Tazama chanzo cha Michezo ya Afrika Nzima

[[Picha: ASC Leiden - Rietveld Collection - Nigeria 1970 - 1973 - 01 - 090 Pan African Games Lagos January 7-18, 1973. Runners in the starting position on courts in the stadium - Lagos.jpg |thumb|right|Lagos 1973]]
'''Michezo ya Afrika Nzima''' (pia huitwa '''Michezo ya Afrika''' au '''Michezo ya Pan Afrika''') ni tukio la [[michezo]] mbalimbali ya [[mataifa]] ya [[Afrika]] linalofanyika kila baada ya miaka minne, linaloandaliwa na [[Muungano wa Kamati za Kitaifa za Olimpiki za Afrika]] (ANOCA). Mataifa yote yanayoshiriki lazima yawe ya [[bara]] la Afrika.

Tukio la kwanza lilifanyika [[mwaka]] wa [[1965]] katika [[mji]] wa [[Brazzaville]], nchini [[Jamhuri ya Kongo]]. [[Kamati ya Kimataifa ya Olimpiki]] (IOC) ilitoa utambulisho rasmi kwa tukio hilo kama tukio la bara la michezo mbalimbali, sambamba na michezo ya Pan American na [[Michezo ya Bara la Asia]].

==Historia==
[[Mwanzilishi]] wa [[Olimpiki]] ya kisasa [[Pierre de Coubertin]] alianzisha michezo ya Pan African mapema mwaka wa [[1920]]. [[Mamlaka]] za kikoloni zilizokuwa zinatawala Afrika wakati huo zilikuwa zinahofia wazo hilo, zikishuku kuwa [[umoja]] wa [[Waafrika]] kwa njia ya mchezo kungesababisha Waafrika kudai [[uhuru]] wao.

Majaribio yalifanywa ili kuandaa michezo hiyo [[Algiers]], nchini [[Algeria]], na [[Alexandria]], nchini [[Misri]], miaka [[1925]] na [[1928]], lakini licha ya maandalizi kabambe yaliyofanywa na waratibu, juhudi hizo zilitumbukia nyongo. Mwanachama wa kwanza kutoka Afrika wa Kamati ya Kimataifa ya Olimpiki, [[mwanariadha]] wa [[masafa mafupi]] aliyezaliwa nchini [[Ugiriki]] mwenye [[uraia]] wa Misri, Angelo Bolanaki, alichangia [[fedha]] kujengwe [[uwanja]], lakini michezo haikufanyika hadi baada ya miongo mingine mitatu.

Katika [[Miaka ya 1960|miaka ya mapema ya 1960]], nchi za Afrika zilizokuwa zinazungumza [[Kifaransa]] zilipanga Michezo ya Urafiki. Michezo hiyo ilipangwa na [[Madagascar]] (1960) na kisha [[Côte d'Ivoire]] (1961). Michezo ya tatu ilipangwa kufanyika nchini [[Senegal]] mwaka wa [[1963]]. 

Kabla ya michezo hiyo kukamilika, [[Waziri|Mawaziri]] wa Vijana na Mchezo wa Kiafrika walikutana [[Paris]] mwaka wa [[1962]], na kwa sababu chache za nchi zilizokuwa zinazungumza [[Kiingereza]] zilikuwa tayari zinashiriki, wao wakaipa Michezo hiyo [[jina]] la Michezo ya Pan Africa. Michezo hiyo ilipewa utambulisho rasmi na IOC kuwa katika kiwango sawa na michezo mingine ya kibara kama vile michezo ya bara Asia na Michezo ya Pan America.

Mnamo Julai mwaka wa 1965, toleo la kwanza lilifanyika Brazzaville, nchini Congo, sasa ikijulikana kama michezo ya All-Africa. Kutoka mataifa 30, [[idadi]] ya wanariadha karibu 2500 walishiriki. Misri ilishikilia nafasi ya kwanza kwa kupata idadi kubwa ya [[medali]].

Katika mwaka wa [[1966]], [[Kamati Kuu ya Michezo katika Afrika]] (SCSA) ilipangwa mjini [[Bamako]]; inasimamia michezo ya All-Africa. Toleo la pili lilituzwa nchi ya [[Mali]] katika mwaka wa [[1969]], lakini [[mapinduzi ya kijeshi]] yalilazimisha kufutiliwa mbali kwa Michezo hiyo. [[Lagos]], [[Nigeria]] ilijitolea kuwa mwenyeji wa michezo hiyo mwaka wa [[1971]]. Hatimaye michezo hiyo ilifanyika mwaka wa [[1973]] kutokana na [[Vita vya Biafra]], ambavyo vilikuwa vimekwisha karibuni nchini Nigeria.

Katika mwaka wa [[1977]], toleo la 3 la michezo hiyo lilikuwa limepangwa kufanyika nchini Algeria, lakini kutokana na sababu za kiufundi, yaliahirishwa kwa [[muda]] wa mwaka moja na yalifanyika mwaka wa [[1978]]. 

