Tazama chanzo cha Mapinduzi ya Viwandani

{{tafsiri kompyuta}}
[[Picha:Maquina vapor Watt ETSIIM.jpg|250px|thumb|Injini ya [[Mvuke ya Watt]], [[Injini ya Mvuke]] iliyoendeshwa hasa kutumia [[makaa]] ambayo ilisukuma Mapinduzi ya Viwanda nchini [[Uingereza]]na Duniani.<ref>[[Watt steam engine]] image: located in the lobby of into the Superior Technical School of Industrial Engineers of a the UPM ([[Madrid]])</ref>]]
'''Mapinduzi ya Viwandani''' yalikuwa kipindi kutoka [[karne ya 18]] hadi [[karne ya 19]] ambapo yalitokea mabadiliko makubwa katika [[kilimo]], [[utengenezaji]] wa [[bidhaa]], [[uchimbaji]] wa [[madini]] na [[uchukuzi]] yakiwa na matokeo makubwa kwa hali ya [[kiuchumi]], ya kijamii na ya [[kitamaduni]]. 

Yalianzia [[Uingereza]] na hatimaye kuenea [[Ulaya]] nzima, [[Amerika ya Kaskazini]] na mwishowe [[duniani]] kote. 

Mwanzo wa Mapinduzi ya viwanda ulidokeza mabadiliko muhimu katika [[historia]] ya [[binadamu]]; karibu kila kipengele cha maisha ya kila siku hatimaye yaliathirika kwa njia fulani.

Mwanzo wa wakati wa mwisho wa karne ya 18 mabadiliko katika baadhi ya sehemu za [[Uingereza]] yalianza na kazi ambazo hapo awali zilikuwa za mkononi na uchumi uliotumia wanyama kuendesha kazi kulibadilishwana uundaji bidhaa uliotegemea [[mashine]]. Ilianza na utumizi wa [[mashine]] katika viwanda vya [[nguo]], uundaji kwa mbinu za kutengeneza chuma na kuzidi kutegemea makaa ya mawe yaliyosafishwa.<ref>{{cite book | last = Beck B. | first = Roger | authorlink = | coauthors = | title = World History: Patterns of Interaction | publisher = McDougal Littell | date = 1999 | location = Evanston, Illinois | pages = | url = | doi = | id = | isbn = }}</ref> Upanuzi wa biashara  uliwezeshwa na  kuanzishwa kwa [[mifereji]], uboreshaji wa barabara  na [[reli]]. Kuvumbuliwa kwa [[nguvu za mvuke]] kuliowezeshwa hasa na makaa ya mawe, utumizi mwingi wa [[gurudumu la maji]] na mashine za nguvu (hasa katika [[kutengeneza nguo]]) kulisisimua kuongezeka kukubwa wa uwezo wa uzalishaji.<ref>Business and Economics. ''Leading Issues in Economic Development'', Oxford University Press US. ISBN 0-19-511589-9 [http://books.google.com/books?ie=UTF-8&vid=ISBN0195115899&id=CX9kBaVx4JkC&pg=PA98&lpg=PA98&sig=V0eO27c7koD8rrIV2EKv6-guB5s Read it]</ref> Kuundwa kwa  [[vifaa vya mashine]] ambavyo vilikuwa vya chuma pekee katika miongo miwili ya kwanza  ya karne ya 19 kuliwezesha kutengenezwa kwa mashine zaidi za kuunda vifaa katika viwanda vingine. Matokeo yalienea kote katika [[Ulaya ya Magharibi]] na [[Marekani ya Kaskazini]] wakati wa karne ya 19, na hatimaye kuathiri karibu Dunia yote, mchakato ambao unaendelea katika  [[kuenea kwa viwanda]]. Athari ya matokeo kwa jamii ilikuwa kubwa sana.<ref>Russell Brown, Lester. ''Eco-Economy'', James & James / Earthscan. ISBN 1-85383-904-3 [http://books.google.com/books?ie=UTF-8&vid=ISBN1853839043&id=5aCyfUsHM6kC&pg=PA93&lpg=PA93&sig=1dsUat9P_-9dWWVRMpPt1udT8DQ Read it]</ref>

Mapinduzi ya Viwanda ya Kwanza, ambayo yalianza katika karne ya 18, yaliingia katika [[Mapinduzi ya Pili ya Viwanda]] mnamo mwaka wa 1850, ambapo maendeleo ya teknolojia na uchumi yalizidi kwa [[meli]] zinazotumia mvuke, reli, na baadaye katika karne ya 19 [[injini ya mwako ya ndani]] na [[uzalishaji wa nguvu za umeme]]. Urefu wa Mapinduzi ya Viwanda unatofautisha wanahistoria mbalimbali. [[Eric Hobsbawm]] anasisitiza kwamba 'yalianza' nchini [[Uingereza]] katika miaka ya 1780 na hayakuonekana kikamilifu hadi miaka ya 1830 au 1840,<ref>Eric Hobsbawm, ''The Age of Revolution: Europe 1789–1848'', Weidenfeld & Nicolson Ltd. ISBN 0-349-10484-0</ref> ilhali [[T. S. Ashton]] anaamini kwamba ilifanyika, kwa kukadiria, kati ya miaka 1760 na 1830.

Baadhi ya wanahistoria wa karne ya 20 kama vile [[John Clapham]] na [[Nicholas Crafts]] wamedokeza kuwa mchakato wa  mabadiliko ya kiuchumi na kijamii yalifanyika hatua kwa hatua na kuwa neno ''[[mapinduzi]]'' halifai kuelezea yaliyofanyika. Hii bado ni mada inayojadiliwa na wanahistoria.<ref>{{cite journal |doi=10.2307/2598327 |title=Rehabilitating the Industrial Revolution |url=https://archive.org/details/sim_economic-history-review_1992-02_45_1/page/24 |year=1992 |author=Berg, Maxine |journal=The Economic History Review |volume=45 |pages=24}}</ref><ref>[http://www.julielorenzen.net/berg.html Rehabilitating the Industrial Revolution] {{Wayback|url=http://www.julielorenzen.net/berg.html |date=20061109022755 }} by Julie Lorenzen, Central Michigan University. Retrieved Novemba 2006.</ref> [[Mapato ya Kijumla ya Nchi]] ya kila mtu kwa upana yalikuwa imara kabla ya Mapinduzi ya Viwandani na kuibuka kwa uchumi wa kisasa wa [[ubepari]].<ref>{{Cite web | publisher = Federal Reserve Bank of Minneapolis | url = http://www.minneapolisfed.org/pubs/region/04-05/essay.cfm | title = The Industrial Revolution | accessdate = 2007-11-14 | author = [[Robert Lucas, Jr.]] | year = 2003 | quote = it is fairly clear that up to 1800 or maybe 1750, no society had experienced sustained growth in per capita income. (Eighteenth century population growth also averaged one-third of 1 percent, the same as production growth.) That is, up to about two centuries ago, per capita [[real income|incomes]] in all societies were stagnated at around $400 to $800 per year. | archivedate = 2008-05-16 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20080516211911/http://minneapolisfed.org/pubs/region/04-05/essay.cfm }}</ref> Mapinduzi ya viwanda yalianzisha zama za [[ustawi wa kiuchumi]] na kulenga mapato ya kila mtu katika nchi zenye uchumi wa kibepari.<ref>{{Cite web | url = http://www.minneapolisfed.org/pubs/region/04-05/essay.cfm | title = The Industrial Revolution ''Past and Future'' | first = Robert | last = Lucas | year = 2003 | quote = [consider] annual growth rates of 2.4 percent for the first 60 years of the 20th century, of 1 percent for the entire 19th century, of one-third of 1 percent for the 18th century | accessdate = 2010-01-14 | archivedate = 2008-05-16 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20080516211911/http://minneapolisfed.org/pubs/region/04-05/essay.cfm }}</ref> Wanahistoria wanakubaliana kwamba Mapinduzi ya Viwandani yalikuwa mojawapo ya matukio muhimu sana kihistoria.<ref>[http://www.econlib.org/library/Enc/IndustrialRevolutionandtheStandardofLiving.html Industrial Revolution and the Standard of Living: The Concise Encyclopedia of Economics], Library of Economics and Liberty</ref>

== Historia ya jina ==
[[Arnold Toynbee]] ndiye anayetambulika kuyafanya maneno ''Mapinduzi ya Viwandani'' kuwa maarufu, na ambaye hotuba zake zilizotolewa mnamo mwaka wa 1881 zilikuwa na maelezo ya kina.

Matumizi ya kwanza kabisa ya maneno "Mapinduzi ya Viwandani", ambayo ushahidi wake bado haujapatikana, kulingana na mwanahistoria [[David Landes]], yalikuwa katika barua ya tarehe 6 Julai 1799 iliyoandikwa na mjumbe wa Ufaransa Louis-Guillaume Otto. Maneno hayo yalitumika kumaanisha mabadiliko ya kiteknolojia yaliyokuwa yanazidi kuwa ya kawaida katika miaka ya mwisho ya 1830, kama katika maelezo ya [[Louis-Auguste Blanqui]] ya 1837 ya ''la révolution industrielle''. [[Friedrich Engels]] katika ''[[Hali ya Daraja la Watu Linalofanya Kazi nchini Uingereza mnamo mwaka wa 1844]]'' alizungumzia "mapinduzi ya viwandani, mapinduzi ambayo katika wakati mmoja yalibadilisha jamii nzima ya kiraia." Katika kitabu chake ''[[Maneno muhimu: Msamiati wa Utamaduni na Jamii]]'', [[Raymond Williams]] anataja katika sehemu ya [[Viwanda]]: ''Wazo la utaratibu mpya wa kijamii wenye msingi katika mabadiliko makubwa ya viwandani yalikuwa wazi katika [[Robert Southey|Southey]] na [[Robert Owen|Owen]], kati ya mwaka wa 1811 na mwaka wa 1818, na ulikuwa wazi pia wakati wa mapema wa malenga  [[William Blake|Blake]] katika miaka ya mapema ya 1790 na katika mashairi ya [[William Wordsworth|Wordsworth]] kufikia mwisho wa karne.''

== Vyanzo ==
[[Picha:World GDP Capita 1-2003 A.D.png|300px|thumb|Mapato ya Kijumla ya kila mtu katika maeneo mbalimbali hayakubadilika sana katika historia ya binadamu kabla ya Mapinduzi ya Viwandani. (sehemu tupu zinamaanisha kuwa hakuna data, si viwango vidogo sana. Kuna data ya miaka 1, 1000, 1500, 1600, 1700, 1820, 1900, and 2003)]]
Vyanzo vya Mapinduzi ya Viwandani ni vigumu kuelezea na vinabaki kuwa swala la kujadiliwa, huku baadhi ya wanahistoria wakiamini kuwa Mapinduzi hayo yalikuwa sehemu ya mabadiliko ya kijamii na kitaasisi yaliyosababishwa na kuisha kwa [[Ubwana]] nchini [[Uingereza]] baada ya [[Vita vya wenyewe kwa Wwenyewe vya Uingereza]] katika karne ya 17. Kadiri udhibiti wa mipaka ya kitaifa ulivyozidi kufanikiwa, kuenea kwa magonjwa kulipunguzwa, hivyo basi kuzuia [[pandemia]] zilizokuwa kawaida katika nyakati zilizotangulia.<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/radio4/history/voices/voices_salisbury.shtml |title=BBC – Plague in Tudor and Stuart Britain |publisher=bbc.co.uk |date= |accessdate=2008-11-03}}</ref> Asilimia ya watoto ambao waliishi kuzidi miaka ya utotoni iliongezeka pakubwa, kupelekea kuwa na wafanyikazi wengi. Harakati ya [[nyumba]] na [[Mapinduzi ya Kilimo ya Uingereza]] yalifanya uzalishaji wa chakula kuwa rahisi zaidi na kutotegemea wafanyakazi wengi, hivyo kulazimisha idadi ya watu ambao hawengeweza kupata kazi katika kilimo wajiunge na [[viwanda vya karakana]],kwa mfano [[ushonaji]], na  baada ya kipindi kirefu wakajiunga na miji na [[viwanda]] vilivyokuwa vimejengwa upya wakati huo.<ref>[http://www.historyguide.org/intellect/lecture17a.html The Origins of the Industrial Revolution in England]</ref> [[Upanuzi wa kikoloni]] wa karne ya 17 ulioambatana na maendeleo ya biashara ya kimataifa, kuundwa kwa [[masoko ya kifedha]] na kukusanywa kwa [[mtaji]] pia zinatajwa kama sababu, kama tu [[mapinduzi ya kisanyansi]] ya karne ya 17.<ref>"[http://encarta.msn.com/encyclopedia_701509067/Scientific_Revolution.html Scientific Revolution] {{Wayback|url=http://encarta.msn.com/encyclopedia_701509067/Scientific_Revolution.html |date=20091028110638 }}". Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2009. 2009-10-31.</ref>

Hadi miaka ya 1980, iliaminika Ulimwenguni kote na wasomi wa kihistoria kuwa uvumbuzi wa kiteknolojia ulikuwa chanzo muhimu cha Mapinduzi ya Viwanda ni kuwa teknolojia msingi iliyowezesha haya ilikuwa uundaji na uboreshaji wa [[injini ya mvuke]].<ref>Hudson, Pat. ''The Industrial Revolution'', Oxford University Press US. ISBN 0-7131-6531-6</ref> Hata hivyo, utafiti wa hivi karibuni kuhusu [[zama ya Masoko]] imeibua changamoto dhidi ya tafsiri ya jadi ya Mapinduzi ya Viwanda inayotegemea usambazaji.<ref>{{cite journal
  | last = Fullerton
  | first = Ronald A.
  | authorlink =
  | coauthors =
  | title = How Modern Is Modern Marketing? Marketing's Evolution and the Myth of the "Production Era"
  | journal = The Journal of Marketing
  | volume = 52
  | issue = 1
  | pages = 108–125
  | publisher = [[American Marketing Association]]
  | location = New York City, NY
  | date = Januari 1988
  | url =https://archive.org/details/sim_journal-of-marketing_1988-01_52_1/page/108
  | doi = 10.2307/1251689
  | id =
  | accessdate = }}</ref>

[[Lewis Mumford]] amependekeza kuwa Mapinduzi ya Viwanda yana asili yao katika [[Zama za Mapema za Kati]], mapema zaidi kuliko makadirio mengi.<ref>{{cite web |url=http://www.amazon.com/gp/reader/015688254X/ref=sib_fs_top?ie=UTF8&p=S00Q&checkSum=udoW5CVmUdy3Y45ns0wtGk7Wesh6yWx220dcukbd7VE%3D#reader-link |title=Technics & Civilization |publisher=Lewis Mumford |accessdate=2009-01-08}}</ref>  Anaelezea kuwa mfano wa mfumo huo wa [[uzalishaji mkubwa]] kwa kawaida ulikuwa [[mashine ya uchapishaji]] na kuwa "dhana ya mfano wa zama za viwanda ulikuwa ni saa".  Pia anasisitiza kuhusu msisitizo wa [[kimonastiki]]kuhusu mpangilio mwema na kuweka-wakati, na pia ukweli kwamba katika [[miaka ya karne ya 13]] katikati ya miji kulikuwa na kanisa ambapo kengele kilipigwa baada ya saa chache kama mahitaji muhimu ya mambo kufanyika kwa mpangilio maalum uliohitajika baadaye kwa, vifaa vya kimwili zaidi, vilivyoweza kudhihirika, maka vile injini ya mvuke.

Kuwepo kwa soko kubwa la ndani pia unapaswa kutiliwa maanani kama chanzo muhimu cha Mapinduzi ya Viwandani , hasa katika kuelezea mbona yakafanyika nchini Uingereza. Katika mataifa mengine, kama vile Ufaransa, masoko yalipasuliwa na kimkoa, mikoa ambayo mara nyingi ilituza ushuru na [[kodi]] kwa bidhaa zilizouzwa miongoni mwao.<ref>Deane, Phyllis. ''The First Industrial Revolution'', Cambridge University Press. ISBN 0-521-29609-9 [http://books.google.com/books?ie=UTF-8&vid=ISBN0521296099&id=eMBG_soDdNoC&pg=PA131&lpg=PA131&sig=xzXl17mm0GYiH80TH-V0lR7JVAk Read it]</ref>

Serikali kuwapa wavumbuzi [[uwezo wa kipekee wa kuuza]] ambao ulipimwa chini ya mfumo uliokuwa ukiendelezwa wa [[patenti]] ( [[Katiba ya Uwezo wa Kipekee wa Kuuza 1623]]) inatambulika kama sababu muhimu.Matokeo ya patenti, mabaya na mazuri, ya maendeleo ya viwanda yanaonyeshwa wazi katika historia ya injini ya mvuke, teknolojia muhimu ya kuwezesha mapinduzi hayo. Kama malipo ya kuonyesha wazi mbele ya umma jinsi kifaa kilichovumbuliwa kilivyofanya kazi mfumo wa patenti uliwalipa wavumbuzi kama [[James Watt]] kwa kuwaruhusu kuwa na uwezo wa kipekee wa kuunda injini za kwanza za mvuke, hivyo basi kuwalipa wavumbuzi na kuongeza kasi ya maendeleo ya kiteknolojia. Hata hivyo uwezo wa kipekee wa kuuza kawaida husababisha madhara yanayoweza kuondoa, au hata kuzidi kwa umbali, matokeo mazuri ya kufanya uvumbuzi uwe wazi mbele ya umma na kuwalipa wavumbuzi.<ref>Eric Schiff, ''Industrialisation without national patents: the Netherlands, 1869-1912; Switzerland, 1850-1907'', [[Princeton University]] Press, 1971.</ref> Uwezo wa kipekee wa Watt wa kuunda injini za mvuke  huenda kulizuia wavumbuzi wengine, kama vile [[Richard Trevithick]], [[William Murdoch]] au [[Jonathan Hornblower]], kuunda injini za mvuke bora zaidi, hivyo basi kuchelewesha maendeleo ya mapinduzi ya viwandani kwa takriban miaka 16.<ref>Michele Boldrin and David K. Levine, [http://www.dklevine.com/general/intellectual/againstfinal.htm Against Intellectual Monopoly], {{PDFlink|[http://www.dklevine.com/papers/imbookfinal01.pdf Chapter 1, final online version January 2, 2008]|55&nbsp;KB}}, page 15. Cambridge University Press, 2008. ISBN-13: 9780521879286</ref>

