Tazama chanzo cha William I wa Uingereza

{{Infobox monarch
| jina=William I "Mshindi"
| cheo = Mfalme wa Uingereza, Mtemi wa Normandi
| picha = WilliamI-lrg.jpg
| maelezo ya picha = William Mshindi jinsi alivyochorwa kwenye kitambaa cha Bayeux baada ya mwaka 1070
| utawala = [[25 Desemba]] [[1066]] - [[9 Septemba]] [[1087]]
| date1 = [[25 Desemba]] [[1066]]
| date2 = [[9 Septemba]] [[1087]]
| coronation = [[25 Desemba]] [[1066]]
| aliyemtangulia= Harold 11 (Godwinson)
| anayemfuata= [[William II wa Uingereza|William II]]
| malkia = [[Matilda wa Flanders]] ([[1031]] – [[1083]])
| jumba la kifalme = [[Nasaba ya Normandi]]
| baba = Robert 1, Mtemi wa Normandi
| mama = Herleva
| mtoto = Robert II-mtemi wa Normandi, Richard-mtemi wa Benay, Adeliza, Cecilia, William II-mfalme wa Uingereza, Adela-mtemi wa Blois, Gundred, Agatha, Constance na Henry I-Mfalme wa Uingereza
| tarehe ya kuzaliwa = 1027
| mahala pa kuzaliwa = [[Normandi]]
| tarehe ya kifo = [[9 Septemba]] [[1087]]
| mahala alipofia = Rouen, Normandi
| mahala pa maziko = Rouen
}}
'''Mfalme William I wa Uingereza''' (anayejulikana pia kwa jina la '''''William the Conqueror''''', yaani '''William Mshindi''', au kwa jina la Kifaransa kama '''Guillaume''') alikuwa mtemi wa [[Normandy]] na mtawala wa mwisho wa nje aliyefaulu kuvamia [[Uingereza]].<ref>{{cite book|title=Key Stage Three History: The Study Guide|publisher=Coordination Group Publications|isbn=1841463302|edition=First|date=2002|page=1}}</ref>

Alizaliwa katika Normandy ambayo ni sehemu ya [[Ufaransa]] iliyokaliwa wakati ule na [[Wanormani]] waliokuwa watu wenye asili ya [[Skandinavia]]. Wazazi wake walikuwa mtemi Robert wa Normandi na mke wake wa kando Herleva. Baba alimpa cheo cha mtemi mteule alipokuwa na miaka 6 wakati alipoenda kujiunga na [[vita ya misalaba]]. Alipokuwa mbukwa alihitaji kupigania vita kwa miaka mingi dhidi ya watemi wadogo waliotaka kukamata cheo chake. Tangu mwaka 1054 alikuwa mshindi na kutokana na [[Mauti|kifo]] cha mfalme wa Ufaransa aliweza kutawala Normandi kama mfalme mdogo.
[[Picha:William the Conqueror 1066 1087.jpg|thumb|right|200px|Sarafu ya William I.]]
Uingereza ilikaliwa wakati ule na [[Waanglia-Saksoni]]; lugha ya wakazi wengi ilikuwa Kianglia-Saksoni. Magharibi na kaskazini ya kisiwa cha [[Britania]] ilikuwa bado na wakazi asilia [[Wakelti]] na [[Udeni|Wadenmark]] waliowahi kuunda makazi kwenye pwani ya mashariki. William alikuwa ndugu na mfalme [[Edward wa Uingereza]] (1042-1066) kwa sababu mama yake Edward alikuwa shangazi wa baba yake William. Edward alimtembelea William katika Normandi akamuahidia atakuwa mrithi wake. Lakini baada ya kifo cha Edward wakuu wa Uingereza walimchagua mtemi Harold kuwa mfalme mpya.

Hivyo William aliandaa jeshi kubwa kwa kusudi la kujipatia kile alichoona kama haki yake. Harold alimsubiri lakini alilazimishwa kuhamia Uningereza wa kaskazini kwa sababu jeshi kutoka [[Denmark]] ilivamia kisiwa. Baada ya mapigano mbalimbali Harold alishinda Wadenmark alipopata habari za [[uvamizi]] wa William aliyefikisha jeshi lake kwa jahazi kwenye kusini. Tarehe 14 Oktoba jeshi lake lililochoka kutokana na mapigano na matembezi lilikuta Wanormandi atika [[mapigano ya Hastings]]. Harold aliuawa pamoja na wengi wa wakubwa wake.

William aliendelea kukamata au kuua wakubwa wa Waanglia-Saksoni. Akagawa nafasi za utemi za kieneo kwa ndugu zake kutoka Normandi. Hiyvo alianzisha kipindi cha historia ya Uingereza ambako makabaila wenye lugha ya Kifaransa walitawala watu raia wenye lugha ya Kianglia-Saksoni na Kikelti.

Baada ya kukamata utawala William aliamuru kuandikwa kwa orodha ya miji na viji vyote na ugawaji wa nchi chini ya watawala wapya. Orodha hii linajulikana kwa jina la Doomesday Book (kitabu cha siku ya kiyama) kwa sababu alitangaza ya kwamba ugawaji wa mali na hali uendelee hadi mwisho wa dunia.

William alielazimishwa kutetea himaya katika vita nyingi yake dhidi ya viongozi wazalendo Waingereza waliozidi kuasi dhidi yake, uvamizi kutoka Denmark, Waskoti kutoka kaskazini na pia dhidi ya mfalme wa Ufaransa aliyejaribu kuwa tena mkuu juu ya Normandi.
[[Picha:StEtienne Tombo GuillaumeLeC.JPG|thumb|250px|right|Jiwe la kaburi la William I mjini Rouen]]

Aligonjeka na kufa mjini Rouen (Ufaransa) mwaka 1087 alipopigana na jeshi la mfalme wa Ufaransa.
Mwanawe Robert alikuwa mtemi wa Normandi na mdogo wake William II mfalme wa Uingereza.
William Mshindi alizikwa mjini Rouen.

== Marejeo ==
{{Marejeo}}
{{DEFAULTSORT:William 01 wa Uingereza}}
[[Jamii:waliozaliwa 1020]]
[[Jamii:waliofariki 1087]]
[[Jamii:Wafalme na malkia wa Uingereza]]