Kwa kuendeleza mtindo huo, toleo lililofuata lilipangwa kufanyika nchini [[Kenya]] mwaka wa [[1983]], lakini lilisogezwa hadi mwaka wa [[1985]] na hatimaye yalifanyika mjini [[Nairobi]] mwaka wa [[1987]].

Mtindo wa Olimpiki wa miaka minne haujakosa kufuatwa, na michezo hiyo imepangwa [[Cairo]], [[Harare]], [[Johannesburg]], na Lagos. Katika mwaka wa [[2007]], Algiers kwa mara nyingine tena ilikuwa mwenyeji wa michezo na kuwa ya kwanza kurudia uenyeji wa michezo hii. [[Lusaka]] nchini [[Zambia]] imejiondoa (mnamo Desemba [[2008]]) kama mwenyeji wa toleo lijalo la michezo hiyo mwaka wa [[2011]].

==Miji wenyeji wa michezo hii==
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#CCDDEE"
! Orodha
! Mwaka
! Jiji
! Nchi
! Tarehe
! Nchi yenye medali nyingi
|- bgcolor="#DDEEFF"
|  align="right"| 1
|  [[1965]]
|  [[Brazzaville]]
|  {{Flag|Congo|name=Congo-Brazzaville}}
|  18 Julai - 25 Julai 1965
|  {{Flag|United Arab Republic}}
|- bgcolor="#DDEEFF"
|  align="right"| --
|  1969
|  [[Bamako]]
|  {{Flag|Mali}}
|  Ulikatizwa kutokana na mapinduzi ya kijeshi
|
|- bgcolor="#DDEEFF"
|  align="right"| 2
|  [[1973]]
|  [[Lagos]]
|  {{Flag|Nigeria}}
|  7 Januari - 18 Januari 1973
|  {{Flag|Egypt|1972}}
|- bgcolor="#DDEEFF"
|  align="right"| 3
|  [[1978]]
|  [[Algiers]]
|  {{Flag|Algeria}}
|  13 Julai - 28 Julai 1978
|  {{Flag|Tunisia}}
|- bgcolor="#DDEEFF"
|  align="right"| 4
|  [[1987]]
|  [[Nairobi]]
|  {{Flag|Kenya}}
|  1 Agosti - 12 Agosti 1987
|  {{Flag|Egypt}}
|- bgcolor="#DDEEFF"
|  align="right"| 5
|  [[1991]]
|  [[Cairo]]
|  {{Flag|Egypt}}
|  20 Septemba - 1 Oktoba 1991
|  {{Flag|Egypt}}
|- bgcolor="#DDEEFF"
|  align="right"| 6
|  [[1995]]
|  [[Harare]]
|  {{Flag|Zimbabwe}}
|  13 Septemba - 23 Septemba 1995
|  {{Flag|South Africa}}
|- bgcolor="#DDEEFF"
|  align="right"| 7
|  [[1999]]
|  [[Johannesburg]]
|  {{Flag|South Africa}}
|  10 Septemba - 19 Septemba 1999
|  {{Flag|South Africa}}
|- bgcolor="#DDEEFF"
|  align="right"| 8
|  [[2003]]
|  [[Abuja]]
|  {{Flag|Nigeria}}
|  5 Oktoba - 17 Oktoba 2003
|  {{Flag|Nigeria}}
|- bgcolor="#DDEEFF"
|  align="right"| 9
|  [[2007]]
|  [[Algiers]]
|  {{Flag|Algeria}}
|  11 Julai - 23 Julai 2007
|  {{Flag|Egypt}}
|- bgcolor="#DDEEFF"
|  align="right"| 10
|  [[2011]]
|  [[Maputo]]
|  {{Flag|Mozambique}}
|  15 Julai - 27 Julai 2011
|
|}
Mji utakaokuwa mwenyeji wa makala ya 2015 ya michezo hii utaamuliwa hivi karibuni. Accra, Ghana na Kenya zimetajwa kama zenye uwezekano wa kuwa wenyeji.

==Orodha ya medali==
Orodha inayofuata inaonyesha medali zilizohesabiwa katika matukio yote ya michezo hii.