=== Sababu za Mapinduzi ya Viwandani kutokea Ulaya ===
[[Picha:Vereinigte Ostindische Compagnie bond - Middelburg - Amsterdam - 1622.jpg|thumb|A 1623 [[Hundi (Kifedha)|Hundi]] ya [[Kampuni ya Kiholanzi ya Uhindi Mashariki]].<br /> Upanuzi wa kikoloni wa Ulaya wa karne ya 17, biashara ya kimataifa, na kuundwa kwa masoko ya kifedha yalizalisha mazingira mapya ya kisheria na kifedha, ambayo yaliwezesha kuendelea kwa viwanda katika karne ya 18.]]
Swali moja linalowasumbua sana wanahistoria ni mbona mapinduzi ya viwanda yakafanyika Barani Ulaya lakini si sehemu zingine za Dunia katika karne ya 18, hasa [[Uchina]], [[Uhindi]], na [[Mashariki ya Kati]], au katika zama zingine kama [[zama za Kale za Kihistoria]]<ref>[http://www.j-bradford-delong.net/movable_type/archives/000891.html Why No Industrial Revolution in Ancient Greece? ] {{Wayback|url=http://www.j-bradford-delong.net/movable_type/archives/000891.html |date=20110927042849 }} J. Bradford DeLong, Professor of Economics, University of California at Berkeley, 20 Septemba 2002. Retrieved Januari 2007.</ref> au [[Zama za Kati]].<ref>[http://www.historyguide.org/intellect/lecture17a.html The Origins of the Industrial Revolution in England] | The History Guide, Steven Kreis, 11 Oktoba 2006 – Accessed Januari 2007</ref> Sababu nyingi zimependekezwa, ikiwemo elimu na mabadiliko ya kiteknolojia<ref>Jackson J. Spielvogel (2009). "''[http://books.google.com/books?id=fwxLkRmd-4QC&printsec=frontcover&dq=&hl=en&cd=1#v=onepage&q=&f=false Western Civilization: Since 1500]''". p.607.</ref> (angalia [[Mapinduzi ya Kisayanis]] barani Ulaya), serikali ya "kisasa", mitazamo ya "kisasa" ya kikazi, kiikolojia, na utamaduni.<ref>[http://industrialrevolution.sea.ca/causes.html The Industrial Revolution – Causes]</ref>  [[Zama za Kutaalamika]] hazikumaanisha tu idadi kubwa zaidi ya watu walioelimika lakini pia mitazamo ya kisasa kuhusu kazi. Hata hivyo, wanahistoria wengi wanakataa madai kuwa Ulaya na Uchina zilikuwa karibu sawa kwa sababu makadirio ya kisasa ya mapato ya wastani ya kila mtu katika Ulaya ya magharibi katika miaka ya mwisho ya karne ya 18 ni takriban dola 1,500 za [[nguvu sawa za ununuzi]] (na Uingereza ilikuwa na  [[mapato ya wastani ya kila raia]] ya takriban dola 2,000<ref>{{PDFlink|[http://www.iisg.nl/research/jvz-cobbdouglas.pdf Cobb-Douglas in pre-modern Europe1 – Simulating early modern growth]|254&nbsp;KB}} Jan Luiten van Zanden, International Institute of Social History/University of Utrecht. Mei 2005. Retrieved Januari 2007.</ref>) huku Uchina, kwa kulinganisha, ikiwa na dola 450 pekee. Pia, [[kiwango cha riba]] cha wastani kilikuwa karibu 5% nchini Uingereza na zaidi ya 30% nchini Uchina, jambo linaloonyesha jinsi mtaji ulivyokuwa mwingi zaidi nchini Uingereza.{{Citation needed|date=Oktoba 2009}}

Baadhi ya wahistoria kama vile [[David Landes]]<ref name=Landes>{{cite book
  | last = Landes
  | first = David
  | authorlink = David Landes
  | coauthors =
  | title = The Wealth and Poverty of Nations
  | publisher = Abacus
  | date = 1999
  | location = London
  | pages =  [https://archive.org/details/wealthpovertyofn0000davi/page/38 38]–9
  | url =https://archive.org/details/wealthpovertyofn0000davi
  | doi =
  | id =
  | isbn = 0349111669}}</ref> na [[Max Weber]] wanaashiria mitazamo mbalimbali nchini Uchina na Ulaya na kuamuru  mahali ambapo mapinduzi yalitokea. Dini na imani za Ulaya zilikuwa haswa chanzo cha [[Ukristo wa Kiyudea]], na dhana za Kigiriki. Jamii ya Kichina ilikuwa na msingi wake katika watu kama vile  [[Confucius]], [[Mencius]], [[Han Feizi]] ([[Matendo bila Imani]]), [[Lao Tzu]] ([[Utao]]), and [[Gautama Buddha|Buddha]] ([[Ubudha]]).  Watu wa Ulaya walipoamini kuwa ulimwengu ulitawaliwa na sheria za kimantiki na za milele, watu wa Mashariki, waliamini kuwa ulimwengu ulibadilika kila uchao na, kwa Wabudha na Watao, haungeweza kueleweka kimantiki. {{Citation needed|tarehe=Oktoba 2009}}

Kuhusu Uhindi, mwanahistoria wa Kimaksi [[Rajani Palme Dutt]] alisema: "Mtaji wa kuyawezesha Mapinduzi ya Viwanda nchini Uhindi yalitumika kuwezesha Mapinduzi ya Viwanda nchini Uingereza kifedha."<ref>[https://archive.today/20121208215606/india_resource.tripod.com/colonial.html South Asian History] -Pages from the history of the Indian subcontinent: British rule and the legacy of colonisation. Rajni-Palme Dutt ''India Today'' (Indian Edition published 1947). Retrieved Januari 2007.</ref> Ikitofautishwa na Uchina, nchi ya Uhindi iligawanywa katika milki mbalimbali zilizokuwa zikishindana, huku milki tatu kuu zikiwa [[Marathas]], [[Sikhs]] na [[Mughals]]. Isitoshe, uchumi ulitegemea pakubwa—kilimo cha nyumbani na pamba, na kunaonekana kuwa na uvumbuzi mchache sana wa kiufundi. Inaaminika kuwa idadi kubwa ya mali mara nyingi ilifichwa katika hazina za makasri na wafalme au malkia ambao waliendesha serikali za kiimla kabla ya Uingereza kuchukua mamlaka. Uongozi wa [[Kiimla]] nchini Uchina, Uhindi, na Mashariki ya Kati kulishindwa kusisimua utengenezaji wa bidhaa na uuzaji wa bidhaa nje ya nchi, na kulionyesha nia kidogo ya kuwajali waliotawaliwa.

=== Sababu ya Mapinduzi ya Viwanda kufanyika nchini Uingereza ===
[[Picha:graph rel share world manuf 1750 1900 02.png|300px|thumb|Kadiri Mapinduzi ya Viwanda yalivyoendelea ndivyo idadi ya vyombo vilivyoundwa Uingereza ilivyopanda na kushinda vya uchumi wa nchi zingine]]
Mjadala kuhusu mwanzo wa Mapinduzi ya Viwanda pia unahusisha jinsi [[Uingereza]] ilivyozitangulia inchi zingine na kuzishinda kwa mbali. Kuna watu ambao wamesisitiza umuhimu wa rasilimali za kiasili au za kifedha ambazo Uingereza ilipokea kutoka nchi nyingi za nje [[ilizozitawala]] au faida kutokana na [[biashara ya utumwa]] ya Uingereza, kati ya Afrika na eneo la Karibiani, iliyosaidia kuendesha uwekezaji wa viwandani. Imedokezwa kuwa, mbali na hayo, kuwa biashara ya Utumwa na mashamba makubwa ya Uhindi ya Magharibi yalitoa 5% pekee ya mapato ya kitaifa ya Uingereza wakati wa miaka ya Mapinduzi ya Viwandani.<ref>{{Cite web |url=http://www.digitalhistory.uh.edu/historyonline/con_economic.cfm |title=Was slavery the engine of economic growth? Digital History |accessdate=2010-01-14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120513025327/http://www.digitalhistory.uh.edu/historyonline/con_economic.cfm |archivedate=2012-05-13 }}</ref> Ingawa utumwa ulikuwa chanzo cha faida cha kiasi kidogo cha kiuchumi nchini Uingereza wakati wa Mapinduzi ya Viwandani, mahitaji kutoka eneo la Karibiani yaliambatana na 12% ya pato la viwanda vya Uingereza.<ref>[http://books.google.com/books?id=Bh7HVl92bVMC&pg=PA194&lpg=PA194&dq=Industrial+Revolution,+slavery&source=bl&ots=zBje8eBxGe&sig=vEZVgz3EL-kzaYWVZAkmRqenBho&hl=en&ei=lTIxSoTdMoOyNP6h1LcH&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=12#PPA198,M1 The Industrial Revolution by Pat Hudson, pg. 198]</ref>

Kwa upande mwingine, biashara kufanywa huru zaidi kutokana na msingi mkubwa wa wabepari huenda ikawa uliruhusu ncgi ya Uingereza kutengeneza na kutumia maendeleo ya kisayansi na kiteknolojia vizuri zaidi kuliko nchi zilizokuwa na milki zenye nguvu zaidi, hasa Uchina na Urusi. Uingereza iliinuka kutoka [[Vuta vya Kinapolioni]] kama taifa pekee Ulaya  ambalo halikuwa limeharibiwa na utumizi mbaya wa fedha na kuharibika kwa uchumi, na ikiwa meli za kibiashara kubwa za kipekee (Meli za kibiashara za Ulaya zilikuwa zimeharibiwa katika kipindi cha vita na [[Jeshi la Uingereza la Wanamaji]]<ref>The Royal Navy itself may have contributed to Britain's industrial growth. Among the first complex industrial manufacturing processes to arise in Britain were those that produced material for British warships. For instance, the average warship of the period used roughly 1000 pulley fittings. With a fleet as large as the Royal Navy, and with these fittings needing to be replaced ever 4 to 5 years, this created a great demand which encouraged industrial expansion. The industrial manufacture of rope can also be see as a similar factor.</ref>). Viwanda vingi vya Uingereza vya kuunda bidhaa ndogo ndogo na kuziuza pia zilihakikisha kuwa masoko yalikuwa tayari kwa aina nyingi ya bidhaa zilizokuwa za kwanza kuundwa.Mgogoro ulisababisha  vita vingi vilivyohusisha nchi ya Uingereza kufanywa katika nchi geni, hivyo basi kupunguza  madhara mabaya ya utekaji wa maeneo zaidi, jambo lililoaliadhiri inchi nyingi Barani Ulaya. Jambo hili liliwezeshwa zaidi na maumbile ya Kijiografia ya Uingereza—kwani Uingereza ni kisiwa kilichotengwa na nchi zingine Barani Ulaya.

Nadharia nyingine ni kuwa Uingereza iliweza kufanikiwa katika Mapinduzi ya Viwandani kwa sababu ya kuwa na rasilimali muhimu. Nchi ya Uingereza Ilikuwa na idadi kubwa ya wakazi katika kila eneo mraba ikilinganishwa na umbo lake ndogo la kijiografia. [[Kupimwa]] kwa ardi iliyotumika na kila mtu na mapinduzi ya kilimo yanayohusiana na hili kulisababisha kupatikana kwa wafanyikazi kuwe rahisi. Kulikuwa na bahati ya kupata maliasili katika maeneo ya [[Kasakazini mwa Uingereza]], [[Maeneo ya Kati ya Uingereza]], [[Wales ya Kusini]] na [[maeneo tambarare ya Scotland]]. Usambazaji wa makaa ya mawe, chuma, risasi, shaba, bati, chokaa mawe na nguvu za maji, kulisababisha mazingira bora ya kuendeleza na kupanua viwanda. Pia, hali za hewa ya unyevunyevu, na hali ya hewa isiyo kali ya eneo la Kaskazini Magharibi mwa Uingereza zilikuwa mazingira bora ya kuzungusha pamba, huku zikiwapatia Waingereza sehemu ya kimaumbile ya kuanza kuanzisha kiwanda cha nguo.

Hali tulivu ya kisiasa nchini Uingereza tangu miaka ya 1688, na nia zaidi ya jamii ya Kiingereza kukubali mabadiliko (ikilinganishwa na nchi zingine za Ulaya) inaweza pia kusemwa kuwa sababu iliyowezesha Mapinduzi ya Viwandani. Kwa sehemu kubwa, kwa sababu ya Harakati ya Kufungiwa, watu maskini waliangamizwa kama chanzo kubwa cha upinzani dhidi ya kuenea kwa viwanda, na watu wa madaraja ya juu waliendesha maslahi ya biashara yaliyosababisha watu wa kwanza katika kuondoa vikwazo dhidi ya ukuaji wa ubepari.<ref>[[Barrington Moore, Jr.]], ''Social Origins of Dictatorship and Democracy: Lord and Peasant in the Making of the Modern World'', pp. 29-30, Boston, Beacon Press, 1966.</ref>  (Wazo hili pia limedokezwa katika kitabu cha [[Hilaire Belloc]], [[Nchi ya Kitumishi]].)

==== Maadili ya kazi ya Kiprotestanti ====
Nadharia nyingine ni kwamba mafanikio ya Waingereza yalikuwa kwa sababu ya kuwepo kwa daraja la [[Kijasiriamali]] ambalo liliamini kuwa kulikuwa na maendeleo, teknolojia na kazi ngumu.<ref>
{{Cite book|title=Capital and Innovation: How Britain Became the First Industrial Nation|url=https://archive.org/details/capitalinnovatio0000char|last=Foster|first=Charles|publisher=Arley Hall Press|year=2004|isbn=0951838245|location=Northwich}} Argues that capital accumulation and [[wealth concentration]] in an entrepreneurial culture following the [[commercial revolution]] made the industrial revolution possible, for example.</ref>
Kuwepo kwa daraja hili mara nyingi huusishwa na maadili ya kazi ya Kiprotestanti (tazama [[Max Weber]]) na hasa hadhi ya [[Wabatizi]] na madhehebu yanayopingana nao ya Kiprotestanti, kama vile [[Jamii ya Kidini ya Marafiki|Wakweka]] na [[Wapresbiteri]] ambazo zilikuwa zimenawiri  wakati wa [[Vita vya Wenyewe kwa Wenyewe vya Uingereza]]. Kuimarishwa kwa imani ya watu katika utawala wa sheria, ambao ulifuata kuundwa kwa mfano wa Milki ya Kikatiba nchini Uingereza katika [[Mapinduzi ya Kitukufu]] ya 1688, na kuibuka kwa soko dhabiti la kifedha nchini Uingereza lililokuwa na msingi katika usimamizi wa [[deni la kitaifa]] na [[Benki ya Uingereza]], kulichangia katika uwezo wa, na hamu ya, uwekezaji wa kibinafsi wa kifedha katika biashara za viwanda.

[[Wapingamizi wa Kiingereza|Wapingamizi]] walijipata wakiwa wamekatzwa au kukatishwa tamaa kutoka ofisi karibu zote za umma, au elimu katika [[Oxbridge|vyuo vikuu viwili vywa kipekee]] nchini Uingereza  wakati huo (ingawa wapingamizi bado walikuwa huru kusoma katika [[Vyuo Vikuu vya Jadi vya Scotland|vyuo vinne vikuu]]) vya Scotland. Marejesho ya milki yalipofanyika na uanachama katika [[Kanisa la rasmi la Kianglikana]] ulipofanywa lazima kwa sababu ya [[Sheria ya Jaribio]], wao baada ya hapo walijibidiisha na shughuli za kibenki, viwanda na elimu. [[Wanaumoja]], haswa, walihusika sana katika elimu, kwa kuwa na Mashule ya Wapingamizi, ambapo, ikitofautishwa na vyuo vya Oxford na Cambridge na mashule kama Eton na Harrow, kipaumbele kilipewa kwa masomo ya hisabati na sayansi—taaluma muhimu kwa maendeleo ya teknolojia ya utengenezaji bidhaa.

Wanahistoria wakati mwingine hutazama kipengele hiki cha kijamii kuwa muhimu sana, pamoja na hali ya uchumi wa mataifa yanayohusika. Ingawa wanachama wa madhehebu haya walitengwa mbali na duru fulani za kiserikali, walitazamwa na Waprotestanti wenzao kama, kwa kiwango kidogo, na wengi katika [[daraja la kati]], wakopaji pesa wa jadi au wanabiashara wengine. Kutokana na kuvumilia huku,  kiasi na usambazaji wa mtaji, njia ya kimaumbile ya watu wenye nia ya ujasirimali ya haya madhehebu ingekuwa kutafuta nafasi mpya katika teknolojia zilizoundwa wakati wa mapinduzi ya kisayansi ya karne ya 17.

== Maendeleo ya uvumbuzi ==
[[Picha:Mule-jenny.jpg|thumb|Mfano wa kipekee ambao bado unaweza kupatikana wa kifaa cha Farasi mdogo cha kushona kilichojengwa na mvumbuzi Samuel Crompton]]
Mwanzo wa Mapinduzi ya Viwandani kunahusishwa kwa karibu na idadi ndogo ya maendeleo ya uvumbuzi<ref>[http://industrialrevolution.sea.ca/innovations.html The Industrial Revolution – Innovations]</ref> yaliyofanywa katika nusu ya pili ya karne ya 18:
* '''Vitambaa''' – [[Uzungushaji]] wa [[pamba]] kwa kutumia [[mashine ya maji]] ya [[Richard Arkwright]], mashine ya [[Punda Mdogo wa Kuzungusha]] ya James Hargreaves, na  mashine ya [[Farasi Mdogo wa Kuzungusha]] ya Samuel Crompton (machanganyiko wa mashine za Farasi Mdogo wa Kuzungusha na Mashine ya Maji). Hii ilisajiliwa chini ya patenti mnamo mwaka wa 1769 na kwa hivyo patenti hiyo iliisha mnamo mwaka wa 1783. Mwisho wa patenti ulifuatwa kwa haraka na ujenzi wa viwanda vingi vya [[Kutengeneza pamba]]. Teknolojia sawa mwishowe ilitumika kwa kushona [[nyuzi]] za [[worsted]] kwa nguo  mbalimbali na [[lin]] badala ya [[sanda]].
* '''Nguvu za Mvuke''' – [[Injini ya mvuke]] iliyoboreshwa na kuvumbuliwa na [[James Watt]] hapo awali ilitumika kwa kusukumia nje  [[migodi]], lakini tangu miaka ya 1780 ilitumika kwa mashine za  nguvu. Jambo hili liliwezesha maendeleo ya haraka ya viwanda vilivyofanya kazi vizuri na vilivyotumia mashine kufanya baadhi ya kazi katika kiwango ambacho hapo awali hakingewezekana katika mahala ambapo [[nguvu za maji]] hazikuwepo.
* '''Kutengeneza Chuma''' – katika [[kiwanda cha Chuma]], [[koki]] mwishowe ilitumika kwa hatua zote za [[kufua chuma]], huku zikikomesha utumizi wa [[makaa]]. Hili lilikuwa limefanywa mapema zaidi kwa  [[risasi]] na [[shaba]] na pia kwa kutengeneza [[chuma ya nguruwe]] ndani ya [[tanuri]], lakini hatua ya pili ya uzalishaji [[kipande-chuma]] ilitegemea matumizi ya [[kuweka ndani ya chungu na kufinyilia]] (ambayo [[patenti]] yake ilikuwa imekwisha mnamo mwaka wa 1786) au [[Kupudulu]] (Kulipatentiwa na [[Henry Cort]] mnamo mwaka wa 1783 na 1784).

Haya yanawakilisha maeneo ''matatu ya mbele'', yaliyokuwa na maendeleo muhimu ya uvumbuzi, na ambayo yaliruhusu kuinuka kiuchumu ambao ndio sehemu maalum ya Mapinduzi ya Viwanda. Huku si kupuuza uvumbuzi mwingine mwingi, hasa katika kiwanda cha [[nguo]]. Bidhaa zingine za mapema, kama vile [[punda mdogo wa kuzungusha]] na [[kifaa cha kupaa]] katika kiwanda cha nguo na kuyeyushwa kwa chuma ya nguruwe na koki, mafanikio haya yote hayangewezekana. Uvumbuzi wa baadaye kama vile [[mashine ya ushonaji]] ya nguvu na [[injini ya mvuke]] wenye shinikizo ya [[Richard Trevithick]] pia yalikuwa muhimu katika kuenea kwa viwanda nchini Uingereza. Kutumika kwa injini za mvuke katika uendeshaji wa [[viwanda vya kutengeneza pamba]] na katika [[kazi za kuunda vifaa vya chuma]] kuliwezesha vifaa hivi kujengwa katika maeneo yaliyofaa zaidi kwa sababu rasilimali zingine zilipatikana hapo kwa urahisi, badala ya mahali ambapo ingelazimika maji yapatikane ili kuwezesha [[mashine ya kusaga maji]] ifanye kazi.

