Tazama chanzo cha Wataita

'''Wataita''' ni [[kabila]] nchini [[Kenya]] wanaokaa katika [[kaunti ya Taita-Taveta]]. Wao huongea [[Kitaita]] ambacho ni miongoni mwa [[lugha za Bantu]]. Wakiwa Bantu wa Magharibi walihamia [[wilaya]] hiyo kwa mara ya kwanza miaka ya [[1000]]-[[1300]] [[BK]]<ref name="vogt_wiesenhutter">N. Vogt &amp; J. Wiesenhütter: Land use and socio-economic structure of Taita-Taveta District (S-Kenya) – Potentials and constraints (Oktoba 2000)</ref>

Wataita walihamia Kenya kupitia [[Tanzania]] ya leo. Walihamia nchini wakiwa katika makundi matano, kila kundi likifanya makazi katika maeneo tofautitofauti ya [[kaunti]] ya sasa ya Taita-Taveta. Walipokuwa wanatulia katika maeneo haya, Wataita walitangamana na makabila mengine, hasa [[Wataveta]], [[Wapare]] wa Tanzania, [[Waborana]], [[Wakamba]] na [[Wamasai]].

Kuna makabila madogo ya Wataita. Yanaweza kugawanywa katika [[Wadawida]] ambao walifanya makazi katika eneo la [[Dawida]], [[Wasagalla]] waliotulia katika eneo la [[Sagalla]] na [[Wakasigau]] waliotulia katika eneo la [[Kasigau]] ambalo ni karibu na [[Milima ya Taita]]. Wasaghalla huongea [[Kisagalla]], [[lugha]] inayokaribiana na [[Kigiriama]] au [[Mijikenda]] (makabila [[tisa]] ambayo huongea lugha zinazokaribiana). Wakasighau hukaribiana na Wapare na [[Wachagga]] wa Tanzania lakini ni Wataita.

[[Utamaduni|Kitamaduni]], kabila la Wataita lilijumuisha koo (vichuku, kichuku-umoja). Kila [[ukoo]] ulikalia sehemu yake katika [[milima]].<ref name="mkangi_1983">Mkangi, G. C.: The Social Cost of Small Families and Land Reform. A Case Study of the Wataita of Kenya. Pergamon Press Ltd. Oxford. (1983)</ref> Kila ukoo ulikuwa kundi lililokuwa na [[uhuru]] wake wa [[Siasa|kisiasa]] na kabla ya [[ukoloni]], hapakuwa na wazo la Wataita walioungana.<ref name="bravman_1998">Bravman, B. (1998) Making ethnic ways : Communities and their transformations in Taita, Kenya, 1800–1950. James Currey, Oxford.</ref>

Siku hizi, lugha ya Wataita (Kidawida, Kitaita) ni lugha iliyojaa maneno ya kukopa kutoka kabila za Wachagga, Wakamba, Wapare, Wamasai, [[Wakikuyu]], Mijikenda na watu wa asili ya [[Kikushi]] ambao walitangamana nao.

Kuna pia ufananisho wa [[Jina|majina]] baina ya Wataita na Wamijikenda na hata Wachagga, Wakamba na makabila mengine. Kwa mfano majina ya Kimijikenda baina ya Wataita ni Kalimbo, Mwatela, Ngao, Chari (ya kisichana) Chaka na mengine mengi.

Katika [[lahaja]], Wataita wana lahaja nyingi sana. Wataita wa [[Mbololo]] wana yao, Wataita wa [[Bura]] wana nyingine, [[Wusi]], [[Mghange]], [[Chawia]], [[Mwanda]], [[Kishamba]]. Hawa ndio wanaitwa Wadawida.

[[Chakula]] cha kitamaduni cha Wataita ni Kimanga, ambacho ni chakula cha [[mihogo]] na [[maharagwe]]. Wataita hujitambulisha sana na jina la ukoo wao (kichuku).

Katika [[silaha]] zao, utapata [[ngao]] baina ya Wataita wa Mwanda kwa sababu ya utangamano wao na Wamasai isiyokuwa baina ya makundi mengine ya Wataita.

Kuna majina kama abbo, abba ambayo yana asili ya watu wa Kikushi na ambayo yaliazimwa kutoka kwa Waborana walioishi katika sehemu ya Taita nyakati za uhamiaji.

Mwangeka, jasiri anayeenziwa baina ya Wataita, alipinga ukoloni wa [[Waingereza]] kukaribia eneo la Wataita.

==Marejeo==
{{Marejeo}}
{{Makabila ya Kenya}}
{{mbegu-utamaduni-KE}}
{{DEFAULTSORT:Taita}}
[[Jamii:Makabila ya Kenya]]
[[Jamii:Kaunti ya Taita-Taveta]]