Tazama chanzo cha Mti wa Krismasi

[[File:Johansen Viggo - Radosne Boże Narodzenie.jpg|thumb|330px|''Glade jul'', [[mchoro]] wa [[Viggo Johansen]] ([[1891]]).]]
[[File:Décoration du sapin de Noël.jpg|thumb|330px|[[Msichana]] akipamba mti wa Krismasi, mchoro wa [[mwaka]] [[1898]]: [[Marcel Rieder]] ([[1862]]-[[1942]]).]]
'''Mti wa Krismasi''' ni [[mti]] unaopambwa ili kuadhimisha [[Noeli]] (Krismasi). 

==Historia==
[[Desturi]] hiyo ilianzia katika Ujerumani; kuna ushuhuda kutoka karne ya 15 kuhusu miti ya Krismasi, hasa kutoka sehemu za kusini-magharibi za Ujerumani.  Hapo huitwa ''Weihnachtsbaum'' au ''Christbaum'') <!-- not Tannenbaum see http://m.mentalfloss.com/article.php?id=71868 for reference --> <ref name="History.com">{{cite web |title=History of Christmas Trees |url=http://www.history.com/topics/history-of-christmas-trees |publisher=[[History (TV channel)|History]] |accessdate=15 December 2012 }}</ref><ref>Christmas trees were hung in [[St. George's Church, Sélestat]] since 1521:[http://www.selestat.fr/spip_noel/IMG/pdf/histoire_des_decorations_de_l_arbre_de_noel.pdf Selestat.fr - Office de la Culture de Sélestat - The history of the Christmas tree since 1521] {{Wayback|url=http://www.selestat.fr/spip_noel/IMG/pdf/histoire_des_decorations_de_l_arbre_de_noel.pdf |date=20131218150603 }}</ref> 

Maana yake kiasili ni [[Paradiso|mti wa Paradiso]]. Katika kalenda ya kanisa tarehe 24 Desemba ilikuwa siku ya kukumbuka [[Adamu]] na [[Eva]]. Hivyo ilikuwa kawaida kuwa na [[maigizo]] kanisani yaliyosimulia habari za [[Biblia]] zinazotokea katika masomo ya liturgia ya Krismasi. Mti wa Paradiso unahusiana na masimulizi ya [[dhambi ya asili]] na [[ujumbe]] wa Kristo kama [[Mwokozi]] anayekuja kuondoa [[dhambi]] hiyo. 

Kutoka maigizo ya [[Kanisa|kanisani]] [[ishara]] ya mti uliopambwa [[matunda]] na vyakula mbalimbali iliingia katika [[nyumba]] za [[Wakristo]] ambako ulipambwa zaidi kwa matunda, [[keki]] tamu na [[pipi]] kwa watoto. Umekuwa mapambo ya nyumbani kwa majira ya Krismasi.

Ilienea nje ya Ujerumani katika [[nusu]] ya pili ya [[karne ya 19]], kwanza katika [[tabaka|matabaka]] ya juu.<ref name="Weber-Kellermann">{{cite book |author=Ingeborg Weber-Kellermann |title=Das Weihnachtsfest. Eine Kultur- und Sozialgeschichte der Weihnachtszeit |language=German|trans_title=Christmas: A cultural and social history of Christmastide |url=https://books.google.com/books?id=D1jgAAAAMAAJ&q=%22aus+Deutschland%22 |publisher=Bucher |year=1978 |isbn=3-7658-0273-5 |page=22 |quote={{lang|de|Man kann als sicher annehmen daß die Luzienbräuche gemeinsam mit dem Weinachtsbaum in Laufe des 19. Jahrhunderts aus Deutschland über die gesellschaftliche Oberschicht der Herrenhöfe nach Schweden gekommen sind.}} ({{lang-en|One can assume with certainty that traditions of lighting, together with the Christmas tree, crossed from the upper classes to the manor houses, from Germany to Sweden in the 19th century.}}) }}</ref>

Katika [[karne ya 18]] ulianza kupambwa kwa [[mshumaa|mishumaa]] ambayo baadaye walibadilishwa na [[taa]] za [[umeme]]. 