Katika sekta ya viwanda ya nguo, mashine kama hizo zilikuwa mfano wa mpangilio wa ajira ya binadamu katika viwanda, iliyoonyeshwa bayana na [[“Cottonopolis”]], jina lilopewa idadi kubwa ya [[viwanda vya pamba]], [[viwanda vya kawaida]] na ofisi za usimamizi zilizopatikana mjini [[Manchester]]. Pia mfumo wa kuunda vifaa vilivyosonga mstarini uliboresha sana kazi, katika kiwanda hiki na viwanda vinginevyo. Huku wanaume wengi wakipewa mafunzo ya kufanya huduma moja bidhaa Fulani, halafu kufanya bidhaa hiyo isongeshwe mbele hadi kwa mfanyikazi mwingine, idadi ya bidhaa zilizomalizika iliongezeka pakubwa.

Jambo lingine muhimu lilikuwa uvumbuzi wa [[kokoto]] mnamo mwaka wa 1756 (iliyoundwa kwa kutumia [[Chokaa ya kujenga iliyofinyiliwa]]) na mhandisi Mwingereza [[John Smeaton]], ambayo ilikuwa imepotea kwa muda wa karne 13.<ref>''Encyclopædia Britannica'' (2008) "Building construction: the reintroduction of modern concrete"</ref>

=== Uhamishaji wa maarifa ===
[[Picha:Wright of Derby, The Orrery.jpg|thumb|left|[[Mwanafalsafa akitoa hotuba katika eneo la Orrery]] (ca. 1766)<br />iJamii za kifalsafa ambazo hazikuwa na muundo maalum ziliendeza uvumbuzi wa kisayansy]]
Maarifa kuhusu undelezaji wa uvumbuzi ulienezwa kwa kutumia mbinu mbalimbali. Wafanyikazi ambao walipewa mafunzo katika mbinu fulani huenda walisonga kwenda kwa mwajiri mwingine au wakachukuliwa na mwajiri fulani kumfanyia kazi. Mbinu ya kawaida ilikuwa mtu kutembea na kujifunza, huku akikusanya taarifa kila mahali lipoweza. Wakati wa Mapinduzi yote ya Viwanda na kwa karne ya awali, nchi zote za Ulaya na Marekani zilitumia mbinu ya masomo ya kutembea; nchi fulani, kama [[Uswidi]] na Ufaransa, ziliweza hata kuwapa watumishi wa umma au mafundi kufanya masomo hayo kama sera ya kiserikali. Katika nchi zingine, hasa Uingereza na Marekani, mwenendo huu ulifanywa na watengenezaji bidhaa wa kibinafsi waliokuwa na wasiwasi na kwa hivyo waliotaka kuboresha mbinu zao. Kusafiri ili kuyapata masomo kulikuwa maarufu wakati huo, kama ilivyo maarufu siku za leo kwa watu kuandika kumbukumbu za safari zao mbalimbali. Kumbukumbu zilizoandikwa na waanzishaji viwanda na mafundi wa wakati huo ni chanzo kisichoweza kulinganishwa na chochote  kingine kuhusu mbinu zao.

Njia nyingine ya kueneza uendelezaji wa uvumbuzi ilikuwa mtandao wa jamii za kifalsafa ambazo hazikuwa rasmi, kama vile [[Jamii ya Kimwezi]] ya [[Birmingham]], ambapo wanachama walikutana kuzijadili 'falsafa za kimaumbile' (''yaani sayansi'') na mara kwa mara jinsi ingeweza kutumika katika utengenezaji wa bidhaa. Jamii ya Kimwezi ilinawiri kutoka mnamo mwaka wa 1765 hadi mwaka wa  1809, na imesemekana hivi kuhusu wanachama wa jamii hiyo, "Walikuwa, ukipenda, kamati ya kimapinduzi ya mapinduzi makubwa zaidi ya karne ya 18, ambayo ni Mapinduzi ya Viwandani".<ref>[https://web.archive.org/web/20080207075746/http://jquarter.members.beeb.net/morelunar.htm The Lunar Society] at Moreabout, the website of the ''Birmingham Jewellery Quarter'' guide, Bob Miles.</ref> Jamii zingine kama hii zilivichapisha vitabu vingi vya mikutano yao na biashara. Kwa mfano, [[Jamii ya Kimilki ya Sanaa]] iliyokuwa na makao yake mjini London, ilichapisha kitabu chenye picha za vifaa vipya vilivyovumbuliwa, na majarida kuhusu vifaa hivyo katika mikutano yao ya kila mwaka ya ''Kibiashara''.

Kulikuwa na vitabu walivyovichapisha vilivyoelezea kuhusu teknolojia. [[Kamusi elezo]] kama vile ''[[Lexicon Technicum]]'' (1704) ya Harris na ''[[Cyclopaedia]]''  ya Daktari Abraham Rees (1802-1819) zina vitu vingi vya maana. ''Cyclopaedia'' inayo idadi kubwa ya taarifa kuhusu sayansi na teknolojia ya nusu ya kwanza ya Mapinduzi ya Viwandani, zinazoambatana na picha nzuri za kuchongwa. Vyanzo toka nchi geni kama vile ''[[Descriptions des Arts et Métiers]]'' na ''[[Encyclopédie]]'' ya Diderot zilielezea mbinu za kigeni zikitumia picha kwenye vijisahani vya kuchongwa.

Kulikuwa na machapisho mengi ya mara kwa mara kuhusu utengenezaji wa bidhaa na teknolojia yaliyoanza katika muongo wa mwisho wa karne ya 18, na mara kwa mara yalihusisha taarifa kuzihusu patenti mpya. Machapisho ya nchi geni, kama vile [[Annales des Mines]], zilizichapisha taarifa kuhusu safari zilizofanywa na wahandisi wa Kifaransa ambao walitazama mbinu za Kiingereza walipokuwa katika safari zao za kujifunza.

=== Maendeleo ya kiteknolojia nchini Uingereza ===
==== Utengenezaji wa nguo ====
[[Picha:Spinning jenny.jpg|thumb|right|Mfano wa mashine ya [[punda mdogo wa kuzungusha]] katika makavazi mjini [[Wuppertal]],Ujerumani. Mashine ya punda mdogo wa kuzungusha ilikuwa mojawapo ya uvumbuzi ulioanzisha Mapinduzi ya Viwanda]]

Mapema katika karne ya 18, utengenezaji nguo wa Kiingereza ulitegemea [[sufu]] ambayo ilitengenezwa na [[mafundi]] wa kibinafsi, [[waliozungusha]] na [[kushona]] nyumbani mwao. Mfumo huu unajulikana kama [[karakana ndogo]]. [[Lin]] na [[pamba]] pia zilitumika kutengeneza vitambaa laini, lakini njia ya kuunda ilikuwa gumu, kwa sababu ya shughuli iliyohitajika kufanyika kabla ya kuunda, na kwa sababu hiyo bidhaa zilizotengenezwa na vifaa hivi zilichangia sehemu ndogo tu ya pato.

Utumizi wa [[gurudumu la kuzungusha]] na [[mashine ya mkono ya kushona]] uliweka vikwazo dhidi ya uwezo wa uzalishaji wa kiwanda hicho cha nguo, lakini maendeleo yaliyozidi kufanyika yaliongeza  uzalishaji hadi kufikia kiwango ambapo bidhaa za kutengenezwa zikawa bidhaa zenye umuhimu zaidi zilizouzwa katika nchi geni kufikia miongo ya mapema ya karne ya 19. Uhindi iling’olewa kama muuzaji mkuu wa bidhaa za pamba.

[[Lewis Paul]] aliandikisha patenti ya mashine ya kuzungusha ya kubingiria na mashine ya mfumo wa  [[“flyer and bobbin”]] ya kutengeneza  sufu iwe na umbo laini, iliyoundwa na usaidizi wa John Wyatt mjini [[Birmingham]]. Paul and Wyatt walifungua kiwanda cha nguo mjini Birmingham ambacho kilitumia mashine yao mpya ya kubingiria iliyoendeshwa na [[punda]]. Mnamo mwaka wa 1743, kiwanda kilifunguliwa mjini [[Northampton]] kikiwa na mbao za kushona hamsini katika kila moja kati ya mashine tano za Paul na Wyatt. Upanuzi huu uliendelea hadi mwaka wa 1764. Kiwanda sawa cha nguo kilijengwa na [[Daniel Bourn]] katika mji wa [[Leominster]], lakini kilichomeka. Lewis Paul na Daniel Bourn wote walipatenti mashine za [[kadi]] mnamo mwaka wa 1748, zIkitumia mipangilio miwili ya mibingirio ambayo ilizunguka kwa mbio tofauti, baadaye zilitumika katika kiwanda cha kwanza cha pamba kuzungushia pamba. Uvumbuzi wa Lewis baadaye uliendelezwa na kuboreshwa na [[Richard Arkwright]] katika [[fremu ya maji]] na [[Samuel Crompton]] katika mashine yake ya [[farasi mdogo wa kuzungushia]].

Wavumbuzi wengine waliboresha kila hatua ya uzungushaji (hatua ya kadi, kusuka and kuzungusha, na kubingirisha) na kuwezesha ugavi wa [[uzi]] kuongezeka vilivyo, jambo lililowezesha kiwanda cha ushonaji kilichokuwa kikizidi kuendelea kuboresha [[mashine ya kushona ya shato]] na  lumu au 'fremu'. Uzalishaji bidhaa wa kila mfanyikazi mmoja uliongezeka vilivyo, na kusababisha mashine hizo mpya kuonekana kama tisho kwa ajira, na wavumbuzi wa awali walivamiwa na vifaa walivyokuwa wamevumbua kuharibiwa.

Ili kuchukua fursa ya kupata faida kutokana na maendeleo haya, ilikuwa ni zamu ya daraja la [[wajasiriamali]], maarufu kwa wote akiwa ni [[Richard Arkwright]]. Arkwright anatambulika kwa orodha kubwa ya uvumbuzi, lakini vifaa hivyo si yeye aliyevivumbua bali ni watu kama [[Thomas Highs]] na [[John Kay]]; Arkwright aliwakuza wavumbuzi hawa, akasajili patenti za mawazo yao, akawapa usaidizi wa kifedha kwa wale waliojitolea kuvumbua vifaa, na akalinda mashine. Aliunda [[kiwanda cha pamba]] ambacho kilileta hatua za untengenezaji hadi viwandani kutoka manyumbani, na alitengeneza utumizi wa nguvu—kwanza [[nguvu za farasi]] kisha [[nguvu za maji]]— uliofanya utengenezaji wa pamba uambatane na utumizi wa mashine viwandani. Baada ya kipindi kifupi [[nguvu za mvuke]] zilitumika kuendesha mashine za viwanda vya nguo.

==== Ufuaji wa Chuma ====
[[Picha:Philipp Jakob Loutherbourg d. J. 002.jpg|left|thumb|[[mji wa Coalbrookdale wakati wa usiku]], 1801, [[Philip James de Loutherbourg|Philipp Jakob Loutherbourg mdogo]]<br />Tanuri kubwa zinawasha mji wa kufua chuma wa [[Coalbrookdale]]]]
[[Picha:Reverberatory furnace diagram.png|thumb|right|Tanuri hii ya kirevaberatori ingeweza kuunda [[chuma nzito]] ikitumia makaa ya mawe yaliyochimbwa kutoka ardhini. Makaa ya mawe yalibaki kando na chuma iliyofuliwa ma kwa hivyo hayakuchafua chuma na uchafu kama vile madini ya kiberiti. Jambo hili liliwezesha ufuaji mwingi zaidi wa chuma.]]

Mabadiliko makuu katika viwanda vya chuma wakati wa zama za Mapinduzi ya Viwanda  yalikuwa kukoma kutumia kuni ya vitu vilivyokuwa hai hapo awali  kama vile [[mbao]] na badala yake kutumia [[kuni za kifosili]] zilizopatikana kutoka makaa ya mawe.  Mengi kati ya haya yalifanyika kabla ya Mapinduzi ya Viwandani, yakitumia maendeleo ya kiuvumbuzi ya [[Clement Clerke]] na wengine tangu mwaka wa 1678, kwa kutumia [[tanuri za kireveberatori]] za makaa ya mawe zilizojulikana kama kupola. Hizi ziliendeshwa kwa kutumia mioto, ambayo ilikuwa na [[kaboni monoksaidi]], ikiingia ndani ya [[mawe ya madini]] na [[kupunguza]] [[oksaidi]] ili iwe chuma. Hii ina faida ya kutohamisha uchafu (kama vile madini ya kiberiti) yanayopatikana ndani ya makaa ya mawe hadi yaiingie ndani ya chuma. Teknolojia hii ilitumika na [[risasi]] kuanzia mwaka wa 1678 na [[shaba]] kuanzia mwaka wa 1687. Pia ilitumika katika kazi ya kuunganisha vifaa vya chuma katika miaka ya 1690, lakini tanuri ya kireveberatori ilijulikana kama tanuri ya hewa. Kupola la kuunganisha chuma ni maendeleo ya uvumbuzi (ya baadaye) na tofauti.

[[Abraham Darby]] alifuata na kufanya maendeleo makubwa kwa kutumia koki kama kuni ya [[tanuri za kulipua]] katika mji wa [[Coalbrookdale]] mnamo mwaka wa 1709. Hata hivyo, [[chuma ya nguruwe]] aliyotengeneza na koki ilitumika hasa kwa utengenezaji wa vifaa vigumu vya chuma kama vile masufuria na mabirika. Alikuwa amewashinda washirika wake kwani sufuria zake, zilizoundwa na mchakato wa patenti, zilikuwa konde zaidi na za bei rahisi kuliko zingine. Chuma ya nguruwe ya koki ilitumika nadra sana kutengeneza vipande vya chuma kwa kuchomelea hadi miaka ya kati ya 1750, mwanawe [[Abraham Darby II]] alipojenga tanuri za [[“Horsehay”]] na [[Ketley]] (karibu na Coalbrookdale). Kufikia wakati huo, chuma ya koki ya nguruwe ilikuwa ikiuzwa kwa bei rahisi kuliko chuma ya nguruwe ya makaa.

[[Chuma ya Kipande]] iliyotumiwa na wafua chuma ili kutengeneza bidhaa za kutumika bado iliundwa katika [[viwanda vya kuchoma]], kama ilivyokuwa ikifanyika tangu jadi. Hata hivyo, mbinu mpya zilianza kutumika katika miaka iliyofuata. Ya kwanza hivi leo inajulikana kama [[kuweka ndani ya chungu na kukanyaga]], lakini mbinu hii ilipitwa na wakati na baadaye mbinu ya [[Henry Cort]] ya [[“kupudulu”]] ikawa maarufu. Kuanzia mwaka wa 1785, labda kwa sababu mchakato huu ulioboreshwa wa kuweka ndani ya chungu na kukanyaga ulikuwa karibu kuachwa kulindwa chini ya patenti, upanuzi mkubwa katika pato la kiwanda cha chuma cha Uingereza ulianza. Mchakato mpya haukutegemea [[makaa]] na kwa hivyo watu hawakudhibitiwa na kutoweza kupata makaa.

Hadi wakati huo, watengenezaji chuma wa Uingereza walikuwa wametumia idadi kubwa ya chuma kutoka nchi geni kuongozea ile iliyopatikana nchini. Chuma hii hasa ilitoka [[Uswdi]] kutoka miaka ya kati ya karne ya 17 na baadayeilitoka hata Urusi kuanzia mwisho wa miaka ya 1720. Hata hivyo, kuanzia mwaka wa 1785, idadi ya bidhaa za kuagizwa ilipungua kwa sababu ya teknolojia mpya ya kutengeneza chuma, na Uingereza ikawa muuzaji nje wa chuma ya vipande vipande na pia mtengenezaji wa [[vifaa vya matumizi vya nyumbani]] vya [[chuma nyepesi]].

Kwa sababu chuma ilikuwa inazidi kuuzwa kwa bei nafuu and kuongezeka zaidi, pia iliifanya kuwa nyenzo muhimu ya ujenzi kufuatia ujenzi wa kibunifu wa [[daraja la chuma]] [[Abraham Darby III]]mnamo mwaka wa 1778.
[[Picha:Ironbridge 6.jpg|thumb|[[Daraja la Chuma]], [[Shropshire]], Uingereza]]
Uboreshaji ulifanywa katika uzalishaji wa [[stili]], ambayo ilikuwa kifaa cha bei ghali kilichotumika tu ambapo chuma haingefaa, kama vile makali ya vifaa na spring’i. [[Benjamin Huntsman]] alitengeneza mbinu yake ya [[chungu cha stili]] katika miaka ya 1740. Mali ghafi kwa ajili ya kufanya hivi yalikuwa stili ya kijipu, iliyoundwa kwa [[machakato wa kuongeza simiti]].

Usambazaji wa chuma ya bei nafuu zaidi na stili kulisaidia mapipa ya kuchemsha na injini za mvuke yatengenezwe vizuri zaidi, na hatimaye kukawezesha kuundwa kwa barabara za reli. Kuboreshwa kwa [[vyombo vya mashinel]] kuliruhusu chuma na stili kutumika kufanyiwa kazi vizuri na kuliongeza zaidi ukuaji wa viwanda wa Uingereza.

==== Uchimbuzi wa madini ====
[[Uchimbuzi wa makaa ya mawe]] nchini uingereza, hasa katika eneo la [[Wales ya Kusini]] ulianza mapema. Kabla ya injini ya mvuke, [[mashimo]] yalikuwa mafupi na yalifuata maeneo lenye makaa ya mawe juu ya ardhi, ambayo yaliwacha kutumika kadiri makaa ya mawe yalivyochimbwa. Wakati mwingine, ikiwa jiolojia ilikuwa nzuri, makaa ya mawe yalichimbuliwa kwa kutumia [[mgodi wa kiaditi]] au [[mgodi wa kusonga]] uliochimbwa katika upnde wa mlima. [[uchimbuzi wa madini kutoka mashimo yaliyochimbwa]] ulifanywa katika maeneo kadhaa, lakini  kikwazo kilukuwa kuyatoa maji. Ingefanywa kwa kutumia ndoo kuyachota maji kutoka mashimo hayo au kwa [[“sough”]] (shimo lililochimbwa katika upande wa mlima ili kutoa mawe yenye madini kutoka kwa mgodi). Kwa kutumia mbinu yoyote ile, maji lazima yangeelekezwa kwa mkondo au chimbuko ambapo yangeweza kutiririka yakitumia mvuto. Kuanzishwa kwa utumizi wa injini ya mvuke kuliwezesha pakubwa kuondoa maji na kuliwezesha mashimo kuchimbwa kwa undani zaidi, na pia kuwezesha makaa ya mawe zaidi kutolewa. Haya yalikuwa maendeleo ambayo yalikuwa yameanza kabla ya Mapinduzi ya Viwandani, lakini yalitumika kwa injini ya mvuke ya James Watt iliyokuwa bora zaidi kuanzia miaka ya 1770 ambapo yalipunguza bei ya kuni ya injini, na kufanya migodi iwe yenye faida zaidi. Uchimbuzi wa makaa ya mawe ulikuwa wa kihatari sana kwa sababu ya kuwepo kwa [[motonyevunyevu]] katika maeneo mengi yenye makaa ya mawe ardhini. Usalama kidogo ulipatikana kwa kutumia [[taa ya usalama]] iliyovumbuliwa mnamo mwaka wa 1816 na [[Humphry Davy]] na kuvumbuliwa na [[George Stephenson]] akiwa peke yake. Hata hivyo, taa hizo hazikusaidia sana kwani zilisababisha hatari kwa haraka sana na pia zilitoa mwanga dhaifu. Milipuko ya Motonyevunyevu iliendelea, na kuwezesha wakati mwingine [[milipuko]] ya [[vumbi ya makaa ya mawe]], kwa hivyo idadi majeruhi ilizidi kupanda katika kipindi chote cha karne ya kumi na nane. Mazingira ya kikazi yalikuwa mabaya sana, huku kukiwa na visa vingi vya majeruhi kutokana na mawe kuanguka.

