Tazama chanzo cha Libya

{|border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="330px" style="margin-left:15px; border-collapse:collapse; border-color:#f2f2f4"
|+<font size="+1">'''ليبيا'''</font><br />
<font size="+1">('''Lībiyya''')</font><br />
'''Libya'''
| align="center" colspan="2" |
{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0"
| align="center" | [[Picha:Flag of Libya.svg|thumb|160px|Bendera ya Libya]]
| align="center" | [[Picha:Seal of the National Transitional Council (Libya).svg|thumb|160px|Nembo la Libya]]
|-
|}
<!--
|-
|align="center" colspan="2" style="letter-spacing:0.5px; background-color:#f2f2f4"| Wito: ''„“''
-->
|-
| [[Lugha rasmi]] || [[Kiarabu]]
|-
| [[Mji Mkuu]] || [[Tripoli (Libya)|Tripoli]]
|-
| [[Serikali]] || Jamhuri ya Kiislamu
|-
| [[Mkuu wa Dola]] || [[Mohamed al-Menfi]]
|-
| [[Waziri Mkuu]] || [[Abdul Hamid Dbeibeh]]
|-
| Eneo || [[km²]] 1.759.541 
|-
| Idadi ya Wakazi || 7,054,493 (Julai 2022)
|-
| Wakazi kwa km² || 3,74
|----
| [[JPT/mkazi]] || 4.293 [[US-$]] <small>(2004)</small>
|-
| Uhuru || kutoka [[Italia]] tarehe [[24 Desemba]] [[1951]]
|-
| [[Pesa]] || [[Dinari]] ya Libya
|-
| [[Wakati]] || [[UTC]]+1
|-
| [[Wimbo la Taifa]] || "Libya, Libya, Libya"
|-
| colspan="2" | [[Picha:Libya in its region.svg|thumb|330px|Mahali pa Libya katika Afrika]]
|-
| colspan="2" | [[Picha:Karte Libyens.png|thumb|Ramani ya Libya]]
|}

[[Picha:See Um el Maa in Libyen.jpg|right|130px|thumb|[[Ziwa]] la [[Um el Maa]] huko Libya]]
'''Libya''' ni nchi ya [[Afrika]] ya Kaskazini kwenye [[Bahari]] ya [[Mediteraneo]], inayopakana na [[Misri]], [[Sudan]], [[Niger]], [[Chad]], [[Algeria]] na [[Tunisia]]. 

Eneo kubwa la nchi (90%) ni sehemu ya [[jangwa]] la [[Sahara]]. Chini yake kuna [[akiba]] kubwa ya [[petroli]], ambayo ndiyo [[utajiri]] wa nchi.

[[Mji mkuu|Miji mikuu]] ni [[Tripoli (Libya)|Tripoli]], [[Benghazi]] na [[Misratah]].

==Historia==
Wakazi asili walikuwa [[Waberber]]. Baadaye wakaja [[Wafoinike]] upande wa [[magharibi]] na [[Wagiriki]] upande wa [[mashariki]].

Hatimaye Libya ikamezwa na [[Dola la Roma]], na [[Ukristo]] ukaenea.

Baada ya dola hilo kuanguka, [[Wavandali]] waliteka sehemu kubwa ya nchi.

Katika karne ya 7 [[Waarabu]] waliingiza [[Uislamu]] na [[utamaduni]] wao.

Mwaka [[1551]] [[Waturuki]] walifukuza [[Wazungu]] kutoka [[Tripoli (Libya)|Tripoli]] wakatawala hadi [[karne ya 20]].

Nchi ilitawaliwa na [[Waitalia]] tangu mwaka [[1911]] hadi [[1941]] ilipotekwa na [[Waingereza]] ambao, baada ya [[Vita Kuu ya Pili ya Dunia|Vita vikuu vya pili]] kwisha,  waliacha nchi mwaka [[1951]] mikononi mwa [[mfalme]] mwenyeji, [[Idris I]], aliyekuwa amepinga [[ukoloni]] tangu mwaka [[1920]] ([[Vita vya Libya dhidi ya Italia]]).

Kisha kumpindua mfalme huyo, [[Muammar al-Gaddafi]] alitawala ki[[dikteta]] tangu mwaka [[1969]] hadi [[mapinduzi|alipopinduliwa]] na kuuawa mwaka [[2011]] kwa mkono wa [[NATO|N.A.T.O.]]

Baada ya hapo wananchi wanazidi kupigana katika [[vita vya wenyewe kwa wenyewe]]. Mwaka [[2020]] kulikuwa na makubaliano ya kusimamisha [[vita]] na kuunda [[serikali]] ya pamoja ili kuandaa [[uchaguzi mkuu]].

== Watu ==
Wakazi wa Libya ni hasa mchanganyiko wa [[Waberberi]], [[Waarabu]] na [[Waturuki]] (74%), mbali na Waberberi (25%) ambao ndio wakazi asilia, lakini wengi wao wameanza kutumia lugha ya [[Kiarabu]] pia. Kuna pia wahamiaji kutoka nchi za jirani, za kandokando ya [[Bahari ya Kati]] na kutoka [[Bara Hindi]]. 

Wakazi wameongezeka tangu mwaka [[1970]] kutoka [[milioni]] 2.5 hadi kuwa karibu milioni 7 mwaka [[2022]]. [[Nusu]] ya wakazi wote ni [[vijana]] chini ya [[umri]] wa miaka 16. Sehemu kubwa kabisa (80%) huishi sehemu za pwani. 

[[Lugha]] kuu ni [[Kiarabu]] pamoja na lugha kadhaa za [[Kiberberi]].
Ndizo:
* [[Kinafusi]] (wasemaji 101.000)
* [[Kighadames]] (wasemaji 42.000)
* [[Kitamascheq]] ([[Tuareg]]; wasemaji 17.000)

Upande wa [[dini]], unatawala [[Uislamu]] (97%). [[Wakristo]] ni zaidi ya 100,000, wakiwemo hasa [[Wakopti]] (60,000) na [[Wakatoliki]] (40,000).

==Tazama pia==
* [[Orodha ya nchi kufuatana na wakazi]]
* [[Orodha ya nchi za Afrika kulingana na idadi ya watu]]
* [[Orodha ya nchi za Afrika kulingana na msongamano wa watu]]
* [[Orodha ya nchi za Afrika kulingana na pato la taifa]]
* [[Demografia ya Afrika]]

==Viungo vya nje==
{{Commons}}
* {{CIA World Factbook link|ly|Libya}}
* {{Dmoz|Regional/Africa/Libya}}
* [http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-13754897 Libya profile] from the [[BBC News]].
* {{Wikiatlas|Libya}}
* [http://www.breitbart.com/national-security/2016/01/06/world-view-u-s-britain-france-prepare-libya-military-offensive-for-2016/]
{{Afrika}}
{{African Union}}
{{Mbegu-jio-Afrika}}
[[Jamii:Libya|*]]
[[Jamii:Nchi za Afrika]]
[[Jamii:Umoja wa Afrika]]
[[Jamii:Nchi za Kiarabu]]
[[Jamii:Nchi za Waberber]]
[[Jamii:Maeneo ya Biblia]]