Tazama chanzo cha Oasisi

{{vyanzo}}
[[Picha:EinKelt.jpg|right|thumb|Ein-Kelt, an Oasis in the Judean Desert, Israel]]
Katika [[jiografia]], '''Oasisi''' ni eneo lenye [[mimea]] katikati ya [[jangwa]], kwa kawaida likizunguka [[chemchemi]] au chanzo kingine cha [[maji]]. Oasisi pia hutoa makazi kwa [[wanyama]] na hata [[binadamu]] kama eneo ni kubwa vya kutosha.

Maeneo yenye oasisi yamekuwa muhimu kwa [[biashara]] na njia za [[usafiri]] katika maeneo ya jangwa. [[Msafara|Misafara]] hulazimika kupitia karibu na oasisi ili kujiongezea [[akiba]] zao za maji na [[chakula]]. Hivyo, kudhibiti kisiasa au kijeshi Oasisi mara nyingi kunamaanisha kudhibiti biashara ya misafara fulani. Kwa mfano, oasisi za [[Awjila, Ghadames]] na [[Kufra]] iliyoko katika [[Libya]] ya leo, kwa nyakati mbalimbali zimekuwa muhimu kwa biashara za Kaskazini-Kusini na Mashariki-Magharibi katika [[biashara ya ng'ambo ya Sahara]]. 

[[Neno]] ''Oasisi'' liliingia katika [[Kiingereza]] kutoka neno la [[Kigiriki]] ''ὄασις Oasis'', lililotoholewa moja kwa moja kutoka neno la [[Misri]] ''wḥ3t''  au [[Demotic]] ''wḥỉ''. 
[[Picha:Peru Ica Oasis bluesky.png|right|thumb|Oasisi ya Huacachina katika Ica, Peru]]

Oasisi hutokana na [[mito]] iliyo chini ya ardhi au aquifer kama vile [[artesian aquifer]], ambapo maji yanaweza kufikia juu kwa shinikizo la kimaumbile au kwa watu kuchimba [[Kisima|visima]]. Gharika fupi za mara kwa mara hutoa maji chini ya ardhi na kuendeleza oasisi, kama vile [[Tuat]]. [[Miamba]] na [[mawe]] iliyo chini ya ardhi na isiyopenyeza maji inaweza kuyateka maji na kuyahifadhi katika mifuko; au katika sehemu ndefu chini ya ardhi zenye maeneo hafifu au mitaro ya [[volkeno]] maji yanaweza kukusanyika na kububujika juu ya ardhi. Matukio yoyote ya maji hutumiwa na [[Ndege (mnyama)|ndege]] wakihama na pia kupitisha [[mbegu]] pamoja na m[[a]]vi yao ambazo hukua kandokando ya maji hayo na kutengeneza Oasisi.

== Kupanda mimea ==
[[Picha:Oasis in Lybia.JPG|right|thumb|Oasisi katika sehemu ya Sahara ya Libya]]
Watu wanaoishi katika Oasisi hawana budi kusimamia kwa makini [[matumizi ya ardhi]] na maji; [[Shamba|mashamba]] lazima yanyunyiziwe maji ili kukuza mimea kama vile [[mitende]], [[mtini|mitini]], [[mzeituni|mizeituni]] na [[mwaprikoti|miaprikoti]]. Mmea muhimu zaidi katika Oasisi ni mitende ambao hutengeneza safu ya juu. Mitende hiyo hutoa [[kivuli]] kwa [[miti]] midogo kama vile ya [[Peach]], ambayo huwa katika safu ya katikati. Kwa kupanda mimea katika matabaka mbalimbali, [[wakulima]] hutumia ardhi na maji bora zaidi. [[Mboga]] nyingi pia hukuzwa na baadhi ya [[nafaka]], kama vile [[ngano]], [[shayiri]] na [[mtama]] hukuzwa katika maeneo yenye [[unyevu]] zaidi.
<ref> http://library.eb.co.uk/eb/article-9056610</ref>

== Oasisi maarufu ==
=== Afrika ===
* Bonde la [[Mto Nile]] na delta, [[Misri]], linadaiwa kuwa Oasisi kubwa zaidi ulimwenguni kote katika toleo la 2007 la Guinness Book of World Records likiwa na eneo lenye kilomita mraba 22,000.
* [[Oasisi ya Bahariya]], Misri
* [[Oasisi ya Farafra]], Misri
* [[Gaberoun]], Libya
* [[Oasisi ya Kufra]], Libya
* [[Bonde la M'Zab]], Algeria
* [[Ouargla]], Algeria
* [[Oasisi ya Siwa]], Misri
* [[Tafilalt]], Moroko
* [[Timimoun]], Algeria
* [[Tozeur]], Tunisia
* [[Tuat]], Algeria
* [[Zerzura]] Oasisi ya kihadithi Misri au Libya

=== Amerika ===
[[Picha:Fish Springs Utah.jpg|thumb|right|Fish  Springs National Wildlife Refuge, Utah, Marekani.]]
* [[Fish Springs National Wildlife Refuge]], [[Marekani]]
* [[Huacachina]], [[Peru]]
* [[La Cienega, New Mexico]], [[paraje]] katika [[El Camino Real de Tierra Adentro]]
* [[Bonde la Las Vegas Valley]], Marekani, lililokuwa Oasisi limekuwa jangwa la Mojave na katika miaka iliyopita limekua na kuwa eneo lenye zaidi ya watu milioni 1.8, eneo maarufu kwa [[Las Vegas Strip]]
* [[Mulege, Baja California Sur]], [[Meksiko]]
* [[San Ignacio, Baja California Sur]], Meksiko
* [[San Pedro de Atacama]], [[Chile]]
* [[Twentynine Palms, California]], Marekani
* [[Mtamu Springs Area, Nevada]], Marekani

=== Asia ===
[[Picha:ArugotRiver.jpg|thumb|right|Ein Gedi, Israeli]]
* [[Al Ahsa]], kubwa zaidi barani [[Asia]], [[Saudi Arabia]]
* [[Al-Qatif]], Saudi Arabia, Oasisi kubwa kwenye pwani ya [[Ghuba ya Kiajemi]]
* [[Azraq]], [[Jordan]]
* [[Ein Gedi]], [[Israeli]]
* [[Loulan]], [[Uchina]]
* [[Marin]], Uchina
* [[Niya]], Uchina
* [[Tabas]], [[Iran]]
* [[Turpan]], Uchina
* [[Yarkand]], Uchina

=== Australasia ===
* [[Palm Valley]], [[Australia]] ya Kati

=== Ulaya ===
* [[Herðubreið arlindir]], eneo kama Oasisi katika maeneo ya juu ya [[Iceland]]

== Tanbihi ==
{{Marejeo}}

== Marejeo ==
* {{fr icon}} Marejeo: Jardins au Desert (Vincent Battesti) | Battesti (Vincent), ''Jardins au desert, Evolution des pratiques et savoirs oasiens, Jérid tunisien,''  Paris, Editions IRD, coll. À travers champs, 2005, 440 p. ISBN 2-7099-1564-2 [http://halshs.archives-ouvertes.fr/halshs-00004609/ Open Archives: book in free access / in French]

== Viungo vya nje ==
* {{Commons-inline}}
* {{wiktionary-inline}}
[[Jamii:Oasisi| ]]
[[Jamii:jangwa]]