==== Nguvu za mvuke ====
[[Picha:Savery-engine.jpg|upright|thumb|left|''Injini ya Savery'' ya mwaka wa 1698– [[Injini]] ya kwanza iliyojengwa na [[Thomas Savery]] kwa mujibu wa picha za [[Denis Papin]].]]

Utengenezaji wa [[injini ya mvuke isiyosonga]] ilikuwa kipengele muhimu cha wakati wa mapema cha Mapinduzi ya Viwanda; hata hivyo, kwa muda wa kipindi kirefu wa Mapinduzi ya Viwandani, viwanda vingi bado vilitegemea nguvu za upepo na maji na hata nguvu za farasi na binadamu ili kuendesha mashine ndogo.

Jaribio halisi la kwanza la kutumia nguvu za mvuke lilifanywa na [[Thomas Savery]] mnamo mwaka wa 1698. Alijenga na kupatenti mjini London pampu ya kuinua maji kwa kiwango kidogo iliyojumuisha utupu na shinikizo, na iliyoweza kutoa karibu [[nguvu za farasi]] (HP kwa Kiingereza) moja na iliyotumika katika kazi nyingi zilizohusisha maji na katika migodi michache (ambapo ilipata "jina la kimaarufu", ''Rafiki wa mchimba mgodi''), lakini haikufanikiwa kwa sababu haikuweza kuyapeleka maji juu zaidi ya urefu fulani na sehemu yake ya kuchemshia maji ililipuka kwa urahisi.
[[Picha:Newcomens Dampfmaschine aus Meyers 1890.png|thumb|upright|[[Injini ya mvuke ya Newcomen]] ilikuwa injini ya kwanza iliyoweza kufanya kazi vyema. Injini zilizofuata za mvuke ndizo ambazo zingeendesha Mapinduzi ya Viwandani]]
Kituo cha kwanza salama ambacho kilizalisha nguvu kutokana na mvuke kilianzishwa na [[Thomas Newcomen]] kabla ya mwaka wa 1712. Newcomen inaonekana aliunda [[Injini ya mvuke ya Newcomen]] bila kumtegemea Savery, lakini kwa sababu Savery alikuwa na patenti pana sana, ilimbidi Newcomen na na washirika wake kufanya mpango naye, wakiitafutia soko injini hiyo pamoja hadi mwaka wa 1733 chini ya patenti moja.<ref>Hulse, David H: The Early Development of the Steam Engine; TEE Publishing, Leamington Spa, U.K., 1999 ISBN 1-85761-107-1</ref><ref>L.T.C. Rolt and J. S. Allen, ''The Steam engine of Thomas Newcomen'' (Landmark, Ashbourne, 1997), 44.</ref> Injini ya Newcomen inaonekana ni kana kwamba iliundwa kwa kuyafuata majaribio ya [[Denis Papin|Papin]] yaliyokuwa yamefanywa miaka 30 hapo awali, na ilitumia pistoni na mtungi, sehemu moja ya mwisho ikiwa imewachwa wazi na anga juu ya pistoni. Mvuke ambao ulikuwa  juu ya shinikizo la anga (ambalo ndilo kiasi pekee ambacho mtungi wa kuchemshia maji ungeweza kuhimili) uliingizwa chini nusu ndani ya mtungi ikilaliwa na pistoni wakati wa kusonga kwenda juu kuliowezeshwa na mvuto; mvuke hapo ulikuwa baridi na maji baridi yaliyoingizwa katika nafasi ya mvuke ili kutengeneza nafasi tupi;  tofauti ya shinikizo kati ya anga na nafasi tupu katika pande mbili za pistoni ziliifanya pistoni kusonga chini na kuingia katika mtungi, hivyo basi kuinua sehemu ya mwisho ya kifaa kilichokuwa kikisonga juu na chini ambacho kilikuwa kimeunganishwa na pampu nyingi za nguvu zilizotumia mvuto zilizokuwa ndani ya kifaa maalum. Kusonga chini kwa kifaa fulani cha nguvu ndani ya injini, kuliilanisha na kuitayarisha kwa hatua ya kutengeneza shinikizo. Mwanzoni hatua hizo zilifanywa kwa kutumia mkono, lakini baada ya miaka mikumi eneo la kutorosha lilikuwa limetengezwa na lilitumia ''mti wa kuziba'' uliosimama wima ukishikiliwa kichuma fulani ambacho kilifanya injini kufanya kazi peke yake.

Injini nyingi za Newcomen zilifanikiwa kutumika nchini Uingereza kwa kutoa maji katika migodi ambayo hapo awali haingeweza kuchimbwa, huku injini ikiwa juu; hizi zilikuwa mashine kubwa, zilihitaji mtaji mengi kujenga na zilizalisha takriban nguvu 5 za farasi (kilowati 3.7). Zilikuwa zinapoteza nguvu nyingi zikilinganishwa na mashine za kisasa, lakini katika maeneo ambapo makaa ya mawe yalikuwa yanapatikana kwa virahisi katika sehemu za mwisho za mashimo, ziliwezesha upanuzi wa uchimbaji wa makaa ya mawe kwa kuruhusu migodi kuenda chini zaidi. Ijapokuwa ya hasara zao, injini za Newcomen zilikuwa za kutegemewa na rahisi kudumisha na ziliendelea kutumika katika migodi ya makaa ya mawe hadi miaka ya mwanzo ya karne ya kumi na tisa. Kufikia mwaka wa 1729, Newcomen alipokufa, injini zake kwanza zilikuwa zimeenea (kwanza) hadi nchini [[Hungary]] mnamo mwaka wa 1722 , Ujerumani , [[Austria]], na [[Uswidi]]. Jumla ya mashine hizo 110 zinajulikana kujengwa kufikia mwaka 1733 ambapo patenti ya pamoja ilipokwisha, 14 kati ya mashine hizo zote zilikuwa katika nchi geni. Katika miaka ya 1770, mhandisi [[John Smeaton]] alijenga mifano mikubwa sana na kuanzisha maboresho. Jumla ya injini 1,454 zilikuwa zimejengwa kufikia mwaka wa 1800.<ref>Rolt and Allen, 145</ref>
[[Picha:Watt James von Breda.jpg|thumb|upright|James Watt]]
Mabadiliko makubwa katika kanuni za kufanya kazi yalifanywa na [[James Watt]]. Akishirikiana kwa karibu na [[Matthew Boulton]], kufikia mwaka wa 1778 alikuwa amefanikiwa kuboresha [[injini ya Watt ya mvuke|injini yake ya mvuke]], iliyokuwa na mabadiliko mengi makubwa, hasa kufungwa kwa sehemu ya juu ya mtungi hivyo basi kufanya kiendeshaji mvuke kiwe juu ya pistoni badala ya anga, matumizi ya kifungo cha mvuke na chumba maarufu cha kupoesha mvuke. Haya yote yalimaanisha kuwa kiwango cha joto sawa zaidi kingeweza kudumishwa ndani ya mtungi na kuwa kufanya kazi kwa injini kuliwacha kutegemea hali ya anga. Maboresho haya yaliongeza ufanisi wa injini kwa karibu mara tatu, na hivyo kuokoa 75% ya gharama ya makaa ya mawe.

Injini ya kianga haingeweza kutumika kwa urahisi kuendesha gurudumu lizunguke, ingawa Wasborough na Pickard walifanikiwa kufanya hivyo kufikia mwaka wa 1780. Hata hivyo, kufikia mwaka wa 1783 injini ya mvuke ya Watt yenye kuokoa pesa zaidi ilikuwa imetengenezwa kikamilifu kuwa aina ya kuzungusha katika sehemu mbili, jambo ambalo lilimaanisha kuwa ingeweza kutumika kuendesha moja kwa moja mashine za kuzunguka za viwanda. Aina zote mbili za injini msingi za Watt zilifanikiwa kununuliwa kwa wingi, na kufikia mwaka wa 1800, kampuni ya [[Boulton na Watt]] ilikuwa imejenga injini  496, zikiwa na pampu 164 za kubadilishana, [[tanuri za kulipuka]] 24 , na mashine 308 za kuwezesha viwanda vya nguo; injini nyingi zilitoa kati ya nguvu za farasi 5 na 10 (kilowati 7.5)

Utengenezaji wa [[vifaa vya mashine]], kama vile mashine za lethi, randa na kutengeneza maumbo ziliwezeshwa na injini hizi, zilifanya sehemu zote za chuma za injini kukatwa kwa urahisi na umakini na hivyo basi zikafanya kujenga injini kubwa na zenye uwezo mkubwa kuwezekane.

Hadi mwaka wa 1800, muundo wa kawaida sana wa injini ya mvuke ulikuwa [[injini ya boriti]], iliyojengwa kama sehemu muhimu ya nyumba ya mawe au matofari injini, lakini baada ya muda mfupi miundo mbalimbali ya injini ambazo zilizokuwa za kijitegemea za kusongezwa (zilizoweza kutolewa kwa urahisi lakini ambazo hazikuwa na magurudumu) ziliundwa, kama vile [[injini ya meza]]. Kuelekea mwisho wa karne ya 19, mhandishi wa Kikorni [[Richard Trevithick]], na Mumarekani, [[Oliver Evans]] walianza kujenga injini zenye shinikizo nyingi ambazo hazikubadilisha maji kuwa mvuke, na kutoa mvuke kinyume na anga. Kufanya hivi kuliruhusu injini na mtungi wa kuchemsha kujumuishwa pamoja katika kitengo kimoja kilichokuwa kidogo kiasi cha kutumika katika [[garimoshi]] zilizotumia reli na barabara na [[meli za mvuke]].

Katika karne ya mapema ya 19 baada ya patenti ya Watt kumalizika, injini ya mvuke ilipitia mabadiliko mengi yaliyofanywa na wavumbuzi wengi na wahandisi.

==== Kemikali ====
[[Picha:Thamestunnel.jpg|right|thumb| [[Shimo la Thames]] (lililofunguliwa mnamo mwaka wa 1843)<br />Simiti ilitumika katika shimo la kwanza Duniani la chini ya maji]]
Uzalishaji mkubwa wa kemikali ulikuwa mojawapo ya maendelo muhimu wakati wa Mapinduzi ya Viwandani. Ya kwanza kati yao ikiwemo uzalishaji wa [[asidi sulfuriki]] kupitia [[mchakato wa chumba cha risasi]] iliyovumbuliwa na Muingereza [[John Roebuck]] (mwenziwe wa kwanza wa James Watt) mnamo mwaka wa 1746. Aliweza kuongeza pakubwa kiwango cha utengenezaji kwa kuondoa mitungi  ghali ya vioo iliyotumika hapo awali na vyumba vikubwa, na ambavyo havikuwa ghali vilivyoundwa na vipande vya [[risasi]]. Badala ya kutengeneza kiasi kidogo kila wakati, aliweza kutengeneza karibu paundi 100 (kilo 50) katika kila chumba, ongezeko la angalau mara kumi.

Uzalishaji wa [[alkali]] kwa kiasi kikubwa ulikuwa lengo muhimu pia, na [[Nicolas Leblanc]] alifanikiwa mnamo waka wa 1791 kuanzisha njia ya kuzalisha [[sodiamu kabonati]]. [[Machakato wa Leblanc]] ulikuwa mmenyuko wa asidi sulfiriki na sodiamu kloridi ili kupata sodiamu salfeti na [[asidi haidrokloriki]]. [[Sodiamu salfeti]] ilichomwa na [[chokaa mawe]] ([[kalsiamu kaboneti]]) na makaa ya mawe ili kupata mchanganyiko wa [[sodiamu kaboneti]] na [[kalsiamu salfaidi]]. Kuongeza maji kulitenganisha sodiamu kaboneti mmunyifu  kutoka kwa kalsiamu salfaidi. Mchakato ulisababisha idadi kubwa ya mchafuko wa mazingira (asidi kloriki wakati wa kwanza ilitolewa hewani, na kalsiamu salfaidi ilikuwa bidhaa taka ya bure). Hata hivyo, hii, [[jivu ya kisoda]] ilionekana kuwa yenye gharama ndogo ya kiuchumi ikilinganishwa na kuchomwa kwa mimea maalum ([[barilla]]) au kutoka kwa [[kelp]], ambazo zilikuwa vyanzo vikuu vya hapo awali vya jivu ya kisoda,<ref name="Clow52">{{cite
|last1=Clow|first1=Archibald
|last2=Clow|first2=Nan L.
|date=Juni 1952
|title=Chemical Revolution
|publisher=Ayer Co
|pages=65–90
|isbn=0-8369-1909-2}}</ref>
Na pia kwa [[potashi]] ([[potasiamu kaboneti]]) iliyotolewa kwa majivu ya miti migumu.

Kemikali hizi mbili zilikuwa muhimu sana kwa sababu ziliwezesha kuanzishwa kwa uvumbuzi mwingi zaidi, zikichukua mahala pa oparesheni nyingi zilizofanywa kwa maeneo madogo na michakato yenye kuokoa pesa na kudhibitiwa kwa urahisi zaidi. Sodiamu kaboneti ilikuwa na matumizi mengi katika viwanda vya vioo, nguo, sabuni na karatasi. Matumizi ya mapema ya asidi sulfuriki ni kama vile usafishaji wa chuma na stili, na [[kufanya vitambaa kwa vieupe zaidi]].

Kutengenezwa kwa poda ya kufanya vifaa view vieupe zaidi ([[kalsiamu haipoklorati]]) na mwanakemia wa Kiskoti [[Charles Tennant]] karibu mwaka wa 1800, ulikuwa na msingi katika uvumbuzi wa mwanakemia wa Kifaransa [[Claude Louis Berthollet]], na ulisababisha mapinduzi katika mchakato wa kufanya vifaa kuwa viupe zaidi kwa kuupunguza muda uliohitajika (kutoka miezi hadi masiku) ikilinganishwa na mbinu ya kijadi iliyokuwa ikitumika wakati huo, iliyohitaji mfiduo unaorudiwa kwa jua katika mashamba maalum baada ya kulowesha nguo na alkali pamoja na maziwa yaliyoganda. Kiwanda cha Tennant kilichokuwa katika mji wa St Rollox, [[Glasgow]] ya kaskazini, kikawa kiwanda kikubwa zaidi cha kemikali duniani kote.

Mnamo mwaka wa 1824 [[Joseph Aspdin]], muwekaji matofari katika nyumba aliyebadilika kuwa mjenzi, alipatenti mchakato wa kikemikali wa kutengeneza [[simiti ya aina ya “Portland”]] ambayo ilikuwa muhimu katika ujenzi.  Mchakato huu unahusisha [[kuchoma]] mchanganyiko wa matope na makaa ya chokaa hadi kipimo joto cha 1400&nbsp;°C, alafu kusaga hadi kutengeza vumbi laini inayochanganishwa na maji, mchanga na changarawe ili kuzalisha [[konkreta]]. Simiti ya Portland ilitumika na mhandisi mashuhuri wa Kiingereza [[Marc Isambard Brunel]] miaka mingi baadaye alipokuwa akiunda [[Shimo la Thames]].<ref>[http://www.ce.memphis.edu/1101/notes/concrete/concrete_properties_slides.pdf ''Properties of Concrete''] {{Wayback|url=http://www.ce.memphis.edu/1101/notes/concrete/concrete_properties_slides.pdf |date=20100628235936 }} Published lecture notes from University of Memphis Department of Civil Engineering. Retrieved 2007-10-17.</ref>
Simiti pia ilitumika vilivyo katika katika ujenzi wa [[mfumo wa kupitishia maji machafu wa London]] kizazi baadaye.

==== Vifaa vya mashine ====
[[Picha:Joseph whitworth.jpg|thumb|left|upright| Joseph Whitworth]]
Mapinduzi ya viwanda hayangewezekana bila [[vifaa vya mashine]], kwani viliwezesha vifaa vya utengenezaji bidhaa kuundwa. Vina asili katika vifaa vilivyoundwa katika karne ya 18 na waundaji saa na waundaji wa vyombo vya kisayansi kuwawezesha kuzalisha mashine ndogo ndogo. Sehemu za ufundi za mashine za mwanzo za nguo wakati mwingine ziliitwa “kazi ya saa” kwa sababu ya vyuma na vijigurudumu vilivyokuwa ndani. Uundaji wa mashine za nguo ulitumia mafundi wa kazi za saa na ndiyo asili ya viwanda vya kihandisi vya kisasa.
Mashine zilijengwa na mafundi mbalimbali—[[maseremala]] walitengeneza vizingiti vya mbao, na wafua vyuma na wapindushaji walitengeneza sehemu za vyuma. Mfano mzuri kuhusu jinsi vifaa vya mashine vilivyobadilisha utengenezaji bidhaa ulifanyika mjini Birmingham, Uingereza, mnamo mwaka wa 1830. Uvumbuzi wa mashine mpya na [[Joseph Gillott]], [[William Mitchell]] na [[James Stephen Perry]] uliwezesha kuunda kwa wingi kwa sehemu za mbele za kalamu dhabiti kwa bei nafuu; mchakato huo hapo awali ulikuwa mgumu na ghali. Kwa sababu ya ugumu wa kufanya kazi na chuma na ukosefu wa vifaa vya mashine, utumizi wa chuma ulikuwa mdogo. Vizingiti vya mbao vilikuwa na hasara ya kubadilisha vipimo kulingana na kiwango cha kipimo joto na unyevunyevu, na viungo mbalimbali mara nyingi  viliharibika. Kadiri Mapinduzi ya Viwandani yalivyoendelea, mashine zenye vizingiti vya chuma vilikuwa nyingi zaidi, lakini vifaa vya mashine vilihitajika ili kuvinda kwa njia ambayo ingeokoa pesa. Kabla ya ujio wa zana za chuma, chuma ilitumika kazini na mikono na vifaa vya kimsingi kama vile nyundo, faili, vigwaruzo, misumeno na vifaa vya kuchonga. Sehemu ndogo za chuma zilitengenezwa kwa urahisi kwa kutumia mbinu hii, lakini si sehemu kubwa za mashine, uzalishaji ulikuwa mgumu sana na ghali.
[[Picha:Lathe.PNG|thumb|right|Lethi ya mwaka wa 1911. Hii ni zana ya mashine inayoweza kutumika kuunda mashine zingine]]
Mbali na [[lethi]] za maduka ya kiufundi zilizotumika na mafundi, zana ya kwanza ya mashine ilikuwa [[mashine ya mtungi ya kutoboa mashimo]] iliyotumika kutoboa mashimo makubwa katika mitungi ya awali ya injini za mvuke. [[Mashine ya randa]], [[mashine ya kutoboa mashimo]] na mashine ya [[kutengeneza maumbo]] zilivumbuliwa katika miongo ya kwanza ya karne ya 19. Ingawa [[mashine ya kusaga]] ilivumbuliwa wakati huu, haikutengenezwa kama zana ya maana Katika maduka ya kiufundi hadi Mapinduzi ya Pili ya Viwandani.

