Usuria
| Sehemu ya mfululizo wa makala kuhusu mapendo |
 Moyo katika mapokeo ya Ulaya ni mchoro unaowakilisha mapendo. |
| Vipengele Msingi |
|---|
| Mapendo kadiri ya sayansi |
| Mapendo kadiri ya utamaduni |
| Upendo (fadhila) |
| Upendo safi |
| Kihistoria |
| Mapendo ya kiuchumba |
| Mapendo ya kidini |
| Aina za hisia |
| Mapendo ya kiashiki |
| Mapendo ya kitaamuli |
| Mapendo ya kifamilia |
| Mapendo ya kimahaba |
| Tazama pia |
| Mafungamano ya binadamu |
| Jinsia |
| Tendo la ndoa |
| Maradhi ya zinaa |
| Siku ya wapendanao |
Usuria (kwa Kiingereza: concubinage au Kifaransa: concubinage) ni uhusiano wa kimapenzi na wa karibu kati ya watu wawili ambao hawawezi au hawataki kufunga ndoa kamili. Mahusiano hayo mara nyingine hufananishwa na ndoa, lakini yanatofautiana kwa namna fulani.
Katika hatua za awali za ukoloni wa Ulaya, watawala wa kikoloni waliwahimiza wanaume wa Kizungu kushiriki katika mahusiano haya ili kuwazuia kulipa makahaba kwa ajili ya ngono (ambayo ingeweza kusababisha maambukizi ya magonjwa ya zinaa) na pia ili kuwazuia kuingia katika mahusiano ya ushoga. Aidha, watawala wa kikoloni waliamini kuwa kuwa na uhusiano wa karibu na wanawake wa jamii za wenyeji kungeweza kusaidia wanaume wa Kizungu kuelewa utamaduni wa wenyeji na pia kupata msaada wa kazi za nyumbani. Hii ilikuwa muhimu kwa mradi wa ukoloni kwa sababu ilimaanisha kuwa wanaume wa Kizungu hawakuhitaji wake kutoka kwao Ulaya, hivyo basi hawakuhitaji mshahara wa kifamilia.[1]
Hata hivyo, mahusiano haya yalipoanza kuzaa watoto, ilizuka changamoto ya kisiasa kwani kizazi hiki mchanganyiko kilihofiwa kuwa kingeweza kupinga utawala wa wazungu. Hofu hii iliwafanya watawala wa kikoloni kubadili msimamo na kuanza kuhimiza wanawake wa Kizungu kusafiri kwenda makoloni. Wanawake hawa walichangia mradi wa kikoloni kwa manufaa yao ya kibaguzi, huku pia wakihimizwa kuendeleza dhana ya mgawanyo wa majukumu kati ya maeneo ya umma na binafsi, jambo lililochangia pia kudumisha mfumo dume dhidi yao wenyewe.[2][3]
Katika China, hadi karne ya 20, mahusiano ya wake wa mitala bila ndoa yalikuwa yamehalalishwa kisheria na yalikuwa na mfumo rasmi wa haki na wajibu kwa wake wa mitala. Mwanamke aliyekuwa wake wa mitala angeweza kuwa mtu huru au mtumwa, na hali yake ilitegemea mapenzi ya bwana wake. Wakati wa uvamizi wa Wamongolia, familia za kifalme za kigeni na wanawake waliotekwa walichukuliwa kama wake wa mitala.[4]
Katika Japani ya enzi ya Meiji, mahusiano haya yalikuwa ishara ya heshima ya kijamii. Katika jamii nyingi za Kiarabu, wake wa mitala walihusishwa na suala la uzazi. Sheria za Hammurabi zinaeleza jinsi ambavyo mke tasa angeweza kumpa mumewe mjakazi wake kama wake wa mitala, na watoto waliotokana na uhusiano huo walihesabika kuwa wa halali. Mfumo huu pia ulikuwa maarufu katika ulimwengu wa Kiislamu wa zama za kale, ambapo watawala wengi wa Dola ya Abbasid na Milki ya Ottoman walizaliwa kutokana na mahusiano ya wake wa mitala bila ndoa.
Katika bara la Afrika, kuanzia Misri hadi Afrika Kusini, wake wa mitala wa asili ya watumwa walichangia kuzaliwa kwa jamii zenye mchanganyiko wa rangi. Hata hivyo, desturi hii ilipungua kwa kiasi kikubwa baada ya utumwa kupigwa marufuku.
Katika Dola la Roma la kale, mfumo wa concubinatus ulikuwa uhusiano wa mke wa mitala wa mtu mmoja, kama mbadala wa ndoa, mara nyingi kutokana na hali ya kijamii ya chini ya mwanamke. Wanaume waliokuwa wajane au waliotalikiana mara nyingi walichukua wake wa mitala badala ya kuoa tena ili kuepuka matatizo ya mirathi. Baada ya Ukristo kushika mizizi katika Dola la Roma, watawala wa Kikristo waliboresha hadhi ya wake wa mitala kwa kuwapa haki za umiliki wa mali na urithi ambazo hapo awali zilihifadhiwa kwa wake wa ndoa pekee.[5][6][7]
Katika makoloni ya Ulaya na mashamba ya watumwa ya Marekani, wanaume wasio na wake na hata waliooa waliingia katika mahusiano ya muda mrefu.
Marejeo
[hariri | hariri chanzo]- ↑ Ann L. Stoler, 1989, "Making Empire Respectable: The Politics of Race and Sexual Morality in 20th-Century Colonial Cultures., American Ethnologist, 16(2): 634-660.
- ↑ Peter Jackson (Mei 2014). The Mongols and the West 1221–1410. Taylor & Francis. ISBN 9781317878988.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "slave labor/slavery". The Greenwood Encyclopedia of International Relations: S-Z. uk. 1530.
- ↑ "Concubinage". Encyclopædia Britannica. Iliwekwa mnamo 2021-10-25.
- ↑ Long, Scott (2006). Family, unvalued : discrimination, denial, and the fate of binational same-sex couples under U.S. law. New York: Human Rights Watch. ISBN 9781564323361. Iliwekwa mnamo 29 Novemba 2021.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Halho, H.R. (1972). "The Law of Concubinage". South African Law Journal. 89: 321–332.
- ↑ Soles III, Donald E. (2016). "Truisms & Tautologies: Ambivalent Conclusions regarding Same-Sex Marriage in Chapin v. France". Global Justice & Public Policy. 3: 149.