{| class="wikitable"
|-
! Nafasi
! Nchi
! Dhahabu
! Fedha
! Shaba
! -Jumla
! Mwaka wa <br />medali ya kwanza
|-
| | 1
|  {{EGY}}
| 431
| 328
| 320
| 1079
| 1965
|-
| 2
|  {{Flag|Nigeria}}
| 303
| 277
| 256
| 836
| 1965
|-
| 3
|  {{RSA}}
| 198
| 174
| 137
| 509
| 1995
|-
| 4
|  {{ALG}}
| 132
| 152
| 189
| 473
| 1965
|-
| 5
|  {{TUN}}
| 123
| [85]
| 133
| 362
| 1965
|-
| 6
|  {{KEN}}
| 90
| 97
| 104
| 291
| 1965
|-
| 7
|  {{SEN}}
| 40
| 40
| 73
| 153
| 1965
|-
| 8
|  {{GHA}}
| 26
| 38
| 64
| 128
| 1965
|-
| 9
|  {{ETH}}
| 23
| 29
| 34
| 86
| 1965
|-
| 10
|  {{CMR}}
| 20
| 42
| 81
| 143
| 1965
|-
| 11
|  {{ZIM}}
| 18
| 26
| 57
| 101
| 1987
|-
| 12
|  {{UGA}}
| 17
| 19
| 33
| 69
| 1965
|-
| 13
|  {{CIV}}
| 17
| 18
| 33
| 68
| 1965
|-
| 14
|  {{MAD}}
| 10
| 15
| 33
| 58
| 1965
|-
| 15
|  {{MAR}}
| 9
| 12
| 15
| 36
| 1973
|-
| 16
|  {{ANG}}
| 9
| 7
| 17
| 33
| 1987
|-
| 17
|  {{LES}}
| 8
| 3
| 8
| 19
| 1991
|-
| 18
|  {{Flag|Mauritius}}
| 6
| 19
| 27
| 52
| 1987
|-
| 19
|  {{Flag|Libya}}
| 6
| 8
| 16
| 30
| 1978
|-
| 20
|  {{NAM}}
| 4
| 10
| 15
| 29
| 1991
|-
| 21
|  {{TAN}}
| 4
| 8
| 10
| 22
| 1965
|-
| 22
|  {{ZAM}}
| 4
| 4
| 22
| 30
| 1965
|-
| 23
|  {{Flag|Mali}}
| 4
| 4
| 7
| 16
| 1965
|-
| 24
|  {{GAB}}
| 4
| 4
| 19
| 27
| 1965
|-
| 25
|  {{BOT}}
| 4
| 4
| 10
| 18
| 1991
|-
| 26
|  {{MOZ}}
| 4
| 2
| | [1]
| 7
| 1987
|-
| 27
|  {{ERI}}
| 3
| | [1]
| 2
| 6
| 2007
|-
| 28
|  {{SUD}}
| 3
| | [1]
| 3
| 7
| 1973
|-
| 29
|  {{Flag|Democratic Republic of the Congo}}
| 2
| 3
| 6
| 11
| 1965
|-
| 30
|  {{Flag|Republic of the Congo}}
| | [1]
| 7
| 15
| 23
| 1965
|-
| 31
|  {{Flag|Central African Republic}}
| | [1]
| 2
| 2
| 5
| 1991
|-
|  rowspan="2"|32
|  {{Flag|Guinea}}
| | [1]
| 2
| | [1]
| 4
| 1973
|-
|  {{Flag|Sierra Leone}}
| | [1]
| 2
| | [1]
| 4
| 1991
|-
| 33
|  {{SWZ}}
| | [1]
| 0
| 9
| 10
| 1973
|-
| 34
|  {{Flag|Chad}}
| | [1]
| 0
| 9
| 10
| 1965
|-
| 35
|  {{Flag|Cape Verde}}
| | [1]
| 0
| 2
| 3
| 1999
|-
| 36
|  {{BUR}}
| | [1]
| 0
| | [1]
| 2
| 1987
|-
| 37
|  {{SOM}}
| | [1]
| 0
| 0
| | [1]
| 1973
|-
| 38
|  {{SEY}}
| 0
| 13
| 18
| 31
| 1987
|-
| 39
|  {{Flag|Burkina Faso}}
| 0
| 3
| 7
| 10
| 1965
|-
| 40
|  {{TOG}}
| 0
| 2
| 10
| 12
| 1965
|-
| 41
|  {{Flag|Niger}}
| 0
| 2
| 6
| 8
| 1965
|-
| 42
|  {{BEN}}
| 0
| 2
| 3
| 5
| 1973
|-
| 43
|  {{Flag|Gambia}}
| 0
| 2
| 0
| 2
| 1973
|-
| 44
|  {{RWA}}
| 0
| 2
| 0
| 2
| 1987
|-
| 45
|  {{Flag|São Tomé and Príncipe}}
| 0
| | [1]
| | [1]
| 2
| 2003
|-
| 46
|  {{Flag|Malawi}}
| 0
| 0
| 2
| 2
| 1987
|-
| 47
|  {{Flag|Guinea-Bissau}}
| 0
| 0
| | [1]
| | [1]
| 1999
|}

==Ushawishi==
Baada ya kusikia kuhusu michezo ya Pan-Afrika wakati akiwa katika ziara za kibiashara huko Kongo, mwanadiplomasia Mrusi - Muarmenia Ashot Melik-Shahnazaryan alipata wazo la kuanzisha michezo ya Pan-Armenia.

==Angalia Pia==
{{Lango|Africa}}

==Marejeo==
{{Marejeo}}

==Viungo vya nje==
* [http://www.aag.org.za Msingi] {{Wayback|url=http://www.aag.org.za/ |date=20140519124643 }} kutoka [http://www.aag.org.za tovuti rasmi] {{Wayback|url=http://www.aag.org.za/ |date=20140519124643 }}
* [http://sports123.com/afg/ Washindi wa medali katika matukio mbalimbali ya michezo] {{Wayback|url=http://sports123.com/afg/ |date=20060427184214 }}

{{Africa topics}}

[[Jamii:Michezo barani Afrika]]
[[Jamii:Muungano wa Afrika]]