Uzalishaji wa kijeshi ulikuwa muhimu katika maendeleo ya zana za mashine. [[Henry Maudslay]], ambaye aliipa mafunzo shule ya watengenezaji wa zana za mashine mapema katika karne ya 19, aliajiriwa katika eneo la [[Royal Arsenal]], [[Woolwich]], kama kijana ambapo aliona mashine kubwa za mbao zilizoendeshwa na farasi za kutoboa [[kanoni]] zikitengenezwa na [[Waverbruggans]]. Baadaye alifanya kazi kwa [[Joseph Bramah]] kuunda vifuli vya chuma, na baadaye alianza kufanya kazi peke yake. Alikuwa akijibidiisha kuunda mashine za kujenga vifaa vya meli vya kuvutia vitu vya [[Wajeshi Wanamaji]] katika kiwanda cha ufundi cha [[Portsmouth]]. Hizi zote zilikuwa chuma na zilikuwa mashine za kwanza [[kutengenezwa kwa wingi]] na za kutengeza sehemu zenye uwezo wa [[kubadilika]]. Maudslay aliyatumia mafunzo aliyoyapata kuhusu haja ya kuwa na utulivu na umakini kwa kutengeneza zana  za mashine, na  katika maduka yake ya kiufundi alikipa mafunzo kizazi cha watu wengi kuendeleza kazi yake, kama vile [[Richard Roberts (mhandisi)|Richard Roberts]], [[Joseph Clement]] na  [[Joseph Whitworth]].

[[James Fox (mhandisi)|James Fox]] wa [[Derby]] alikuwa na biashara nzuri ya kuuza nje bidhaa za zana za mashine katika theluthi ya kwanza ya karne, kama tu [[Matthew Murray]] wa Leeds. Roberts alikuwa muundaji wa zana za mashine za hali ya juu na mwanzilishi wa kutumia jigi na vipimaji kwa mapimo ya ufasaha katika maduka ya ufundi.

==== Taa ya gesi ====
Kiwanda kingine kikubwa cha kipindi cha baadaye cha Mapinduzi ya Viwandani kilikuwa cha [[taa ya gesi]]. Ingawa wengine waliweza kubuni vifaa sawa kwingeneko, kuanzishwa kwa kazi hii katika eneo kubwa kulifanywa na [[William Murdoch]], mfanyikazi wa [[Boulton na Watt]], waanzilishaji wa [[injini ya mvuke ya Watt|injini za mvuke]] za [[Birmingham]]. Mchakato ulihusu kupitisha gesi kwa tanuri kubwa zenye makaa ya mawe, kuisafisha gesi (kutoa kiberiti, amonia na haidrokaboni nzito), kisha uhifadhi na usambazaji wake. Vifaa vya kwanza vilivyowashwa na gesI vilianzishwa mjini London kati ya miaka ya 1812 na 1820. Baadaye vilikuwa mojawapo ya watumiaji wakubwa wa makaa ya mawe nchini Uingereza. Taa ya gesi ilisababisha mabadiliko makubwa katika mipango ya kijamii na ya viwanda kwa sababu iliviruhusu viwanda na maghala kubaki wazi kwa muda mrefu zaidi kuliko kupitia mishumaa na mafuta taa. Kutumika kwake kuliwezesha maisha ya usiku kunawiri mijini kwa sababu miji na maeneo ya ndani ya manyumba yaliweza kumulikwa kwa njia kubwa sana ambayo haikuwezekana miaka ya awali.

==== Kuunda Vioo ====
[[Picha:Crystal Palace interior.jpg|thumb|Kasri la Vioo lilikuwa na [[Maonyesho Makuu]] ya mwaka wa 1851]]
Mbinu pmya ya kuzalisha vioo, iliyojulikana kama mchakato wa  mtungi, ilitengenezwa Barani Ulaya katika karne ya 19. Mnamo mwaka wa 1832, mchakato huu ulitumika na [[Mandugu wa Chance]] kutengeneza  vioo vyembaba. Walikuwa wwazalishaji wakuu wa vioo vya dirisha na kijisahani. Maendeleo haya yaliruhusu vioo vikubwa kutengenezwa bila usumbufu, hivyo basi kukomboa nafasi ya kupanga ndani na pia kuundwa kwa majengo yenye vioo vingi. [[Kasri ya Vioo]] ndioyo mfamo mkuu wa utumiaji wa vioo vyembamba katika njia mpya na ujenzi wa kibunifu.

==== Mapinduzi yalivyoathiri kilimo ====
[[Picha:JohnFowlerTractionEngine.JPG|thumb| Injini ya kulima ya [[John Fowler na Kampuni yake.]]]]
Uvumbuzi wa mitambo kulisaidia pakubwa katika kuendesha mbele Mapinduzi ya Kilimo ya Kiingereza. Uboreshaji wa kilimo ulianza katika karne chache kabla ya Mapinduzi ya Viwanda yalipoanza na huenda ilisaidia kwa kukomboa ajira kutoka ardhi ili ifanye kazi katika viwanda vipya vya karne ya kumi na nane. Kadiri mapinduzi katika viwanda yalipoendelea mfululizo wa mitambo ulipatikana na kuongeza uzalishaji wa chakula kwa kutumia wafanyikazi wachache kuliko hapo awali.

[[Kitoboaji mbegu]] cha [[Jethro Tull]] kilichovumbuliwa mnamo mwaka wa 1731 kilikuwa kifaa cha kupanda mbegu ambacho kilizisambaza mbegu vizuri katika ardhi. Jembe ya Rotherham ya [[Joseph Foljambe]] ya mnamo mwaka wa 1730, ndiyo iliyokuwa jembe ya chuma ya kwanza kufanikiwa kibiashara.  [[mashine ya kupura]] ya [[Andrew Meikle]] ya 1784 ilikuwa ndiyo mwisho kwa wafanyikazi wengi wa mashamba, na ilisababisha uasi wa kilimo wa [[Maandamano ya Swing]] ya mnamo mwaka 1830.
Katika miaka ya 1850 na 1860 [[John Fowler (mhandisi wa kilimo)|John Fowler]], aliyekuwa mhandisi na mvumbuzi, alianza kutafuta uwezekano wa kutumia injini za mvuke kwa kulima na kuchimba mifereji ya kupitishia maji. Mfumo aliovumbua ulihusisha injini moja ambayo haikusonga katika sehemu moja ya shamba ikivuta majembe kwa kutumia kamba au injini mbili ziliwekwa katika pande mbili za mwisho za shamba zinazovuta jembe mbele na nyuma. Mfumo wa kulima wa Fowler ulipunguza gharama ya kulima mashamba pakubwa ikilinganishwa na majembe yaliyovutwa na farasi. Pia, mbinu yake ya kilimo , ilipotumika kuchimba mifereji ya kupitishia maji, ilifanya ardhi yenye maji mengi ambayo haingeweza kutumika hapo awali iweze kutumika. [[Injini ya kuvutwa]] baadaye ilikuwa inaonekana kwa wingi ikitumika pamoja na [[mashine za kupura]] wakati wa kutengeneza nyasi ya mifugo na wakati wa kuyalima mashamba.

=== Uchukuzi nchini Uingereza ===
Katika mwanzo wa Mapinduzi ya Kilimo, mapinduzi ndani ya nchi yalitumia mito na barabara za kuoitika, huku vyombo vya pwani vikitumika kusafirisha bidhaa nzito baharini. Reli ilitumika kusafirisha makaa ya mawe hadi mitoni ili yasafirishwe tena, lakini mifereji bado haikuwa imejengwa. Wanyama ndio walisaidia katika kusafiri ardhini, na mashua zikisaidia katika usafiri majini.

Mapinduzi ya Viwandani yaliboresha miundombinu ya usafiri  huku ikewezesha kuwepo kwa mtandao wa mabarabara, mfereji na mtandao wa majini na hata mtandao wa reli. Malighafi na bidhaa zilizokamilika zingewezwa kusongeshwa haraka na kwa bei nafuu kuliko hapo awali. Kuboreshwa kwa uchukuzi pia kuliruhusu mawazo mapya kuenea haraka.

==== Coastal sail ====
Vyombo vya majini kwa muda mrefu vilikuwa vimetumika kwa kusafirisha bidhaa katika eneo la pwani ya Uingereza. Biashara ya kusafirisha makaa ya mawe kutoka London hadi Newcastle ilikuwa imenaza katika [[Zama za Kati]]. Usafirishaji wa biashara katika pwani kwa kutumia bahari nchini Uingereza  ulikuwa jambo la kawaida wakati wa Mapinduzi ya Viwandani, kama ilivyokuwa karne nyingi za awali. Hili lilizidi kuwa jambo la maana reli zilipokuwa katika mwisho wa kipindi.

==== Mito inayoweza kupitika ====
Mito yote mikubwa nchini Uingereza iliweza kupitika wakati wa Mapinduzi ya Viwandani. Mingine iliweza kupitika katika zama za kale, hasa mto wa [[Severn]], [[Thames]], and [[Trent]]. Mito mingine iliboreshwa, au urambazaji uliweza kufanyika katika maeneo fulani, lakini katika kipindi kabla ya Mapinduzi ya Viwandani, bali si wakati wa kipindi hicho.

Mto Severn,  haswa, ulitumika kwa usafirishaji  wa bidhaa hadi maeneo ya kati ambazo zilikuwa zimeagizwa  hadi Bristol kutoka nje, na kwa uuzaji wa bidhaa nje kutoka vituo vya uzalishaji mjini [[Shropshire]] (kama vile bidhaa za chuma kutoka [[Coalbrookdale]]) na [[Nchi Nyeusi]]. Uchukuzi ulitumia [[trowi]]—vyombo vidogo vya maji ambavyo vingeweza kupita katika katika maeneo mbalimbali ambayo na madaraja katika mito. Trowi zingeweza kupita Mto wa Bristol na kuingia katika bandari za Wales na Somerset Kusini, kama vile [[Bridgwater]] na hata maeneo ya mbali kama vile Ufaransa.

==== Mifereji ====
[[Picha:WalesC0047.jpg|thumbnail|[[Daraja la Pontcysyllte]], [[Llangollen]], [[Wales]]]]
Mifereji ilianza kujengwa mwishoni mwa karne ya kumi na nane kuunganisha maeneo makubwa ya utengenezaji bidhaa katika Maeneo ya kati na kaskazini na bandari za bahari na mji wa London, amabyo wakati kuo ilikuwa kituo kikubwa zaidi cha utengenezaji bidhaa nchini. Mkifereji ndiyo iliyokuwa teknoljia ya kwanza kuruhusu vifaa vikubwa kusafirishwa kwa urahisi kote nchini. Farasi mmoja wa mfereji angeweza kuvuta mzigo mkubwa mara nyingi kuliko mkokoteni haraka zaidi. Kufikia miaka ya 1820, mtandao wa kitaifa ulikuwepo. Ujenzi wa mifereji ulikuwa kama mfano wa mipango na mbinu ambazo baadaye zilitumika katika ujenzi wa reli. Hatimaye mifereji ilipitwa kama biashara yenye faida na ujenzi wa reli kuanzia miaka ya 1840 na kuendelea.
Mtandao  wa mifereji wa Uingereza, pamoja na majengo yaliyobaki ya viwanda vya kinu vilivyobaki, ndiyo mojawapo ya dhihirisho bayana la zama za mapema za Mapinduzi ya Viwandani yanayoweza kuonekana nchini Uingereza.

==== Barabara ====
Barabara nyingi za awali za mfumo wa barabara za Uingereza zilitunzwa vibaya na maelfu ya maparokia ya mitaa, lakini kuanzia miaka ya 1720 (na mara chache mapema zaidi) mashirika ya kifedha ya [[turnpike]] yaliundwa kutozwa kodi ili na kudumisha baadhi ya barabara. Kuongezeka kwa idadi ya barabara kuu ziliwekewa vituo vywa “turnpike” kuanzika miaka ya 1750 hadi kiwango ambacho kila barabra kuu ya Uingereza na Wales ilikuwa jukumu la [[shirika la kifedha la “turnpike”]]. Barabara mpya zilizotengenezwa na wahandisi zilijengwa na [[John Metcalf (mhandisi wa kiraia)|John Metcalf]], [[Thomas Telford]] na [[John Loudon McAdam|John Macadam]]. “Turnpike” zilitoka katika katika eneo la mji wa London na zilikuwa mbinu iliyotumika  na huduma za Kimiliki za posta kufikia nchi yote. Usafirishaji wa bidhaa nzito katika barabara hizi ulitumia mikokoteni iliyoenda polepole, na yenye miguu pana iliyovutwa na farasi. Bidhaa nyepesi zilisafirishwa kwa kutumia mikokoteni midogo zaidi au kwa kutumia [[farasi]] wengi. Farasi zenye kuvuta majigari madogo yalibeba matajiri, na wale ambao hawakuwa matajiri wangeweza kulipa kuendeshwa katika [[kikokoteni ya kubebewa]].

==== Njia za reli ====
Njia za reli za mikokoteni za kubeba makaa ya mawe katika maeneo ya uchimbuzi wa madini ulikuwa umenaza kaika karne ya 17 na mara kwa mara yalihusishwa na mifumo ya mifereji au mito kwa usafirishaji zaidi wa makaa ya mawe. Hizi zote zilivutwa na farasi au zilitegemea mvuto , huku zikiwa na injini ya mvuke ambayo haikusonga ya kuivuta mkokoteni  maalum juu hadi kilele cha mlima. Matumizi ya kwanza ya [[garimoshi]] ya mvuke yalikuwa katika mkokoteni maalum au njia za sahani (zilivyoitwa mara kwa mara wakati huo kwani ziliundwa na mfano wa vijisahani vya chuma nzito). Reli za umma zilizovutwa na farasi hazikuanza hadi miaka ya mapema ya karne ya 19. Reli za umma zilizovutwa na mvuke zilianza na Reli ya [[Stockton na Darlington]] na mnamo mwaka wa 1825 na reli za [[Liverpool na Manchester]] mnamo mwaka wa 1830. Ujenzi wa reli kuu ukiunganisha miji mikubwa ulianza katika miaka ya 1830 lakini ilizidi kwa kasi katika mwisho kabisa wa Mapinduzi ya Viwandani.

Baada ya wafanyikazi wengi kumaliza reli, hawakurudi katika maisha yao ya vijijini lakini badala yake walibaki katika miji, wakitoa nyongeza zaidi ya wafinyikazi katika viwanda vya uundaji wa bidhaa.

Barabara za reli ziliusaidia uchumi wa nchi ya Uingereza pakubwa, kwa kutoa njia rahisi nay a haraka ya uchukuzi na niia rahisi ya kusafirisha barua na habarii.

== Athari za kijamii ==
Kwa mujibu wa muundo wa kijamii, Mapinduzi ya Viwandani yalishuhudia ushindi wa watu wa [[daraja la kati]] ya wanaviwanda na wafanyabiashara ambao waliwashinda daraja la watu lenye ardhi ya mabwana wakubwa.

Watu wa kawaida walipata fursa nyingi zaidi za kufanya kazi katika viwanda vipya vya kutengeneza bidhaa, lakini hizi zilikuwa chini ya mazingira magumu ya kikazi yakiwa na masaa marefu ya kazi yaliyotawaliwa na mbio za kufanya kazi za mashine.  Hata hivyo, hali ngumu za kikazi yalikuwa miaka mingi kabla ya ujio wa Mapinduzi ya Viwandani kufanyika. Jamii ya kabla ya viwanda haikuwa na mabadiliko mengi na mara nyingi ilikuwa na uhasama mwingi—[[watoto kufanya kazi]], hali hafu za maisha, na masaa marefu yalikuwa kwa wingi hata kabla ya Mapinduzi ya Viwandani.<ref>R.M. Hartwell, ''The Industrial Revolution and Economic Growth'', Methuen and Co., 1971, page 339-341 ISBN 0-416-19500-8</ref>

=== Viwanda na upanuzi wa miji ===
[[Picha:Cottonopolis1.jpg|thumb|left|Manchester, Uingereza ("[[Cottonopolis]]"), katika picha ya mwaka wa 1840, ikionyesha idai kubwa ya vifaa vya kutoa moshi katika viwanda vya untegenezaji wa bidhaa]]

Ueneaji wa viwanda ulisababisha kuanzishwa kwa [[kiwanda cha kuuza bidhaa]]. Cha kwanza ilikuwa ya [[John Lombe]] ya [[Makavazi ya Derby Viwanda|kiwanda cha kuunda nduo kwa kutumia maji]] mjini [[Derby]], kilichoanza mnamo  mwaka wa 1721. Hata hivyo, kuibuka kwa kiwanda cha kuunda bidhaa ulifanyika baadaye kidogo wakati uzungushaji wa pama ulipoanza kutumia mitambo maalum.

Mfumo wa viwandani uliwajibika pakubwa katika kuibuka kwa [[mji]] wa kisasa, kwani idadi kubwa ya wafanyikazi walihamia miji wakitafuta ajira katika viwanda vya kuunda bidhaa. Hili halikuwa dhahiri popote pengine kama ilivyokuwa katika viwanda vya kinu na viwanda vilivyohusika na kiwanda cha aina hii mjini [[Manchester]], ikipewa jina "[[Cottonopolis]]", na kuwa mji wa kwanza wa viwanda duniani. Kwa kipidindi kikubwa cha karne ya 19, uzalishaji ulifanywa katika viwanda vidogo vya kinu, ambavyo kwa kawaida, vilitumia [[maji]] kufanya kazi na ambavyo vilijengwa kutumikia mahitaji ya mitaa. Baadaye kila kiwanda cha utengenezaji wa bidhaa kilikuwa na injini yake ya mvuke na kifaa cha kupitishia moshi kuiufanya mtungi wa kuchemshia maji uweze kufanya kazi bora zaidi.

Mpito wa kuingia zama za upanuzi wa viwanda haukukosa shida. Kwa mfani, kikundi cha wafayikazi wa Kiingereza kilichojulikana kama [[Waludaiti]] kiliundwa ili kuandamana dhidi ya upanuzi wa viwanda na wakati mwingine [[kuharibu]] viwanda.

Katika viwanda vingine mpito wa kuingia katika zama ya viwanda haukuibua mgawanyiko. Baadhi ya wanaviwanda wenyewe walijaribu kuboresha maish katika viwanda vya utengenezaji bidhaa na hali ya maisha ya wafanyikazi wao. Mmmoja wa watu aliyeanazisha mabadiliko viwandani alikuwa [[Robert Owen]], aliyejulikana kwa jitihada zake za kwanza za kuboresha maisha ya wafanyikazai katika [[Viwanda vya kinu vya New Lanark]], na mara kwa mara yeye hutazamwa kama mmoja wa wanafalsafa wa [[Uyutopia wa Kisosholista|harakati ya mapema ya kisosholista]].

Kufikia mwaka wa 1746, kiwanda cha kujumuishwa cha kinu cha brasi kilikuwa kikifanya kazi katika mji wa [[Warmley]] karibu na [[Bristol]]. Malighafi yaliingia katika upande mmoja, yakafuliwa kuwa brasi na kubadilishwa kuwa pani, oinim waya na bidhaa nyingenezo. Makazi yalipewa kwa wafanyikazi katika kiwanda. [[Josiah Wedgwood]] na [[Matthew Boulton]] walikuwa wanaviwanda wengine maarufu, amaboa waliotumia mfumo wa viwanda vya utengenezaji bidhaa.

