Tazama chanzo cha Wakinga

[[picha:KingaManandWoman.jpg|thumbnail|right|200px|Mwanamke na Mwanaume wa Kikinga]]
'''Wakinga''' ni [[kabila]] la [[watu]] wa [[Tanzania]] wanaoishi hasa katika [[Mkoa wa Njombe]], [[Wilaya ya Makete]]. 

Makabila makubwa ya wenyeji mkoani [[Njombe]] ni [[Wabena]], [[Wakinga]] na [[Wapangwa]], na uwiano wao ni 37:11:3.

Kabila la Wabena liko wilaya ya Njombe na eneo la [[Malangali]] likiwa linapakana na
[[wilaya ya Ulanga]] na [[wilaya ya Kilombero]] ([[Mkoa wa Morogoro]]), Wakinga wako wilaya ya Makete na Wapangwa wako eneo la Malangali. 

Yapo pia makabila madogo kama vile [[Wamahanji]], [[Wakisi]], [[Wamanda]], Wamagoma n.k. ambao kwa ujumla wao wanachukua [[asilimia]] 6 iliyosalia ya watu Mkoani Njombe.

[[Lugha]] ya Wakinga inaitwa [[Kikinga]]. Asili ya lugha hii ina mkanganyo kidogo: baadhi ya taarifa zinaeleza kuwa asili ya lugha hii ni [[misitu]] ya [[Kongo]] <ref>[http://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=92708]</ref>, huku taarifa nyingine zinaeleza kuwa asili ya jamii ya Wakinga ni [[Afrika Kusini]] na kwa waliingia Ukinga kwa kutokea [[mkoa wa Ruvuma]].

Jamii ya Wakinga ina koo mbalimbali, kwanza ukoo wa Sanga, ambao ndio [[ukoo]] mkubwa na ndio uliokuwa unatawala jamii yote ya Wakinga. Koo nyingine ni pamoja na ukoo wa Kyando, Mahenge, Chaula, Tweve, Luvanda, Pila, Lwila, Ndelwa, Mlelwa, Mbilinyi, Msigwa na Mbwilo. Hizi ni baadhi tu ya koo za jamii ya Wakinga. <ref>{{Cite web |url=https://www.tanzaniaweb.com/TanzaniaHomePage/NewsArchive/Wakinga-wanasifiwa-sana-kwa-uchapakazi-547195 |title=Nakala iliyohifadhiwa |accessdate=2024-01-13 |archivedate=2024-01-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240113080605/https://www.tanzaniaweb.com/TanzaniaHomePage/NewsArchive/Wakinga-wanasifiwa-sana-kwa-uchapakazi-547195 }}</ref>

==Maendeleo==
Kwenye [[maendeleo]] Wabena na Wakinga ni wachapa kazi sana. Tanzania nzima [[mkoloni]] aligundua makabila matatu ndio wachapa [[kazi za mikono]] na wenye kujituma na waaminifu kazini kuliko makabila yote. Makabila hayo ni:

1. Wabena toka Njombe
2. Wakinga toka Makete
3. [[Waha]] toka [[Kigoma]]<ref>[http://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=90101]</ref>

Wilaya ya Makete inategemea [[barabara]] mbili kuu ya kutoka Njombe na nyingine kutoka [[Mbeya]], kipindi hiki moja ya kutoka Njombe inapitika, lakini barabara pacha zinazoingia mkoani Mbeya zimeharibika na haipitiki.

[[Ubovu]] wa barabara hizo umechangia kwa kiasi kikubwa kukwamisha [[usafirishaji]] wa [[pembejeo]] na hivyo hazifiki kwa wakati. Lakini pia umechangia kushindwa usafirishaji ma[[zao]] kama ma[[tunda]], [[viazi]], [[pareto]], mazao ya [[mbao]], [[ngano]], [[mahindi]] na mengine kwenda [[soko]]ni. 

