Usuria

Mlawi akikuta mlangoni suria wake amefariki kwa kubakwa na Wabenyamini wengi (Amu 19-21); mchoro wa Gustave Doré.

Sehemu ya mfululizo wa makala kuhusu mapendo
Moyo katika mapokeo ya Ulaya ni mchoro unaowakilisha mapendo.
Vipengele Msingi
Mapendo kadiri ya sayansi
Mapendo kadiri ya utamaduni
Upendo (fadhila)
Upendo safi
Kihistoria
Mapendo ya kiuchumba
Mapendo ya kidini
Aina za hisia
Mapendo ya kiashiki
Mapendo ya kitaamuli
Mapendo ya kifamilia
Mapendo ya kimahaba
Tazama pia
Mafungamano ya binadamu
Jinsia
Tendo la ndoa
Maradhi ya zinaa
Siku ya wapendanao

Usuria (kutoka Kiarabu; kwa Kiingereza na Kifaransa: concubinage) ni uhusiano wa kimapenzi na wa karibu kati ya watu wawili ambao hawawezi au hawataki kufunga ndoa kamili. Mahusiano hayo mara nyingine hufananishwa na ndoa, lakini yanatofautiana kwa namna fulani.Haki za suria zinategemea sheria na desturi za wahusika.

Katika hatua za awali za ukoloni wa Ulaya, watawala wa kikoloni waliwahimiza wanaume wa Kizungu kushiriki katika mahusiano haya ili kuwazuia kulipa makahaba kwa ajili ya ngono (ambayo ingeweza kusababisha maambukizi ya magonjwa ya zinaa) na pia ili kuwazuia kuingia katika mahusiano ya ushoga. Aidha, watawala wa kikoloni waliamini kuwa kuwa na uhusiano wa karibu na wanawake wa jamii za wenyeji kungeweza kusaidia wanaume wa Kizungu kuelewa utamaduni wa wenyeji na pia kupata msaada wa kazi za nyumbani. Hii ilikuwa muhimu kwa mradi wa ukoloni kwa sababu ilimaanisha kuwa wanaume wa Kizungu hawakuhitaji wake kutoka kwao Ulaya, hivyo basi hawakuhitaji mshahara wa kifamilia.

Hata hivyo, mahusiano haya yalipoanza kuzaa watoto, ilizuka changamoto ya kisiasa kwani kizazi hiki mchanganyiko kilihofiwa kuwa kingeweza kupinga utawala wa wazungu. Hofu hii iliwafanya watawala wa kikoloni kubadili msimamo na kuanza kuhimiza wanawake wa Kizungu kusafiri kwenda makoloni. Wanawake hawa walichangia mradi wa kikoloni kwa manufaa yao ya kibaguzi, huku pia wakihimizwa kuendeleza dhana ya mgawanyo wa majukumu kati ya maeneo ya umma na binafsi, jambo lililochangia pia kudumisha mfumo dume dhidi yao wenyewe.

Katika China, hadi karne ya 20, mahusiano ya wake wa mitala bila ndoa yalikuwa yamehalalishwa kisheria na yalikuwa na mfumo rasmi wa haki na wajibu kwa wake wa mitala. Mwanamke aliyekuwa wake wa mitala angeweza kuwa mtu huru au mtumwa, na hali yake ilitegemea mapenzi ya bwana wake. Wakati wa uvamizi wa Wamongolia, familia za kifalme za kigeni na wanawake waliotekwa walichukuliwa kama wake wa mitala.

Katika Japani ya enzi ya Meiji, mahusiano haya yalikuwa ishara ya heshima ya kijamii. Katika jamii nyingi za Kiarabu, wake wa mitala walihusishwa na suala la uzazi. Sheria za Hammurabi zinaeleza jinsi ambavyo mke tasa angeweza kumpa mumewe mjakazi wake kama wake wa mitala, na watoto waliotokana na uhusiano huo walihesabika kuwa wa halali. Mfumo huu pia ulikuwa maarufu katika ulimwengu wa Kiislamu wa zama za kale, ambapo watawala wengi wa Dola ya Abbasid na Milki ya Ottoman walizaliwa kutokana na mahusiano ya wake wa mitala bila ndoa.

Katika bara la Afrika, kuanzia Misri hadi Afrika Kusini, wake wa mitala wa asili ya watumwa walichangia kuzaliwa kwa jamii zenye mchanganyiko wa rangi. Hata hivyo, desturi hii ilipungua kwa kiasi kikubwa baada ya utumwa kupigwa marufuku.

Katika Dola la Roma la kale, mfumo wa concubinatus ulikuwa uhusiano wa mke wa mitala wa mtu mmoja, kama mbadala wa ndoa, mara nyingi kutokana na hali ya kijamii ya chini ya mwanamke. Wanaume waliokuwa wajane au waliotalikiana mara nyingi walichukua wake wa mitala badala ya kuoa tena ili kuepuka matatizo ya mirathi. Baada ya Ukristo kushika mizizi katika Dola la Roma, watawala wa Kikristo waliboresha hadhi ya wake wa mitala kwa kuwapa haki za umiliki wa mali na urithi ambazo hapo awali zilihifadhiwa kwa wake wa ndoa pekee.

Katika makoloni ya Ulaya na mashamba ya watumwa ya Marekani, wanaume wasio na wake na hata waliooa waliingia katika mahusiano ya muda mrefu.