=== Ajira ya watoto ===
[[Picha:coaltub.png|right|frame|"Mvutaji"mwenye umri mdogo anavuta sanduku la makaa ya mawe katika shimo la kuchimba madini]]

Mapinduzi ya Viwandani yalisababisha ongezeko la idadi ya watu, lakini uwezekano wa kuishi kupita miaka ya utotoni haukuboreshwa kupitia kipindi chote cha Mapinduzi ya Viwandani (ingawa vifo vya ''watoto wachanga'' vilipungua sana).<ref name = "Buer"/><ref>{{cite web|title=Demographic Transition and Industrial Revolution: A Macroeconomic Investigation|year=2007|accessdate=2007-11-05|url=http://www.unc.edu/~oksana/Paper1.pdf|first1=Michael last1 = Bar|first2=Oksana|format=PDF|last2=Leukhina|quote=The decrease [in mortality] beginning in the second half of the 18th century was due mainly to declining adult mortality. Sustained decline of the mortality rates for the age groups 5-10, 10-15, and
15-25 began in the mid 19th century, while that for the age group 0-5 began three decades later|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071127160733/http://www.unc.edu/~oksana/Paper1.pdf|archivedate=2007-11-27}}. Although the survival rates for infants and children were static over this period, the birth rate & overall life expectancy increased. Thus the population grew, but the [[Demographics|average Briton was about as old]] in 1850 as in 1750 (see figures 5 & 6, page 28). Population size statistics from [http://www.mortality.org/ mortality.org] put the mean age at about 26.</ref> Bado kulikuwa na nafasi ndogo ya elimu, na watoto walitarajiwa kufanya kazi. Waajiri waliweza kumplipa motto kiasi kidogo kuliko mtu mzima ingawa uzalishaji wao ulikawa sawa; hakukuwa na haja ya nguvu katika utumizi wa mashine za viwandani, na kwa sababu mfumo wa viwandani ulikuwa mpya kabisa vibarua waliokuwa watu wazima wenye uzoefu hawakuwepo. Jambo hili lilifanya ajira ya watoto kupendwa katika awamu za kwanza za Mapinduzi ya Viwandani  kati ya karne za 18 na 19.

[[Ajira ya watoto]] ilikuwa kabla ya miaka ya Mapinduzi ya Viwandani, lakini kufuatia ongezeko la idadi ya watu na elimu iliweza kuwa dhahiri zaidi. Watoto wengi walilazimishwa kufanya kazi katika mazingira mabaya na kulipwa kiasi kidogo kuliko watu wazima.<ref>"[http://www.usp.nus.edu.sg/victorian/history/workers1.html The Life of the Industrial Worker in Ninteenth-Century England]".</ref>

Ripoti ziliandikwa zikielezea kuhusu dhuluma iliyofanywa, hasa katika migodi ya mawe ya makaa<ref>{{cite web | title = Testimony Gathered by Ashley's Mines Commission | year = 2008 | accessdate = 2008-03-22 | url=http://www.victorianweb.org/history/ashley.html}}</ref> na viwanda vya nguo <ref>{{cite web | title = The Life of the Industrial Worker in Nineteenth-Century England | year = 2008 | accessdate = 2008-03-22 | url=http://www.victorianweb.org/history/workers1.html}}</ref> na ripoti kama hizi zilisaidia watu kujua zaidi kuhusu mateso waliyofanyiwa watoto. Malalamiko ya umma, hasa  katika watu wa daraja la kati na daraja la juu, kulisaidia kufanya mabadiliko katika ustwai wa wafanyikazi.
Wanasiasa na serikali zilijaribu kukomesha ajira ya watoto kisheria, lakini wamiliki wa viwanda walikataa; wengi walihisi kuwa walikuwa wakiwasaidia watoto maskini kwa kuwapa pesa za kununua chakula ili kujiepusha na [[kufa njaa]], na wengine walikaribisha tu wafanyikazi wa bei nafuu. Mnamo mwaka wa 1833 na 1844, sheria za kwanza za jumla dhidi ya ajira ya watoto, [[Sheria za viwanda vya Utengenezaji wa Bidhaa]], zilipitishwa nchini Uingereza: Watoto wenye umri mdogo kuliko miaka tisa hawakuruhusiwa kufanya kufanya kazi, watoto hawakuruhusiwa kufanya kazi usiku, na siku ya kazi kwa kijana mwenye umri wa chini ya miaka 18 ulikuwa usizidi masaa kumi na mawili.Wasimamizi wa viwanda vya utengenezaji bidhaa walihakikisha sheria hiyo imetekelezwa. Miaka kumi baadaye, utumiaji wa watoto na wanawake ulipigwamarufuku. Sheria hizi zilipunguza idadi ya vibarua waliokuwa watoto; hata hivyo, ajira ya watoto ilibaki Barani Ulaya na nchini Marekani hadi karne ya 20.<ref>"[http://www.archives.gov/education/lessons/hine-photos/ Photographs of Lewis Hine: Documentation of Child Labor]". The U.S. National Archives and Records Administration.</ref> Kufikia mwaka wa 1900, kulikuwa na watoto milioni 1.7 walioripotiwa katika viwanda vywa Marekani chini ya umri wa miaka kumi na mitano.<ref>"[http://webinstituteforteachers.org/%7Ebobfinn/2003/industrialrevolution.htm The Industrial Revolution]". The Web Institute for Teachers.</ref>

=== Makazi ===
[[Picha:Dore London.jpg|thumb|right|''Juu ya mji wa London kwa Reli''. Picha iliyochorwa na [[Gustave Doré]] katika miaka ya  1870. Inaonyesha mazingira yenye watu wengi na yaliyochafuliwa yaliyoibuka katika miji mipya ya viwanda]]

Hali ya maisha wakati wa Mapinduzi ya Viwandani yalitofautiana kutoka kwa mapambo ya manyumba ya wenye viwanda hadi ufukara wa maisha ya wafanyikazi. [[Cliffe Castle]], [[Keighley]], ni mfano mzuri wa jinsi walikuwa wametajirika wakati huo walichagua kuishi. Hii ni nyumba kubwa inayofanana na kasri ikiwa na minara na nyuta za bustani. Nyumba yenyewe ni kubwa sana na imezingirwa na bustani kubwa, Kasri la sasa limefunguliwa kwa umma kama makavazi.

Watu masikini waliishi katika nyumba ndogo sana katika vitongji vilivyosongamana. Makazi haya yangetumia vyoo kwa kushiriki, kuwa na mitaro ya uchafu na iliyokuwa wazi na iliyokuwa katika hatari ya [[unyevunyevu]]. Magonjwa yalienezwa kupitia mfumo wa kusambaza maji uliochafuliwa. Hali hii iliboreshwa katika kipindi cha karne ya 19 kadiri sheria za umma za afya zilivyoanzishwa kushughulikia mambo kama vile mitaro ya maji machafu, usafi na kutengeneza kwa vizuizi fulani kuhusu  ujenzi  wa nyumba. Si watu wote walioishi katika nyumba kama hizi. Mapinduzi ya Viwandani yalitengeneza idadi kubwa zaidi ya watu wa daraja la kati katika kazi kama vile mawakili na madakitari. Hali ya maisha za watu masikni ziliboreshwa katika kipindi cha karne ya 19 kwa sababu ya mipango ya serikali nay a mitaa iliyosababisha miji kuwa maeneo masafi zaidi, lakini maisha ya maskini hayakuwa rahisi kwa watu masikkini kabla ya kuenea kwa viwanda. Hata hivyo, kama chanzo cha Mapinduzi ya viwandani, watu wengi wa daraja la kufanya kazi  walikufa kwa sababu ya magonjwa yaliyoenea kupitia hali ya maisha ya msongamano. Magonjwa ya kifua,  [[kipi ndupindu]] kutoka maji machafu na homa ya kuharisha yalikuwa kawaida, kama tu ugonjwa wa “smallpox”. Ajali katika viwanda vya kutengeneza bidhaa zilizohusisha wafanyikazi watoo na wanawake yalikuwa mengi. Riwaya za [[Charles Dickens|Dickens]] zinaashiria hili;  hata baadhi ya vongozi wa kiserikali walistaajabishwa na kile walichokiona{{Citation needed|date=Oktoba 2008}}. Migomo na maandamano ya wafanyikazi yalikuwa pia yalikuwa kawaida.

=== Waludaiti ===
{{Main|Uludaiti}}
[[Picha:Luddite.jpg|thumb|right|''Kiongozi wa Waludaiti'', picha ya kuchongwa ya mnamo mwaka wa 1812]]
Kukuwa kwa haraka kwa uchumi wa Uingereza kuliwagharimu wafanyikazi wengi wa rejareja kazi zao. Harakati ilianza kwanza na wafanyikazi wa [[lesi]] and [[kofia]] karibu na mji wa [[Nottingham]] na kuenea hadi pande zingine za viwanda vya nguo kwa sababu ya kuibuka kwa viwanda mapema. Washonaji wengi pia walijipata kighafla bila ajira kwa sababu hawangeweza kushindana na mashine ambazo zilihitaji tu kuhudumiwa kidogo ( na bila kuhitaji uzoefu) ili kuzalisha nguo zaidi kuliko mshonaji mmoja. Wafanyikazi wengi wa aina hiyo waliokuwa wamepoteza kazi zao, waligeuza hasira yao kwa mashine ambazo zilikuwa zimnyakua kazi zao na wakaanza viwanda vywa utengenezaji bidhaa na mitambo. Washambuliaji hawa walijulikana kama Waludaiti, wafuasi wa aliyesemekana kuitwa [[Ned Ludd]], ambaye alikuwa mtu wa kihadithi tu. Mshambulizi ya kwanza ya harakati ya Waludaiti yalianza mnamo mwaka wa 1811. Waludaiti walipata umaarufu haraka, na serikali ya Uingereza ilichukua hatua kubwa kwa kutumia [[wanamigambo]] au [[majeshi]] kuvilinda viwanda. Waandamanaji waliokamatwa walifikishwa kotini na kuyongwa,  au [[hukumu ya kusafirishwa|kusafirishwa]] kwa maisha.

Migogoro iliendelea katika sekta myingi kadiri zilivyozidi kuongeza viwanda, kama vile vibarua wa kilimo katika miaka ya 1830, ambapo idadi kubwa ya Uingereza ya kusini iliadhiriwa na usumbufu wa [[Kapteni Swing]]. Mashine za upuraji ndizo zilizolengwa haswa, na kuchoma riki za mashine kulikuwa maarufu. Maandamano hayo hata hivyo, yalisababisha kuundwa kwa mara ya kwanza kwa [[vyama vya wafanyikazi]], na shinikizo zaidi la kufanya mabadiliko.

=== Mpangilio wa ajira ===
{{See also|Vyama vya wafanyakazi}}
[[Picha:Chartist meeting, Kennington Common.jpg|thumb|Mkutano Mkuu wa Wachatisti iliyofanywa katika eneo la Kennington Common, mnamo mwaka wa 1848]]
Mapinduzi ya viwandani yalifanya ajira kukolea katika viwanda vya vinu, viwanda vya utengenezaji wa bidhaa na migodi, hivyo basi kuwezesha mipango ya ''mchanganyiko'' au [[vyama vya wafanyikaz]] ili kusaidia kuendeleza maslahi ya watu waliokuwa wakifanya kazi. Nguvu za vyama vya wafanyikazi ungeweza kudai msharti bora kwa kuondoa ajira yote na kusababisha kukomeshwa kwa uzalishaji. Iliwabidi waajiri  kuamua kati ya kukubali matakwa ya vyama vya wafanyikazi ambapo wangelipa gharama au kupitia gharama ya uzalishaji uliopotea. Ilikuwa vigumu kupata wafanyikazi wengine wenye ujuzi wa kufanya kazi ya wale ambao walikuwa wamekataa kufanya kazi, na hivi vilikuwa vikundi vya kwanza kufanikiwa kutetea haki zao kupitia mbinu hii.

Njia kuu iliyotumika na vyama vya wafanyikazi kufanya mabadiliko zilikuwa [[hatua za migomo]]. Migomo mingi ilikuwa chanzo cha uchungu mwingi kwa pande zote mbili, vyama vywa wafanyikazi na wasimamizi. Nchini Uingereza, [[Sheria ya Pamoja]] iliwazuia wafanyikazi wasitengeneza aina yoyote ile ya chama cha wafanyikazi kuanzia mwaka wa 1799 hadi ilipofutiliwa mbali mnamo mwaka wa 1824. Hata baada ya hili, vyama vya wafanyikazi bado viliwekewa vikwazo vingi.

Mnamo mwaka wa 1832, mwaka wa [[Sheria ya Mageuzi]] ambayo iliendeleza kura nchini Uingereza lakini haikuwezesha upigaji kura kwa wote, wanaume sita kutoka mtaa wa [[Tolpuddle]] mjini Dorset walianzisha Jamii ya Kirafiki ya Vibarua wa Kilimo kupinga kupungua kwa kiwango cha mishahara katika miaka ya 1830. Walikataa kufanya kazi kwa kiasi kilichopungua shilingi 10 kila wiki, ingawa kufikia wakati huu mishahara ilikuwa imepunguzwa hadi shilingi saba na zilikuwa zimepangwa kupungzwa zaidi hadi shilingi sita. Mnamo mwaka wa 1834 James Frampton, mwenye ardhi wa mtaa, alimandikia Waziri mkuu, [[Bwana Melbourne]], kulalamika kuhusu chama cha wafanyikazi, na kusababisha kutumika kwa sheria ya zamani ya 1797 iliyowakataza watu kula viapo kati yao, jambo ambalo wanachama wa Jamii ya Kirafiki ya Vibarua wa Kilimo walikuwa wamefanya. James Brine, James Hammett, George Loveless, James Loveless ndugu yake George, ndugu yake George kisheria Thomas Standfield, na John Standfield mwanawe Thomas walikamatwa, wakapatikana na hatia, na kusafirishwa hadi nchini Australia. Walikuja kujulikana kama [[Mameta wa Tolpuddle]].

Katika miaka ya 1830 na 1840 harakati ya [[Kimkataba]] ilikuwa mkutano wa kwanza mkubwa wa kupangwa wa wafanyikazi wa kisiasa uliofanya kampeni za kutetea usawa wa kisiasa na haki ya kijamii. Mkataba wake wa mageuzi ulipokea zaidi ya saini milioni tatu lakini ilikatiliwa na Bunge bila kuzingatiwa.

Watu waliokuwa wakifanya kazi pia waliunda [[Jamii ya Kirafiki|jamii za kirafiki]] na [[Shirika|mashirika ya kijamii]] kama vikundi vya kutoa usaidizi dhidi ya wakati  mgumu wa kiuchumi. Wanaviwanda waliotaalamika, kama vile [[Robert Owen]] pia waliunga mkono mashirika haya ili kuboresha hali za watu wa daraja la kufanya kazi.

Vyama vya wafanyikazi polepole vilishinda vikwazo vya kisheria dhidi ya haki ya kugoma. Mnamo mwaka wa 1842, [[Mgomo wa Kijumla]] uliohusisha wafanyikazi wa pamba na wafanyikazi wa kuchimba mawe ya makaa ulipangwa kupitia harakati ya [[Kimkataba]] ambayo ilikomesha uzalishaji wa bidhaa kote nchini Uingereza.<ref>[https://web.archive.org/web/20070609204531/http://www.chartists.net/General-Strike-1842 General Strike 1842] From chartists.net. Retrieved 13 Novemba 2006.</ref>

Hatimaye mpango wa kisiasa wneye unfanisi kwa watu wenye kufanya kazi ulifikiwa kupitia vyama vya wafanyikazi ambavyo, baada ya upanuzi wa kibiashara mnamo mwaka wa 1867 na mwaka wa 1885, ulianza kuunga mkono vyama vya kisiasa vya kisosholista ambavyo viliibuka baadaye ili kuwa [[Chama cha Kavi (Uingereza)|Chama cha Kazi]] cha Uingereza.

=== Athari nyingine ===
Utumizi wa nguvu za mvuke katika michakato ya viwandani ya [[uchapashaji]] uliwezesha upanuzi mkubwa wa uchapishaji wa magazeti na vitabu maarufu, jambo ambalo liliwezesha kuongezeka kwa idadi ya watu wenye uwezo wa kusoma na mahitaji ya kushiriki kukubwa kwa watu kisiasa.

Wakati wa Upanuzi wa Viwandani, [[urefu wa maisha]] wa watoto uliongezeka pakubwa. Asilimia ya watoto waliozaliwa mjini London waliokufa kabla ya kutimiza umri wa miaka ilipunguka kutoka 74.5% mnamo mwaka wa 1730–1749 hadi 31.8% mnamo mwaka wa 1810–1829.<ref name="Buer">Mabel C. Buer, ''Health, Wealth and Population in the Early Days of the Industrial Revolution'', London: George Routledge & Sons, 1926, page 30 ISBN 0-415-38218-1</ref> Pia, kulikuwa na ongezeko kubwa la mishahara ya wafanyikzai wakati wa kipindi cha mwaka 1813 hadi mwaka 1913.<ref>{{cite journal |doi=10.1006/exeh.1994.1007 |title=Trends in Real Wages in Britain, 1750-1913 |year=1994 |author=Crafts, N |journal=Explorations in Economic History |volume=31 |pages=176}}</ref><ref>[http://www.econlib.org/library/Enc/IndustrialRevolutionandtheStandardofLiving.html Industrial Revolution and the Standard of Living] From www.econlib.org, downloaded 17 Julai 2006.</ref><ref>R.M. Hartwell, ''The Rising Standard of Living in England, 1800-1850'', Economic History Review, 1963, page 398 ISBN 0-631-18071-0</ref>

Kulingana na Robert Hughes katika kitabu chake ''The Fatal Shore'',  [[idadi ya wakazi wa Uingereza]] na Wales, ambayo ilikuwa imebaki katika kiwango bila kusonga cha milioni 6 kutoka mwaka wa 1700 hadi mwaka wa 1740, kiliongezeka pakubwa baada ya mwaka wa 1740. Idadi ya watu wa Uingereza ilikuwa imeongezeka kwa zaidi ya mara mbili kutoka milioni 8.3 mnamo mwaka wa 1801 hadi milioni 16.8 mnamo mwaka wa 1851 na, kufikia mwaka wa 1901, ilikuwa imeongezeka karibu mara mbili hadi milioni 30.5.<ref>"[https://web.archive.org/web/20060215211500/http://www.statistics.gov.uk/downloads/theme_compendia/fom2005/01_FOPM_Population.pdf The UK population: past, present and future]" (PDF). Statistics.gov.uk</ref>  Kadiri hali ya maisha na  huduma za kiafya zilivyoboreka wakati wa karne ya 19, ndivyo idadi ya watu nchini Uingereza ilivyoongezeka maradufu kila miaka 50.<ref>"[http://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/a-portrait-of-britain-in-2031-395231.html A portrait of Britain in 2031]". The Independent. 24 Oktoba 2007.</ref><ref>[http://www.bbc.co.uk/history/british/victorians/victorian_medicine_01.shtml BBC - History - Victorian Medicine - From Fluke to Theory]. Published: 2002-02-01.</ref> Idadi ya watu ya Bara [[Ulaya]] iliongezeka maradufu wakati wa kipindi cha karne ya 18, kutoka takriban milioni 100 hadi karibu milioni 200, na kuongezeka maradufu tena wakati wa kipindi cha karne ya 19, hadi karibu milioni 400.<ref>"[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/387301/modernization/12022/Population-change Modernization - Population Change]". Encyclopædia Britannica.</ref>