Barabara wilayani humo kama katika wilaya nyingine kama zinapitika, zinachangia kukuza [[uchumi]] wa wilaya hiyo, lakini zinazopokuwa mbovu zinachangia kupunguza [[kasi]] ya kukua kwa uchumi, [[pato]] la wananchi na maendeleo wilaya hiyo.

Ubovu wa barabara wilayani humo umepandisha [[bei]] ya [[bidhaa]] za ma[[duka]]ni ambazo zinaingizwa wilayani humo kupitia Mbeya na Njombe. Bei ya bidhaa nyingi ni za kuruka, hasa katika maeneo ambayo barabara zimeharibika.

Kutokana na ubovu wa barabara hizo, wananchi wa maeneo ya [[Bulongwa]] wanabeba matunda, ngano na bidhaa nyingine kwa [[kichwa]] [[umbali]] mrefu kwenda kuuza mkoani Mbeya ambako soko linapatikana.

[[Adha]] za ubovu wa barabara zimewakumba pia wakazi wa [[Ipepele]], [[Iniho]] na [[Matamba]] wilayani humo, wamekuwa wakibeba viazi, mbao na mahindi vichwani umbali mrefu kwenda kufikisha kwenye maeneo ambako barabara zinafikika.<ref>{{Cite web |url=http://www.habarileo.co.tz/makala/index.php?id=7614 |title=Nakala iliyohifadhiwa |accessdate=2008-07-22 |archivedate=2018-07-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180709214839/http://www.habarileo.co.tz/makala/index.php?id=7614 }}</ref>

Kutokana na ubovu wa barabara, mazao mengi ya wilaya ya Makete, yakiwamo ya mbao. yamekuwa yakikwama kusafirishwa na hivyo kukwamisha ukuaji wa uchumi wilayani na hivyo kuwakosesha wananchi kipato, [[ajira]] na mahitaji ya kila siku. 

Pareto imekuwa ikisuasua kusafirishwa, hata kama hivi karibuni imefufuliwa baada ya miaka takribani kumi kufifia na [[wakulima]] kukata tamaa kutokana na [[soko la dunia]] la bidhaa hiyo kuanguka mwanguko wa [[mende]].

Kufufuliwa kwa soko la zao hilo na kuanzishwa kwa malipo ya papo kwa hapo, kumechangia kuamsha [[ari]] ya wananchi kulima kwa wingi zao hilo, hata kama ubovu wa barabara unalazimisha baadhi ya mazao kuozea nyumbani.

Mahindi, ngano, [[shayiri]] na matunda ambayo yanalimwa kwa wingi Bulongwa na Matamba, yanaozea mitini. Watu wachache wenye uwezo wanabeba kichwani umbali mrefu kwenda kuuza.
Wenyeji pia wana zao la miti ya [[ulanzi]].<ref>{{Cite web |url=http://www.inbar.int/publication/txt/INBAR_PR_02.htm |title=Nakala iliyohifadhiwa |accessdate=2008-07-22 |archivedate=2008-06-24 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080624164611/http://www.inbar.int/publication/txt/INBAR_PR_02.htm }}</ref>

Wakinga, ni wafanya[[biashara]] maarufu katika mikoa mbalimbali nchini, hasa Mbeya, [[Iringa]], [[Dar es Salaam]], [[Ruvuma]], [[Rukwa]] na maeneo mengine. Lakini, wamekuwa wakishindwa kuwekeza wilayani kwao kutokana na barabara nyingi kuwa mbovu na kutopitika wakati wote.

Barabara ni [[chanzo]] cha [[maendeleo]]: zikijengwa kwa [[lami]], zitasaidia kuongeza haraka pato la wananchi, kukuza uchumi wa nchi na kuondoa umaskini.

==Tanbihi==
{{reflist}}
{{Makabila ya Tanzania}}
{{mbegu-utamaduni-TZ}}
{{DEFAULTSORT:Kinga}}
[[Jamii:Makabila ya Tanzania]]
[[Jamii:Wilaya ya Makete]]