Mbothe

Mbothe ni mchezo wa jadi wa mankala unaochezwa na Wapokomo wanaoishi kando ya Mto Tana, nchini Kenya. Pokomo hawajengi vibao vya mchezo kwa njia ya jadi; wanachimba mashimo ardhini na kutumia mawe madogo kama vipande vya mchezo.

Sheria

Mbothe inachezwa kwenye bao la mancala lenye vipimo vya 2x10 (mistari 2 ya mashimo 10 kila moja). Wakati wa kuandaa mchezo, mawe mawili hutiwa kwenye kila shimo.

Katika zamu yake, mchezaji huchukua mawe yote kutoka kwenye shimo moja la kwake na kuyatia ardhini kwa kuzunguka kinyume cha mshale wa saa.

Mashimo yenye mawe mawili yanacheza jukumu maalum katika mchezo. Wakati wa kupanda, shimo lolote la mpinzani lenye mawe 2 tu lazima lipite. Pia, kupanda hawezi kuanza kutoka kwenye shimo lenye mawe 2, isipokuwa kama hakuna chaguo; katika kesi hii, shimo la upande wa kulia lazima litumike. Kwa sababu hii pia inatumika kwa hoja ya kwanza, hoja ya kwanza ya mchezaji wa kwanza imewekwa (yaani, kupanda huanza kutoka kwenye shimo la upande wa kulia wa safu ya mchezaji).

Wakati jiwe la mwisho linapoanguka kwenye shimo tupu katika safu ya mchezaji na shimo kinyume chake katika safu ya mpinzani lina mawe 2 tu, hayo yanatekwa na mchezaji na kuondolewa katika mchezo. Katika kesi hii, mchezaji pia hupata zamu nyingine.

Ikiwa mchezaji anamaliza zamu yake bila jiwe lolote katika safu yake, mchezaji mwingine lazima achague hoja ambayo baadhi ya mawe yatajaza tena safu ya mpinzani.

Mchezo unamalizika wakati mmoja kati ya wachezaji hawezi tena kufanya hoja. Wapinzani wanateka mapepe yote kwenye bao. Mchezaji ambaye amekamata mapepe mengi zaidi anashinda mchezo.

Marejeo

• Mbothe Ilihifadhiwa 19 Aprili 2005 kwenye Wayback Machine.

Makala hii kuhusu utamaduni wa Kenya bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Mbothe kama historia yake au mahusiano yake na mada nyingine? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.