Ukuaji wa sekta ya kisasa ya viwanda tangu kipindi cha mwisho cha karne ya 18 kuendelea kulisababisha [[kukuwa kwa miji mikubwa]] na kuibuka kwa [[mji|miji]] mipya mikubwa, kwanza Barani Ulaya na baadaye katika maeneo mengine, kwani fursa mpya zilileta idadi kubwa ya wahamiaji kutoka jamii za mashambani hadi maeneo  mjini. Mnamo mwaka wa 1800, 3% tu ya idadi ya watu duniani iliishi katika miji,<ref>"[http://www.prb.org/Educators/TeachersGuides/HumanPopulation/Urbanization.aspx Human Population: Urbanization] {{Wayback|url=http://www.prb.org/Educators/TeachersGuides/HumanPopulation/Urbanization.aspx |date=20091026040409 }}".  Population Reference Bureau.</ref> takwimu ambayo imeongezeka hadi 50% kufikia kipidindi cha mwanzo cha karne ya 21.<ref>"[http://www.prb.org/Educators/TeachersGuides/HumanPopulation/PopulationGrowth/QuestionAnswer.aspx Human Population: Population Growth: Question and Answer] {{Wayback|url=http://www.prb.org/Educators/TeachersGuides/HumanPopulation/PopulationGrowth/QuestionAnswer.aspx |date=20130406023303 }}". Population Reference Bureau.</ref> Mnamo mwaka wa 1717 [[Manchester]] ilikuwa mji mdogo wa kibiashara tu wa takriban watu 10,000, lakini kufikia mwaka wa 1911 mji wa Manchester ulikuwa na idadi ya watu milioni 2.3.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/361363/Manchester Manchester (England, United Kingdom)]. Encyclopædia Britannica.</ref>

Sababu ya vifo vingi zaidi katika miji ilikuwa ni [[kifua kikuu]].<ref>"[http://www.historylearningsite.co.uk/diseases_industrial_revolution.htm Diseases in industrial cities in the Industrial Revolution]". Historylearningsite.co.uk.</ref> Kufikia kipindi cha mwisho cha karne ya 19, kati ya 70 hadi 90% ya wakazi wa miji wa Ulaya na Amerika ya Kaskazini walikuwa wameambukizwa ugonjwa wa ''M. tuberculosis'', na karibu 40% ya vifo vya watu wa daraja la kufanya kazi katika maeneo ya mijini yalisababishwa na kifua kikuu.<ref>"[http://ocp.hul.harvard.edu/contagion/tuberculosis.html Tuberculosis in Europe and North America, 1800–1922]". ''The Harvard University Library, Open Collections Program: Contagion.''</ref>

== Bara la Ulaya ==
Mapinduzi ya Viwandani katika maeneo yanayopatikana katika Bara la [[Ulaya]] yalifanyika muda mchache baada ya kufanyika nchini [[Uingereza]]. Katika viwanda vingi, jambo hili lilihusisha matumizi ya teknolojia iliyokuwa na asili yake nchini Uingereza ambapo iliendelezwa katika maeneo mapya. Mara nyingi teknoljia hiyo ilinunuliwa kutoka nchini Uingereza au wahandisi wa Uingereza na wajasiriamali walihamia nchi za ng’ambo wakitafuta fursa mpya. Kufikia mwaka wa 1809 sehemu ya [[Eneo la Ruhr|Bonde la Ruhr]] katika jimbo la Westphalia liliitwa 'Uingereza Ndogo' kwa sababu ya kufanana na maeneo ya viwanda nchini Uingereza. Serikali za Kijerumani, Kirusi na Kibegiji zote zilitoa fedha ili kukuza viwanda vipya. Kwa baadhi ya bidhaa (kama vile [[chuma]]), upatikanaji tofauti wa rasilimali nchini kulimaanisha kuwa nit u baadhi ya vipengele vya teknolojia ya Uingereza vilivyotumika.

=== Wallonia, Ubelgiji ===
[[Picha:Houding1.jpg|thumb| [[Vifaa vya kuinua meli katika Mfereji mzee wa Canal du Centre]]mwaka wa  1900 [[Eneo la Kitamaduni la Dunia]]]]
[[Picha:Bois-du-Luc CM3JPG.jpg|thumb|Nyumba ya wafanyikazi katika eneo la Bois-du-Luc (1838-1853) katika [[La Louvière]]]]
Maarufu kwa makaa yake ya mawe na chuma yake ya aina ya stili, [[Wallonia]] imekuwa na uzoefu mkubwa wa viwanda tangu Zama za Kati. Kwa miaka mingi, viwanda vya kuunda bidhaa nzito nzito ndivyo vilivyokuwa kiendeshaji cha uchumi wa kanda hiyo. Hakika, mji wa Wallonia ndio uliokuwa eneo la kuzaliwa kwa Mapinduzi ya Viwandani katika Bara la Ulaya:

<blockquote>Kabla ya ujenzi wa reli katika Bara Ulaya lilihitaji idadi kubwa ya chuma iliyoweza kuchomwa na kufanywa kuwa umbo lolote kwa urahisi ili kuunda chuma za reli, ambapo chuma dhaifu za bei ya rejareja zilitumika, Wallonia ilikuwa eneo la kipekee Barani Ulaya kufanikiwa katika kuufuata mfano wa Uingereza. Tangu miaka ya kati ya 1820, vifaa vingi vilivyojumuisha tanuri za kulipua za koki na hata viwanda vya vinu vya “puddling” na kubingirisha zilijengwa katika maeneo ya kuchimba makaa ya mawe karibu na miji ya [[Liège]] na [[Charleroi]]. Ikishinda vingine vyote, viwanda vya [[John Cockerill]] katika mji wa [[Seraing]] vilijumisha hatua zote za uzalishaji, kuanzia uhandisi hadi utoaji wa malighafi, kufikia mwaka wa 1825.<ref>Chris Evans, Göran Rydén, ''The Industrial Revolution in Iron; The impact of British Coal Technology in Ninenteenth-Century Europe'' Published by Ashgate Publishing, Ltd., Farnham2005, pp. 37-38 ISBN 0-7546-3390-X.</ref></blockquote>

Mji wa Wallonia ulikuja kutazamwa kama mfano wa mabadiliko makuu ya upanuzi wa viwandani. Kwa sababu ya makaa ya mawe (jina la Kifaransa "houille" lilibuniwa mjini Wallonia),<ref>a word from [[Walloon language|Walloon]] origin</ref> kanda hiyo ilijitayarisha kuwa nguvu ya pili katika eneo la kiwandani baada ya Uingereza. Lakini pia inadokezwa na watafiti wengi kuwa, pamoja na ''[[Sillon industriel]]'' yake, haswa katika maeneo la [[Haine]], [[Sambre]]  na Bonde la [[Mto Meuse|Meuse]], kati ya [[Borinage]] na [[Liège (mji)|Liège]], (...) kulikuwa na maendeleo makubwa ya viwandani yaliyotegemea uchimbaji wa makaa ya mawe na utengenezaji wa chuma...'<ref>Muriel Beven and Isabelle Devos, 'Breaking stereotypes', in M.Beyen and I.Devos (editors), 'Recent work in Belgian Historical Demography', in ''Revue belge d'histoire contemporaine'', XXXI, 2001, 3-4, pages 347-359 [https://web.archive.org/web/20070610160338/http://www.flwi.ugent.be/btng-rbhc/pdf/BTNG-RBHC,%2031,%202001,%203-4,%20inhoud.pdf]</ref>. Philippe Raxhon aliandika kuhusu kipindi hicho baada ya mwaka wa 1830: "Haikuwa propaganda lakini ukweli kuwa maeneo ya Walloon yalikuwa yakielekea kuwa  nguvu za pili za viwandandani nchini kote baada ya Uingereza."<ref>Philippe Raxhon, ''Le siècle des forges ou la Wallonie dans le creuset belge (1794-1914)'', in B.Demoulin and JL Kupper (editors), ''Histoire de la Wallonie'', Privat, Toulouse, 2004, pages 233-276, p. 246 ISBN 2-7089-4779-6</ref>  "Kituo cha pekee cha viwandani nje ya migodi ya mawe ya makaa na tanuri za kulipuka za Walloon yalikuwa kijiji cha  zamani za kutengeneza nguo cha [[Ghent]]."<ref>[European Route of Industrial Heritage http://en.erih.net/index.php?pageId=114 {{Wayback|url=http://en.erih.net/index.php?pageId=114 |date=20130731024244 }}]</ref> Michel De Coster, Profesa katika [[Chuo Kikuu cha Liège]] pia aliandika: "Wanahistoria na wanauchumi wanasema kuwa Ubelgiji ilikuwa nchi ya pili duniani ya nguvu viwandani, kulingana na na wakazi wake na wilaya yake(…) Lakini safu hii ni ile ya Wallonia ambapo migodi ya mawe ya makaa, tanuri za kulipua, viwanda vya utengenezaji wa chuma na zinki. Kiwanda cha sufu, kiwanda cha vioo, kiwanda cha silaha   ... vyote vilikolea "  <ref>Michel De Coster, ''Les enjeux des conflits linguistiques'', L'Harmattan, Paris, 2007, ISBN 978-2-296-0339-8 , pages 122-123</ref>

==== Matokeo ya Kidemografia ====
[[Picha:Belgium resources 1968.jpg|thumb| [[Sillon industriel]] ya mji wa [[Wallonia]] tilia maanani eneo la buluu katika pande ya kaskazini]]
[[Picha:Chassis à molette de Crachet à Frameries vue large.JPG|thumb| ''Gallow frame'' ya ''Crachet'' katika [[Frameries]] katika lugha ya Kifaransa ya Wallonia ''Châssis à molettes''au  ''Belfleur'' (Kifaransa ''Chevalement'' ]]
[[Picha:Affiche 1905.jpg|thumb|Picha rasmi ya maonyesho ya Dunia ya [[Liège]] ya mwaka wa  1905]]
Wallonia ilikuwa eneo la kuzaliwa kwa chama chenye nguvu cha Kisosholista na vyama vyenye nguvu vya wafanyikazi katika mandhari fulani ya kijamii. Kushoto, kuna ''Sillon industriel'', ambayo inapatikana kutoka eneo la [[Mons]] katika eneo la Magharibi, hadi [[Verviers]] katika eneo la mashariki (isipokuwa sehemu ya Flanders ya Kaskazini, katika kipindi kingine cha Mapinduzi ya Viwandani, baada ya mwaka wa 1920). Hata kama Wallonia ndiyo nchi ya pili ya viwandani baada ya Uingereza, athari ya mapinduzi ya Viwandani yalikuwa tofauti. Katika kitabu cha 'Kuvunja dhana za Kiakili', Muriel Beven na Isabelle Devos wanasema:

<blockquote>Mapinduzi ya Viwandani yalibadilisha jamii iliyokuwa ya mashambani kuwa jamii ya mjini, lakini kukiwa na tofauti kubwa kati ya [[Ubelgiji]] ya kaskazini nay a kusini. Wakati wa [[Zama za Kati]] na Kipindi cha Mapema cha Kisasa, eneo la Flanders lilikuwa na sifa ya kuwa na vituo vikubwa vya mji (...) katika kipindi cha mwanzo cha karne ya kumi na tisa eneo hili (Flanders), likiwa na kiwango cha muwa mji cha asilimia 30, kilibaki kuwa mojawapo ya maeneo yenye miji mikubwa zaidi duniani. Kwa kulinganisha, uwiano huu ulifikia asilimia 17 katika eneo la Wallonia, na chini ya asilimia 10 katika maeneo mengi ya Ulaya ya Magharibi, 16 nchini Ufaransa na asilimia 25 nchini Uingereza. Kuenea kwa viwanda katika karne miundomsingi ya kijadi ya miji, isipokuwa katika mji wa [[Ghent]] (...) Pia, katika mji wa [[Wallonia]] mtandao wa mji wa kijadi haukuathiriwa pakubwa na mchakato wa upanuzi wa viwanda, hata ingawa uwiano wa wakazi wa miji ulipanda kutoka asilimia 17 hadi asilimia 45  kati ya mwaka wa 1831 na mwaka wa 1910. Hasa katika maeneo ya [[Haine]], [[Sambre]] na mabonde ya [[Mto Meuse|Meuse]], kati ya [[Borinage]] na [[Liège (mji)|Liège]], ambapo palikuwa na maendleo mengi ya viwandani yaliyotegemea uchimbuzi wa migodi ya makaa na uundaji wa chuma, kuenea kwa miji kulikuwa haraka. Katika miaka hii themanini idadi ya manisipaa zenye zaidi ya wakazi 5,000 ilipanda kutoka 21 tu hadi zaidi ya mia, huku zikijaza zaidi ya nusu ya idadi ya watu wa Kiwaluni katika eneo hili. Hata hivyo, kuenea kwa viwanda ulibaki kuwa wa aina ya kijadi hakukusababisha kukuwa kwa miji mikubwa ya kisasa, lakini kuishi kwa watu wengi katika vijiji vyenye viwanda na miji kulifanyika karibu na mgodi wa makaa ya mawe au kiwanda cha utengenezaji wa bidhaa. Njia za mawasiliano kati ya vito hivi vidogo zilikuja tu kuwa na watu wengi baadaye na ziliunda umbo dogo zaidi la mji, kwa mfano, eneo linalozingira Liège ambapo mji mzee ulikuwa kuelekeza mitiririko ya wahamiaji.<ref>Muriel Beven and Isabelle Devos, ''Breaking stereotypes'', art. cit., pages 315-316</ref></blockquote>

==== Matokeo ya kisiasa na kijamii ====
Wallonia ilikuwa nchi ya [[mgomo wa kijumla]]. Mgomo wwa kijumla ni wakati ambapo wafanyikzi wengi wanawacha kufanya kazi katika viwanda vyote katika eneo fulani au nchi fulani. Kuwacha kufanya kazi kwa namna hii ni wa kiuchumi ikiwa lengo lake ni kurekebisha shida fulani au kumsukuma mwajiri mfululizo wa madai ya kiuchumi. Ni wa kisiasa ikiwa umeitwa kwa lengo kuilazimisha serikali kufanya jambo fulani au ikiwa lengo ni kuipindua serikali iliyopo. Mgomo wa aina ya kisiasa umeungwa  mkono na wasindiketi  na kwa kiwango fulani na harakati za kianakisti".<ref>[http://www.encyclopedia.com/doc/1E1-generals.html The Columbia Encyclopedia, 2008]</ref> Migomo ya kijumla ilifanyika katika eneo la Wallonia mnamo mwaka wa 1885 (mgomo huu ulianza kusherehekea [[Commune de Paris]]), 1902, 1913 (ili kuweza kupata haki ya kupiga kura kwa wote), 1932, 1936 (ili kupata likizo ambapo wafanyikazi wanalipwa), 1950 (dhidi ya [[Leopold III wa Ubelgiji|Leopold III]]), katika majira ya baridi ya 1960-1961 ili kupata uhuru wa eneo la Wallonia, wakati kushuka kwa uchumi wa Walloon ulipokuwa wazi na wkati ilipokuwa (au wakati ilipoonekana) wazi kwa baadhi ya viongozi wa vyama vya wafanyikazi,  kuwa serikali uya Ubelgiji haingeweza kufanya chochote kusaidia uchumi wa Wallonia usaidike.

=== Ufaransa ===
[[Picha:Barricade18March1871.jpg|thumb|Kufungwa kwa barabara katika Commune de Paris—ilifanywa mnamo mwezi Machi mwaka wa 1885 katika eneo la Wallonia kupitia mgomo wa kijumla wa tarehe 18 Machi, mwaka wa 1871.]]
Mapinduzi ya viwandani nchini Ufaransa ulikuwa mchakato fulani kwani haukufuata mtindo mkuu uliofuatwa na nchi nchi zingine.Haswa, wahistoria wengi wa Kifaransa huwa na mtazamo kuwa Ufaransa haikupitia enzi ''ya kupanda''<ref>Jean Marczewski, « Y a-t-il eu un "''take-off''" en France ? », 1961, dans les ''Cahiers de l'ISEA''</ref>.Badala yake, kukuwa kwa uchumi wa Ufaransa na mchakato wa upanuzi wa viwanda ulikuwa polepole na wa makini katika karne za kumi na nane na kumi na tisa. Hata hivvyo, hatua fulani zilitambuliwa na Maurice Lévy-Leboyer :

* Mapinduzi ya Ufaransa na Vita vya Napolia (1789-1815),
* Upanuzi wa viwanda, pamoja na Uingereza (1815-1860),
* Uchumi kukuwa polepole (1860-1905),
* marekebisho ya ukuaji baada ya 1905.

== Marekani ==
[[Picha:SlaterMill.JPG|thumb|left|Kiwanda cha kinu cha Slater]]
Awali, Marekani ilitumia mashine zilizotumia farasi kwa mahitaji ya nguvu katika viwanda vyake, lakini mwishowe ilianza kutumia nguvu za maji, na matokeo yakasababisha upanuzi wa viwandani kimsingi ulibaki katika eneo la [[Uingereza Mpya]] na upande uliosalia wa [[Kaskazini-mashariki mwa Marekani]], ambapo mito yenye maji yaliyosonga kwa kasi yanapatikana. Uzalishaji unaotegemea farasi kuvuta vitu ilionekana kuwa yenye changamoto nyingi  na mbinu ya mbadala iliyokuwa gumu zaidi kuliko mbinu mpya ya kuunda bidhaa viwandani iliyotumia maji. Hata hivyo, malighafi (pamba) ilitoka eneo la [[Marekani Kusini]]. Haikuwa hadi baada ya [[Vita vya Wenyewe kwa Wenyewe vya Marekani|Vita vya Wenyewe kwa Wenyewe]] katika miaka ya 1860 ambapo utengenezaji bidhaa uliotumia mvuke  ulipita utengenezaji bidhaa uliotumia maji, hivyo basi kuruhusu kiwanda kuenea nchini kote.

[[Samuel Slater]] (1768–1835) ni maarufu kama mwanzilishi wa sekta ya pamba nchini Marekani. Kama kijana mwanafunzi katika mji wa [[Derbyshire]], Uingereza, alijifunza mbinu mpya za kiwanda cha nguo na alizipuuza sheria dhidi ya uhamiaji wa wafanyikazi wenye ujuzi kwa kuelekea mji wa New York mnamo mwaka wa 1789, akitumaini kupata pesa na maarifa yake. Slater, alijiunga na [[Mandugu wa Cabot]]  na wawekezaji, ma kuanzisha [[Kiwanda cha Utengenezaji Pamba cha Beverly]] mjini [[Beverly, Massachusetts]]. Hiki kilikuwa kiwanda cha kinu cha kwanza cha pamba nchini Marekani. Kiwanda hichi cha kinu kiliundwa kutumia nguvu za farasi. Wafanyikzai wa kinu walijifunza haraka kuwa utulivu wa kiuchumi wa kifaa chao kilichovutwa na farasi haukuwa dhabiti, na walikuwa na maswala ya kifedha miaka mingi baada ya ujenzi. Ijapokuwa ya hasara, kiwanda hicho kilikuwa kama eneo la kukuza ubunifu, kwa kutengeneza idadi kubwa ya pamba na pia kwa kutengeneza muundo wa kinu wa kutengeneza pamba uliotumika katika kinu cha pili cha Slater<ref>"Made In Beverly-A History of Beverly Industry", by Daniel J. Hoisington. A publication of the Beverly Historic District Commission. 1989.</ref>, [[Kinu cha Slater]] katika eneo la [[Pawtucket, Kisiwa cha Rhode]], mnamo mwaka wa 1793. Alizidi na kuendelea ambapo alikuwa na vinu kumi na vitatu vya nguo.<ref>Encyclopædia Britannica (1998): ''Samuel Slater''</ref>  [[Daniel Day]] alianzisha kinu cha kukadi katika [[Bonde la Blackstone]] mjini [[Uxbridge, Massachusetts]] mnamo mwaka wa 1810, kinu cha sufi cha tatu kilichoanzishwa nchini Marekani (Cha kwanza kilikuwa katika mji wa [[Hartford, Connecticut]], na cha pili katika mji wa [[Watertown, Massachusetts]].) makavazi ya [[John H. Chafee]] ya [[Bonde la Mto Blackstone la Kitamaduni]] inafuata historia ya "Mto wa Marekani uliofanya Kazi Nyingi Zaidi', Mto Blackstone. [[Mto Blackstone]] na vijito vyake, vinavyopita katika eneo la zaidi ya maili 45 (kilomita 72) kutoka [[Worcester, Massachusetts|Worcester]]  hadi [[Providence, Kisiwa cha Rhode|Providence]], ilikuwa eneo ambapo Mapinduzi ya Viwandani ya Amerika yalifanyika. Katika kilele chake cha vuwanda vya vinu 1100 vilivyofanya kazi katika bonde hilo, ikiwemo kiwanda cha kinu cha Slater, na pamoja nayo mwanzo wa mapema kabisa wa Maendeleo ya Kiteknolojia na Viwanda ya Amerika.

