&oldid=907121974|work=Wikipedia|language=en|access-date=2019-07-28}}</ref> Chuo Kikuu ni nyumbani kwa wanafunzi 17,098 wa shahada ya kwanza, na wanafunzi 2,552 wa shahada za uzamili na uzamivu.<ref>{{Citation|title=University of Dar es Salaam|date=2019-07-20|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=University_of_Dar_es_Salaam&oldid=907121974|work=Wikipedia|language=en|access-date=2019-07-28}}</ref>

== Watu maarufu waliohitimu Chuoni ==
*[[Jakaya Kikwete]], [[Rais]] wa awamu ya nne wa [[Tanzania]]
*[[Yoweri Museveni]], Rais wa [[Uganda]]
*[[Laurent Kabila]], Rais wa zamani wa [[Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo]]
*[[John Garang]], [[Makamu wa Rais]] wa zamani wa [[Sudan]]
*[[Joseph Obgeb Jimmy]], [[mwanadiplomasia]] wa [[Namibia]]
*[[Asha-Rose Migiro]], Naibu Katibu Mkuu wa zamani wa [[Umoja wa Mataifa]]
*[[Edward Lowassa]], [[Waziri Mkuu]] mstaafu wa [[Tanzania]]
*[[Herbert James Mntangi]], mbunge mstaafu wa [[Bunge la Tanzania]]
*[[Gertrude Mongella]], Rais wa zamani wa [[Bunge la Afrika]]
*[[Augustine P. Mahiga]], [[Balozi]] katika  [[Umoja wa Mataifa]]
*[[Patricia McFadden]], [[mtunzi]] mashuhuri wa [[Eswatini]]
*[[Walter Rodney]], [[mwanasiasa]] wa [[Guyana]]
*[[Francis K. Butagira]], Balozi wa Uganda katika [[Umoja wa Mataifa]]
*[[Juma Ngasongwa]], Mbunge wa [[Bunge la Tanzania]]
*[[Eriya Kategaya]], Naibu wa Kwanza wa Waziri Mkuu wa [[Uganda]]
*[[U. Aswathanarayana]], Mkurugenzi wa Mahadevan ICWRM, [[India]]
*Majaliwa [[Kassim Majaliwa]], Waziri Mkuu wa Tanzania, Novemba 2015-sasa
*[[:en:Donald_Kaberuka|Donald Kaberuka]], Rais wa [[Benki ya Maendeleo ya Afrika]] 
*[[Bernard Kamilius Membe]], Waziri wa zamani wa Tanzania
*[[:en:Willy_Mutunga|Willy Mutunga]], [[Jaji Mkuu]] wa Kenya
*[[Irene Tarimo]], Mtafiti na [[Mhadhiri]] katika [[Chuo Kikuu Huria cha Tanzania]]

== Wahadhiri wanaofahamika ==
* [[:en:Molly_Mahood|Molly Mahood]], Profesa wa Kiingereza, 1954-1963
* [[Walter Rodney]], Mwanahistoria maarufu wa Guyanese, mwanaharakati wa kisiasa na msomi 
* [[:en:Yash_Tandon|Yashpal Tandon]], Mtunga sera wa Uganda, mwanaharakati wa kisiasa, profesa, mwandishi na wasomi wa umma 

==Tanbihi==
{{reflist}}

==Viungo vya nje==
* [http://www.udsm.ac.tz/ University of Dar es Salaam] {{Wayback|url=http://www.udsm.ac.tz/ |date=20110723035707 }} - Tovuti rasmi ya Chuo Kikuu cha Dar Es Salaam

{{mbegu-elimu}}

[[Jamii:Chuo Kikuu cha Dar es Salaam|*]]
[[Jamii:Dar es Salaam|Chuo Kikuu]]
[[Jamii:Vyuo vikuu vya Tanzania|Dar es Salaam]]