Marejeo

• Andreeva, Elena (2007). "Russia and Iran in the great game: travelogues and Orientalism". Routledge Studies in Middle Eastern History. 8. Psychology Press: 162–63. ISBN 978-0415771535.
• Bloom, Jonathan; Blair, Sheila (2002). Islam: A Thousand Years of Faith and Power. Yale University Press. ISBN 0-300-09422-1.
• Broadbridge, Anne F. (2018). Women and the Making of the Mongol Empire. Cambridge University Press. ISBN 978-1-108-63662-9.
• Cortese, Delia (2013). "Concubinage". Katika Natana J. DeLong-Bas (mhr.). The Oxford Encyclopedia of Islam and Women. Oxford University Press.
• Gellérfi, Gergő (2020). "Nubit amicus: Same-Sex Weddings in Imperial Rome". Graeco-Latina Brunensia. 25 (1): 89–100.
• Gibbon, Edward (1994) [1781]. "Fall in the East". Katika David Womersley (mhr.). The History of the Decline and Fall of the Roman Empire. Penguin. ISBN 978-0140433937.
• Hagemann, Karen; Rose, Sonya O.; Dudink, Stefan (2020). Hagemann, Karen; Dudink, Stefan; Rose, Sonya O. (whr.). The Oxford Handbook of Gender, War, and the Western World since 1600. Oxford University Press. doi:10.1093/oxfordhb/9780199948710.001.0001. ISBN 9780199948710.
• Hassig, Ross (2016). Polygamy and the Rise and Demise of the Aztec Empire. University of New Mexico Press.
• İlkkaracan, Pınar (2008). Deconstructing sexuality in the Middle East: challenges and discourses. Ashgate Publishing. ISBN 978-0-7546-7235-7. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 2015-10-30.
• Jenco, Leigh K.; Idris, Murad; Thomas, Megan C. (2019). Jenco, Leigh K.; Idris, Murad; Thomas, Megan C. (whr.). The Oxford Handbook of Comparative Political Theory. Oxford University Press. ku. 291–292. doi:10.1093/oxfordhb/9780190253752.001.0001. ISBN 9780190253752.
• Kiefer, O. (2012). Sexual Life in Ancient Rome. Routledge. ISBN 978-1-136-18198-6.
• Klein, Martin A. (2014). "Concubines and Concubinage". Historical Dictionary of Slavery and Abolition. Rowman & Littlefield. uk. 122.
• Matthew S. Gordon and Kathryn A. Hain, mhr. (2017). Concubines and Courtesans: Women and slavery in Islamic history. Oxford University Press.
• Lerner, Gerda (2008). "Women and slavery". Slavery & Abolition. 4 (3): 173–198. doi:10.1080/01440398308574858.
• Lieb, Michael (1994). Milton and the culture of violence. Cornell University Press.
• McGinn, Thomas A. J. (1991). "Concubinage and the Lex Iulia on Adultery". Transactions of the American Philological Association. 121: 335–375. doi:10.2307/284457. JSTOR 284457.
• Peirce, Leslie P. (1993). The Imperial Harem Women and Sovereignty in the Ottoman Empire. Oxford University Press.
• Nina, Kushner (2008). "Concubinage". Katika Smith, Bonnie G. (mhr.). The Oxford Encyclopedia of Women in World History. OUP. ku. 467–72. doi:10.1093/acref/9780195148909.001.0001. ISBN 9780195337860. Iliwekwa mnamo 2020-09-15.
• Rawson, Beryl (1974). "Roman Concubinage and Other De Facto Marriages". Transactions of the American Philological Association. 104. JHUP: 279–305. doi:10.2307/2936094. JSTOR 2936094.
• Rodriguez, Junius P., mhr. (2011). "Concubines". Slavery in the Modern World: A History of Political, Social, and Economic Oppression. ABC-CLIO. uk. 203.
• Sandon, Tatjana; Scalso, Luca (2020). "More Than Mistresses, Less Than Wives: The Role of Roman Concubinae in Light of Their Funerary Monuments". Papers of the British School at Rome. 88: 151–184.
• Sikainga, Ahmad A. (1996). Slaves into Workers: Emancipation and Labor in Colonial Sudan. University of Texas Press. ISBN 0-292-77694-2.
• Stocquart, Emile (Machi 1907). Sherman, Charles Phineas (mhr.). "Marriage in Roman law". Yale Law Journal. 16 (5). Ilitafsiriwa na Bierkan, Andrew T.: 303–27. doi:10.2307/785389. JSTOR 785389. Iliwekwa mnamo 2020-09-15.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• Tran, Lisa (2018). "Concubinage". Katika Callan, Hillary (mhr.). The International Encyclopedia of Anthropology. Wiley. doi:10.1002/9781118924396.wbiea1331. S2CID 240237467.
• Tierny, Helen, mhr. (1999). "Concubinage". Women's Studies Encyclopedia. Greenwood Press. ku. 290–91. ISBN 9780313296208.
• Treggiari, Susan (1981). "Contubernales". Phoenix. 35 (1). CAC: 42–69. doi:10.2307/1087137. JSTOR 1087137.
• Treggiari, Susan (1981b). "Concubinae". Papers of the British School at Rome. 49: 59–81. doi:10.1017/S0068246200008473.
• Walthall, Annue (2008). Servants of the Dynasty Palace Women in World History. University of California Press.
• Williams, Kathryn F. (2006). "Pliny and the Murder of Larcius Macedo". Classical Journal. 101 (4): 409–424.

Makala hii kuhusu mambo ya sheria bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Usuria kama historia yake au uhusiano wake na mada nyingine? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.