Wakati aliposafiri kwenda Uingereza mnamo mwaka wa 1810, Mfanyibiashara [[Francis Cabot Lowell (mfanyibiashara)|Francis Cabot Lowell]] wa  [[Newburyport, Massachusetts|Newburyport]] aliruhusiwa kutembelea viwanda vya [[nguo]] vya Uingereza, lakini bila ya kuandika chochcote. Alipogundua kuwa [[Vita vya mwaka 1812]] vilkuwa vimeharibu biashara yake ya uagizaji bidhaa kuttoka nchi geni lakini soko la vitambaa vilivyokamilika vya nyumbani lilikuwa likiibuka nchini Marekani, alikumbuka muundo wa mashine za nguo, na aliporudi nchini Marekani, alianzisha [[Kampuni ya Utengenezaji]] bidhaa. Lowell na wenziwe walijenga kiwanda cha pili cha kinu cha Marekani cha kubadilisha pamaba iwe kitambaa katika eneo la [[Waltham, Massachusetts]], ikija nafasi ya pili baada ya [[Kiwanda cha Utengenezaji Pamba cha Beverly]]. Baada ya kifo chake mnamo mwaka wa 1817, wenzake wa kibiashara walijenga mji wa kwanza Marekani wa viwanda vya utengenezaji bidhaa vua kupangwa, ambao waliupa jina lake. Biashara hii ilipata mtaji wake kutoka [[Utoaji Hisa kwa Umma]], mojawapo ya matumizi yake ya awali nchini Marekani.  [[Lowell, Massachusetts]],  ikitumia maili 5.6 (kilomita 9) za mifereji na nguvu za farasi elfu kumi iliyosafirishwa na [[Mto Merrimack]], hutazamwa kuwa kama is considered the 'Mwanzo wa Mapinduzi ya Viwandani nchini Marekani'. [[Mfumo wa Lowell]] uliofanana Yutopia na uliokaa kwa kipindi muda mchache ulitengeneza, kama jibu la moja kwa moja la hali duni za kikazi za Uingereza. Hata hivyo, kufikia mwaka wa 1850, hasa kufuatia [[Ukame wa Viazi wa nchi ya Ireland]], mfumo huo ulikuwa umebadilishwa na ajira ya wahamiaji  maskini.

Kuundwa katika viwanda kwa saa pia kulianza katika mwaka wa 1854 pia katika eneo la Waltham, Massachusetts, katika [[Kampuni ya Saa ya Waltham]], pamoja na maendeleo ya zana za mashine, zana, vipimaji, na mbinu za kuunda bidhaa zilizotumiwa katika ufasaha mdogo unaohitajika kuunda saa.

== Ujapani ==
{{Main|Matengenezo ya Meiji}}
Mnamo mwaka wa 1871 kikundi cha wanasiasa wa Kijapani waliojulikana kama [[Mishoni ya Iwakura]] walitembelea nchi ya Ulaya na Marelani kujifunza mbinu za magharibi. Chanzo kilikuwa sera uundaji wa viwanda za kimakusudi zilizoanzishwa na serikali zilizonuiwa kuzuia Ujapani isachwe nyuma. [[Benki ya Ujapani]], iliyoanzishwa mnamo mwaka wa 1877, ilitumia kodi kulipia mifano ya viwanda vya utengenezaji wa stili na nguo. Elimu ilipanuliwa na wanafunzi wa Kijapani walitumwa magharibi kusoma.

== Mapinduzi ya Pili ya Viwandani na mabadiliko ya baadaye ==
[[Picha:ConverterB.jpg|thumb|Kibadilishaji cha Bessemer]]
Mahitaji makubwa ya barabara za reli ya reli ambayo ingeweza kudumu zaidi ilisababisha kuvumbuliwa kwa mbinu za kuzalisha kwa bei nafuu idadi kubwa ya stili. Stili mara nyingi hutajwa kama eneo ya kwanza kati ya maeneo mengi ya uzalishaji wa kiasi kikubwa viwandani, ambazo zinasemekana kuwa sifa ya "Mapinduzi ya Viwandani ya Pili ", kuanzia mwaka wa 1850, ingawa mbinu ya kutengeneza [[stili]] kwa kiwango kikubwa haikuvumbuliwa hadi mnamo miaka ya 1860, wakati ambapo [[Henry Bessemer]] aliundwa tanuri mpya ambayo ingeweza kutengeneza [[chuma nzito]] na stili kwa kiwango kikubwa. Hata hivyo, iliweza tu kupatikana kwa wingi katika miaka ya 1870. Mapinduzi haya ya pili ya Viwandani yalikua ya polepole na ya kujumuisha [[kiwanda cha kemikali|viwanda vywa kemikali]], usafishaji na usambazaji wa [[mafuta]], [[viwanda vya umeme]], na, katika karne ya ishirini, [[kiwanda cha magari|viwanda vya magari]], na ilikuwa na mpito ya uongozi wa kiteknolojia kutoka nchi ya Uingereza hadi nchi Mrekani na Ujerumani.

Kuanzishwa kwa kizazi cha [[nguvu za umeme za maji]] katika milima ya [[Alps]] kuliwezesha kuenea kukubwa kwa eneo la kaskazini la Italy ambalo halikuwa na viwanda, kuanzia miaka ya 1890. Kuzidi kongezeka kwa bidhaa za mafuta za bei nafuu pia kulipunguza umuhimu wa makaa ya mawe na kulipanua zaidi uwezo wa kuwa na viwanda zaidi.

[[Marshall McLuhan]] aliyachambua matokeo ya kijamii na kitamaduni ya [[zama za umeme]]. Ingawa zama ya awali ya [[mashine]] ilikuwa imeeneza wazo la kugawa kila mchakato uwe mtiririko, hili lilimalizwa na kuanzishwa kwa kasi ya mara moja ya umeme ambayo iliwezesha mambo kufanyika mara moja. Jambo hili lilileta mabadiliko ya kitamaduni kutoka kwa mtazamo wa kuangalia "maeneo maalum " (kushikilia mtazamo maalum), hadi kwa dhana ya "kujua mara moja kwa kuhisi kuhusu yote", na umakini kwa "eneo jumla", "hisia ya muundo mzima". Ilifanya iwe dhahiri na dhana ya "umbo na umoja", an "dhana muhimu ya muundo na kufanya kazi". Hii ilikuwa na athari kubwa katika masomo ya uchoraji (na [[ukiubi]]), fizikia, ushairi, mawasiliamo na [[nadharia ya elimu]].<ref>[[Marshall McLuhan]] (1964) ''[[Understanding Media]]'', p.13 [https://web.archive.org/web/20071218071224/http://www9.georgetown.edu/faculty/irvinem/theory/McLuhan-Understanding_Media-I-1-7.html]</ref>

Kufikia miaka ya 1890, kuenea kwa viwanda katika maeneo haya ulikuwa umeunda mashirika ya kwanza makubwa yaliyokuwa na maslahi ya kimataifa, kama vile kampuni kama vile [[Shrika la Marekani la Stili|U.S. Steel]], [[General Electric]],na  [[Bayer|Bayer AG]] yaliyojiunga kampuni za njia za reli katika [[masoko ya hisa]] ya Dunia.

== Dhana za kielimu na ukosoaji ==
=== Ubepari ===
{{Main|Ubepari}}
Ujio wa [[Enzi ya Kutaalamika]] ulitoa miundomsingi ya kitaaluma ambayo iliambayo ilikaribisha kutumika bayana kwa mwili wa maarifa ya kisayansi—chanzo  kinachothibitika wazi maendeleo ya kimfumo ya injini ya mvuke, iliyoongzwa kwa kutumia  uchunguzi wa kisayansi, na maendeleo katika uchunguzi wa kisiasa na katika [[elimu ya kijamii]], iliyofikia upeo wake katika kitabu cha [[Adam Smith]] kilichoitwa ''[[Utajiri wa Mataifa]]''. Mojawapo ya hoja za kuunga mkono ubepari, iliyoandikwa katika kitabu ''[[Kuboresha Hali ya Dunia]]'', ni kuwa kuenea kwa viwanda kunaongezea kila mtu utajiri, kama inavyothibitishwa na kuongezeka kwa urefu wa maisha ya watu, kupunguka kwa masaa ya kazi, na watoto na watu wazee kutofanya kazi.

=== Umaksi ===
{{Main|Umaksi}}
Umaksi ulianza kimsingi kama mmenyuko wa Mapinduzi ya Viwandani.<ref>{{PDFlink|[http://www.mises.org/journals/rae/pdf/rae4_1_5.pdf Karl Marx: Communist as Religious Eschatologist]|3.68&nbsp;MB}}</ref> Kulingana na [[Karl Marx]], kuenea kwa viwanda kulifanya jamii kutengana na kuwa [[“bourgeoisie”]] (wale ambao wanamiliki [[mbinu za uzalishaji]], viwanda vya utengenezaji bidhaa na ardhi) na kundi la [[“proletariat”]] lenye watu zaidi (watu wanaofanya kazi na amabo hufanya kazi [[ajira (uchumi)|ajira]] inayotakikana kutoa kitu cha thamani kutoka kwa mbinu za uzalishaji). Aliona mchakato wa kuenea kwa viwanda kama umantiki wa [[dialectics|dialectical]] progression of feudal economic modes, necessary for the full development of capitalism, which he saw as in itself a necessary precursor to the development of [[socialism]] and eventually [[communism]].

===Uromantiki===<!-- This section is linked from [[And did those feet in ancient time]] -->
{{Main|Uromantiki}}
Wakati wa Mapinduzi ya Viwandanu uadui dhidi wa kitaaluma na kisanii dhidi ya kuenea kwa viwanda kulitokea. Jambo hili lilijulikana kama harakati ya Kiromantiki. Baadhi ya Wafuasi wake nchini Uingereza walikuwa msanii na malenga [[William Blake]] na malenga [[William Wordsworth]], [[Samuel Taylor Coleridge]], [[John Keats]], [[Byron]] na [[Percy Bysshe Shelley]]. Harakati  ilizisitiza umuhimu wa "maumbile" katika sanaa na lugha, ikitofautishwa na mashine na viwanda vya "kizimwi"; "Viwanda vyenye giza" katika shairi la Blake "[[Na hiyo miguu ilifanya katika muda wa kale]]".  Riwaya ya [[Mary Shelley]] ya ''[[Frankenstein]]'' iliangazia wasiwasi kuwa maendeleo ya kisayansi yanaweza kuwa mwenye pande mbili za kukata.

== Tazama pia ==
* [[Karatasi]]
* [[Viwanda]]
* [[Historia]]

== Marejeo ==
{{Marejeo}}

== Soma zaidi ==
* {{cite
|title=An Introduction to the Industrial History of England
|date=1920
|url=http://books.google.com/books?vid=OCLC00224415&id=WiQEAAAAMAAJ&pg=RA1
|accessdate=2009-07-26}}
* {{cite
|last=Ashton|first=Thomas S.
|authorlink=T. S. Ashton
|title=The Industrial Revolution (1760-1830)
|publisher=[[Oxford University Press]]
|date=1948
|isbn10=0195002520
|url=http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=77198082 online edition
|accessdate=2009-07-26
}}
* {{cite
|editor-last=Berlanstein|editor-first=Lenard R.
|title=The Industrial Revolution and work in nineteenth-century Europe
|publisher=[[Routledge]]
|publication-place=London and New York
|date=1992
|url=http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=107622068 online edition
|accessdate=2009-07-26
}}
* {{cite
|first=J. H.|last=Clapham
|title=An Economic History of Modern Britain: The Early Railway Age, 1820-1850
|publisher=[[Cambridge University Press]]
|date=1926
|url=http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=83597738 online edition
|accessdate=2009-07-26
}}
* {{cite
|last=Clark|first=Gregory
|title=A Farewell to Alms: A Brief Economic History of the World
|publisher=[[Princeton University Press]]
|date=2007
|isbn10=0691121354
}}
* {{cite
|first=M. J.|last=Daunton
|title=Progress and Poverty: An Economic and Social History of Britain, 1700-1850
|publisher=[[Oxford University Press]]
|date=1995
|url=http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=100599398 online edition
|accessdate=2009-07-26
}}
* {{cite
|last=Dunham|first=Arthur Louis
|title=The Industrial Revolution in France, 1815-1848
|publisher=[[Exposition Press]]
|publication-place=New York
|date=1955
|url=http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=14880719 online edition
|accessdate=2009-07-26
}}
* {{cite journal
|doi=10.1111/j.1468-0289.2004.00295_21.x
|title=Farm to factory: a reinterpretation of the Soviet industrial revolution
|url=https://archive.org/details/sim_economic-history-review_2004-11_57_4/page/794
|year=2004
|author=Gatrell, PETER
|journal=The Economic History Review
|volume=57
|pages=794
}}
* {{cite
|first=Margaret C.|last=Jacob
|title=Scientific Culture and the Making of the Industrial West
|publisher=[[Oxford University Press]]
|publication-place=Oxford, UK
|date=1997
}}
* {{cite
|first=Herbert|last=Kisch
|title=From Domestic Manufacture to Industrial Revolution The Case of the Rhineland Textile Districts
|publisher=[[Oxford University Press]]
|date=1989
|url=http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=78932320 online edition
|accessdate=2009-07-26
}}
* {{cite
|first=Paul|last=Mantoux
|authorlink=Paul Mantoux
|title=The Industrial Revolution in the Eighteenth Century
|date=First English translation 1928, revised 1961
|url=http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=22792856 online edition
|accessdate=2009-07-26
}}
* {{cite
|first=Constance|last=McLaughlin Green
|title=''[[Holyoke, Massachusetts]]: A Case History of the Industrial Revolution in America
|publisher=[[Yale University Press]]
|publication-place=New Haven, CT
|date=1939
|url=http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=8893044 online edition
|accessdate=2009-07-26
}}
* {{cite
|last=Mokyr|first=Joel
|authorlink=Joel Mokyr
|title=The British Industrial Revolution: An Economic Perspective
|date=1999
|url=http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=98674232 online edition
|accessdate=2009-07-26
}}
* {{cite
|last=More|first=Charles
|title=Understanding the Industrial Revolution
|publisher=[[Routledge]]
|publication-place=London
|date=2000
|url=http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=102816164 online edition
|accessdate=2009-04-17
}}
* {{cite
|first=Sidney|last=Pollard
|title=Peaceful Conquest: The Industrialization of Europe, 1760-1970
|publisher=[[Oxford University Press]]
|date=1981
|url=http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=23488627 online edition
|accessdate=2009-07-26
}}
* {{cite
|authorlink=Neil Smelser
|last=Smelser|first=Neil J.
|title=Social Change in the Industrial Revolution: An Application of Theory to the British Cotton Industry
|publisher=[[University of Chicago Press]]
|date=1959
|url=http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=55370383 online edition
|accessdate=2009-07-26
}}
* {{cite
|last=Stearns|first=Peter N.
|title=The Industrial Revolution in World History
|publisher=[[Westview Press]]
|date=1998
|url=http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=6967400 online version
|accessdate=2009-07-26
}}
* {{cite
|first=Vaclav|last=Smil
|title=Energy in World History
|publisher=[[Westview Press]]
|date=1994
|url=http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=94468450 online edition
|accessdate=2009-07-26
}}
* {{cite
|last=Snooks|first=G.D.
|title=Was the Industrial Revolution Necessary?
|publication-place=London & New York
|publisher=[[Routledge]]
|date=2000
}}
* {{cite
|last=Szostak|first=Rick
|title=The Role of Transportation in the Industrial Revolution: A Comparison of England and France
|publisher=[[McGill-Queen's University Press]]
|publication-place=[[Montréal]]
|date=1991
|url=http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=101607770 online edition
|accessdate=2009-07-26
}}
* {{cite
|last=Toynbee|first=Arnold
|authorlink=Arnold Toynbee
|title=Lectures on the Industrial Revolution of the Eighteenth Century in England |url=http://socserv2.socsci.mcmaster.ca/~econ/ugcm/3ll3/toynbee/indrev
|year=1884
|publication-place=[[Whitefish, Montana]]
|publisher=[[Kessinger Publishing]]
|edition-paperback edition 2004
|isbn10=1-4191-2952-X
|accessdate=2009-07-26
}}
* {{cite
|last=Uglow|first=Jenny
|authorlink=Jenny Uglow
|title=The Lunar Men: The Friends who made the Future 1730-1810
|publisher=[[Faber and Faber]]
|publication-place=London
|date=2002
}}
* {{cite
|last=Usher|first=Abbott Payson
|title=An Introduction to the Industrial History of England
|date=1920
|publisher=[[University of Michigan]]
|pages=529
|accessdate=2009-04-17
|url=http://books.google.com/books?vid=OCLC00224415&id=WiQEAAAAMAAJ&pg=RA1- online edition
|accessdate=2009-07-26
}}
* Chambliss, William J. (editor), ''Problems of Industrial Society'', Reading, Massachusetts : Addison-Wesley Publishing Co, Desemba 1973. ISBN 978-0-201-00958-3

== Viungo vya nje ==
{{Commons category|Industrial revolution|{{PAGENAME}}}}
* {{dmoz|Society/History/By_Time_Period/Eighteenth_Century/Industrial_Revolution/}}	
* [http://www.fordham.edu/halsall/mod/modsbook14.html Internet Modern History Sourcebook: Industrial Revolution] {{Wayback|url=http://www.fordham.edu/halsall/mod/modsbook14.html |date=20090831051624 }}
* [http://www.dspace.cam.ac.uk/handle/1810/270 "The Day the World Took Off" Six part video series from the University of Cambridge tracing the question "Why did the Industrial Revolution begin when and where it did."] {{Wayback|url=http://www.dspace.cam.ac.uk/handle/1810/270 |date=20130118112031 }}	
* [http://www.bbc.co.uk/history/scottishhistory/enlightenment/features_enlightenment_industry.shtml BBC History Home Page: Industrial Revolution]
* [http://www.makingthemodernworld.org.uk/ National Museum of Science and Industry website: machines and personalities]
* [http://www.econlib.org/library/Enc/IndustrialRevolutionandtheStandardofLiving.html ''Industrial Revolution and the Standard of Living''] by Clark Nardinelli – the debate over whether standards of living rose or fell.
* [http://www.galbithink.org/fw.htm Factory Workers in the Industrial Revolution]
* [http://www.revolutionaryplayers.org.uk/home.stm Revolutionary Players website] {{Wayback|url=http://www.revolutionaryplayers.org.uk/home.stm |date=20060308154827 }}

[[Jamii:Teknolojia]]
[[Jamii:Mapinduzi]]
[[Jamii:Historia]]