Siku hizi kuna mapambo ya aina nyingi kulingana na [[utamaduni]] wa mahali. Pengine juu ya mti unawekwa [[malaika]] kumwakilisha [[Malaika Gabrieli]], au [[nyota]] kuwakilisha ile iliyongoza [[Mamajusi]] kutoka [[mashariki]].

[[Papa Yohane Paulo II]] aliingiza desturi hiyo huko [[Vatikani]] mwaka [[1982]], ingawa kulikuwa na [[upinzani]] fulani.

Tangu Krismasi kuwa nafasi muhimu kwa [[uchumi]] kuna pia [[duka|maduka]] mengi yanayoweka miti hii na katika [[mazingira]] ya ki[[biashara]] uhusiano wake na mti wa Paradiso umesahauliwa mara nyingi.

==Chaguo la mti==
Katika mazingira ya Ulaya, ambako mti wa Krismasi ulibuniwa, sikukuu inatokea wakati wa [[majira ya baridi]]. Hapo miti karibu yote inapotewa na majani yao na kukauka. Ni miti ya aina ya [[msonobari|misonobari]] pekee inayoendelea kuwa na majani na kupatikana kama miti mibichi wakati wa [[baridi]]. Kwa hiyo ni misonobari, [[msprusi|misprusi]] hasa, iliyotumiwa tangu mwanzo kama miti ya Krismasi, mwanzoni [[msprusi wa Norwei]] lakini sikuhizi spishi nyingine pia. 

Katika nchi kadhaa za Ulaya na [[Marekani]] misonobari hupandwa kwenye [[Shamba|mashamba]] maalumu na kukatwa kabla ya Krismasi kwa matumizi ya majira ya Krismasi. Katika miaka ya nyuma desturi ya kuweka miti ya Krismasi kama mapambo kwenye nyumba, mitaa na [[Duka|maduka]] imeenea katika nchi nyingi hata pasipo Wakristo. 

Siku hizi miti bandia ya Krismasi hutengenezwa kwa [[plastiki]] na kutumiwa hasa pasipo misonobari au pia katika mazingira ya mjini ambako [[misitu]] iko mbali. Miti bandia inaweza kupunguza hatari ya [[moto]] zinazotokea kila mwaka nyumbani wakati wa sikukuu.

==Picha==
<gallery mode="packed" heights="150" caption="Miti bandia ya Krismasi">
Picha:Fiber-optic Christmas tree.jpg|Mti bandia uliopambwa kwa mianga ya [[elektroniki]] ya  nyuzi
Picha:Christmas tree and presents outside Astir Beach, Vouliagmeni, Athens, Greece, Christmas 2009.jpg|[[Athens]], [[Ugiriki]]
Picha:White christmas tree.jpg|Mti bandia mweupe
Picha:Arbol Navidad 02.jpg|Mto bandia nchini [[Hispania]]
Picha:Chrismon tree stalbans oviedo fl.jpg|Mti bandia katika [[kanisa kuu]] la [[Anglikana]] la Mt. Alban, [[Oviedo, Florida]]
Picha:Aluminum christmas tree4.jpg|Mti wa [[alumini]]
Picha:Y Christmas Tree 2.jpg|Mti wenye mapambo mengi
</gallery>

==Tanbihi==
{{reflist}}

==Viungo vya nje==
{{commons|Christmas tree}}
{{Catholic Encyclopedia poster|Christmas}}
* {{dmoz|Business/Agriculture_and_Forestry/Horticulture/Ornamentals/Trees_and_Shrubs/Christmas_Trees|Christmas trees}}

{{mbegu-Ukristo}}

[[Jamii:Krismasi]]